MIDDELRllRGSCHE COURANT.
H\ 92.
iö4* Jaargang.
ïaii
Woensdag
19 April.
Middelburg 18 April.
Een gegronde opmerking.
Uit Stad en Provincie.
Deze «eraraat vembjjnt a g 1 k met nitiondering tm Zoe- ea Feestdagen.
Prii» P*r kwartaal, aoowel tmi Midd«lhnrg all r—r all* plaateni ia Nederland fnm«o pp. f 2
Afeonderlflko naaari kosten i «set.
Advertentiën bjj abonnement op voerdeeiige voonrA&rdea.
Prospectussen daar ran sfin aan het bar eau to btkoraea.
AdverteatiSn voor bet eerstvolgende nummer mootea dos middags réérééauar
aan het bnrean bosorgd sga.
Advertentiën 20 «ent por regel. Bij abonnement voel lager. Geboorte-, dood- on
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regol meer
20 cent. Roolames 40 cent per ragel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing ran advertontifin en reolamee, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend»
Handoi, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd hot Algensenss Advertentie-Bare** A. D» LA
MAR An., Voorburgwal 366, Amsterdam.
Bfj deze courant behoort een bijvoegsel.
Ondor het opsohrift Niet goed schreef
het Handelsblad in lijn nommer Tnn Zater
dagavond het volgende:
Met Haagsche Gerechtshof heeft eene
naak behandeld tegen een landbouwer te
"Wissekerke, te goeder naam en faam be
kend, wien een rijksveldwaohter beschul
digde van hem opzettelijk met een stok
geslagen te hebben. Beklaagde gaf echter
op, in de vroege oehtendduisternis in den
persoon, die hem had staande gehouden en
dien hij had geslagen, niet den veldwachter
herkend te hebben. Hij had gedacht, met
een landlooper te doen te hebben die hem
aanrandde.
Wat daarvan waar moge zgn, kunnen
nooh willen wij thans bespreken. Doch wat
weer alleronaangenaamst getroffen heeft,
is eene uitlating van den vertegenwoor
diger van het Openbaar Ministerie, advocaat-
generaal Wentholt, in deze "zaak.
De verdediger had er op gewezen, dat 66
inwoners van Wissekerke, met den burge
meester en de 2 gemeenteveldwachters aan
het hoofd, tot don rechter in eersten aan
leg, de rechtbank te Middelburg, een re
quest hadden gericht„dat zij den beklaagde
als oen net en bedeesd persoon kenden,
niet in staat den rijksveldwachter opzette
lijk te mishandelen; en dat die rijksveld
wachter bekend staat als een hoogst onbe
trouwbaar, om niet te zeggen leugenachtig
perzoon."
De rechtbank had den beklaagde vrijge
sproken.
Desalniettemin kan nu de advocaatgene-
raal in Den Haag goed vinden, van zgn
voetstuk to verklarendat de rijksveld
wachter zoowel bij zijnen onmiddellijken
chef ten parkette als bij den proonreur-ge-
noraal, direotour van politie, bekend staat
als een betrouwbaar goed ambtenaar en
dat die meoning door hemver
wordt gesteld boven de zneening
van de geheele burger ij van
Wissekerke, en haar burge
meester aan het hoofd,
Dat de betrokken ambtenaar zijn opvat
ting omtrent de juistheid der verklaringen
had, kan niemand hem kwalijk nemen.
Maar haar onder de gegeven omstandig
heden, nog wol tegen den rechter in eersten
aanleg, en tegen een request van een aan
tal dorpsbewoners in, zóó te motiveeren
dat kan in geen geval goed zijn.
Het iB moeilijk te zeggen wat in dezen
hot stootendste is
do aanmatigende toon, waarmede de
ambtenaar de burgerij gelieft te kleineeren...
bf de onnoozelheid waarmede men een
zoo grenzenloos en zalig vertrouwen kan
uitspreken omtrent „het bekend staan" van
oen beambte, daar in 't afgelegen Noord-
Beveland gestationeerd, bij den procureur-
generaal liefst te Gravenhage, of zelfs
bij 't parket te Middelburg...
