MIBDKLBl R(rS('BE COURANT.
154* Jaargang.
Maandag
50 October.
SPROKKELINGEN.
KAMEROVERZICHT.
Dit Stsd en Provincie.
BUITENLAND.
OaSerwijs.
H*. 256.
1911
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met nitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiön voor bet eerstvolgende nummer moeten des middago vóór één nur
aan bet bureau bezorgd zijn.
w
Advertentiön A 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meen
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiön en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, ie gerechtigd het Algemeen Advertentie-Hu*©® ia
A. DE LA MAK Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Dit nommor bestaat uit twee bladen.
EERSTE BEAD.
Middelburg 28 OGtober.
Tegen het uitmuntend plan der hoeren
P. C. Labrjjn en G. D. Nagtglas Versteeg
aan Domburg duinwater te ver
strekken, worden oen paar bezwaren
oppetd die wjj, naar onze meening, goeddoen
spoedig te weorleggon wjjl zjj van een ver
keerde opvatting getuigen en opdat zjj geon
invloed zouden bunnen uitoefenen op ben die
het plan thans moeten overwegen.
De eerste is dat er, behalve Domburg, nog
meer gemeenten in Walcheren zyn die aan
Middelburg verzoeken om aansluiting hebben
ingediend of denken in te dienen. Voldoet men
nu aan het verlangen van genoemde heeren,
dan kan mooilyk ten behoeve van andere ge
meenten inwilliging van een dergolyk verzoek
worden geweigerd. En geeft men ook daaraan
gehoor, dan zou allicht onze prise d'eau op
een te aware proef worden gesteld.
Men vergeet echter dat de groei van Dom
burg als badplaats afhangt van het bestaan
eener waterleiding; dat van Domburg's bloei
in hoofdzaak de haten aan Middelburg
komen en dat aansluiting van Domburg aan do
Middelburgsche waterleiding derhalve een
gemeenschappelijk belang voor bad
plaats en hoofdstad is.
Aansluiting van andere aangrenzende ge
meenten daarentegen is uitsluitend een belang
voor die gemeonten zelvon.
De tweede tegenwerping is dat het niet
aangaat, Domburg goedkooper van water te
voorzien dan Middelburg's ingezetenen, die
voor de waterleiding immers zulke zware
lasten dragen.
Dit is, dunkt ons, niet juist voorgesteld.
Domburg toch vraagt niets dan aansluiting
met de priee d'eauplaatst en verzorgt zelf
■een eigen zuig-perspomp, eigen pijplei
ding, eigen hoogdruk-reBervoir, eigen
plaatselijk net, zorgt voor eigen meters en
voor e i g o n administratie,
Het neemt daarvoor enorme lasten op
zich; eene prjjsvorhooging van minstens 30
cent per M*en profiteert dus in geenen
d e e 1 e van de installation, welke de Mid-
delbnrgsche leiding zoo duur maken, Deprjjs
van het aan Domburg te leveren water ver
tegenwoordigt alzoo voor Middelburg nage
noeg een zuivere bate.
Daarom vragen adressanten behandeling
voor Domburg als groot-afnemer, onder af
trek van een evenredige prijsverlaging wegons
niet gebruiken der Middelburgsche installatiSn.
Stelt men echter den prjjs voor Domburg
hooger dan 10 a 15 cent per M', dan staat
dit gelpk met eon weigering van het verzoek.
Burg. on Weth. en later de leden van den
MiddelburgBchen gemeenteraad bondon een
en ander wel in 't oogeorstgenoemdon b§
de overweging welk advies zjj ten opzichte
van hot adres zullen uitbrengen, de laatsten
bij een definitieve beslissing in dezen.
In hun handen ligt de beslissing over een
krachtig middel tot bevorderng van den bloei
der badplaats, welke ook hun eigen stad ten
goedo kooit.
Men denko o. a. aan het bezoek van de
gasten uit Domburg en aan de inkoopen die
dezen doen ton bate dor winkeliers.
S*
Het idee, in België geopperd om een
standbeeld voor Alva op te rich
ten, wordt thans in de pers druk besproken.
