MIDDELBllRGSCHE COURANT.
TWEEDE BLAD VAN DE
Maandag 1 Mei.
Middelburg 29 April.
Sprokkelingen.
*£andbouu)kroM ek
N» 102
134" Jaargang.
191ft.
Er heersoht, voor zoover w|j kannen nagaan,
bjjzocdere kalmte vóór de stemming,
"Woensdag b. s. in het eerste district
Tan Ylissingen te honden.
la toch is die verkiezing niet van belang
«ntbloot.
Het geldt daarbg het behoud of het verlies
Tan een zetel voor de vrijzinnigen in den raad
Rechts en links hebben hun candidaten ge
steld; en men zjj overtuigd dat de tegentan*
der» van den heer A. Staverman alle krachten
«allen inspannen om te zegevieren.
Wat ook hun recht en van hun standpunt
hnn plicht is.
Men late zich dus aan onze zgde niet door
-die kalmte misleiden.
Strgd zal er ten slotte mo6 strjjd
zeoals steeds, hoofdzakelijk om beginselen,
strjjd over vrie het belang van Ylissingen het
best behartigen zal.
In nu meenen vrjj dat de vrijzinnigen
een zeer goede keuze deden, toen z{j den heer
Staverman stelden, en dat de Yrjjzinnig Demo
sraten practisch handelen door hem hun steun
-toe te zoggen.
Hjj sloot zich bjj geen dei beide kiesvereni
gingen aan, noch bjj die welke hem stelde,
■ooh bjj de Vrjjzinnige Democratische, omdat
hg beider programma's niet in hun geheel kon
nnderRobrgven.
Hjj verklaarde zich echter voor belasting
naar draagkracht, het brengen van alle tak
ken van onderwjjs onder het bereik van een
ieder, ook onder dat van de on- en minver
mogenden, en voor gemoentoljjke t xploitatievan
monopolistische bedrjjven.
Nog sleohts enkele jaren in Ylissingen, ver
wierf hjj reeds de algemeeno achting, ook
bjj de werkmansklasso waaronder hg vooral
als geneesheer van de Maatschappij D* Schilde
seer gesien is.
Tevens maakte hg zich als seeretaris der
Commissie van toezicht op het Middelbaar
Onderwjja verdienstelijk.
Maar wat hem vooral zeer aanbevelenswaardig
maak* is dat bjj gelooft, ja een vast vertrou
wen heeft in de toekomst van Ylis
singen.
Zulke mannen moeten juist zitting nemen
in den raad.
Het is daarom dat wjj met volle vertrouwen
den heer A. STAVUBMAN aanbevelen.
s.
Dezer dagen maakto Hel Vaderland, bjj de
bespreking van de nieuwe Tariefwet,
de volgende opmerking die wel niet nieuw is
maar om hare juistheid wel eens herhaald
mag worden:
Wfl voor ons zonden, ook al ware hot anders,
ook al moest worden toegegeven, dat onze
njjverheid in kwjjnenden staat verkeert, het
overgaan tot de protectie svenseer beslist af
keuren.
Besohermonde rechten bevoorrechten som
migen ten koste van het algemeen; men kan
op die wjjze, althans tjjdeljjk, bestaande onder
nemingen, die kwjjnen, tot kunstmatigen blosi
brengen, maar het algemeen belang ljjdt schade-
Do ondervinding, overal elders opgedaan, leert,
dat een land, hetwelk eenmaal den wsg der
protsstie heeft ingeslagen, genoodzaakt wordt
daarop, zjj het ook tegen wil en dank, steeds
verder te gaan. Beads nu ijjn er voorteskenen
die er he9n wjjzen, dat Nederland hetzelfde
zal moeten doen.
Het wetsontwerp geeft bescherming asn de
njjverheid; niet leng zsl het dnren, of de
landbouw, dia schillende njjveiheidzvoort-
brengsslen noo-ig heeft en deze voortaan
dunrder zal moeten betelen, zal om bescher
ming komon vragen. Hebben niet de Tweede
Kamerleden de hes Yan Dedem en De
WJjokerslooth beiden behoorende tot de rechter-
'o, sser onlangs gewezen op de nadeelen
>.i# de landbouw door de voorgenomen bescher
ming der njjverheid zal ondervinden?