óf de minaohting voor de waardigheid
des rechters, voor de belangen van eenen
fatsoenleken beklaagde, voor het reohtsge-
voel van een pnbliek, dat men znlke argu
menten aanvoert tot het requireeren van
,drie maanden gevangenisstraf, met ver
beurdverklaring van den stok"
Onzes inziens raakt door dusdanig op
treden van een magistraat iets geheel anders
verbeurd het gezag der justitie.
In verband met deze opmerking onzer
zijds de volgende herinnering.
Bij de behandeling van de bewnste'zaab,
n.l. tegen zekeren M. A. F. te Wissekerke,
welke in twee zittingen der rechtbank te
Middelburg plaat* -had, legden verschillende
getuigen ter ontlasting verklaringen af waar
door de beklaagde in een zeer gunstig licht
kwam te staan en het verhaal van den
rjjksveldwaohter vrij onaannemelijk werd.
Bovendien verklaarde een gemeen te-veld
wachter uit Wissekerke als zgn meening
dat de rijksveldwachter bij hem als on
betrouwbaar bekend stond, wat echter de
offieier van Justitie toeschreef aau naijver
tusschen rjjks- ea gemeente politie.
De verdediger, mr. J. F. van Deinse, wees
daartegenover dan ook in zijn pleidooi op
de partijdigheid van dien rijksveldwachter
Fierloos, op tal van tegenstrijdigheden in
diens verklaringen, op de onwaarschijnlijk
heid van diens beweringen en op de omstan
digheid dat het voorgevallene geschied is
onder vier oogen en derhalve zonder onpar
tijdige getuigen.
Rijksveldwachter Fierloos was niet in
uniform gekleed, verkeerde in de dwaling
dat boklnagde een strooper was, die hij zoo
juist had zien jagen, en ging op hem toe
om hem te arreateerengeen wonder das,
dat beklaagde in den in het donker op hem
aankomenden man een landlooper meende
te zien, die hem wilde aanranden, en hij
toen van zjjn stok gebrnik heeft gemaakt
om zich den aanrander van het lijf te
honden. Beklaagde handelde dos nit nood
weer. Volgens pleiter had hier geene mis
handeling plaats gevonden van een ambtenaar
in de rechtmatige uitoefening zgner bedie
ning, omdat bij beklaagde de wetenschap
niet bestond dat deze man een ambtenaar
WM.
Eene betreurenswaardige vergissing had
plaats gehad, dooh dat zulks niet tot
gevolg mocht hebben, dat een bravo jonge
man van onbesproken gedrag tot go var ge-
Het zal de rijfde uitvoering zgö van
Bach's Passion naar het evangelie vanMat-
thous, welke de zangvereeniging Tot Oefe
ning en Uitspanning ja 1 hi er, den 25sten
April a. s. ten gehoore zal brengen. De eer
ste alhier had plaats in 1889, de tweede in
1895, de derde in 1902 en de laatste in 1907.
In een uitgebreide muziekkroniek heb ik toen,
naar aanleiding van die laatste uitvoering,
het grootscho werk in zijn ontstaan en zijn
geschiedenis en in beknopte analyse nader
beschouwd. Thans -zal ik mo bepalen tot
eenige algemeene feiten, verband houdend met
Bach 'als componist van de edelste werken,
die op het gebied van geestelijken koorzang
gecomponeerd zijn, tevens met de Passions-
muziek in het algemeen, daardoor belang
stelling trachtend te winnen voor den avond
van 25 April, waarop zulk een hoog kunstge
not ons te wachten staat.
Het ontstaan en de geleidelijke ontwikke
ling der lijdensmnziek dient allereerst /otns
bezig te houden.
,Van Luther is het denkbeeld jafkoïnstig
de gemeente meer werkzaam aandeel te laten
nisstraf aou worden veroordeeld, zag de
Middelburgsohe rechtbank in zij sprak dea
beklaagde vrjj omdat lij het overtoigond
bewjjz van wat beklaagde was ten laste
gelegd, niet geloverd achtte.
