MIDDELRURGSCHE COURANT
Maandag
19 December.
mJlTENLAND»
»r. 298
183- Jiargaig.
1910
D«xe courant verschjjnt dagelijks, met uitsondering van Zon- en Feestdagen.
ttQë par kwartaal, soowel voor Middelburg als toot alle plaatsen in Nederland franco pp. f
Afzonderlijke nummers koeten 5 cent.
A d v e r t e n t i.ë n b[j abonnomemt op voordeelige voorwaarden.
Prospeotuasen daarvan qjn aan het bnrean te bekomon.
Adtertontiön voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één oir
aan het bareaa bezorgd sgn.
Advortentlën2* eent per regel. Bij abonnement reel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 rogels f 1.50; elko regel moei
20 eent; Reclames 40 cent per regel. Grooto letters naar de plaats, die xij innemen
Tot de plaatsing van advertentiSn en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, [betreffend*
Handel, NJjverhoid en Geldwezen, is gerechtig het Algemeen Advertenlie-Bureau A. AIS E.A
MAR An., NAS. Voorburgwal 266, Amsterdam.*
Bg deze eourant behoort een bijvoegsel.
Hun, die met 1 Januari a. s. zich abon-
ueeren op do Middelburgscke Courantwordt
zfj nu reeds gratis toegezonden.
De Administratie.
Hiddelhnrg 17 December.
Gas of; electrieiteit.
Zul het gas worden verdrongon door de
eleetriciteit, of zal de eleetrisitsit big ven
een luxe-verlichting
Dese vragen zjjn, zoo schrijft men ons,
onmogeljjk op te lonen omdat niemand
vooruit ook bij benadering weet te zeggen,
welke Tordsringen de gas-techniek sn de
electrisiteit-techniek zullen maken, welke
uitvindingen «r zullen worden gedaan.
Gaan we na, welke reusachtige verande
ringen er sedert 25 jaar op verliohting»ge-
bied hebben plaats gehad, dan zien we dat
een kwart eeuw geleden bet gas werd
gebrand in open branders en inArgand-
branders, waarbij das de lichtsterkte van
het gss een hoofdrol speelde. Het eleotrisch
lieht werd geleverd door booglampen en
kooldraad-gloeilampen, en in dien tijd begon
het eleotrisch licht sterk door te breken.
Daar opeens brengt dr. Auer van Wels-
baeü zjjn gasgloeilicht op de wereldmarkt,
waardoor de lichtgevende waardo van het
gas wordt vervijfvoudigd en de eleetriciteit
belangrijk wordt teruggedrongen.
Na volgt een wedstrijd tusBchen gas en
eleetriciteit.
Op gasgebied verschijnen verschillende
soorten staande gloeibranders met kousen
van verschillende lengten, al of niet voor
zien van inrichtingen om den trek te
bevorderen (Lncas-lampen), dan verschijnt
de hangende brander (Graetzin, Pinch enz.)
eu eindelijk het persgas.
Op electriciteit-gebied verschijnen achter
eenvolgens kooldraad-gloeilampen en
metaaldraad-gloeilampen, de koolspits boog
lampen, do Nernst-lampen, de Tantal-lampen,
de Osmium-lam pen, de Osram-lampen, de
gelijkstroom-lampen, de kwikdamp-lampen,
de vlsmboog-lampen en laatstelijk de boog
lamp met verdunde lucht.
Wie zal den wedstrijd winnen t
Wij weten het riet. Meenden wij vroe
ger dat alleen de eleetriciteit geschikt was
voor het leveren van groote lichtbronnen,
tegenwoordig worden door middel van
persgas lichtbronnen verkregen van 5000
kaarsen voor zoo'n lagen prijs, dat men in
vele groote steden, o. a. in Londen en Berlijn,
de electrische booglampen voor de straat
verlichting vervangt door persgas.
En ook is het zeer goed mogelijk, ja,
het lijkt ons zeer waarschijnlijk dat beide
industrieën zich naast elkander znllen
blijven ontwikkelen, en voor deze meening
pleit, dat in steden alsAmsterdam, Rot-
erdam, Londen, Berlijn, Hamburg, enz. enz.
het gasverbtnik reusachtig taeneemt, hoe
wel ook het verbruik van electrischen
stroom daar voortdurend grooter is gewor-
dsB.