Ook »De Tgd« liet zich hierover uit, doch
in ongunstigen zin.
Hot katkoliok blad merkt o. a. op
>Do allergrootste fout, welke zjjn Koning
Philips H, ooit ten opzichte van Nederland
beging, was deze man hier tot landvoogd te
benoemen. Men mag aannemen en dit is
voor Alva een verootschuldiging dat deze
toon bjj bierheen werd gezonden, van de
NodorlandBche toestanden en don Nederland-
schen volksaard heel weinig afwist.
Men handelt echter volkomen verkeerd
in atrjjd met de historische waarheid, indien
men Alva voorstelt als een hold-«n geloofs
verdediger naar het hart der katholieken,
hetzjj van nu, hetzjj van hunne goloofsgenooten
in de XVlde eeuw.
Waarheid ia dat de regeerwijze, het systoem-
Alva, bjj onze katholieke voorouders weinig
minder was gehaat dan bjj de Protestanten. Dat
zich later bjj do katholieken meer loyale gevoe
lens ton opzichte van den Spaanschea Koning
doden gelden, was in hoofdzaak het gevolg
van do vervolgingen, waaraan zjj zeiven zich
welhaast van den kant der Calvinisten zagen
blootgesteld.
Vrienden of bewonderaars van Alva en diens
beleid werden zjj echter ook daardoor volstrekt
niet. De jjzeren hertog bleef hun onsympa
thiek, evenals hjj het ook ons is.
Zonder twjjfel was Alva een geloovig en,
vooral op lateren leeftijd, zelfs vroom katko
liok. Zjjn meester Philips II was dit ook. Maar
dit neemt niet weg, dat beidon do zaak van
het Katholicisme in Nederland, in plaatB van
voordeel, ontzaglijke schade hebben toegebracht.
Onze Katholieke vooronders ton tg de der
Republiek hebben moeten boeten voor hetgeen
onder het inderdaad ruwe en wreode bewind
van Alva misdreven werd en zelfs zouden in
in tjjd de gevoelens van afkeer on wan
trouwen, welke duizenden van onze te goeder
trouw lovende protestantsche landgenooten
ten opzichte van het Katholicisme en van ons
Noderlandsche Katholieken bezielen, hooi wat
minder zjjn en zouden wjj waarschynlgk heel
wat meer van terugkeer tot do Katholieke
Kerk van Protestanten vernomen, indien wjj
nimmer hot regime-Alva gekend hadden en
de pacificatie van Nederland in de tweede helft
der XVldo eeuw, aan trouwo Katholieke, maar
daarbij bezadigde, van nature kalme on vreed
zame Nederlandsche bestuurders ware toever
trouwd geworden.
Een en ander zegt voldoendo, dat wij het
donkbeeld, om ter eere van Alva een stand
beeld op te richten verondersteld, dat een
dergeljjk plan inderdaad bjj ernstige menachon
bestaat, iets wat wij nog Btoeds moeilijk ge-
looven kunnen ten eenenmale verwerpelijk,
ja van ons Nederlandsch standpunt onzinnig
achten."
kend amendement". Hij, generaal Ter Laan,
Viond, dat d© miliciens der bereden corpsen
een even langen oefeningstijd moesten heb
ben als die der onbereden wapens. Thans
hebben zij 8 jaar diensttijd en de infanterie
6 jaar
Mynheer Ter Laan zag niet in waartoe dat
noodig (was.
Minister Colijn trachtte hem dat uit te
leggen, n.l. dat dio kortere diensttijd den
aankoop van meer paarden noodig maakt, veel
meer materiaal vereischt generaal Ter Laan
is voor de zuinigheid I maar onze bravo
afgevaardigd© wist dat alles „weg to rede
neeren".
Nu liad hij opk het gezond verstand voor
Sach
Iedereen begrijpt, dat men in dienzelfden
tijd met een paard leert omgaan als met een
geweer.
In het „stelsel Ter Laan" wordt je nel zoc
Spoedig een geoefend infanterist als een ge
oefend cayaJarist of arlil erist.
