IU1DDELBURGSGHG COURANT
I*. 13.
134* jaargang.
1911
Maandag
16 Januari.
Middelburg 14 Januari.
Een openbare leeszaal.
Uit Stad en Provincie.
i"f.02', t I w I d.k I Te b»
08M courant varechijnt d a g e 1 ij k a, met uitzondering van Zon- en feestdagen.
£,£,1 peP kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f 3
Afzondorlijko nummers koeten 5 cent.
A d v e[r t e n t i n bjj abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan sjjn aan het bureau te bekomes.
Advorteotiën voor het eerstvolgende nummer mooten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zjjn.
Advertenties20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle audere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1,50; elke regel mes:
20 cent. Keoiatnes 40 cent per rogof, Groote letters naar do plaats, dio saj innemen
Tot do plaatsing van advertentiëu en reclames, mot afkomstig uit Z e ell a n d, botrdfeadt
Handel, Ngverheid en Geldwezen, is geroohtigd hot Algemeen Advertentle-Barenn A. ÖK LA
BfAB Au., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Dit nommer bestaat nifc twee bladen.
EEBHTE BLAD.
De opgaaf van den spoordienst komt voor
op de v i e r d e zijde van het tweede
klad.
Reeds vroeger hebben wij gewezen op
het nut van openbare leeszalen.
Eerst in ons nommer van 14 October,
toen wij de aandacht vestigden op het ver
biedend verschijnsel dat dit rechtsche
ministerie in dezen het voetspoor drukt van
den vrijzinnigen Minister Rink en er op de
begrooting van binnenlandsche zaken een
post was uitgetrokken voor subsidie aan
die zalen.
En ten tweede in ons daarop volgend
nommer om aan te helen wat drie leden
der Vereeniging voor openbare leeszalen in
Nederland in dezen adviseerden en als
hnnne meening te kennen gaveD.
Oprichting van dergelijke zalen door
particulieren met steun van Rjjk en
Gemeente kwam hun het meest gewenscht
voor.
Nn er in Middelburg een poging wordt
aangewend om te trachten zulk een open
bare leeszaal tot stand te brengen, komt
het ons gewensoht voor dit onderwerp nog
eens te behandelen om daarvoor, naar wij
hopen, veler sympathie te wekken.
Het ia Minister Heemskerk gelukt den
door hem voorgedragen post voor subsidie
aan znlko leeszalen te doen aannemen. Een
voorstel van de heeren Van Vuuren, Brum-
melkamp, Aalberse, Van Idsinga en Van
de Velde om de daarvoor uitgetrokken som
van f 11.500 te Bchrappen werd met 48
tegen 41 stemmen, met kleine meerderheid
dus, verworpen.
Vanwege het Rijk zullen alzoo openbare
leeszalen worden gesteundbesturen daar
van kannen hiervoor aanvrage doen; en
wanneer die inrichtingen beantwoorden aan
de gestelde eischen, zal hun die steun, voor
zoover de middelen dit toelaten, worden
verleend.
Maar daarvoor dient het particulier initi
atief zioh ook krachtig te doen gelden.
En nu wensohen wij nog even te wijzen
op den aard en het karakter van deze
inrichtingen, op het nut ervan en de vraag
te beantwoorden wie haar kunnen steunen.
Een openbare leeszaal is vooral daarom
van zooveel belang omdat zij voor iedereen
open staat, om zich de bronnen te ver
schaffen waaruit men elk oogenblik putten
kan om to weten wat noodig is voor de
dagelijkEche praktijk
Een bibliotheek is een bewaarplaats van
blijvende waaide; in een leeszaal treft men
aan de joDgste periodieken, de nieuwste
tijdschriften die de bezoekers op de hoogte
houden van de geschiedenis van deD dag,
van de voortdurende beweging op veler
gebied. Daar kan men informeeren naar
hetgeen men op een oogenblik weten wil
en noodig heeft te weten.
Het nut van zulk een leeszaal ligt dus
voor de hand.