Wordt ook de landboaw beschermd, dan
zal de njjvarheid harerzijds aankloppen om
krachtiger bescherming en zoo zal het voort
gaan. En begeeft ons kleine land, met zjjn
geringe afzetgebied binnenslands, tich op
don weg der repressailles, coosls, -bljjkens art.
van bet ontwerp, in het voornemen ligt, dan
zullen wjj tot onze schade ondervinden, dat
de grootere Rjjken ons gevoelig zullen over
troeven.
In hetzelfde blad wees een inzender op een
der bedenkeljjkBto gevolgen der voorgestelde
verhooging van het tarief van invoerrechten
met 5^7 pCt.
In dit is wel dat de tasschenpersoon, nl.
de grossier, niet meer de rem zal zjjn, die de
fabrikanten weerhoudt om booge prjjzen of
liever kolossale winsten te nemen. De grossier
,1. zoekt in Duitsehland, Belgifi, Engelaiid,
Frankrjjk ons. enz. of hjj het artikel, dat hier
in het land gefabriceerd wordt, niet billjjker
kan krjjgen, wat seer dikwerf gelukt, en dwingt
daardoor den fabrikant hier te lande, om voor
die prjjioa te leveren, andt.s koopt b| h t
daar, om tegen den fabrikant te kunnen
concurreeren. Daardoor ontstaat een strgd,
waarvan het geheele publiek profiteert, door
bv. goudkoop de kleederen te koopen, hetgeen
een aardige uitgave jaarljjks in een huishou
ding bespaart.
Wanneer echter deze artikelen met 5 a 7
pCt. verhoogd worden, dan kan de grossier
niet mser in het buitenland koopen en weer
houdt hjj de fabrikanten hun prjjs te verhoogon
naar willekeur. De fabrikanten, wien nu door
geen bnitenlandech fabrikaat meer concurrentie
wordt aangedaan, zullen hun prgs met 5 pCt
en meer verhoogen zoodat het pnbliek alles
duurder betalen moet. De grossiers verminderen
in aantal, daar zjj dan geen reoht van bestaan
meer hebben; veol kantoor- en magazjjnperso-
nsel zal bedankt worden, en niet zoo vlug
weder een betrekking krggen. gezwegen nog
van de vele andere monschen die aan de gros
siers een stnk brood verdienen, als: krniers,
beurtsohippers, boden enz. enz. Dusinkomsten
minder, en uitgaven meer. Zek9r de werkende
Btand zal verhooging krjjgen van loon, maar
heeft ook meer noodig.
Yerder doet zich de vraag mr, of, doordien
de middenstand dan kwjjnondo is, ook de
werkende stand niet aan b.6t kwjjnen zal ge
raken.
In Neerlandia wjjst de heer V. Looyen, pre
dikant te Sneek, op het draaiorgel als
een prachtig middel om Hollandsche
liederen populair te maken. Men had er daar
laatst een dat: »Wilt heden nu treden" van
Yalerius, zes weken of langer deed hooren
en alles zong en floot het na!
Het hoofdbestuur van het Algem. Nederl.
Verhond stelle zioh in verbinding met een
orgelfabrikant, die vaderlandiche en vrooljjke
Hollandsche liederen op sjjn rollen zet en late
zoo'n orgel in de voornaamste Nederlandsthe
steden spelen".
De redactie van het tijdschrift teekent hierbjj
aan, dat dit alt)jd een lievelingsdenkbeeld van
het Verbond is geweest,als eerst de fondsen
wat rnimer worden".
Ons komt het idee ook zeer aanbevelens
waardig voor.
Dat een goed ergel met goede liederen
erop grooten invloed kan uitoefenen leert do
ervnring meer en meer ook in onze omgeving.
Het pnbliek luistert steeds aandachtig en
merkbaar is 't ook dat in den laatsten tjjd,
nu dio orgels veel verbeterd sjjn en goede
melodieën doon hooren, het zingen van leeljjke
straatdeunen verminderd is.
ta« onna vahis iiMtnuz.
