N.° 179.
l»4e Jaargang.
1911
Dinsdag
1 Augustus.
Middelburg 31 Juli.
Schilderijen-tentoonstelling
te Domburg.
Uit Staö en Provincie.
Letteren en Knnst.
middelbumschë courant.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Pry# per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiën voor bet eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan bet bureau bezorgd zijn.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd bet Algemeen Advertentie-Bureau
A. DE EA BAK Az., JH.Z. Voorburgwal 866, Amsterdam.
dg deze courant behoort een bijvoegsel.
I
Een verschil van meening.
Er is een verschil van meening ontstaan
tusschen den burgemeester van V1 i s s i n-
gen en den heer G. F. Lindeijer, pas geko
zen raadslid, over zijn al of niet toelating
als zoodanig, in verband met zijn ingezeten
schap van die gemeente.
Volgens art. 19 der gemeentewet kunnen
leden van den raad zijn personen die vol
doen aan verschillende vereischten. Daartoe
behoort o. m. dat zij moeten zijn inge
zetenen der gemeente, waaronder worden
verstaan „zij die gedurende de laatste
twaalf maanden hunne woonplaats binnen
öe gemeente hadden."
Volgens art. 17 moet de benoemde over
leggen onder meer „eene verklaring van
den Burgemeester, getuigende dat bij op
den dag, waarop de uitslag der verkiezing
werd vastgesteld, ingezetene was".
Nu zegt de Burgemeester van Vlissingen
dat de beer Lindeijer eerst den 30 Juli
1910 in de bevolkingsregisters is ingeschre
ven en dat dus, daar de uitslag der ver
kiezing 18 Juli 1911 werd vastgesteld, deze
verklaring niet kan worden afgegeven,
De gekozene beweert echter, dat hij in
September eerst zitting moet nemen en eerst
dan een jaar in de "gemeente behoeft te
wonen.
Hij beroept zich daarbij op prof. mr. J.
Oppenheim, en wel op den tweeden druk
van diens „Nederlandsche gemeenterecht."
Met citeeren moet men echter voorzichtig
zijn.
De tweede druk van Oppenheim's Gemeen
terecht is van 1902 en art. 17 der ge
meentewet is gewijzigd bij de wet van 1
Febr. 1904 (Stbl. no. 25). Nu blijft
Oppenheim in den derden druk, uitgegeven
in 1906, deel I blz. 221, nog van meening, dat
voor de beoordeeling van de vraag naar
de aanwezigheid van bet ingezetenschap,
voor het raadslidmaatschap vereiscbt, alleen
de maatstaf van art. 19 mag worden aan
gelegd, zoodat aan den gekozene, die niet
kan overleggen de burgemeesterlijke ver
klaring van art. 17, maar aantoont, dat hij
„gedurende de laatste twaalf maanden, aan
zijne toelating voorafgaande, binnen de
gemeente woonplaats had", de toegang tot
den raad niet kan worden onthouden.
Maar tegenover des professors autoriteit
staat die van den Minister van Binnenland-
scbe Zaken, dr A. Kuyper, die in de zit
ting der Tweede Kamer van 23 October
1903, bij de vaststelling van het nieuwe
art. 17, verklaarde: „De dubbele tijdsbepa
ling in de artikelen 17 en 19 beeft tot
De verzameling schilderijen en teekeningen,
die in het aardige en practisch verlichte
zaaltje tegenover het Badpaviljoen te Domburg
werd bijeengebracht, is een collectie waarop
menige kunstvereeniging in een groote stad
jaloersch kan Wezen. En Domburg èn Wal
cheren hebben de voldoening dat ze van de
trekvogel-arüsten die ieder mooi seizoen hier
neerstrijken, en voorts van de trouwere „over
blijvers" nu ook eens iets anders zien dan
de schilderkist en het schildersstoeltje. Want
het voltooide werk zelf te zien bleef het
voorrecht van enkelen die in de ateliers een
kijkje mochten nemen. „Walchersche schilders"
teeggen de aankondigingen en de catalogus.