Tal van personen hebben behoefte aan
een dergelijke vraagbaak.
Hoevelo vragen hebben zij te doen; hoe
dikwijls zijn ze verlegen om voorlichtingen
inlichtiDgl
Al te maal redenen die voor het nut van
een openbare leeszaal pleiten en voor
voorstanders van volksontwikkeling om de
oprichting ervan in tal van gemeenten van
eem'gen omvang met ingenomenheid te
begroeten.
Een dergelijke zaal is weer iets anders
dan oen leeszaal in b. v. Ons Huis te
Middelburg.
Die Yereeniging beweegt zioh op ruimer
gebied; zij heeft hare cursussen, lessen
enz. Maar bovendien de leeszaal daar is
veel eenvoudiger en beperkter van inrich
ting dan een openbare leeszaal en is slechts
toegankelijk voor de leden der inrichting,
die uit den aard der zaak bijna uitsluitend
tot de arbeidende klasse behoorèn.
Het zou ook niet onmogelijk zijn dat
na het oprichten van een openbare leeszaal
de taak van Ons Huis op dit punt beperkt
kon worden.
Doch dit is een kwestie van later zorg,
Nu is de eerBte taak om te verwezen
lijken wat het door ons genoemde comité
wil tot stand brengen.
Wie kunnen hot daarin steunen
Allen die zijn voor volksontwikkeling in
den meest uïtgebreiden zin. Want eene
openbare leeszaal is allerminst alleen be
stemd voor wat men we! in engeren zin
het „Volk" noemt. Meer en minder ont
wikkelden, zelfs de meeBt ontwikkelden uit
alle kringen der samenleving, zullen in
een goed ingerichte leeszaal wat van hunne
gading kunnen vinden.
Er zijn tegenstanders van zulke open.
bare leeszalen.
Wij wezen op hen reeds vroeger.
Zij berinden zich onder anti-revolution-
nairen en RoomBch Katholieken.
Die tegenstelling gaf De Nederlander
karakteristiek aldus weer: „de Roomsche
Kerk wil geen vrij onderzoek, tenzij onder
leiding van de geestelijkheid, dus geen
openbare leeszalen; de Protestant wil vrij
onderzoek, zonder zoodanige leiding te
aanvaarden, en is dus niet tegen openbare
leeszalen.
Tegenover den Roomsohen eisch moest
die van ons Protestantsch beginsel, zonder
uittarting, maar belijnd en scherp worden
gesteld, on het is treurig dat vele Prote-
stantsoho binden niet meer rond en open
voor hun eigen beginsel opkomen of de
gevolgen daarvan durven te aanvaarden."
Toch is er ook in dezen verschil van
meening onder partij- en onder gelools-
genooton.
Hot verschil van opvatting tusschen mr.
Aalberse en De Gelderlander deelden wij
reeds mee.
En wat de anti-revolutionnairen betreft,
de heor De Visser wees in de Tweede
Kamer in zijne belangrijke rede zijn mede-
lcdcD, aanhangers dier partij, die algemeen
zich tegen do voordracht tot subsidie-ver-
leeniDg verklaarden, erop dat zij daarbij
de anti-revolutionnaire partij in het land
niet achter zioh hadden.
Hij staafde dit met. bewijzen.
„In de eerste plaats, zeide hij, herinner
ik dat zoolang de zaak van de openbare
leeszalen in deze Kamer is behandeld, nooit
van anti-revolutionnaire zijde een woord
van oppositie tegen deze zaak werd ver
nomen.
In de tweede plaats wijs ik er op, dat
wij op dit oogenblik in ons land hebben
10 openbare leeszalen, en dat er twee
politieke groepen zijn, die in de besturen
van al die 10 leeszalen hun manneu zien
vertegenwoordigddat zijn de liberalen en
de anti-revolutionnairon. Overal toonden
dus de mannen dor anti-revolutionnaire
partij hiervoor hun sympathie.