Tegenover het vonnis der Middelburgsohe
rechtbank en de feiten die bij de behande
ling der zaak in 't lioht werden gebracht,
was de uitlating van den advocaat generaal
vrij bedenkelijk en is er alle grond
voor de zeer krasse opmerking van het
Amsterdansohe blad.
Het buitengewoon fraai weder gedurende
beide Paaschdagen lokte velen naar buiten.
Rijtuigen, rijwielen en auto's waren in me
nigte op den weg en andere middelen van ver
ier hadden een drukken dag.
Ook het aantal wandelaars was zeer talrijk.
De badplaats .Vlissingen bleek veel aan
trekkingskracht te hebben. De electrischo
tram bracht er een groot aantal reizigers
uit Middelburg aan en was zelfs genoodzaakt
extra, trams in te leggen om het publiek be
hoorlijk te kunnen vervoeren.
Ook naar Valkenisse begaven zich zeer
den.
Zondagmiddag omstreeks kwart over drie
reed do automobiel K 127 over den Noord-
singel alhier.
Doordat do bestuurder omkeek naar de
inzittenden, raakte hij het stuur kwijt en
kwam; de auto terecht tegen een boom, waar
door (zij ernstig beschadigd werd.
In de auto zaten zes personen, waarvan ei
twee, een knecht, die er onmiddellijk uit
sprong, en een onderofficier, licht gewond
werden.
Zo werd met behulp van paarden naar
autogarage van den.heer P. J. W'ijtenburg in
de Lange Delft gebracht.
Aan het alhier gevestigd electro-tech-
nisch bureau der firma Gebrs. Polak te Vlis
singen is als vertegenwoordiger geplaatst de
heer B. Eenhoorn.
De leiding der electro-technische werk
zaamheden is opgedragen aan den heer J. v.
d. Hammen, terwijl als teekenaar en assis
tent-vertegenwoordiger optreedt de heer M. Mes.
- De reservesergeant J. Hoekstra van het
2e bataljon 3e regt. inf. te Middelburg,
is bevorderd tot reserve-sergeantmajoor-admi-
nistrateur bij do Landweer in het 38e Land
weerdistrict.
Dl! Vliaaingen
Bij de onlangs op do zeevaartschool te
Oostende gehouden examens slaagden onder
anderen do heeren G. Blij, J. Leniere voor
kapitein igrooto vaart, L. Van de Casteele,
M. Borgers, T. Viaene voor lsten stuurman
groote vaart, J. Renier en A. Blondé voor
stuurman groote vaart, allen geboortig uit
Vlissingen,
De afdeeling Sorooskorke van
„Vereeniging tot Christelijke verzorging van
krankzinnigen in Zeeland" hield Vrijdagavond
hare algemeene vergadering.
Na een kort inleidingswoord van den voor
zitter, den heer S. de Jager bracht de secre-
nemen aan de godsdienstoefeningen, maar dan
moest het Latijn, zooveel mogelijk door de
moedertaal vervangen worden, daar hij het
niet voldoende achtte, dat men zong, maar
het noodig vond, dat men verstond, wat
men zong. Hij dichtte nieuwe kerkzangen en
maakte er zelf muziek bij. Zijn hervorming,
ook Dp dit terrein, vond instemming. Daarbij
voegde zich langzamerhand het gesproken
woord. Speciaal voor de lijdensweek wérd
door Paul Stockmann een lied gecomponeerd,
met zeer eentonige melodie, dat door de
gemeente werd gezongen. Hierin bracht Sa
lomon Deyling, professor in de theologie en
aan het hoofd staande van de geestelijkheid
te Leipzig, verandering. Hg vond met zgn
plan steun bij den cantor der Thomasschool,
Joh1- Seb. Bach, die, zelve trouwens den
drang tot hervorming der bij de godsdienst
oefeningen bestaande kerkmuziek in zich voe
lende, bereid Was, Passions-muziek te com-
poneeren.
Laat ik even teruggaan en herinneren hoe
de Passio(ns-muziek in haar eenvoudigsten
vorm het allereerst werd uitgevoerd.