Nu ja, dat gaat zoover het gaat. We hebben
in ons vorig nummer heel voorzichtig gespro
ken van „op Walcheren gevestigde of aan
wezige schilders". Men moet dan ook niet
verwachten een soort Walchersche „school"
te zien. Walcheren heeft ruimschoots mo
tieven geleverd. Maar dat is al. Van Bergsma
tot P. Mondriaan is een boog van groote
De inrichters der tentoonstelling hebben
echter met buitengewoon gelukkig resultaat het
moeilijke werk van het rangschikken volbracht.
allerlei verwarring aanleiding gegeven, ter
wijl de wetgever in ai-t. 17 toch niet anders
kan bedoeld bebben dan bet begrip van
ingezetene door tijdsbepaling uit te druk
ken. Valt die er uit en komt het begrip
„ingezetene" er voor in de plaats, dan wijst
art. 19 aan, in welken zin dat woord „in
gezetene" moet worden verstaan. Van dit
ingezetenschap zal nu moeten
blijken op bet oogenblik zelf,
waarop liet hoofdstembureau
vastgesteld heeft den uitslag
van de verkiezing".
Met deze autoriteit bevindt de burge
meester van Vlissingen zich zeker in niet
minder goed gezelschap dan de heer
Lindeijer met prof. Oppenheim.
Er staat dus geen andere weg open dan
dat de raad beslist over zijn al of niet
toelating.
In beide gevallen kan hetzij van de eene
of van de andere zijde in hooger beroep
gegaan worden.
De kroon zal zich, dunkt ons, echter
houden aan de in 1903 geuite bedoeling,
te meer omdat niet gebleken is dat de
Tweede Kamer er anders over dacht.
De groote concurrente van zoovele
zaken deed zich ook Zondagavond geducht
gevoelen in den Schouwburg. Het gebouw
was zeer slecht bezet, om niet te zeggen
leeg. Ook bet Zondagavond concert, al was
bet iets minder druk bezocht als anders
werkte daartoe mee.
Dat was jammer voor het gezelschap
Delmonte.
Want de opvoering van „Marie Antoi
nette", bet bekende drama van Giacometti,
was zeer verdienstelijk.
Vooral mevrouw Kielil en de heer Del
monte, de beide hoofdpersonen verdienen
lof voor hun spel.
De overigen werkten over bet geheel mee
tot een goed geheel.
De costumes waren keurig.
Het publiek toonde zich alleszins volpaan.
Dinsdag het bekende tooneelspel „De
Fabrieksbaas".
De beer L. Alberge heeft Zondag
den dag waarop hij bet feit herdacht dat
hij voor 25 jaar in dienst trad bij de firma
E. H. Boüsson, alhier niet over ge
brek aan. belangstelling te klagen gehad,
's Morgen9 elf uur werd hij, die van afzijn
twaalfde jaar bij de firma werkzaam was,
met zijn familie en het overige personeel
door de firmanten in een der versierde
magazijnen ontvangen. Met een toespraak
werd den jubilaris een envelop met inhoud
door de patroons overhandigd. Het perso
neel gaf een fraaien bloempot met plant.
Een uurtje bleef men bijeen.
Bij den heer Alberge aan buis kwamen
den gebeelen dag belangstellenden geluk-
wenschen, dikwijls een stoffelijk blijk van
erkentelijkheid bij bun felicitatie voegend.
Gelukkig is de temperatuur wat af
gekoeld, al zit de warmte nog in de huizen
en den mensch.
Heden morgen brak een onweer los, dat
echter niet boven de stad woedde.
Het licht was bier zwaar, reeds van
gisteren avond af.
In Zeeuw scb-Vlaanderen W. D.
was het vooral zwaar weer. De bliksem was
niet van de lucht en tientallen zware slagen
volgden elkaar onophoudelijk op. Nabij de
kom der gemeente Oostburg werd een graan-
boop (gerst) getroffen, toebehoorende aan
de kinderen De Smit. Voorts sloeg bet
hemelvuur in een paar boomen en werd ook
een vlasschelf in den »Diomede"polder, van
den heer Ch. Mabesome te [Oostburg ge
troffen. Ook deze verbrandde geheel.