In de derde plaats en dat is een
sprekend feit heeft iemand, wiens naam
anti-revolutionnaire kringen werkelijk
oen goeden klank heeft, nl. de heer De
Wilde, als wethouder van de gemeente Den
Haag niet alleen een subsidie voor de
openbare leeszaal in Den Haag voorgesteld,
maar heeft ook geen enkele anti-revolution-
nair tegen dit voorstel gestemd.
Bij al het genoemde voeg ik echter nog
de opmorking dat in het laatste nummer
ran het orgaan De Gemeenteraad, het orgaan
van den Bond van anti-revolutionnaire
gemeenteraadsledennaar aanleiding van
hetgeei in Don Haagschen gemeenteraad
was voorgesteld, door een onverdacht partij
genoot van den heer Brummelkamp, mr.
V. H. Rutgers to Hilversum, voorzitter van
de anti-revolutionnaire kiesvereeniging, zoon
van don hoogleeraar aan de Vrije Univer
siteit, die waarschijnlijk wel met den geest
van zijn vader zal zijn gedrenkt, een artikel
over deze zaak is geschreven, waarvan het
slot luidt
Het laat zioh aanzien, dat, mede dank
zij de ijverige propaganda van de Yereeni
ging voor openbare leei zalen in Nederland,
in do naaste toekomst in meerdere plaatsen
de eerste stappen zullen worden gedaan om
een oponbaro leeszaal en bibliotheek te
stichten. Moge dan ook al wordt mis
schien het initiatief genomen door een af-
deeling van den Bond van Nederlandtche
Onderwijzers niet alleen van den aan
vang af door particulieren van onze zijde
steun geboden worden aan en invloed ge
oefend worden op de ondernoming, maar
ook in den raad door anti-revolutionnaire
leden hot welslagen ervan bevorderd
worden."
Op grond tan dit alle» mag ik nu toch
wel de conclusie trekken, dat tal van anti-
revolutionnairen niet tegen het verleenen
van steun van Overheidswege aan open
bare leeszalen zich verklaren, integendeel,
dat zij vóór het verleenen van den steun
van Overheidswege krachtig hebben gepleit."
Er is dus allo reden om wanneer
straks in Middelburg gevraagd wordt
om steun voor een openbare leeszaal, en
wanneer dit voorbeeld elders wordt gevolgd,
b. r. te YliBsingon waar zulk een
nuttige instelling ook van practieoh en
groot belang zou zijn een beroep te doen
op aller medewerking.
Dat aan zulk een beroep algemeen zal
worden voldaan, is niet te verwachten, maar
des te meer roden voor alien die voor hot
plan veel ge>oelon of daarmee eenigszins
sympathisoeron, ora van hunne meening op
dit punt te doen blijken.
hartigheid, die do verplegers en verpleegsters
in genoemd geslicht beoefenen; zij wijden
daaraan hun leven.
Met een opwekking om in het beoefenen der
barmhartigheid te volharden, ook tegenover
die stichting, eindigde spreker zijn rede.
Te Domburg gaf Vrijdagavond de
zangvereeniging Volharding leidt tot het Boel,
Mijno heeren I Behoudens eeno kleine uit
zondering heeft ook gedurende mjjn voorzitter
schap in deze vergaderzaal een welwillende en
aangename toon geheerscht. Heeren Raads
leden en Secretaris, ik breng u hier mgnen
hartelijken dank voor den steun en medewer
king, die ik van u allen heb mogen onder
vinden.
Het is mjj in het bijzonder eeno 1
Bij ons aanbevelend woord voor de voor
stelling alhier van „Haar Groote Dag", in
ons vorig nommer, verzuimden wij te herinne
ren dat Maandag a.s. de bespreking plaats
heeft en de voorstelling Dinsdag te acht
uren aanvangt.
Wij vestigen de aandacht van belangheb
benden op de in dit nommer voorkomende
aankondiging van hot polderbestuur van Wal
cheren, betreffende het, met ingang van 1
Februari as heffen van tol van automo
bielen.