In de week, voorafgaand aan Paschen, werd
reeds in do elfde eeuw de lijdensgeschiedenis
van Christus dramatisch in de kerk uitge
voerd, fexwgl één zanger het verhaal van
den evangelist, een andere de woorden van
den Heiland en een dorde die van de overige
personen psalmodieerend voordroegen. Daar-
tusschen trad dan nu en dan het volk
do turba d.i. de groote, ongeordende me
nigte met meerstemmige koren op. Dit
gebruik ging van de Katholieke kerk later
ook in den Protestantschen ritus over, met
dit verschil echter, dat, gelijk hiervoren reeds
gezegd, uitsluitend de Duitsche taal werd
toegepast.
In den loop der jaren ontwikkelde zich de
muzikale handeling meer en meer. In de 17e
eeuw werden de Charfreitags-mysteriën naar
het voorbeeld van Demantini, een bekend
cantor uit dien tijd, in den vorm van motet
ten, alzoo geheel meerstemmig gecomponeerd,
tecwjjl anderen, als Orlandus Lassus en Rei
ner, de partijen van den Heiland en den
evengelist lieten psalmodieeren. Maar weldra
lieten zich Italiaanscho invloeden geldende
muzikale uitdrukkingsmiddelen, zooals zij daar
in zwang waren, werden ook in Duitschland
toegepast. Hcinrich Schütz, gestorven in 1672,
gaf aan de volkskoren een eigen karakter
de psalmodie dat niels anders was dan een
eentonig voordragen verving hij door het
met meor uitdrukking gezongen recitatief en
aan gewichtige «ogenblikken in den tekst gaf'
hij meer instrumentale kleur.
En in die lijn gingen zijn opvolgers Se-
bastiani, Seebach e.a. voort. Overal werden
instrumenten bijgevoegd, koralen en aria's
werden ingelegd, zoodat de oude Passion
meer den vorm kreeg van een cantate.
was echter een groot bezwaar gelegen in die
vormontwikkeling n.l. de theatrale stijl der
Italianen dreigde hot streng kerkelijk karak
ter ,al te sterk te omvatten. Er verscheen
taris, de heer W. Melis, verslag uil over het
afgeloopen jaar.
Hierna deed de penningmeester, do heer L.
Melse Jr., rekening en verantwoording. Er
bleek dat einde 1909 in kas was f 40.35de
contributies over 1910 bedroegen f 134.50, de
collecten brachten f 21.985 op. De totale in
komsten bedroegen dus f 196.83s. Do uit
gaven waren f 171.20®, Waarvan f 150 aan de
stichting,,Vrederust" Was gezonden. Het batig
saldo is dus f 25.63.
Do aftre'dendo bestuursleden de heeren J.
Christiaanse, C. Traas en J. de Visser werden
bij acclamatie herkozende beide eerstge-
noemdon, die aanwezig waren, namen hunne
herbenoeming aan.
Ingekomen was een schrijven van den heer
D. Müller, dat hij bedankte als bestuurslid.
In zijn plaats werd gekozen do heer L. Cor-
Cornelisse, die zijne benoeming aannam. Het
aanwijzen van afgevaardigden voor de a.s.
algem. vergadering werd aan 't bestuur over
gelaten.
~"iandag 2den Paaschdag werd in dezelfde
gemeente in den boomgaard van den heer
L. Cornolissen door het Leger des Heils een
groote Kampdag gehouden. In een tweetal
openbare* bijeenkomsten spraken kapitein Bonte
van Amsterdam en luitenant Schrieken van
Alkmaar, bijgestaan door een aantal plaatse
lijke officieren en soldaten. Een muziekkorps
en een zangvereeniging voerden ter afwisseling
verschillende nummers uit.
Bij beide samenkomsten was er een vrij tal
rijk publiek.
Maandagavond, ongeveer half elf, brandde
te Westkapelle een arboiderswoninkje af,
in het zoogenaamde „Doolhof". Do bewoners
waren afwezig. De brandspuit was spoedig
ter plaatse. Gelukkig was er geen wind, zoo
dat do belendende gebouwtjes enkel wat wa
terschade opliepen. Het gebouwtje was tegen
brandschade verzekerd. Oorzaak van den brand
onbekend.