Verder werd de landbouwersschuur van
P. Lannoije te Aardenburg getroffen; be
halve een deel van den oogst, verbrandden,
naar men zegt, een tweetal stieren.
Bij den herbergier P. van den Ameele
te St. Anna ter Muiden beeft de
bliksem veel schade aangericht. Hij
nietigde een groot deel van het dak, sloeg
een deurstijl tot splinters, brak een ardui
nendorpel in tweeën en verschroeide eeni-
ge kleedingstukken.
De oudste dochter is zeer verschrokken,
zoodat geneeskundige hulp ingeroepen moest
worden. Haar toestand is nog niet bevre
digend.
Van den landbouwer A. Bruynooge te
Waterlandkerkje werden twee koeien
van de drie door bet hemelvuur gedood.
Zaterdagavond bij twaalf waren de
gasten gezellig bijeen in het café „De
Vlasmarkt" van den heer J. Gabriëlse,
alhier. Een der bezoekers wilde vertrek
ken, doch de andere gasten, waren bijzonder
op zijn gezelschap gesteld en bielden hem
bij den arm vast. Dit geschiedde bij de
deur en een ruit werd daardoor kapotge-
drukt. Het glasgerinkel veroorzaakte vrij wat
geraas en het gevolg was, dat dit niets
beteekenend feit in een oogwenk veel publiek
op de been bracht.
Toen de gemeentewerkman J. B. K.
op den Seisweg alhier Zondagmorgen
om half vijf naar zijn varkenshok ging
kijken, en daarvan het deurtje openmaakte
met het doel den bewoner zijn eerste ont
bijt te verstrekken, kwam bij tot de minder
aangename ontdekking dat deze, een vet
vaiken, spoorloos verdwenen was.
Uit de omstandigheid dat na zijn ver
dwijnen het hokdeurtje weer netjes op slot
was gedaan, vermoedde de eigenaar onmid-
delijk dat iemand zijn varken bij dit mati-
neuze uitstapje de behulpzame band bad
gebodenen bij begaf zich dan ook onmiddelijk
naar de politie om aangifte van den diefstal te
doen.
Vóór de komst der politie was de vluch
teling echter alweer ontdekt. In den moes
tuin van een buurman stond hij heel ge
zellig een praatje te maken met een collega,
die van uit zijp hok deze vroege morgen
visite blijkbaar zeer op prijs stelde, met bet
gevolg dat gastheer en bezoeker met de
snuiten tegen elkaar heel tevreden stonden
te knorren en vier man noodig waren om
den vluchteling weer naar zijn eigen aparte-
menten terug te trekken.
Do rustige stukken worden niet doodgeslagen
door do leikleurige, wat hier wel een won
der isl Als men binnenkomt ziet men het
eerst het werk der kalmere broeders. En als
men eerst zijn aandacht daartoe bepaalt, dan
kan men die naar eigen verdiensten waardee-
rc-n, om daarna verder te gaan, en
de vermaning van den heer Toorop in zijn
openingstoespraak ter harte te nemen en wat
geduld te beoefenen voor het wennen aan de
sterk sprekende kleuren.
j den ingang hangt het werk van W. J.
S c b t z (Middelburg). In zijn groot stuk
„Laag water aan de Westerschelde" is bij
niet Ssoo gelukkig geweest als vroeger wel met
dergelijke stukken. Maar de schilder van de
Zeeuwscho slikken is in de laatste jaren
veel meer naar andere onderwerpen over
gegaan, zooals o. a. blijkt uit het hier han
gende „Zoutelande". Het best geslaagd in hun
genre zijn do „Campveersche toren" en „Kade
gezicht", het eerste voller van atmosfeer dan
het tweede. In al zijn werk is het streven
merkbaar om als hoofddoel een krachtige kleur
te krijgen, zonder fel effect, en zonder te veel
af te wijken van do kleuren buiten. En dat
doel wordt in menig stuk bereikt.