Grondnotenkoek.
Voor een paar weken werd tot ons de
vraag gericht, of wjj niet bet een en ander
tonden willen mededeelen over grondnoten-
koek of aardno ten koek, die vervaardigd wordt
van den afval van de vrucht van de aard-
noten, ook wel apennoten of Curagaoache
amandelen genoemd. Da wetenschappelijke
naam is arachiB hypogoa. Het eerste
deel van dien naam dagteekent reeds uit de
m van P1 i n i u s, die in de eerste eeuw
na Christus den dood vond bij de uitbarsting
van den Vesuvius; het tweede deel is sa
mengesteld uit twee Grieksche woorden
hypo, dat onder en gaea dat aarde be-
teekent. Men beweert, dat de aardnoot af
komstig is uit Zuidamehka, hoofdzakelijk uit
Brazilië; zulks kan waar zjjn voor de tegen
woordig algemeen aangeteelde verscheiden
heid; hoogst 'waarschijnlijk werd zij in de
oudste tijden ook gevonden in Egypte en daar
uit zuidelijker deelen van Afrika aangevoerd.
De plant behoort tot de vlinderbloemigen
en komt thans voor in de keerkringslanden
van Azi Afrika en Amerika; men heeft ge
tracht haar ook in het zuiden van Europa,
Spanje, Italië en Zuid-Frankrjjk te verbou
wen, maar de uitslag der proefnemingen is
niet aanmoedigend geweest.
Zeer eigenaardig is de ontwikkeling van do
vrucht dezer plant. De zaden worden in de
tropen gezaaid kort vóór het aanbreken van
den regentijdzij ontkiemen spoedig en
vormen een s rigen hoofdwortel, die voor
zien is van talrijke bjjwortcls, welke, gelijk
allo andere vlinderbloemigen, rijkelijk be
zet zijn met de kleine bolletjes, die -onder
inwerking der bacteriën, dienen tot het ver
zamelen van stikstof uit de dampkringslucht.
Uit dien hoofdwortel ontspruiten een groot
aantal stengels, voorzien van gevinde blade
ren, waarvan de bladsteel aan den voet twee
groote steunbladoren heeft. In de oksels van
die bladeren komen enkelvoudige bloemen voor,
waarvan de ste zoodra de bloem bevrucht
is, begint te groeien en wel zoo lang, dat
de in zwaarte toenemende vrucht eerst den
stengel pmbuigt tot de vrucht den grond
raakt, waarna zij door den altijd nog langer
wordenden stengel daarin gedrongen, geheel
met aarde wordt bedekt en vervolgens in den
grond rijpt.
Om in dien grond door te dringen moet
deze zesr los .zijn, welke losheid veroor
zaakt wordt door een groote menigte mieren,
die gedurende den bloeitijd onder de plant
haar woningen vestigen, om zich van daar uit
iederen dag te vergasten aan den honing,
die haar de bloemen verschaffen.
De plant is eenjarig; zoodra do vruchten
zich in den grond bevinden, begin.urn de sten
gels te verdrogen en sterven weldra geheel
daarna worden de rijpgeworden vruchten ge
dolven en door de inboorlingen rauw of ge
kookt gegeten.
Nadat men eenmaal ontdekt had, hoe rijk
aan olie deze aardnoten zijn en hoe die ohe
fijnheid nagenoeg overeenkomt met do
beste Genua- of olijfolie, begon men de aard
noot meer en meer in 't groot aan te kwee
ken en naar elders te verzenden, waar daar
uit een uitmuntende slaolie wordt bereid. De
aardnoot bevat van 30 tot 50 o/0 vet.
Toen men eenmaal de olie uit deze noten
begon te persen, kwam men al heel spoedig
op hot denkbeeld om ook den afval daarvan te
gebruiken als veevoeder, even goed al9 men
den afval van het vlaszaad, dat tot lijnolie
verwerkt is, voor ljjnkoek gebruikt en zoo
is de grond- of aardnotenkoek als veevoeder
in den handel gebracht.