Want de kent tussehen gas en eleetrici
teit wordt niet alleen on niet altijd be-
heerseht door de kosten, er zijn nog een
groot aantal andere factoren, als kleur van
het licht, het gemakkelijk aansteken en
uitdraaien, het afgeven van warmte, wat
door den éón een voordeel, door den ander
een nadeel wordt geacht, het bevorderen
van ventilatie, enz.
En nu de zaak bekeken, speciaal iu ver
band met onze gemeente, dan zonden we
deze drie vragen moeten beantwoorden
1: Is het wenschelijk, in Middelburg een
electrisfihe centrule op te richten f
2Indien een electrische centrale wordt
opgericht, zal dan het gasverbruik afnemen
of is het dan toch uoodig, de gasfabriek,
die te klein begint te worden, uit te
breiden f
Op de sersto vraag aeggen wc volmondig
ja. Zonder dat we geloof hechten aan een
rensachtigen omvang van het electriciteits-
bedrijf of aan belangrijke winsten, door dit
bedrijf te maken, zjjn we toch overtuigd
dat een stad als Middelburg electrische
verlichting behoort te hebben, al was het
alleen maar voor de hotels, voor de
huizen der rijke ingezetenen, voor de groote
winkels en ook voor 't kleinbedrijf.
Ons antwoord op de tweede vraag luidt;
het gasverbruik zal toe- inplaats van »f-
nemen. Het is overal gebleken, dat, wan
neer de aandaoht op de verlichting wordt
gevestigd, deze in het algemeen zal ver
meerderen. Men dient dus tegelijk, of zelfs
vóór den bouw van de electrische centrale
de gasfabriek uit te breiden, om aan de
vraag om gas te blijven voldoen, want
laten we niet uit oog verliezen, dat het
verlies, dat de electrische centrale geduren
de eenige jaren zal opleveren, zal moeten
werden betaald nit de winsten der gasfabriek.
En daartoe moet de gasfabriek kunnon
voldoen aan alle te stellen eisohen.
Wij laten nog volgen een vergelijkend
staatje van de kosten van verschillende
lichtbronnen, naar de onderzoekingen vun
H. Döre te Frankfurt, overgenomen nit De
Natuuruitgedrukt in Pfonnigen
Washingtonlioht (Petroleum-
gloeilioht onder druk
0.010,
Percgas-gloeilicht
0012,
Vlambooglicht
0.016,
Kwikdam plicht
0.025,
Gasgloeilicht
0.025,
Petroleum-gloeilieht
0.030,
Booglioht (gelijkstroom)
0.040,
Osram, Zinkou-lamp enz.
0.050,
Petroleum
0.070,
Osmiumlamp
0.075,
Tantallamp
0.080,
Spiritus-gloeilicht
0.080,
Booglicht (wisselstroom)
0.080,
Nernstlamp
0.085,
Kleine booglamp
0.090,
Acetyleenlicht
0.120,
Kooldraad-gloeilamp
0160,
Gaslicht (kmnsbrander)
0.160,
(vleermuisbrander)
0.250,
Stearinekaars
1.100.
Dit Stad en Provincie.
lzdertjjd hebbes we de aandacht gevestigd
op de lastgeving aan de politie-agenten hier
ter stede om strenger toe te zien op bet nako
men der bepaling der rawielverordening die
het bellen vóór het omslaan van den hoek
der straat voorschrift.
In de Kampioen wordt er op gewezen dat
de desbetreffende bepalizg niet voorkomt m
de plaatselijke rjjwiolverordening, maar dat
de commissaris zjjn instructie deed berasten
op art. 19 van het motor- en rjjwiel reglement,
voorschrijvende het geven van seinen telkens
wanneer de veiligheid van het verkeer snlks
vordert.
Het blad haalt dan tevens nit het verslag
van den toestand der provincie Zeeland door
Gedep. Staten (zomervergadering 1908) de
correspondentie aan tnsschen dat college en
den minister van binnenlandichs zaken, over
de gemei nto Tholen. die esn dergaljjke bepa
ling in de algemeene politieverordening opnam.
