MIDDfiLBURGSCHE COURANT.
154" Jaargang.
Donderdag
16 November.
SPROKKELINGEN.
KAMEROVERZICHT.
Onderwijs.
Kerknieuws.
Rechtzaken.
BURGERLIJKE STAND.
H", 271.
1911
Deze oourant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Pryt per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Advertentiön voor het eerstvolgende nummer moeten des middago vóór één uur
aan het bureau bezorgd zyn.
Advertentiön A 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- ea
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50-, elke regel meoi
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zq innemea.
Tot de plaatsing van advertentiön en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, iB gerechtigd het Algemeen Advertentie-BureR'A
A. DE LA HAR Aas., N.Z. Voorburgwal 866, Amsterdam.
Bq deze courant behoort een bijvoegsel
Middelburg 15 November.
des
n de
des
door
1.~
2*15
2.—
2.-
Eenmaal opgevatte meeningen zijn vaak
zeer moeilijk weg te nemen.
Dat weten wij.
Maar wij willen dit toch nog eens be
proeven door. een praatje tegen te spreken,
dat in de laatste dagen weer in onze stad
de ronde doet in verband met het omhak
ken van hoornen.
Menigeen zal met leedwezen hebben ge
zien hoe op onze Bolwerken en op het
Molenwater menige boom ten doode is op
geschreven.
En dan: hoevelen zijn er gedoemd op
den Nieuwlandschen weg te vullen onder
den bijl!
En dat alles, zoo luidt de meening van
velen, louter omdat de gemeente gebrek aan
geld heeit.
Om dezelfde reden moesten ook een paar
jaar geleden van genoemden weg de tegen
overgestelde rij boomen geveld worden.
En als straks, behalve de reeds getee-
kenden, nog honderd boomen in de gemeente
hetzelfde lot ondergaan, dan zal men weer
op dezelfde wijze redeneeren.
Wij verklaren echter nadrukkelijk, op
grond van ons van deskundige zijde ver
schafte inlichtingen, dat men de plank ge
heel misslaat.
De kas der gemeente legt hierbij volstrekt
geen gewicht in de schaal.
De boomen, reeds door den raad aange
wezen, en de nu nog door Burg. en Weth.
voorgestelde om te rooien, worden alleen
opgeruimd omdat zij óf in ziekelijken toe
stand verkeeren óf gevaar opleveren voor
het verkeer.
Die langs den Nienwlandschen dijk ver
keeren reeds lang in een zeer kwijnenden
staat. De kronen stervende hoornen gaan
sterk in waarde achteruit en belemmeren
bovendien den groei der andere aldaar ge
plante jonge boomen.
Dat men dit nu als waar aannemel
Heden namiddag gingen de leden van den
rand, onder geleide van Burg. en Weth.,
op inspectie uit, teneinde, voorgelicht door
deskundig advies, in de a.s., einde der
maand te houden raadszitting hun goedkeu
ring te hechten aan het voorstel vap Burg.
en Weth. en het vonnis over die boomen
uit te spreken.
Het Weekblad van het Recht" begroet
de nieuwe Staatscommissie, om de herzie
ning van ons burgerlijk procesrecht ter
hand te nemen, met de beste wenschen voor
het welslagen van haar arbeid. Dat zij de
Oostenrijksche wetgeving en de met deze
opgedane ervaring niet buiten beschouwing
zal laten, mag, zoo schrijft het blad, als zeker
worden aangenomen. Omtrent de kansen
voor haar werk wagen wij geen voorspel
ling. De voor den arbeid aangezochte,
meerendeels hij uitnemendheid bevoegde
mannen zullen zelf hunne taak niet begin
nen zonder eenigen twijfel omtrent den
einduitslag. Temeer verdient het waardee
ring, dat zij des ondanks aan de roepstem
der Regeering gehoor gaven. Eenige ver
wondering zou het kunnen wekken, dat bij
de keuze der leden, Rechtbanken en Kan
tongerechten zijn voorbij gegaan en dat
magistratuur en balie der hoofdstad geheel
bleven buitengesloten. Doch de commissie
is zeker talrijk genoeg en hevat uitnemende
elementen.