De hoogere prijzen van de olie hebben ïn-
tusschen aanleiding gegeven tot het gebruiken
van werktuigen, waardoor meer en meer alle
vet aan de grondstof onttrokken wordt.
Bij dubbel gezeefd katoenzaadmeel heeft men
daarom het geéischte vetgehalte, dat, toen
dr Swaving zjjn korte handleiding uitgaf voor
de berekening van tekorten bij leveranties,
nog tien procent bedroeg, reeds moeten te
rugbrengen tot hoogstens 8en ook bij aard
notenkoek, waarin tot heden nog altijd 7 o/o
vet bedongen wordt, zal men zijne eischen
moeten beginnen lager te stellen wil meu
een te hoog geëischt vetgehalte bij het
voederen geene nadeelige gevolgen ondervin
den, wanneer niet in de eerste plaats op Ide
zuiverheid wordt gelet
In Zeeland n.l. hebben zich gevallen voor
gedaan, dat zoowel koeien als paarden, waar
aan men grondnotenkoek gevoederd had, on
gesteld werden en bjj (herhaald onderzoek bleek
dat het geëischte vetgehalte verkregen was
door toevoeging van ricinus vet.
~e ricinus communis, ook wel won
derboom geheeten, en in vele onzer tuinen
als een sierplant aangekweekt, met groene ten
roode bladeren, is een tropische plant, "waar
van do zaden een scherpen smaak hebben en,
als die van bijna alle tot deze familie be
hoorende planten (de euphorbacoön) giftig zjjn.
De olie van de ricinus (de zaden bevatten
daarvan ongeveer 40 o/0) wordt gebruikt als
een zacht werkend purgeermiddel (wonderolie)
maar voor veevoeder schijnt men do zaden in
haar geheel f jjn gemalen onder de grondnoten
koek te mengen, waaraan de nadeelige uit
werking op het vee wel waarschijnlijk toege
schreven (moet worden.
Het klinkt misschien ©enigszins vreemd voor
velen onzer lezers en lezeressen, dat een toe
voegsel van een plan ten vrucht, waaruit een
zacht werkend geneesmiddel wordt bereid, ver
giftiging kan veroorzakendaarom, al wijken
wij daardoor ©enigszins van ons onderwerp af,
willen wij daarvan nog een ander voorbeeld
aanhalen van eene andere plant Uit dezelfde
familie nl. de maniho t, manioc of cas
save plant, die als voedingsmiddel in alle
landen van Zuid- en Middcl-Amenka wordt
aangekweekt, omdat zij een oogst lovert, wel
ke doorloopend zesmaal grooter is dan die van
rogge. De wortels van dezen heester bevat
ten een zeer giftig melksap en eene buiten
gewone groote hoeveelheid zetmeel. Dit melk
sap wordt door fijn maken en herhaald uit
spoelen verwijderd en uit het overblijvende
zetmeel wordt brood gebakken, dat algemeen
(gebruikt Iwordt.
Keeren wjj thans tot de grondnotenkoek
terug. Zuivere grondnotenkoek is een van de
beste en smakelijkste krachtvoeders voor ons
rundvee; ook voor paarden kan die koek
aanbevolen worden, maar uit het voorgaande
zal het onzen lezers wel duideljjk geworden
zgn dat zuiverheid hier een voorwaarde is
van het grootste belang. Aangezien nu bet
vet van aardnoten duurder is dan dat uit
ricinuszaad, loopt men, wanneer geen goede
condities worden gesteld, gevaar, dat de soek
wel voldoen zal aan de eischen betreffende
de hoeveelheden eiwit en vet, maar men is
niet zeker, dat men het juiste vet krijgt,
tenzij men verzekerd is van de zuiverheid.
Uit het door ons medegedeelde geval, dat
wellicht nog met andere zou kunnen vermeer
derd worden, zal het, dunkt ons, wel dui
deljjk geworden zijn, dat een onderzoek van
voedermiddelen, welke ook, onafwijsbaar nood
zakelijk is.