Gedep. Staten droegen dat artikel ter ver
nietiging voor, maar de minister meende dat
een dergeljjke bepaling sonder overwegend
bezwaar kon worden toegelaten.
•i*
Trfdag avond gaf dn hoer Alten met
z|n eleetro-bioseope de eerste voorstel
ling in de groote, goed bezette saai van het
Schuttershof alhier. Een goed verzorgd pro-
gr mm» dat de bezoekers met een kleine
panze van acht tot rcim elf nar besig hield,
brJcbt ernstige en komische tafreelen, natuur
opnamen en fantasie-geschiedenissen op hot
doek. Daaronder waren mooie films, die het
bekjjken overwaard zjjn.
Het trillen dor beelden was niet hinderlijk
en hoewel enkele passages soujs iets aan duide
lijkheid te wensohen over lieten, werd dat door
andere scherpe opnamen weer dnbbel vergoed.
Het weergeven der Bicemen, een combinatie
van bioscoop en etereoscoop voldeed zeer goed,
beter dan de Sabijmche maagdenroof, die te
lang en te onbeduidend van inbond was.
Een mooie film was neker de Toewijding wan
ten Indiaan, torwjjl Een teebt per Auio langt de
Azvriiche kuit zeer interessante natanrtafreelen
hood. Oancodig te zeggen dat er cm de
dolle klachten soms cnbedaarljjk gelachen werd.
De heer Alten geeft bg alle nummer» een
daideljjke toeliahting en het mnzikale ge
deelte van den avond is in banden van een
onvermoeiden pianist.
•c*
De Middelburgsohe Kanarievereniging
Ons Genoegen zal op 7, 8 en 9 Januari in eon
der zalen van het Schuttershof alhier een
nationale tentoonstelling houden van kanarie
vogels on vogelbenoodigdheden, met daaraan
verbonden zangwedstrjjd.
Voor een en andc-r sjjn reeds 10 medailles,
vergald silveren, zilveren en brenzen, uitge
loofd.
▼rjjdagavond vervoegde zich bij don koop.
man J. de Klerk in de Wagcnaaratraat a 1-
h i er een korporaal der inlanterie, alkier in
garnizoen, die hem met een paar nienwe
schoenen en een en twintig lapjes chroomleer
te koop aanbood. Het chroomleer werd, na
over en weer praten, door den koopman voor
10 cent gekocht, maar daar kg het geval niet
te best vertrouwde, stelde hg de politie met
een en nnder in kennis, die zich na een inge
steld onderzoek genoodzaakt zag wegens
diefstal proces verbaal op te maken.
De korporaa' C. A. S. bleek namelgk het
leer nit de kazerne gestolen te hebben. Na
door een onderofficier en een inspectenr van
politie naar de kazerne te zjjn gebracht, bleek
de korporaal heden morgen de vlucht te [heb.
ben genomen.
Het opgemaakte proees-verbaal en de stuk
ken van overtuiging, zjjn in handen van de
militaire overheid gesteld.
Uit Tlissingen.
Het Lloyd telegram omtrent het Trjjdag-
ocktend bï de pier te Queeikoro aan den
grond raken van het stooaischip Mecklenburg
van de MAatschnppg Zeeland is sohromelgk
overdreven.
De boot is te Qaeenboro op tjjd aangekomen,
dook b| de pier, door het missen van een
tros, eenigezinB afgevallen, wat een kleine
vertraging veroorzaakte.
Van aan den grond loopen is volstrekt geen
sprake geweest.
Alhier ia opgericht de Vliseingsche Scherm-
vereeniging Prinses Juliana. Zjj is aange
sloten bg de Volksweerbaarheid.
In den nacht van Donderdag op Vrjjdag is
een lid der rqnipage van de Eogelsche stoom
boot Bendoran, bestemd naar AntwerpeD, ter
hoogte van de Wandelaar, bjj het aan board
nemen van een loods van een Nederlandsohon
leodsechoener over boord gevallen. Op het
hulpgeroep van den drenkeling ging deloods-
sloep san 't zoeken, zag hem órgven, kon hem
in de boot trekken en naar het stoomschip
brengen.