In dat opzicht is G. Bergsma (Zoute
lande) veel minder sterk, mot het gevolg dat
hot werk flauwer van toon en mak wordt.
Zijn landschappen spreken weinig. Het
meest werden we getroffen door „Oude Vrouw."
M. Zwart (Domburg) heeft bij het zoeken
naar lichteffecten zooals in „Zonsonder-
en „Avond op den djjk" te weinig
het verband kunnen bewaren, evenals in
,Brug op Westhove" het harde groen van het
kroos geheel los raakt van de omgeving.
De eenvoudiger landschapjes zooals het weitje
met boomen bij de duinen en de akker met
het vondertje Izrjn veel stemmingsvoller.
Mevr. L. van Dam Van Isselt
(Veere) zond een vijftal stillevens, rustig
werk, aangenaam van toon en verdienstelijk
in het weergeven van de stof. Er had wel
wat meer afwisseling in de onderwerpen kun
nen rijn. Van de vijf stukken vertoonen vier
eenzelfden achtergrond van blauwe tegeltjes.
Maar op zich zelf beschouwd is ieder schil
derijtje aangenaam te bekijken.
Om den sprong niet te groot te maken
rij thans genoemd Vaarzon Morel,
(Veere) van wien als altijd het meest treffen
do vlotte „krabbels" van menschen in actie.
Op zich zelf uitstekend illustratie-werk, maar
toch vragend om een steviger vervolg op al
die studies.
Bij Jan Heyse (Middelburg) wordt men
reeds tot andere kleur-visie gebracht. Toch
is kleur bij hem geen hoofdzaak. Ze is de
zeer rustige versterking van wat voornamelijk
zijn kracht heeft in de nauwkeurige, maar
geenszins dood ge werk te leekening van meest
zeer rustige onderwerpen: een meisje met een
kind op den schoot, een jongetje (in niet zeer
Uit de omstandigheid dat bet dier bij
het verlaten van zijn bok niet beeft ge
schreeuwd, wordt vermoed dat bekenden,
in deze poging tot diefstal de band bebben
gehad. Later, blijkbaar gestoord geworden,
bebben zij bet dier in den moestuin moeten
achterlaten.
Uit Vlissingen.
Het terras van bet Grand-Hotel te V 1 i s-
s i n g e n biedt bij de .concerten steeds een
aangenaam en gezellig zitje.
Daarvan wordt dan ook een druk gebruik
gemaakt. Ook Zondagavond, toen de mnziek
van bet 3e regiment infanterie, uitBergen-
op-Zoom, een uitvoering gaf, was dit terras
dermate bezet, dat stoelen en tafels niet
meer beschikbaar waren.
Een aardig programma werd uitgevoerd,
dat den dank der toehoorders wegdroeg,
waarvan het herhaalde applaus het beste
bewijs was.
Op den Boulevard was het buitengewoon
druk. Dichte drommen stonden te luisteren
naar de opgewekte toonen. De avond was
verrukkelijk.
Dat er den gebeelen dag een buitengewone
drukte aan het strand heerschte, was niet te
verwonderen. Een zestal pleiaiefbooten uit
België, benevens de Provinciale booten
brachten bijna tweeduizend pleizierreizigers
aan.
Vele van deze Belgische reizigers waren
getooid met een Edelweiss bloem, welke
daar te lande verkocht wordt, ten behoeve
van den bouw van ziekenhuizen ter bestrij
ding der slaapziekte in de Belgische Congo.
Bij bet concert bad ook Middelburg zich
niet onbetuigd gelaten. Ook dit waardeert
meer en meer bet heerlijk genot van Vlis
singen als badplaatsvooral in zulke warme
dagen als wij thans bebben.
Op zijn daartoe gedaan verzoek is aan
den beer C. Kesteloo, onbezoldigd rijks
veldwachter bij de stoomvaartmaatschappij
„Zeeland", met ingang van morgen 1
Aug. a. s. eervol ontslag verleed. Vermoe
delijk zal de beer Broosman, vroeger con
cierge thans ladingmeester bij genoemde
Mij, in zijn plaats komen.