Eene opmerking mogen wij wel maken.
De Commissie mag haar werkzaamheden
uitstrekken tot een of meer der onderwer
pen, geregeld in de eerste zes titels van
het vierde boek van het Burgerlijk Wetboek-
Beteekent dit dat de Minister het nog altijd
aanhangige ontwerp tot herziening van het
bewijsrecht loslaat? Dan blijft een urgente
verbetering weer voor jaren rusten, en de
arbeid van een Staatscommissie gaat voor
de zooveelste maal in een hoek. Niet juist
een aanmoediging voor de pas henoèipde.
In „De Controleur" is dezer dagen eene
uitvoerige beschouwing gewijd aan het
huidig Christelijk bestuur over
In diö.
Daarin wordt een vergelijking gemaakt
tusschen de houding van gouverneur Van
Heutz tegenover de zending, en die van
den heer Idenburg.
Eerstgenoemde stonden de belangen der
koloniön zóó helder voor, dat men in Ne
derland wel begreep, bij hem niet te veel
te moeten aankomen met kwesties over
zending en christelijk onderwijs als bijzaak
schonk Van Heutz daar wel de noodige
aandacht aan, maar ook niet meer dan de
„noodige", want de groote politieke en
vooral economische belangen van het land
golden bij hem steeds als hoofdzaak.
Met zqn opvolger, den heer Idenburg,
kwam de verandering eerst recht. Deze had
gedurende zijn korte, maar beleidvolle poli
tieke carrière in Nederland de publieke
opinie zoodanig voor zich weten te winnen,
dat hij zelfs de reputatie genoot van iemand,
die, hoewel zelf van geprononceerd christe
lijke beginselen, toch anderer overtuiging
wist te eerbiedigen, waar dit van hem als
bewindsman mocht worden verwacht. Zoo
dra hij echter in Indiö het roer in handen
nam en zich, blijkbaar door de weinige
openbaarheid van de regeeringshnndelingen
aldaar, vrij voelde van de controle der
publieke opinie, toonde hij zich aldra in
zijn ware gedaante.
Algemeen bekend is het in Indiö, boe
weinig de opinie van andersdenkenden door
hem wordt geöerbiedigdhoe hij, ook te
onpas, onderscheid maakt niet alleen tus
schen christen en onchristen, maar zelfs
tusschen calvinist en niet-calvinist.
Van een en ander worden in Indiö ver
bazingwekkende staaltjes verteld, die uit
den aard der zaak voor publicatie minder
geschikt zijn. Toch is hetgeen hier gezegd
wordt niet een ongemotiveerde insinuatie
ieder die meer direct met de tegenwoor-
Indische regeering in aanraking komt
en niet tot de orthodoxen behoort, zal
kunnen bevestigen, dat het vertrouwen,
waarmede eertijds een ieder in allerlei
kwesties zich tot de regeering kon wenden,
tegenwoordig niet meer bestaat.
Daardoor ontstaan vaak conflicten tus
schen regeering en zending, tusschen Moha-
medanen en Christenen.
Ten slotte luidt de beschouwing:
Reeds nu wordt door pan-islamisten
gewerkt in anti-christelijken en in anti-
Europeeschen geest. En als zulk een orga
nisatie alleen maar op Java tot stand komt,
dan is daarmede reeds over het lot onzer
schoone kolonie beslist. Optimisme op dit
punt kan niet sterk genoeg worden afgekeurd.
Men late zich toch vooral niet verblinden
door de gedachte, dat de Inlanders te
edig en te indolent zijn, om tegen
hun »weldoeners" in verzet te komen
Alle verhalen over sympathie van den"
Inlander voor den Hollander zijn fabeltjes.