Vrijdagavond gaf de zangvereeniging
„AJD.V.E.N J).0." te Vrouwepol de r in de
openbare school een openbare uitvoering. Een
veertiental zangnummers werden goed uitge
voerd. Niettegenstaande het gure weer was
er een talrijk publiek. Na afwerking van
het programma bleef men nog langen tijd
gezellig bijeen, waarbij eenige voordrachten
ten beste werden gegeven.
Met ingang vao 1 Januari 1911 is F. M.
Bellendoorn benoemd tot 3den lichtwnnkter aan
boord van 's tjjks lichtschip Haaks.
De te B o r s s e 1 n tot gomeente-gensm-
hee* benoemde is de heer W. F. Pfeiffer, med.
doet. arts te 'e Graven hage.
Vrfdagavond gaven te Kruiningon
in het hotel Korenbeurs het fanfaregezelsobap
Bendracht maakt Macht, het stijjkurkest Apollo
en de zangvereeniging O est en do een nitToering
met medewerking van den heer en mevrouw
Ffirbor-Warres van Amsterdam.
De zo opsomming is, zoo scbrjjft men one,
reeds voldoende em te doe* zien, dat het
programma rjjk voorzien was en veel afwis
seling boed. Als we na nog meedeelen, dat
ket heel goed werd afgewerkt, behoeft het
niet te verwonderen, dat hot publiek op ondub
belzinnige wjjze zjjH tevredenheid te kennen
gaf. De heer en mevr Fü'bor-Warree gaven
bljjk >mentehen van de plaeken te zjjn" en
verhoogden doer hun mooi spel niet weinig
het genot van de* avond. Niettegenstaande
hot vrjj onstuimige weer, was er een talrjjk
publiek opgekomen.
In do V j dagavond te Tereeke gehouden
raadsvergadering kwam het voorstel tot ne«l-
nnming aan de N V. Waterleidingmaatschappij
Zutd Bevelnnd, waarover Dinsdag de stemmen
staakten, op nienw sa* de orde.
De burgemeester weerlegde nog eene de
geopperde bezwaren en wees ep het groote
belang van goed drinkwater voer Tersoke ale
oesterkweekende gemeente. Vooral ook wees
hg er op, dat de kosten van aansluiting van
een arbeidersgezin niet 25 cent zjjn zonden,
aooals in bet rapport als moximam genoemd
wordt, maar slechts de helft.
Meerdere leden deelden mee, dat sjj een
bezoek van den heer Wejjerman hadden ont
vangen, een paar loden hadden geneeskundig
advies ingewonnen en eon en ander had tot
een gewjjzigd inzicht der opponeerende leden
geleid, hetwelk bleek uit de stemming.
Met 9 van de 1U stemmen werd tot deel-
neemig besloten.
Tan 915 December worden vanYer-
s e k e 1,340 Ot 0 leverbare oesters verzonden.
De week was dus beter dan de beide vorige,
voornamenljjk omdat België meer vroeg.
Prjjzen waren als volgtImperialen 95 KG.
f48— 53, le soort 72 KG. f36-39. 2ö soort
58- 60 KG. f20—24 en 3e soort 45 KG. f 12
Door een man te Wemeldiige werd
heden aan de politie alhier opsporing ver
zocht van zjjn 1-I-jarigen zoon, die sedert
eenige dagen spoorloos verdwenen is. De
jongen zou volgens zjjn vader, Donderdag j.l.
te Middelburg zjjn geweest in het bezit van
f 10, een revolver en een rjjwiel.
Donderdagavond trad voor de Vrijzinnig
Democratische Kiestercenlgtng te Krabben-
d f k e aio spreker op de heer T. H. Siemelmk
■it Goes, met het ontwerp: Waarom Vrjjtinnig
In sjjn welkomstwoord aan de talrjjke aan
wezigen wees de voorzitter, de heer Welleman,
erop, hoe in deze tjjden onwillekeurig het
vrjjzinnige element meer naar voren wordt
gesehoven, ook bjj ons, Vrgzinnig-Domecraten.