Twee werklieden uit Rotterdam, die op
het werk dor firma Schotel en Van Loon
in de plaats zijn getreden van de stakende
werklieden, zijn onder toezicht van een
inspecteur en vier agenten naar en van
bet werk gegaan. De politie bepaalde zicli
tot toekijken en volgde op een flinken
afstand. De werklieden werden niet gehin
derd, alleen door een paar op een afstand
staande stakers nageroepen.
In de Zaterdagmiddag te Seroos-
kerke gehouden gemeenteraadsvergadering
werd besloten tot toelating der herkozen en
gekozen leden. De burgemeester wenschte
de hceren J. Cornelisse en P. de Visser, die
nanwezig waren, geluk met hunne herkiezing.
Vervolgens werd overgelegd de rekening
over het jaar 1910. De ontvangsten in dat
jaar bedroegen f 8909,55'/, en de uitgaven
f 8509,dus een batig saldo van f 400,55 '/j.
de Rijks boogere land-, tuin en boschbouw-
scbool te Wageningen N. W. J. Eichholz te
Wemeldinge,
Benoemd voor het tijdvak van 1 Augus
tus 1911 tot ultimo Juli 1912 tot boekhouder
aan bet instituut voor pbytopatbologie
fraaie houding) aan tafel. Zelfs Salomó is bij
hem niet de duivelscho schoone, maar bet
nog onschuldige meisje, dat rustig haar voeten
beweegt. Het is werk dat kalme aandacht
vraagt en vasthoudt.
Mevr. M. EloutDrab be (Domburg)
toont zich ook nu weer, vooral in haar land
schappon, de fijngevoelige schilderes, die zij
heeft doen kennen op de indertijd in Middel
burg gehouden tentoonstelling. In techniek is
de invloed van Toorop onmiskenbaar, maar
haar soort werk wordt zelfstandiger en er
gaat een vrouwelijke, zachte bekoring uit van
stukken als „October-morgen" en „Duinbeek".
Dat mej. Ch. Toorop (Domburg en Nij
megen) ook den invloed van haar vader onder
gaat, ligt voor de hand. Toch geeft rij ook
blijk van het streven naar een eigen kijk op
de dingen. Vooral de door de zon beschenen
kerkmuur heeft veel verdienstelijks.
Over het werk van F. Hart Nibbrig
(Zoutelande en Laren) hebben we nog kort
geleden uitvoerig geschreven. Men ziel op deze
tentoonstelling wat het verblijf in Zoutelande
hem heeft opgeleverd. En dat behoort wer
kelijk tot het beste wat we van hem zagen.
Het zeer kleurrijke van het vaa licht Unie
lende land, als het door de zon beschenen
wordtde gedempte kleuren van oen „Grijzen
dag"een dorpsstraatje waarvan de hnisjes
stralen in den Zonneschijn, dat alles beeft
hij hier gevonden en op zijn bekende manier
weer gegeven. Zijn werk is een bljjde lust
De stoomtram „Hulst-Walsoorden"
ontving over de maand Februari 1911
f 1.762.05 en totaal van af 1 Januari tot
en met ultimo Februari 1911 f 4.038.22
De ontvangsten per dagkilometer bedroegen
in Februari 1911 f 4,66 tegen f 5.51 in
Februari 1910. Vanaf 1 Januari tot en met
ultimo Februari bedroeg de ontvangt per
dagkilometer in 1911 f 5.07 en in 1910 f 5.30.
Van de stoomtram „Walcheren" zijn de
cijfers f 3.04515'; f 6.171.93 f3.99 f 4.21»
f 3.84* en f 3.99' en voor de Sociétó Ano-
nyine des tramways it vapeur Ylissingue-
Middelbourg et extensionsf 5.860.50
f 12.665.95; f 2178; f 1783; 22.315 en
f 19.14.