De Inlander vreest den Hollander en heeft
eerbied voor diens meerdere kennis en energie,
maar werkelijke sympathie bestaat er al
heel weinig. Daar hebben de Hollanders het
ook nooit naar gemaakt. Ook nu nog wor
den zelfs de ontwikkelde Inlanders door
zeer vele, misschien de meeste, Hollanders
met een zekere geringschatting aangezien,
hoogstens als een ethnographische merk
waardigheid beschouwd. Veel is er daarom
niet noodig, de weinige sympathie, die er
dan zou bestaan, te doen verdwijnen om
plaats te maken voor een algemeene anti
pathie.
Zoo meenen we ook zeer nadrukkelijk
te moeten waarschuwen tegen de thans
van hoogerhand zeer gesteunde pogingen,
om het neutrale gouvernements-onderwijs
voor Inlanders te verdringen door het
bijzonder onderwijs op christelijken grond
slag Het gebeurde in de MinahaBsa bewijst
reeds, dat de bevolking meer gesteld is op
gouvernements-onderwijs, dan op dat van
de bijzondere scholen. En dan is de Mina-
hassa toch een land met een zeer sterke
christelijke bevolking. Als men zich van de
beteekenis van deze stemming goed reken
schap geelt, behoeft men niet te vragen,
welke stemming een uitbreiding van het
bijzonder onderwijs in een specifiek Moham-
medaansch ldnd als Java teweeg zal brengen."
Het artikel eindigt met een waarschuwend
woord
^Nederland was tot nog toe zoo trotsch
op zijn koloniaal beleidDit zal uit zijn,
wanneer men, zooals de beer Idenburg,
geen verschil meer weet tusschen koloniaal
beleid en christelijke propaganda. De tegen
woordige richting moet er toe leiden, dat
Nederland zijn schoonste kolonie zal-ver
liezen En wat is Nederland zonder die
kolonie
Zitting van Dinsdag.
Het kiesrechtdebat, waarmede heden een
aanvang gemaakt werd, trok van de zijde van
het publiek een buitengewone belangstelling.
Do tribunes waren „tjokvol": buiten, op
het Binnenhof, stonden tientallen te wachten
om binnen gelaten te worden.
In de Kamer daarentegen was de opkomst
zeer gering.
Dit was niet geheel onbegrijpelijk, omdat
over het onderwerp weinig nieuws meer te
zeggen is.
De heer Troelstra vulde vóór- en namiddag
met de toelichting van zijn voorstel om een
adres aan de Koningin te zenden, ten einde
nog in deze wetgevende periode voorstellen
tot .grondwetsherziening te doen.
Zeer uitvoerig werd punt voor punt het
voorstel verdedigd.
Bepaald nieuw waren de argumenten niet.
Iedereen, Idie ge kiesrechtquoestie in de
dagbladen heeft "gevolgd, weet dat de partij
van (den spreker voor uitbreiding van het
kiesrecht is. Ook whJtrom zij zulks wenscht.
Zij vindt n.l, dat de „arbeidersbelangen" ach
ter gesteld worden bij de „kapitalistische he
langen."
Daarin moet door het algemeen kiesrecht
verandering 'gebracht worden.
Over het algemeen was de heer TroelstTa
in de motiveering van dit thema gematigd.
Hij wees er op en dat terecht dat
het algemeen kiesrecht reeds in verschil
lende landen bestaat, zonder dat daardoor
in die landen slechtere toestanden zijn ont
staan. Ook stelde hij in het licht, dat door
onthouding van het algemeen kjesrecht ten
onzent wel eens ernstige wanordelijkheden
zouden kunnen voortvloeien. Dit laatste zal
men nu niet zoo grif aan mr. Troelstra toe
geven. Zoo groot is de uitsluiting van kies-
rechtbegeerigen niet. Iets anders is, of het
niet verstandiger zou zijn een beweging, welke
tot grooto onrust kan leiden, op verstandige
wijze in goede banen te leiden, en rekening
te houden met den geest des tijds.