Alleen niet-deskundigoii kunnen dal niet be
grijpen. Zooals ze ook weinig zullen begrij
pen van het „stelsel Tydeman", het „stelsel
Thomson" jof het „stelsel Duymaer", reilen
waarom het groot© publiek zicli dan ook bitter
weinig interesseert voor a.1 die „stelsels".
Maar dit daargelaten.
Het amendement-Ter Laan stierf een tra
gische.» dood.
Met 58 tegen 6 stommen werd het ver-
Worpen.
Alleen de parlijgonoolen van generaal Ter
Laan hadden vertrouwen in 's mans „stelsel".
Is ie ook niet hoofdredacteur van do „Mi
licien?"
Verder werden nog eenigo amendementen be
handeld van minder belang regelende vrij
stellingen van „mogelijkheden", die voorhh.
juristen van uitnemend belang en gewicht zijn,
De Kamer bleef steken in oen „niet anti-
clericaal" amendement Duys, om de vrijstel
ling aan priesters ooi geestelijken uit de wet
te lichten.
In ons gezegend „gematigd-onverschillig"
landje heeft zdChi voorstel natuurlijk niet do
minste kans van aangenomen te worden door
een Tweede Kamer, die bovendien clericaal
haar meerderheid is.
Maar zóó wordt do tijd vol gebabbeld.
Besloten is nog om do avondvergaderingen
voortaan om 81/2 uur te doen aanvangen en
om IO1/3 uur t© laten eindigen. Do heeren
Nolens, Smeenge en Roodhnyzen hebben zich
hierbij verdienstelijk gemaakt.
Dinsdag a.s. zal de voorzitter mededeeling
doen van de orde van werkzaamheden.
Zitting van Vrijdag.
Met do behandeling der militiewet gaat het
een tragen gang.
Oudergewoonte wordt piles wat bij do alge-
meene beschouwingen reeds gezegd is, en
hoeveel [maal gezegd is, en door hoeveel
„sprekers" bij de behandeling der amen-1
dementen (68 in getal) nog eens herhaald.
Het is heusch te vergeren, dat onder zulk©
Omstandigheden vel© leden 's landsbelang mee-
men hot best te kunnen behartigen door zich
naar do koffiekamer terug te trekken. 1
Generaal Ter Laan, generaal Duymaer en
generaal Tydeman zorgen er toch wel voorj
dat de Pruisen het land niet zullen binnen
komen, dan |Over de lijken van duizenden
„viermaanders", „achtmaanders" heole briga-1
des „blijvend gedeelte" en wat al niet tot doj
„sterkte" van jons leger behoort.
Hoogst curieus is hij al dat praten do figuur J
m den heer ik bedoel' generaal Ter Laan
die precies als een oud-gediende weet aan
te geven wat noodig is voor de defensie van
het land en wat daarbij gerust achterwege kan
blijven.
Curieus is dat, herzog ik, omdat hij warke-1
lijk den indruk geeft, als hij zoo in het onein
dige door staat te babbelen, zelf te gelooven
dat hij van al die dingen precies £>p do
hoogte is.
Hjj is in de legeradministratio wat zeg
iklegeraanvulling en het opperbevel even
goed thuis pis iu een „grieven-dossier" van
de Haagsche putteukrabbers.
Evenals een ander zich aan sterken drank
een roes kan drinken, krijgt d© heer Ter Laan, op
tredende in zijn rol van „generaal'' in de Ka
mer „do hoogte", wanneer hij zijn eigen ge
luid maar lang genoeg hoort.
Vandaag had pnze vriend een amendement
ingediend.
Dit nu is niets bijzonders. 1
Zonder amendementen en moties Ter Laan
zou do Tweede Kamer de Tweede Kamer
niet meer kunnen zijn.
Maar dit amendement was een „ver strek
De sergeant 3. S. Löwensteijn, van het
a bataljon 3de reg. infanterie to Middel
burg, wordt op 1 November as. gedetacheerd
bij de onbereden mitrailleuraideeling te Ber
gen. ,op Zoom.