Want al valt voor ons nog steeds de klem
toon op het democraat-zjjn, daarom is tooh
voor ons bet vrjjzlonig idee moer dan een
nithangboTd, en staan d* ze beide naast
elkander, zjjn bet uitvloeisels van een zelfde
hoofdgedachte. Teneinde dat niteen te zet
ten gaf hjj het woord aan den heer Siemelink.
Deze ging, even als bjj vroeger te Goes deed,
en waarvan in dit blad eeu verslag werd
opgenomen, >n vogelvlneht de geschiedenis
van andere volkeren der mensebheid na, tel
kens aonelmdeerend, dat het vrjjsinnigen
van die tjjden waren, die de gebreken der
bestaande maatschappij aan 't licht brachten
en niet metten vóór deze, soms na veel en
veel strjjd, uit den weg waren geruimd om
plaats te maken voor iets beters voor de
gansehe massa.
Van de gelegenheid tot gedachtenwieseling
of het stellen van vragen word geen gebruik
gemaakt.
De voorzitter dankte in harteljjke woorden
den spreker voor zjjne dichterljjke rede en
wil e na met een brokje proza of prabtjjk
eindigen. Tan dezo nerinneide hg j ua sim
ling, door den spreker verkondigd, dat het ten
allen tjjde de vrijzinnigen waren, die
het oudere trachtten te vervangen door het
nieuwere, door het betere. Welnu, zeide spre
ker, we hebben eene ondo, een verouderde kieB-
wet; de gebreken daarvan hebben we leeren
zien en na willen w jj, vrjj zuinigen, een nieuwere
eene betere kieswet, vooreerst om te betrach
ten meer recht en billjjkheid, maar ook als
middel om verschillende wantoestanden in
onze Maatschappij spoediger tot het verleden
te doen behooreo. Wg, vrjjzionigen, getrouw
aan onzo traditie, moeten deze zaak opknap
pen, w|j zjjn dat aaa ons beginsel verplicht
Met een: >Wee»t zoi vrgzinuig, dat we dani#-
toe niet te vergeols een beroep op n doen 1",
■loot de voorsitter deze goed geslaagde verga
dering-
Een 25jarige dienstbode te Noord-
w e 11 e wordt verdacht van poging tot kin
dermoord. In den nacht van 14 op 15 Dec.
is zjj bevallen en zij moet bekend hebben
hot kind, dat gevonden is nabij de woning
van den landbouwer waar zij diende, van
het leven te hebben willen berooven.
Vrjjdag voormiddag zeilde in bet Zjjpe
do jjzeren aak De Vrouw I'-e ernella, schipper
P. Lankhujjzen, door den hevigen wind zjjn
mast over boord, zoodat het vaartuig door een
sleepboot, totaal ontredderd in de trambavcn
moest gesleept worden. Het sehip kwam van
Klundert niet een lading hout, bestemd voor
Coljnsplaat en Kamperland.
Te 8 1 nis vergaderde Vrjjdagmiddag de
rand, waarbjj de beer Maenboat afwezig was.
Daar het bestuur van de kantwerkschool
na een pnar lessen gebleken was, dat het lokaal
ia de openbare «obool niet getchikt was, zoo
had het een request aan het gemeentebestnnr
g"noot, om een deel van "t gebonw De Roods
Leeuw, nl, den zolder boven de woning »an den
ngeot van pelitie, als -leerzaal te mogen ge-
bruiben,
Het verzoek werd toegestaan en Burg, en
Weth. een crediet verleend, om die kamer
wat in orde te brengen.
Een langdurige discussie ontstond over het
aangeboden contract, wasrbg de gastabnek te
Brugge zieh wil vorbmden, om aan de ge
meente jaarljjks 60 000 uren gaslicht te ver
schaffen voor f 500.
Een der ledon wenachte liever t 600 ta ge
ven voor het goede licht, dat do gemeente
heeft, dan f 500 voor 't licht, waarvan hjj do
eterkte (niet op papier) moot afwachten. Later
zal de beslissing genomen worden,
Te Nieuw vliet werd Vrijdag doos
den raad, op zijn verzoek, aan den heer P.