Er zijn gewetenlooze menschen, die er niets
om geven, dat zij een ander bedriegen, mits
zjj zelf bjj dat bedrog ongestraft blijven en ier
geldelijk voordeel bij hebben. Tegen dezulken
moet men steeds op zijn hoede zijn, vooral
als het afvalproducten betreft, zooals er zoo
vele voor veevoeder gebruikt worden.
Daarom achten wij hel niet ongepast om
bij de beantwoording der gestelde vraag nog
maals. zooals wij reeds zoo dikwijls deden,
te waarschuwen tegen 't gebruik van voeder
middelen, waarvan men zelf niet kan be-
oordeelen, of zjj voor veevoeder geschikt zijn,
tenzij men ze koopt onder voorwaarde, dat
zij wat zuiverheid en gehalte betreft, goed
gekeurd zjjn aan het Rijkslandbouwproef
station.
Earner van Koophandel en
fabrieken te Ylissingen.
Zitting van Vrijdagavond 8 uur.
Voorzitter de heer Jos. van Raalte.
Afwezig de heer Dommisse wegens ion-
De voorzitter herinnerde allereerst aan de
opening van het nieuwe magazijn van den
heer A. H. Polak, verzekerde dezen van de
sympathie der Kamer, prees het gebouw en
hare inrichting als een sieraad der 6tad
en wenschtc den lieer Polak namens de Kamer
van harte geluk.
Dit werd met applaus begroet.
De heer Polak dankte den voorzitter dat
deze dit punt ter tafel bracht en (zegde deze
sympathie pp hoogen pnjs te stellen.
Ingekomen waren: de statuten en het huis
houdelijk reglement van de Vlksingsche coö
peratieve Volksbroodbakkerij en verbruiksver-
eeniging De Broederband" opgericht bij
acte van 14 September 1910.
Op voorstel van den voorzitter werd beslo
ten dit in dank te aanvaarden en bet voor
kennisgeving aan te nemen.
Een prospectus betreffende de internatio
nale tentoonstelling van moderne kantoor
inrichtingen en administratie te houden van
Mei tot Juni a.s. te Amsterdam.
Dit werd eveneens voor kennisgeving aan
genomen.
Een algemeen reglement met bijlagen be
treffende de internationale tentoonstelling van
voedingsmiddelen, bronwerij, wjjnen en likeu
ren te Antwerpen te houden van af Sep
tember tot en met November a.s.
Ook dit werd voor kennisgeving aange
nomen.
Een schrijven van loodwitfabrikanten te
Rotterdam met een brochure over het lood-
witvraagstuk, getiteld Geschiedenis, bereiding
en eigenschappen van het loodwit. Adressan
ten (spreken do hoop uit dat de Kamer bjj
evcntueole aanbestedingen van verfwerk de
in (bijgaande (stukken uitgedrukte meeningen
in overweging zal willen nemen.
Dit werd eveneens voor kennisgeving aan-
Een verslag toegezonden door den Minister
van Landbouw enz. betreffende het onderzoek
van den directeur-generaal van den arbeid
naar de bedrjjfstoestanden in de Ncderland-
scho broodbakkerjjen.
Voor kennisgeving weid dit aangenomen.
Een verslag, van denzelfden minister toege
zonden betreffende het bjj de Tweede Kamer
ingediende Wetsontwerp, houdende bepalin
gen in het belang van personen, werkzaam
by het laden en lossen van zeeschepen met
memorie van toelichting.
Dit werd in handen gesteld van de commis
sie van verkeerswezen om advies.
Een, op het ontwerp stuwadoorswet betrek
king hebbend, adres aan de Tweede Kamer
namens de Vereeniging van werkgevers op
scheepvaartgebied in Noord Holland, waarin
ernstige bezwaren tegen dit wetsvoorstel
worden ppgeworpen.
Dit werd bij het vorige stuk gevoegd en dus
in handen van de commissie van verkeers-
Een afdruk van een adres aan de Tweede
Kamer, ingezonden door do firma Verkade
en Comp te Zaandam waarin genoemde firma
ernstige bedenkingen uit tegen het nader ge
wijzigd ontwerp van wet tot beperking van
Zondagsarbeid en nachtarbeid in broodbak
kerijen en van den arbeidsduur van bakkers
gezellen
Dit word voor kennisgeving pangenomen.