In de afgeloopen week werden aan de
haven te Philippine 3040 balen mos
selen gelost. Een gering aantal wegens de
warmte. Hiervan gingen naar geregelde
afnemers naar België en Frankrijk 2010
balen a 90 Kg. tegen 5 A 6 fr. per baal.
Door Hollandsche en Belgische venters
werden nog 185 ton A 60 Kg. aan de haven
gekocht tegen 2'/, A 3 fr. per ton. Ongeveer
740 ton Zeeuwsch mosselzaad A 100 Kg.
werd verkocht tegen f 1.30 A f 1.40 per
ton. Er werden 18 manden garnalen A 20
Kg. verkocht tegen f 2.80 A f'2.99 per mand.
Nabij Bakkersdam St. Krui s, is
Zondagnamiddag een uitgestrektheid van
circa 7 H. A. weiland door onbekende oor
zaak kaal gebrand de op bet terrein staande
jonge boomen bekwamen tevens eenige
schade.
In de concertzaal van bet „Grand
Hotel des Bains" te Vlissingen werd
Zondag middag een zanguitvoering ge
geven door het „Bergen op Zoom's Man
nen- en Dameskoor". In aanmerking geno
men, dat het warme weer uitlokte tot een
zitje aan het strand in de onmiddellijke
nabijheid der kabbelende golven is er alle
reden om over de opkomst tevreden te
zijn.
De aanwezigen zullen zich het verblijf
binnen de vier muren niet bebben beklaagd.
Het concert was enkele vlekjes buiten
beschouwing latend inderdaad schoon.
Na „Spielmanns Wanderlied" voor man
nenkoor werd Mendelssokns „Psalm 42"
gegeven. Een groote bekoring gaat steeds
van dit toonwerk uit en de wijze waarop
het koor dit heeft uitgevoerd is voor haar
een groot succes geweest. De koren waren
prachtig en het recitatief was heerlijk
schoon.
De trio's van denzelfden componist voor
piano, viool en violoncel hadden warmer
gekund. Ook de temperatuur- deed baar
invloed gelden op de instrumenten.
„Hymne aan den Vrede" is een machtige
compositie van Van Nieuwenhoven en werd
met gloed door het mannenkoor gegeven.
Hugo Jüngst' „Au die Heimat", eveneens
voor mannenkoor, verwierf een welverdiend
luid applaus. De compositie zelve werkte
dit succes zeer in de hand.
Mevrouw M. v. d. H., uit Bergen op
voor de oogem
Er is een tijd geweest dat Hart Nibbrig tot
de brutaaisten van de rcvolutiomiairen onder
de schilders gold. Op deze tentoonstelling zijn
er echter die veel „erger" zijn dan hij.
Als men voor liet werk van P. Mondri
aan (Amsterdam) staat moet men eerst even
den gewonen gedachtengang uit het hoofd zetten
en zich do vraag stellen; wat bedoelt-ic? Er
zijn hier „.Bloemen", van heini die. voor ons
oog geen enkele verwantschap meer hebben
met die tcere natuurvoortbrengselen Alles is er
opgeofferd aan felle kleurlegenstelling. Dan
vinden wo meer logica in den „Zeeuwschen
Kerktoren", waarin ook het kleurcontrast van
dien rooden toren togen de lucht mee werkt
om den indruk van massaliteit te versterken.
Als gewoon schilderij, naar het begrip dat
daarvan veelal gangbaar is, nl. als oen wand-
sieraad voor een kamer, kan men dergelijk
werk niet meer opvatten. Er zullen weinig
kamers bestaan die om zoo'n schilderij passen.
Maar decoratief opgevat is in dien toren veel
moois, boeit hij telkens meer, hoe vaker men
er naar kijkt
Dat decoratieve ïs ook het meest sprekend
in het werk v«m Jacoba van Heoms-
k e r c k (Domburg en 's-Gravenhage) althans
in werk als „Landschap", dat wij ons boter
als paneelvulling denken dan als schilderij.
Iets dergelijks zit ook in „Boschlaan bij Dom
burg". Veel aangenamer troffen ons „Gera
niums", on „Bloemen", het laatste mot smaak-