*Bij Koninklijk besluit is benoemd tot
rechter in de arrondissements-rechtbank te
Middelburg mr. J. W. Zijlstra, thans
griffier bij het kantongerecht te Groningen
Uit Vlissingen
Het lichtschip „Noord Hinder" is gelegd
bij bet wrak van de „Baltique", die eersten
Kerstnacht op de reodo zonk. De groene
lichtboei is ingehaald.
Do sleepboot „Edison", die met een hei
machine van Neuzen kwam, benevens een
lastdrager, bestemd voor de havenwerken te
Vlissingen, heeft bij de Schoone Waardin een
schroef op do steenen stuk geslagen.
Hedenmorgen werd een werkman, bezig brj
den bouw aan do R. K. kerk, door een balk
in de zijde getroffen. Hij werd naar de R. K.
Wecsschool gebracht.
haar ijaarlijksche uitvoering in 't café Wil- cen oogenblik stil to staan om mijn diep
halmina. Do zang- en ook do comcdio-stukken orkentelijken dank te brengen aan do beide
vielen zeer in den smaak. Van do laatste wethouders, zoowel aanvankelijk de heeren
noemen we De laatste stuiver, dat zeer boeide. Weijkman en Risseouw als later ook do heor
j Do Hulster voor hot vertrouwen en do vriend-
H. M. to K1 e v e r s k e r k e, wien hetsctaP die ziJ z0° rÜkelijk hebben geschon-
in ons vorig nommer gemold ongeluk over-1
kwam, i3 vermoedelijk bij het bukken go- U. besluit mijn zijn hier met do bede
grepen door .oen pen van een der koppelin- ■'God l>eschermo en zegeno Breskens."
gen van den rosmolen. Do ouders van den I De hoev De Hu'stcr als eemg aanwe-zig
overledene hebben door het ongeluk hun eoni-wethouder dankte ook den voorzitter voor
gen zoon verloren. hetgeen deze in het belang der gemeente bad
gedaan, dat natuurlijk wegens zijn kortstondig
Te Kioii. en SI. Joosland be"uur °ie' >ooïs<'1 lon
Vrijdagavond do jaarljjksche vergadering ge
houden van de kolonverecniging Uit Voorzorg,-Te Aarde nburg kwam Vrijdagmiddag
welko vergadering door 28 leden was bezocht. e,;n landbouwer met een jong puurd do ge-
Uit de mededeelingen van den voorzitter, den mc<!nte binnen. Hij zelf liad bet bij den teugel
heer Jan Polderdijk, bleek dat waren aange- do Mecht zat er op. Door de gladheid
kocht 228 ton kachelkolen, welke 2631 H.L. bo8oa bet dier to steigeren, waardoor paard
uitlosten. I en ru'^er terecht kwamen in do ruiten van
Met dé onkosten zjjn do kosten dit jaar1 ecn bierhuis, waardoor raam en ruilen totaal
berekend op 0.80 ct. per II.L. vrij thuis. ve»>rijzeld werden. Do knecht, dio twee trap-
Uit de rekening bleek dat was ontvangen Pen van bet dier kreeg, bekwam een hoofd -
f 2060.48 en uitgegeven f 2038.73 en er al- WOöd<>. ea bet paard door het vallen in het
zoo een batig saldo was van f 21.75. 6la3 een groote snede in den neus
n herkozen J Ver-
Als kantoren waar de Nedorlandscho pas
munt, mits voor niet minder dan vijftig gulden
Do vereeniging bestaat nu 20 jaar. Dit gafvoor de zilveren en tien gulden voor do nik-
eeu der leden aanleiding het bestuur, waar- kelen en bronzen, kan worden ingewisseld
van enkele leden tot do oprichters behooren', rijksdaalders, guldens en halve guldens,
hulde en dank te betuigen voor hetgeen het züa aangewezen do navolgende kantoren dor
"Voor dö vereeniging gedaan lieeft, Hiermede directe belastingen, invoerrechten en accijn-
s temden pilo aanwezigen in door applaus. zeain do provincie Zeeland: Axel, Goes,
I Hans weert, lleinkeaszand, Hontenisse, Hulst,
De St. Crt. no, 12 bevat de statuten derSas van Gent, Vlissingen, (directe belastingen
coöperatieve aan- en verkoopsvereeniging en accijnzen), Vlissingen (invoerrechten en
„Helpt Elkander" te Womeldinge. Accjjhzen), IJzcndrjkeen te Oostburg ia
Het doeL der vereeniging is do bevordering het kantoor der reg. en domeinen.