Maandagnamiddag werd te Zout
lande in de kerk door do Christelijke zang-
seniging „Looft den Heere" van West
kapelle een openbare uitvoering gegeven.
Een zestiental pelgrimsliederen benevens vijf
andere stukken wérden, zoo schrijft men
keurig gezongen.
Ds. Aalders van Westkapelle gaf tusschen
het zingen van ieder lied verklaring van
pelgrimsreizo van Bunjan.
Den lieer Breel uit Vlissingen, directeur der
Vereeniging, komt alle lof toe voor de leiding
en do wijze waarop werd gezongen.
Ren geheel gevulde kerk met belangstellen
den woonde deze uitvoering hij, en allen keer
den voldaan huiswaarts.
- Bepaald is dat hot kantoor der invoer
rechten te Koewacht wordt opengesteld
voor den in- en doorvoer, hij invoer te lande,
van planten, heesters en alle andere niet tot
den wijnstok behoorendo gewassen.
- Blijkens bet jaarverslag omtrent den toe
stand der visschenj op do Schelde en
Zeeuwsche stroomen over 1910 kan
dat jaar voor do visscherij als niet ongunstig
worden gequalificeerd. De weervisschers
de mosselkweekers hadden minder reden tot
tevredenheid. Do ansjovis bleef uit en de
concurrentie met andere mossels is vergroot,
terwijl nog andere factoren het bedrijf der
mosselvisschers (belemmerden. De oesterhan-
del is herlevend en maakte nog betere zaken
dan in 1909, terwijl ook de andere vissche-
rjjen geen reden van klagen hebben.
Van de consenten, bedoeld bij art. 8 van het
reglement werden afgegeven aan Nederlanders
831 en aan ingezetenen van België 86.
De ontvangsten bedroegen f 372 969.05 tegen
f 398 883.74 in 1909.
De te Neuzen gearresteerde en thans
te Middelburg gedetineerde Belg Veen jong-
mensch van 18 jaar, verdacht van diefstal
ten nadeele van zijn patroons te Gent, had,
zooals gemeld is, even voor zijne arrestatie
aangeteekend postpakket verzonden aan
adres zjjncr ouders. Hij verklaarde dat dif
eenïge sieraden bevatte. Bij het door de justi
tie te Gent ingestelde onderzoek is gebleken dat
dit juist was, er werd om. daarin een collieren
een gouden horloge bevonden. Er kwam echter
ook aan het licht dat de gearresteerde diö
voorwerpen verkregen heeft door, alvorens hij
een aanslag pleegde op do kas van zijn pa
troons, des morgensin een particuliere woning
in te breken en daar die voorwerpen te ont
vreemden.
In de week van 10—16 April zijn te
Philippine 910 balen mosselen aangevoerd*
Hiervan werden 850 balen k 90 K.G. aan ge
regelde afiiemers in België en Frankrijk ver
zonden tegen 4 1 6 fr. per baal. Door Hol-
landsclie en Belgische opkoopers werden nog
120 ton h 60 K.G. gekocht tegen 2J/a a 3fr.
per ton.
Er werd 260 ton Zeeuwsch mosselzaad
verkocht tegen fl.50 k fl.60 per ton van
100 K.G. Van IJmuiden werd 350 ton zaad
aangevoerd voor eigen gebruik. Er werden
18 manden garnalen k 20 K G. verkocht tegen
£2.80 h f2,90 per mand.
In .het bericht in ons
Maandag onder „Uit Stad en Provincie", om
trent de door do familie Le Nobel ingestelde
rechtsvordering legen do gemeente Oostburg,
staat dat jaarlijks door do gemeente f 1000 zou
moeten worden betaald; dit moest tlOQ
wezen.
VOETBAL- EN HOCKEYWEDSTRIJDEN.
Zondag speelde in den Nadorst „Zeelon-
dia I" van hier tegen do „Racing Club dg
Loberen". Beide partijen "waren vrijwel aan(
elkaar gewaagd en ongeveer 10 minuten voor
het einde stond het nog 3—2 voor do Belgeü
„Zeelandia" wist toen nog 2 doelpunten tg
maken, zoodat onze stadgenooten met 4—3
zegevierden.