Vooral ook en dat was een zeer juist
argument van den spreker omdat aan de
tegenwoordige kiesrechtwetgeving groote gebre
ken kleven. De vijf fouten, door hem opge
somd, zijn inderdaad kapitale fouten. De uit
sluiting van do vrouw b.v is zeker een zaak,
welke moeilijk te verdedigen is, al verbaasde
het (eenigszins dit uit den mond van den
Troelstra te vernemen, die, als wij ons
niet vergissen, een periode in zijn leven heeft
gekend, waarin hjj nu jui3t niet zoo'n groot i
voorstander van vrouwenkiesrecht was.
Natuurlijk ontbrak een rechtvaardiging van
het S. D. A. P.'sche kiesreebtpetilionnement
met, zoomin als verwijten aan de rechter
zijde, dat deze niets voor algemeen kiesrecht
gevoelde. Ook de „burgerlijke partijen" ter
linkerzijde 'werden onderhanden genomen.
Als dreigement deed spreker uitkomen, hoe
bij langer wachten wel eens een masale
politieke werkstaking kon komen.
Dat hoort er zoo bij.
Alles te zanien genomen was de heer Troel
stra echter gematigd en zeer kalm in zijn
uiteenzetting.
Klokke' drie uur ging de Kamer in de af-
deelingen, nadat de voorzitter de gereserveerde
tribune had laten ontruimen, waar enkele
heethoofden hot slot van mr Troelstra's
speech met luid applaus hadden onderstreept.
Deze krasse maatregel was volkomen ge
rechtvaardigd.
Het geeft geen pas, dat de heeren politieke
partijgangers, die, dank zij de tusschenkomst
van Kamerleden, een plaats op de gereser
veerde tribune verkrijgen, van dit voorn-echt
misbruik maken door zich onbehoorlijk te
gedragen.
aanleiding van de stormramp, van
C. M. A. to Eijsden, f 5collecte Ter
schelling f 402.85collecte „Crescendo"
Ommen, f 29.3S5; dr. J. G. d. M., Yerseke,
f 25collecte Terneuzen, f 612.51, collecte
Oud-Vosmeer, f 353.29i-, te zamen met de
vorige opgave f 25.978.955.
Een beschrijving van het te Middel
burg to bouwen postkantoor vindt men in
het hijvoegsel.
Hedon heeft de heer A Langejan, hoofd
aan school B alhier, die betrekking aan
vaard.
De aandacht van onzen lezerskring zij
gevestigd op do in dit nommer voorkomende
advertentie van de Singer-Maatschappij om
trent oen nuttig en fraai St. Nicolaascadeau.
wordt gehaald. Dit herhaalt men,
schipbreukelingen aan den wal zjjn.
Uit V li Biin gen.
Bij den gisteren op de Noordzee gehou
den proeftocht met het s.s. „Pnlembang"
gebouwd bij de firma Bonn AMees met
machines en ketels van „De Schelde" werd
ruimschoots aan de eischen voldaan; het
schip is onmiddellijk door gestoomd naar
Rotterdam om in den dienst van den „Rot-:
terdamschen Lloyd" te worden opgenomen.
- Naar aanleiding de onze kennis-
gev ng aan den heer J. A. Royer, chef der
afdeeling „Kunsten en Wetenschappen" aan
het Departement van Binnenlandsche Zaken
van de voorgenomen verbouwing van het
voormalige beursgebouw teVlissingen,
werd dez egemeente Dinsdag middag bezocht
door den heer W. Scheepens, architect, ver
bonden aan het „Bureau ter bewaring van
en het toezicht op de Monumenten van
„Geschiedenis en Kunst".
Hedenmorgen hield de gemeenteraad van
Domburg een openbare vergadering. Do
voorzitter, do heer L. J. van Voorthuijsen.
deelde daarin mede dat hem door den Com
missaris der Koningin een maand verlof is
verleend.