dor stoffelijke belangen barer leden, door
gemeenschappelijke aan- en verkoop van ver-j VOETBALWEDSTRIJDEN,
bruiksarfikelen, in het huishoudelijk regie-1 Zondag a.s. voetbalwedstrijd lusschen
ment te bepalen. j „N.O.A.D." uit Breda, en „M. V. V. O." van
Te Ovozand is de lieer L. Goense hier, resp. no. 1 en 2 van den competitie-
Als bestuursleden werden herkozen J Ver-
schiero en P. de Klerk.
Het ledental bedraagt 143.
benoemd tot wethouder
Burgerlijk Armbestuur.
tot lid van het stand, op het terrein achter do Meelfabriek,
Aanvang 2 uur.
Vrijdag ontstond te Serooskerke
bij de Wed. d. K. een binnenbrand, die zich
zeer ernstig deed aanzien. Behalve een deel
van den inboedel en cenige kleedingstukken,
begon ook de zolder vlam to vatten.
Rappo handen bluschten den brand met
emmers water. Vrouw De K. bekwam nog
eenigo brandwonden.
De brand was ontslaan doordat do vlam
Sloeg in cen pan met vet.
Verzekering dokt de schade.
Des avonds van dien dag hiold in de
Ned. Herv. kerk aldaar de heer G. Doekes,
Geref. predikant te Nieuwdorp (gem. 'sHeer
Arendskerke)) voor cen zeer talrijk publiek
rede in 't belang dar „Vereeniging tot
christelijke verzorging van krankzinnigen" in
't gesticht „Vrederust" te Bergen op Zoom.
Hij sprak naar aanleiding van Lukas 636,
en wees er op dat de barmhartigheid een
liscli en een kenmerk van den naam Chris
ten is en stelde do moeilijkheid in hel licht
om barmhartigheid op de juiste wijze te be
oefenen. Hoe menigmaal wordt de barmhar
tigheid in onzen tijd verdrongen door het
strenge recht. Ook zijn niet altijd do resul
taten er van te bespeuren.
Do Christen zij echter barmhartig door 't ge
loof in zijn Vader, die ook barmhartig is.
Verder wees do redenaar op do groote barm-
Door den heer N. van Steenbergen, no-1
Uns t« Th o 1 e n. i. rood™i6 ortdag j VfiTSGI]j116RtlBerlChteü.
gevraagd.
Dat die standplaats door velen begeerd] Dinsdag morgen verscheen in de gemeente
wordt, bleek wel bij een vorige vacature, Lpermoea, district Rentte (Oostenrijk) oen goed
toen er ruim zeventig sollicitanten waren. I gekleed heer met een advocatentascb onderdes
Do scliardijnvisscherij gaat in de Laatste I arm en zich uitgevende voor Dr. Wollfert
w.lro ror slecht. Maandag vroiro de vin-.eohter-cipert.doorde rechttrok ran torokruok
schets van Tholcn uit, doch Woensdag-beB0B„a de kudutrategosolnll™».tsilro
middag waren z.j tcods thus, terwijl de mees- b ,ich ktt „„„„„tshui.
tenmot en do overigen neer weinig gevangen kj bjj bMob,kking
I hield van de partgen. Eenigo eigenaars ver-
De stoomtram Hulst—Walsoorden ont-1 schenen. Hg hoorde hen aan, maakte zunteo-
ving over de maand Augustus 1910, £2.527.25 i koningen en zag kans een hunner tot 50 kronen
en totaal van af 1 Januari tot en met ultimo i boete te veroordeelen, aanstonds te betalen.