Vrijdagavond trad te Goes voor een
slecht bezette zaal van de „Prins van Oranje"
op de hoer dr. Emile Odufré, voorzitter van
het „Ned. Prop. Comité voor Esperanto", met:
„Ilot nut van Esperanto". Na met een enkel
woord nog het Volapück, do vroeger mislukte
wereldtaal, fce hebben aangehaald, wees spre
ker ier op, lio© dr. Zahinenihoffs Esperanto
thans in allo landen der wereld reeds aan
hangers en beoefenaars vindt, te zamen zeker
meer dan 2 millioen personen. Wie Esperanto
kent, beeft een kijk op alle werelddeelen, ter
wijl het bovendien voorziet in do behoefte
aan een hulpwereldtaal, noodzakelijk door de
enorme uitbreiding van het internationalisme
op velerlei gebied. Deze taal is gemakkelijk
aan te loeren: de spraakkunst bevat totaal
16 regels, zonder uilzonderingen, de woorden
lijst telt ongeveer 2000 stamwoorden, die
minstens voor de belft aan eenigszjns ontwik
keld© personen bekend zjjn. Zij wordt dan
ook reeds gebruikt op groote handelskantoren,
vreemdelingenbureaux, congressen enz. Ten
slotte nog er op wijzend© dat het Esperanto
een taal is, die ook op letterkundig gebied
de fijnste schakee.ringen van den menschelij-
ken geest kan vertolken, een bron van genot
vormt, omdat men in di© taal do bewoners
van vreemd© landen kan toespreken en ver
staan ar bovenal een sterken geest van broe
derschap aankweekL, eindigde spreker roet de
nieiiwe hulp wereld taal warm aan te bevelen
In de Vrijdagavond te 's Graven
polder gehouden raadszitting Werd het
nieuw© lid de heer H. W. Neervoort jbo-
eedigd Bericht was ingekomen van den heer
L. Ilubregtse, dat hij ontslag neemt als lid
van het burgerlijk armbestuuren medege
deeld werd dat wegens afwezigheid, door
ziekte van don gemeente-ontvanger, den heer
A. Geelhoed, diens functie zal worden waar
genomen door den heer J. M. Slegt.
De gemeentebegrooting voor 1912 werd ge
wijzigd ©n bepaald op f9234.46 met een post
voor pnvoorzien van f 591.54®. In verband toet
do hoogere kosten voor de keibestrating van
den Achterweg werd besloten, de geldleening
ad f1600 in to trekken en die te brengen
op f 1800 De instructie voor de onderwijzers
werd thans definitief vastgesteld.
Te Yerseke zijn van 20—26 October
verzonden 1.085.000 leverbare oesters. En
geland ikoopt nog heel weinig. De prijzen
houden Zich staande. Imperialen 95 KG. f 53
le soort 70—72 KG. f 10, 2e soort 56—58
KG. f 24.—, 3© soort 45 K.G. f 15.—.
Bij de begrafenis van den heer De Graaft,
burgemeester van O u d-V ossemeer, werd
o. m. ook een prachtig bloemstuk, beslaande
uit palm- en varenbladeren, waarop bevestigd
heerlijk witte chrysanthemums- en tuberozen,
op het igraf gelegd. Dit was gezonden door
jhr. mr. E. A. O. do Casembroot te Middelburg.
Vrijdagnacht werden te Poortvliet bij
verschillende personen te zamen ongeveer
70 kippen gestolen. Van de daders geen spoor.
Te Tholon is opgericht een vereeni-
ging, met het doel van belanghebbende zijde
pogingen in het werk te stellen, om tot een
verbeterde communicatie te geraken en in
de eerste plaats daarvoor te pnopageeren. Het
bestuur Zal zich wenden lot hot bruggen-
comité, dat de wenschcljjkheid van oprichting
van propaganda-sub-comité's op verschillende
plaatsen van hot eiland uitsprak, met het
verzoek als zoodanig sub-comité te worden
aangemerkt.
Tot bestuursleden werden gekozen de heeren
J. W. Wagtho, Voorzitter, G. Amsing, S. L.
Schot, J. C. van der Stel en M. M. C-Haayer.
De heeren Van Vredenburch en H. J. Laban
verklaard© geen zitting in het bestuur te
kunnen nemen.