Brakman eervol ontslag verleend als lid va*
het burgerlijk armbestuur tegen het volgend
jaar. In zjjn plaats werd met algemeene stem-
men benoemd de heer P. Brakman Jrge
meente-ontvanger.
Een reglement voor dat bestuur werd vast-
gesteld.
Aan het einde dezer laatste vergadering
in dit jaar dankte de voorzitter de leden voor
den steun, hem bjj het behartigen der ge
meentebelangen verleend en vooral voor den
aangenamen toon, dio in do vergaderingen
steeds heerschte. Hij hoopte, dat in het ko
mende jaar met dezelfde leden op gelijken
voet zal kunnen worden voortgegaan.
In een buitengewone vergadering van
ingelanden van den Beafcefspolder te Bier
vliet zijn Donderdag jl. de voorstellen van
het bestuur tot verharding van de wegen tea
declo aangenomen, n.l. met keien p.m. 400 M.
van de Groenestraat, en met grint de oprit
naar den Thomaespoldcr, een deel van den
Suikerdijk en do aansluiting van de nieuwe»
naar de Groenestraat.
WATERLEIDING ZUID-BEVELAND.
Aan het bestuur der Zuid-Bevel&nd-
sche gemeenten, dio aandeelhouders zijn in
de naamloo7e vennootschap Waterleiding-maat
schappij „Zuid-Beveland", is door den raad
van beheer dier Vennootschap een circulaire
gezonden in verband met een te beleggen
vergadering waarin een beslissing zal geno
men worden omtrent de plannen, volgens welke
de drinkwaterleiding zal gemaakt en de wijze,
waarop die plannen uitgevoerd zullen worden.
In eene op 20 dezer le houden vergadering
zal het bedrag en het tijdstip der eerste
storting op de aandcelen bepaald worden om
dat do heer Carl Francke zich slechts tot
22 ,Dec. verbonden heeft.
Voorgesteld zal worden 1 April 1911, of ala
dan (Onverhoopt het thans door do Tweede
Kamer aangenomen wetsontwerp tot subsi-
dieenng der vennootschap nog geen wets-
kracht gekregen mocht hebblen, op den dag
dat dit ontwerp wetskracht krijgt, den eersten
termijn op de aandeelen to storten, bedragendo
een ten honderd van het aandelenkapitaal.
Als dit bosluit genomen is, kan er ver
der door gewerkt worden en zJ hot wel niek
zoo heel lang duren of de vergadering var»
aandeelhouders zal weder bijeengeroepen wor
den, oa. voor het benoemen van een di
recteur.
Do raad van beheer zegt dat bij dea
tegenwoordigen stand van de waterleidings
plannen geen andere dan die van den heer
Carl Francke in aanmerking kunnen komen
waarmede hij nog niet te kennen geeft, dat
waarmede hij nog niet te kennen geeft,
aan deze firma zonder openbare mededinging
moet opgedragen wordendie plannen door
acht technici van naam na grondig onder
zoek deugdelijk zijn bevonden en deze on
partijdige deskundigen aan de plannen C.
Francke boven die van den heer R. Kuipers
de voorkeur geven.
Op welke wijze aan de plannen C. Francke
waarop do toegezegde rijkssteun is geba
seerd, uitvoering zal moeten worden gegeven
ia iets wat later overwogen zal moeten wor
den.
EEN PRINSELIJKE KETTER.
Prins Maximiliaan van Saksen, broer van
den buidigen koning van Saksen, is priester,
een bekende theoloog, en professor in ka-
noniek recht en liturgie aan de universiteit
in Freiburg (Zwitserland).
Deze prinselijke priester heeft in hot tijd
schrift „Rome" een artikel geschreven over de
vereeniging van de Grieksche en Katholieke
kerk, dat hem oen formidabele uitbrander in
de „Osscrvatoro Romano" heeft bezorgd, daar
het „overvol is van ketterijen van allerlei
soort," en van beweringen „zoo afschuwlijk,
dat ze door geen katholiek, laat staan door
de Kerk en den Paus kunnen geduld worden."
Van den inhoud van dit artikel, dat op den
index is geplaatst, wordt nu het Tolgendei
overzicht gegeven door de „Neue Freie Presse"
van Weenen;