Augustus 1910 f 16.877.505. Van Leermoes begaf hjj zioh naar Ehrwald em
De ontvangsten per dag-kiLometer over Aug. I deed daar hetzelfde. Men begon evenwel to
1910 en het tijdvak van 1 Januari tot en twgfelen. De gendarmen ondervroegen den
met ultimo Aug. van dat jaar bedroegen rechter, die spoedig in de klem zat. Te lmis-
f 6.04 en f 5.15 tegen f 6.19 en f 6.19 in bruck, waar men hem heenbracht, gelooft het
het vorige jaarparbe£ eerder met een geval van krankzinnig-
Voor do iloombroi Watchern, waren den» heid m,t ,ltI„ggel,tij ,e doen ,e bebb,0.
langdurige gevangenschap oen jonge boer en
-tod. Donderdag gohoudc. silting van den b»"f» ,d""n"i««»
gemeenteraad van Urestens deed do bui haii, d,e
gemeesler, lie heer P. II. li. «rotenberg. 'e'le'a bad' 'S" ™'le,d» "rmoord.
mededeling van zijn benoeming lot burgc-D° 2uja"go boo™, die tegeli)kortBd do ge.ro-
meester van Boskoop en aijn eervol ontslag verliet, had ham (choenmoedor, die haar
uit dio betrekking te Breskens. j ta streng bewaakte, om het leven gebracht.
Daarbij zeide hij, volgons de Broslc. CrtTusschen dit paar ontstonden nu tot ontzet-
hot volgende. ting der bewoners van Senerehia, liefdesbotrek-
„Waar ik den Raad dezer gemeente heb kingen. Vooral de onde moeder der boerin
Ié eren kennen ats een college dat waarheid I toonde zioh hevig beangst. Toen zg begreep dat
en oprechtheid hoven beleefdheid stelt, wil haar smeeken vruchteloos zou blgvon, maakte,
zg terwgi het jonge paar voor het altaar kuielde
van de gelegenheid gebruik, om bruid en brai-
te doodou. Allen vluchten, doch
ik u onomwonden verklaren, dat, toen ik
bijna 2 jaren geleden door onzen geachlen
oudsten wethouder werd geïnstalleerd, hot,
voor zoover cen menscli over zijn eigen toe-l^ m00rdenarea gaf zich gewillig ter beschik-
komst kan beslissen, geenszins in mijne be- biDg der aanwez,ge politie-dienaren.
1™"" 'l gjgfr Turkjje heeft aan de Duitsche regeering
verzocht om nog dertien instructie-offioiers
te willen zenden.
- De universiteit van CaliforniS to Berke
ley heeft voor de afdeeling anthropologie on-
langB een der bekendste en bekwaamste medi
cijn mannen van do Indianen in het Zuid-
Westen der Unie, Aohora Hungara van den
stam der Majavo's, cn den lndiunentolk Jaok
Jones, als leeraars verbonden.
Hongara geniet een groote beroemdheid
om zgn kennis van de goschiedonis, de gebrui
ken en de overleveringen van zg'n ras.
De door Hungara to Berkeley to geven les
sen zullen worden vereeuwigd. Dat wil zeggen
doeling lag, hier mijn geheele loven te blijven.
Toch had ik gaarne bijvoorbeeld een lustrum
van jaren in uw midden verwijld om in deze
gemeente, waar zooveel nuttige arbeid valt
te verrichten, werkzaam te zijn.
Toen het <m>j betrekkelijk kort na mijne
vestiging bleek, dat bij het handhaven van
een bestaande verordening, een deel der go-
meentenaren hierop zoo beslist vijandelijk rea
geerde, toen mij het verblijf in de gemeente
zeer moeilijk werd gemaakt, toen ik merkto
dat het mij onmogelijk was van de overzijde
der Schelde eene leiding to geven, zooals ik
dio wenschte, toen achtte ik hot én in het
belang van Breskens, én in het mjjne om hier
plaats to maken voor een Afldcr.