De vermoedelijke dader van den diefstal
bij den landbouwer J. v. D. t© Koewacht,
is bekend, het is d© 18-jarigje werkmanszoon
D. S. aldaar.
Do gestolen konijnen werden Donderdag
door ©en zoon van den landbouwer op de
markt te St. Nikolaas als de zijne herkend en
door do rijkspolitjo van Koewacht in beslag
In den namiddag van dien dag werd door de
Rijks- en gemeentepolitie alhier een huis
zoeking gedaan bij den vader van S. en daar
een deel van de gestolen goederen van v. D.
terug gevonden benevens ook in en onder
een bed de deelen van een waarschijnlijk
ontvreemd rijwiel. Een en ander werd in be
slag genomen en S., dio vermoedt men, nog
wol tmeer op zijn kerfstok heeft, moest on
der sterk politie geleide een gedwongen wan
deling doen naar het huis van bewaring al
hier, 'waar 1iij (Vrijdagavond) nog vertoeft.
Waarschijnlijk Zal S. naar Middelburg worden
gelransjHxrteerd. Ook een broeder van S. is
gearresteerd.
Donderdagavond weid de alleenwonende
vrouw Van d. V. onder St. Jan steen door een
paar vermomde en zwart gemaakte booswich
ten in hare woning overvallen, vastgegrepen'
en onder de grootste bedreigingen geld af
gedwongen. De vrouw, wier man te Antwerpen
werkzaam is, door angst en schrik bevangen,
kon de schelmen met 20 gulden tevreden stel
len, waarop zij zich uit de voeten znaaiten.
In de Donderdag t© Gïoede gehouden
raadszitting werden Burg. en Weth. gemach
tigd tot het uitzetten van' kasgeld bij de.
Credietvereeniging te Amsterdam, en met al
gemeen© stemmen /afwijzend beschikt op een
door den voorzitter overgebracht verzoek van
den Rijksontvanger om zijne zittingen in het
gemeentehuis te mogen houden.
In het reglement voor het burgerlijk arm-j
bestuur werden cenige wijzigingen aangebracht
De hegrooting voor 1912 werd vastgesteld
met een eindcijfer van f 18.400.72®.
Goedgekeurd werd dat Bjurg, en Weth. zich
ten opzicht© van hot bestuur van het waterschap1
„Groede en Baanst" verbinden geene beslui
ten te nemen in zake den kunstweg Groede
Oostburg dan na gepleegd overleg met dat
bestuur voorzooveol en zoolang genoemd wa
terschap blijft bijdragen in het onderhonden,
van dien weg Ten aanzien van de aan te
brengen veranderingen in het plantsoen voor
de kerk behield de Raad zich voor daar
omtrent te besluiten na inspectie in loco
door den gehcelen raad.
Vrijdag slaagde voor de acte vrije- en
ordeoefeningem der gymnastiek mej. II L. J.
Rijken, onderwijzeres te Oost-Souburg.
Vorige week slaagde voor het zelfde examen
mej. D. G. Rijken, leerlinge der rijkskweek
school to Apeldoorn, geboren te Middel
burg.
DE TURKSCH—ITAL1AANSCHE OORLOG.
Zware strjjd t© Tripolis.
Do vier eerste dagen dezer week, Maan
dag, Dinsdag, Woensdag ai Donderdag is or
hardnekkig gevochten in en nabij de stad
Tripolis Voor de eerst© maal hebben de Ita
lianen ondervonden wat het beteeken t, als
de geestdrift voor den heiligen oorlog de Mu
zelmannen bezielt.
Maard© censuur waakt! Geen berich
ten van verliezen worden doorgelaten. En
als men in berichten uit Rome leest dat
een dier dagen aan de Turken duizend doo-
den lend an nog veel meer gewonden heeft
gekost, terwijl do Italianen er met nog geen
honderd man aan doodon en gewonden af
kwamen, dan kan men slechts de schouders
ophalen.
Eon Engelsche correspondent, Baldwin, van
de Central News, is per stoomboot naar Malta
gegaan en heeft daar een telegram afgeleverd.