De toelage voor de straatverlichting werd
met f 100 verhoogd, onder voorwaarde dat
eenige lantaarns in den zomer van 15 Juni
tot 1 September zullen branden tot dc aan
komst van de laatste tram.
Verschillende posten der gemeente-rekening
van 1910 werden oninbaar verklaard. De ver
ordening betreffende het herhalingsonderwijs
werd gewijzigd en bepaald dat de lessen in
plaats van Dinsdagavond op Woensdagavond
zullen gegeven worden.
Besloten werd een afrastering of muur te
maken aan den zuidkant van de kerk. De
oude boomen om de kerk zullen blijven slaan
Aan. het dagelijksch. bestuur is opgedragen te
onderzoeken of het lagere plantsoen aan den
zuidkant van de kerk al of niet gerooid zal
worden.
Dit Staff en Provincie.
Het Provinciaal Watersnood
Comité in Zeeland ontving nog, naar
Te Wes tkapelle werden Dinsdag
middag op het Zuidervroon aldaar do pas
aangevoerde reddingsmiddelen beproefd, onder
leiding van de heeren Idema en Gordon, in
specteur en adjunct-inspecteur der Zuid-
Hollandscli© reddingsmaatschappij. Er werd
driemalen geschoten en niettegenstaande
den vrij sterken wind, kwamen de kogels
met lijn telkens goed op het doelpunt af.
Evenals bij een schipbreuk zou plaats heb
ben werd ook met het wippertoestel gewerkt,
de tros, waarlangs de schipbreukelingen aan
wal worden gebracht, werd op een hoogduin
aan een daarin geplaatste paal vastgemaakt
en een man naar beneden gehaald, die dank
baar voor zijn redding, behouden op vasten
gTond aankwam.
Wanneer ooit, weer eens een stranding aan
deze kust ïnocht plaats hebben, wat niet
to hopen is, dan toch meenen wij voorzeker
niet zoo machteloos in het redden te zullen,
zijn, als pp den len October j.l. het geval was,
dank zij do voortvarende hulp van bovenge
noemde Reddingsmaatschappij.
Van andere zijde meldt men ons nog de
volgende bijzonderheden
Bij do eersto twee schoten, waarbij telkens
1 pns kruit gebruikt was, werd de lijn op een
afstand van c.a. 300 M. geschoten.
Do oefening is volgens den Inspecteur uit
stekend geslaagd.
Het schieten gaat met een mortier, aan
den kogel wordt oen dunne lijn bevestigd.
Zoodra nu hot schip verbinding heeft, wordt
aan do schietlijn ©en wipper verbonden
dat is een touw zonder eind, dat in een
katrol loopt welke naar het schip wordt
getrokken. Is di© wipper eenmaal bevestigd,
dan wordt aan dezen een dikker touw vast
gemaakt, waaraan een zwemgordel met broek,
welke eveneens naar het schip wordt gehaald
en daar stevig vastgesjord.
Do schipbreukeling gaat nu in die broek
zitten en de menschep aan den wal trekken
aan één part van den wipper, zoodat de broek,
dus meteen pok de persoon, naar den wal
Benoemd tot gezworene vau den
Adrinna Johanna"poloer J. Kip tfe Dreischor.
Door den Commissaris der Koningin
is benoemd tot gemeente-veldwachter te
Rilland Bath, de heer P. van der Jagt,
gemeente-veldwachter te Kockengen Utrecht),
zulks ter vervanging van den heer J. P.
Jansen Verplanke, wien met ingang van 1
Novenber j.l. eervol ontslag als zoodanig
is verleend.