Een afdruk van een door de Kamer gericht
Vlaardingen aan de Tweede Kamer gericht
adres bevattende ecnige opmerkingen waartoe
het ingediende wetsontwerp tot wijziging der
arbeidswet met de daarover gewisselde stuk
ken haar aanleiding heeft gegeven.
Ook dit werd voor notificatie aangenomen.
Nog was ingekomen een afdruk van het
aan de Tweede Kamer ingezonden adres, door
hot verbond van vereenigingen van sigaren
fabrikanten in Nederland te U'recht geves
tigd met verzoek liet wetsontwerp op de
tabaksbelasting in Studie te willen nemen,
om pok aan de Tw««de Kamer te berichten
dat de voorgestelde iv •- bij aanname de njj
verheid aanzienlijk Kou chaden.
De bezwaren tegen u nieuw opgedoken
tabaksbelasting worden in dat schrijven uit
voerig toegelicht.
Dit werd in handen van de commissie van
algemeene zaken gesteld om advies.
Vervolgens kwam ter tafel een schrij-
ven van den „Algemeenen Noderlandschen
bond van Mineraalwaterfabrikanten en Bier
handelaren". gevestigd te Amsterdam, behan
delende een verzoek aan Z. E. den Minister
van Justitie om aanvulling van art. 337 van
het Strafwetboek.
Waar volgens oen ingesteld onderzoek jaar
lijks een enorm kapitaal aan bier-kogel-
flesschen en syplions wegraken en alle maat
regelen daartegen afsluiten op den onwil der
verbruikers en de tegenwerking van vakge-
nooten, is de Bond er van overtuigd dat
alleen een wettelijke regel aan dit groote
verlies een einde kan maken.
Een commissie, bestaande uit de heeren
Dudok van Heel en Kljjberg, in wier handen
het adres is gesteld, gaat met het daarin
vermelde volkomen mee en adviseert dus
de Kamer met dit adres haar instemming te
betuigen.
Aldus werd besloten.
Nog waren ingekomen afdrukken van door
de Kamers te Zutphen en Hengelo aan de
Tweede Kamer gerichte adressen betreffend©
het ontwerp van wet op de naamlooze ven
nootschappen, waarbij voornamelijk getwijfeld
wordt aan de Wenscheljjkheid van een uni
forme regeling voor alle naamloozo vennoot
schappen, nu allerlei ingrijpend© voorschriften
worden gegeven omtrent publiciteit, ter visie
ligging van stukken en anderszins.
De stukken worden voor kennisgeving aan
genomen. Daar deze adressen reeds herhaal
delijk zijn besproken achtte de voorzitter het
niet noodig opnieuw adliaesïe te betuigen.
In behandeling kwam vervolgens een afdruk
van oen schrijven van de Kamer te Bergen
op Zoom aan den directeur-generaal der pos
terijen en telegrafie, betreffende vorhooging
van het maximum-gewicht van postpakketten,
met verzoek om adliaesïe.
De voorzitter merkte op dat ook hierover
reeds vroeger werd gesproken en achtte het
daarom niet noodig weer adhaesie te betuigen.
Do beer Polak kwam hiertegen op. Z. i. was
de kweBtie van veel gewicht en zou het dus
wel degeljjk wenschelijk zijn hieraan adhaesie
te betuigen.
De voorzitter wilde gaarne aan het verzoek
van den heer Polak voldoen.
De Kamer zal dus nogmaals adhaesie aan
dit adres betuigen.
Bagagctariof Handelsreizigers
Ten slotte werd behandeld een schrijven
van de „Nederlandsche Handelsreizigersveree-
niging" betreffende reductie van bagagetarief
voor houders van abonnementskaarten. In dit
adres wordt do intrekking van die reductie
betreurd en wordt getracht adhaesie te
verkrjjgen, om dm Minister van Waterstaat
tot een opnieu rleenen van die reductie
De voorzitter voor dit adres to
ondersteunen.
Do heer Van Niftrit wees er op dat er ros