Het is nu de vraag of hij weder in Tripolis
wordt toegelaten. Maar men heeft nu ten
minste van d© twee eerste dagen een ver
trouwbare beschrijving-
„De toestand in Tripolis is deze week
zeer ernstig, en veel Europeesclie ingezetenen,
zijn bang voor moord, daar de Heilige Oorlog
is afgekondigd door de inboorlingen van Tri
polis en Bcngazi. De linkervleugel van do
Italianen wordt sterk bedreigd, en de con
suls hebben regelingen getroffen om voor de
veiligheid van hun national en te zorgen.
Do macht van den vijand te Sjarajctt be
staat uit Turken en Arabieren. Zwaar geweer
vuur duurde den hcelen dag, Maandag en
Dinsdag; en Dinsdagmiddag vuurde oen Itali-
aansch oorlogsschip kartetsen in de gelederen
van den vijand te Sjarasjett.
Gedurende het vechten op Maandag en Dins
dag werden 400 Italianen gedood en gewond,
onder hen bijna een heele compagnie Borsag-
lieri.
Aan alle correspondenten is strikt verboden
deze opgaven mee te doelen. Do meesten zijn
pp hun woord van eer gebonden niets te
melden /over de verliezen of de bewegingen
der troepen, maar daar ik persoonlijk het
stuk niet toekende dat aan de andere corres
pondenten werd voorgelegd, beschouw ik mij
niet belemmerd in het overseinen der feiten.
De terugtocht der Italianen Dinsdagavond
wordt door de stad-Arnbieren in Tripolie
uitgelegd als een eerste aanwijzing van over
winning van de Turken. De Arabieren hebben
do heelo week moeit© gegeven, en de Itali-
aanscho soldaten doodgestoken, die zjj op
straat ontmoetten.
Maandagmiddag begonnen teij te schieten van
de platte daken der huizen. Er bestaat geen
twijfel aan, dat hun actie vooruit was be
raamd met do Turkscho troepen buiten do
stad, en dat het schieten voor de laatsten;
oen sein gaf. De straten waren op dat ©ogen
blik vol, en een wilde paniek brak uit onder
do inwoners die naar alle kanten vluchtten.
Do leiders van dezen opstand in do stadv
waren dezelfde hoofden di© het eerst hun
onderwerping aanboden.
De opstand was spoedig onderdrukt. Solda
ten werden uit&wondeo om alle poorten dei:
stad te bezetten. Tal van Arabieren werden
gevangen genomen, en zes van hen werden
den volgendon ochtend gefusilleerd."
De correspondent vertelt dan verder hoe
tegen de Arabieren in de stad wordt op
getreden
Maar wat hij toen nog met wist, dat is
hel feit, dat nadat Woensdag ook nog voort
durend de Turken en Arabieren den omtrek
der stad verontrustten, Donderdag een alge
meen© aanval plaats had langs do geheel©
linio.
De Turken en Arabieren, wier aantal in
andere naar Malta gesmokkelde depeches ver
schillend wordt opgegeven, nl. 1800 en 6000,
trokken bij het aanbreken van den dag op,
onder dekking van d© waterleiding en d© zand
heuvels aan den rand van de woestijn. De
Turkscho ruiterij leidde den aanval in.
De Italianen hadden veel voordeel van hnn
vliegers, dio do positie van den vijand ver
kendon, maar dat nam niet weg dat do Tor
ken bleven aanvallen, en naar men zegt twee
maal door de Ilaliaansche lmies heen braken.
Zware verhezen werden daarbij natuurlijk dooi
do Turken en Arabieren geleden
Maar hoewel do Italiaanscbe berichten weei
eens uitwijden over de juistheid waarmoe d<
artillerie schoot, en de algemeene dapper
heid en joverleg enz. enz. der Italiaanschc
troepen, en pver het succes van den dag da
aan hen zou zijn gebleven, is toch een gcvolj
van dozen strijd geweest, dat Vrijdag d<
Italiaansche troepen rondom Tripolis een ver
dedigende stelling hebben ingenomen met min
der .uitgestrekt front dan do vorige dagen.
Volgens berichten uit Rome zal Italië eers
daags aan de mogendheden de inlijving vaj