In de Dinsdagavond te O o 1 ij n s-
plaat gehouden vergadering van do ijsclub
»Ons Genoegen" zijn met algemeene stem
men op 1 na herbenoemd de aftredende
voorzitter J. C. Nieuwdorp en de secretaris
D. J. Anemoet.
De rekening sloot met een voordeelig
saldo van f 146.57. Besloten werd om in
den aanstaanden winter, als weder dienende
is, eenige ijsfeesten te organiseeaen.
Een viertal leden werd benoemd, om
die oventneele feesten voor te bereiden.
- Do heer J. Drabbe, schoolopziener in
het arrondissement Middelburg, heeft tegen
Zaterdag a.s. alle onderwijzersfessen), zoowel
openbar© als bijzondere, in zijn arrondisse
ment uitgenoodigd tot een bijeenkomst op do
bovenzaal van „Sl. Joris" alhier, alwaar
hij een voordracht zal houden over „De Per
soonlijkheid."
In de maand Februari 1912 zal te 's-Gra-
vonhage worden afgenomen het examen B voor
surnumerair der directe belastingen, invoer
rechten en accijnzen, waaraan kunnen deel-
nemeu zij dio het daarbij bedoelde examen A
met gunstig gevolg hebben afgelegd.
Men zie de „St. Crt." no. 268.
- Do heer mr. P. J. van der Feen hooft
wegens vertrek naar een andere gemeente
ontslag genomen als bestuurslid der Veroe-
niging van Vrijzinnig Hervormden alhier.
Toen Zondag j.l. ds. H J de Groot Gzn.,
predikant bij de Ned. Herv. gem. te Voorat,
zou overgaan tot de bediening van het H.
Avondmaal, bleven de aanwezige kerkeraads-
leden op hun plaats. De predikant vroeg nu
dozen ouderlingen uitdrukkelijk, of zij niet aan
hot H. Avondmaal wenschten deel to nemen,
waarop zij antwoordden „neen" I
Ds. De Groot verklaarde daarop het H.
Avondmaal onder die omstandigheden niet to
kunnen bedienen. Hij besteeg daarop weer den
kansel, gaf als slotzang 'n gezangvers op en
verliet zichtbaar ontstemd het bedehuis.
Allo aanwezigen waren diep onder den in
druk.
Bij bevelschrift der ariondissements-
rechtbackte Middelburg is tegen Chr.
v. K. 24 jaar, schildersknecht, geb. en
wonende te Neuzen, gedetineerd te Middel
burg, beklaagd van dietstal met braak,
rechtsingang verleend met verwijzing naar
de terechtzitting en bevel tot gevangenhou
ding.
AFLOOP AANBESTEDINGEN.
Heden word aan het gebouw van bet Pro
vinciaal bestuur van Zeeland aanbesteed
het uitvoeren, van buitengewone herstellingen
aan den steiger te Zijpe, Raming f9250.
Inschrijvers waren do heeren: W. Klootwijk,
Papendreclit, f8000; P. M. Pairny, Zierikzeo,
18394, I. Douw, idem, f8500; W. v. Splunder,
Ridderkerk, f 8560Firma Mees Visser, Pa-
pendrecht, f8740; J. Visser Gz., idem, f8769;
M Krijger, Bruinisse, f8900; W. M Ferdi-
nandusse, Biezelinge, f9100, en G den Adel,
Beverwijk, f 10.200.
Van 14 15 Nov.
Middelburg. GetrouwdJ. G. Hamakers,
jm."25 j. metA. 0. Julianus, jd. 25 j. J. M.
Malgo, jm. 25 j. met C. J. Maas, jd. 23 j.
P. Sancïerse, jm. 23 j. met C. E. Sandorse,
jd. 22 j.
Bevallen J. J. VermeuleD, geb. Francois,
z. M. Harinck, geb. Heuseveldt, d. W. Stroo,
geb. Delbeke, z.
OverledenJ. Verwijs, ong. d. 67 j. C.
D. Koppejan. wed. van A. Mus, 63 j. M.
Melse, d. 5 j. M. M. Vervenne, wed. van
A. J. Ei ff, 74 j.