„E. M. M." kreeg de „Berchem Sport" uit
Antwerpen op bezoek en hier bleken do Bel
gen het sterkst, ze wonnen met 31 van de
.Vlissingers.
„M. V. V. O. I" trok geheel volledig naar
Dordrecht, om de sterke Westelijke eerste
klasser „Haarlem" voor do demi-finale voor
den beker te bestrijden „Haarlem" verscheen!
met Blechts één invaller, zoodat het er voor
de Middelburgers niet rooskleurig uilzagj
vooral niet toen na 10 minuten speleng
„Haarlem" al met 2—0 de leiding hadhet
eerste punt was echter beslist buitenspel,-
hetgeen ontsnapt Was aan het oog van dea
scheidsrechter.
wel is waar in 1721 een Markus-passion
van den componist en Thomascantor Kuh-
naus, die in zijn werk den ouden vorm en
strengen stjjl van die invloeden wist vrij te
houden, maar verreweg de meeste in dien
tijd ontstane werken verloochenden ten pp-
ziohte van tekst en muziek het wereldsch
karakter niet.
Na vele mislukte pogingen dan, gelukte het
ten slotte Heinrich Brockes (1712) met zijn
Für die Sünden der Welt gemarterten und
sterbenden Je sus een passenden tekst te vin
den. Beduidende componisten als Telemann,
Mattheson, Hölzel, ook Handel, gebruikten dit
handig en goed geschreven libretto, dat al
gemeen bekend word en waarin ipen het model
zag, naar hetwolk later andere Passions-ge-
dichten gemaakt werden.
Toen Bach, gelijk ik hiervoren schreef, aan
gezocht werd voor don Goeden Vrijdag lijdens-
muziek te componecren, greep ook hij naar
dit nieuwe schema. Uit den tekst nam hij
echter slechts enkele aria's over, het overige
stelde hij zelf samen uit het Evangelie van
Johannes; maar later was het de Leipziger
postambtenaar Christian Friedrich Henrici, die,
onder den schuilnaam Picander, Bach aan
een volledigen tekst hielp, echte- moer han
dig in elkaar gezet dan uitmunt door let
terkundige waarde. Bach hail n trouwens
eeaige wenken gegeven en zoo was deze tekst
toch goed bruikbaar. Na allerlei metamorpho-
sen was er dus eindelijk een baois om een
groot koorwerk op to bouwen en aan Bech's
genie was het volkomen toevertrouwd deze
taak te aanvaarden. Voor een zoo gerijpt,
geniaal kunstenaar als hij, was het niet moei
lijk hoe hjj de compositie van deze mysteriën
zou aanvatten. Eenerzijds wilde hij niet bre
ken met de oer-oude kerkelijke overleveringen,
anderzijds begreep hij den vooruitgang en de
ontwikkeling, welke de opera had ondergaan,
niet te kunnen ontberen, wat h(j echter
weer compenseerde door aanwending van het
orgel voor Bach was dit God's stem
waardoor hij de godsdienstige stemming ten
zeerste verhoogde.
Er wordt nu, in de 20ste eeuw wel eens
gezegd, dat Bach alle tijden ver vooruit was;
geen wonder dus, dat zijn tijdgenooten hem
niet altijd begrepen. Men toonde zich dan ook
weinig ingenomen met Bach's breken met de
oude traditiën, met zjjn theater-effecten en
al de toegevoegde instrumenten; men stond
er te vreemd tegenover. Vergelijken we hier
mede -do bewondering en vereering, die zijn
beido Passionen in onze dagen algemeen ge
nieten, dan bewijst dit wel, dat Bach's rijke
geest, dat zijn onuitputtelijk genie door zijn
tijdger -a, die toch de evolutie op muzikaal
gebied nog niet hadden doorgemaakt, onmo
gelijk naar waarde kon worden geschat.
Door zijn zoon Philip Emanuel weten we,
dat Bach vijf Passionen heeft gecomponeerd.
Na Bach's overlijden kwamen zo in handen
van zijn zoon Friedemann, wiens piëteit voor
het werk van zijn vader niet groot gonoeg
bleek om diens kunstschatten voor het nage-
