MIDDGLRURGSCHfi COURANT.
I\ 274
153- jaargang.
mu
Maandag
21 November.
Middeilmrfl 19 November.
Kameroverzicht.
Benoemingen enz.
Dit Stad en Provincie.
Dexe oourant versohgnt d a g o 1 g k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
■*/§M per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f 2-
Afzonderlijko nummers kosten 5 cent.
Advertentiën b{j abonnememt op voordeelige voorwaarden.
Proepeotusaen daarvan zjjn nan het bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd; zgn.
Advertentiën: 20 cent por regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberiohten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regol meet
20 cent. Eeolames 40 cent per regol. Groote letters naar de plaats, die gij innemen
Tot de plaatsing van advertentiën en reolames, niet afkomstig uit Zeeland, botreffeads
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtig hot Algemeen A<3vei-tent!«°Bnrean A. DEC LA
MAK Ae., N.Z. Voerbnrgwaï 260, Amsterdam.a
BS toe courant behoort epn bijvoegsel.
De opgaaf van don spoordienst ko :t ut
dit nummer voor op de tweede pagina.
Sprokkelingen.
De behandeling d*r Papendrechtsohe zaak
voor het Arnhemscho hof, en vooral het rap
port der deskundigen omtrent het onderzoek
naar de geestvermogens der getuigen heeft
heel wat stof opgejaagd en aanleiding gege
ven tot geschrjjf.
Ons dunkt dat het oordeel daaromtrent niet
mag zjjn aan een leek, tot oritiek in dezen
onbevoegd.
De Zutph. CV/., eveneens van die meaning,
heeft daarom zich gewend tot een hoogge
plaatst cud-rechterljjk ambtenaar, wiens ka
rakter haar een waarborg was dat hg geheel
objectief het vraagstuk zou beschouwen, wiens
eervolle en langdurige rechterlijke loopbaan
de zekerheid gaf, dat hg bg die bespreking
het auiverste begrip van reoht en rechtvaar
digheid tot uitgangspunt zou nemen.
En diens meening in dezen luidt als volgt
Het zielkundig onderzoek van beklaag
den door psychiaters acht ik in de meeste
gevallen hoogst noodig, omdat de moeste ern
stige roisdrgVen gepleegd worden in een toe
stand van hevigen hartstocht, die aan waanzin
grenst of inderdaad waanzin is, of wel van
heele of halve versuftheid, die helderheid in
andere oogenblikken of zelfs scherpzinnigheid
voor andero onderwerpen, in den regol geens
zins uitsluit.
Het zielkundig onderzeek van
getuigen ie iets nieuwsmaar er vsiuden
laafsten tgd zooveel licht opgegaan over ver
gissingen, die bg de getuigenverhooren door
personen, die bet feit gezien hebben, of hos
ten te moeten gezien hebben, in hunne
verklaringen begaan worden, dat ook dit meer
op den voorgrond zal moeten komen.
Vooreerst ziet ieder getuige het van z jj n
standpunt; dit komt hel meeste uit bjj aan
varingsgedingen, wear de getuigen van het
ééne schip gewoonlgk en volkomen te goeder
trouw verklaringen geven, ljjnrecht tegenover
gesteld aan die der getuigen van het andere
sehip.
Ten tweede letten de meeste getuigen (al
zjjn sg bg het feit tegenwoordig) niet genoeg
op. ook ui omdat zg zich. geen rekenschap
geven, daaromtrent misschien te moeten ge
tuigen, of omdat zjj bg het feit dikwjjls dat
verwaarloozen, waarop bet later blgkt het
meeste aan te komen.
Ten derde komt eene zokere eigenliefde
dikwjjls in het spel, om dat, wat de getuige»
eigenlfik niet gezien hebben, maar door praten
met anderen sioh als geschied hebben diets
gemaakt, eerst als door ben gezien op te
gevenj en vervolgens dan ook vol te houden;
als zg op die wjjze zïob eene voorstelling van
de zaak gemaakt hebben, gaan zg te goeder
trouw vaak zich inbeelden, de zaak ióó te
hebben waargenomen. Hierbg komt dan nog
zwakheid van geheugen bjj velen, en voorin
genomenheid voor den een of ander, waardoor
ajj zich in den waan brengen, dat het aoo en
■iet anders kan geweest zjjn, waarom zjj vrjj-
heid vinden, het altóó te getuigen.
Dat bg groote verschillen tussohen de
verklaringen do zielkundigén, door onder
soek van karakter, van geheugensterkte, van
^jnheid en nauwkeurigheid en onpartijdigheid
omtrent het waarnemen ook door de giheele
wgze van denken en handelen van een getnige
na te gaan veelal belangrjjke diensten voor
kot wegen der getuigenissen kunnen bewgzen,
wie zal het durvwn ontkennen
Doch bovendien, in dit geval was een zoo
danig onderzoek van zielkundigen allernood
zakelijkst, omdat men er anders niet uit kon.
Aan den eenen kant heftige beschuldiging em
aanvoering van sshjjnbaar niet onjuiste doch
argeljjk overdreven vooigestelde feiten -
aan den anderen kant stellige ontkenning dier
feiten. Om te weten aan welke.verklaringen
de meeste wafade moest toegekend worden
welke ter zjj de gelegd konden worden, moes'
zielkundig het karakter der betrokken per
sonen worden getoetst. Da rechter bleef toch
altjjd vrg, om zich door de redenseringëB* en
oordeelvellingen der zielkundigen te laten
overtuigen, of niet.
Of do zielkundigen soms te boud zjjn ge
weest-, durf ik niet beoordeelen. Vragen of
God een man of vrouw is, en dergeljjke,
moeien de deskundigen soms wel doen om
wgze van denken en redeneoren van een per
soon te leeren jennen.
Het vertcheuren van het verslag door den
verdediger (prof Van Hamel Jr.) op de terecht
zitting zóó is het oordeel van ieder dien ik
ontmoette was een hoogst onwaardige daad.
Tegenover deze opvatting Btaan
meeningen waarin een dergelgk onderzoek
wordt afgekeurd als niet noodzakelijk en dit
maal te eenzijdig geweest.
Welke opvatting de juiste is beslissen de
in dezen tot oordeelen bevoegden.
Een andere vraag is echter of getuigen
verplicht zjjn zich aan een dergeljjk onderzoek
te onderwerpen. En hieromtrent acbjjnt de
wet niets te bepalen?
Daartegen zal menigeen bezwaar maken,
vooral waar hg weet dat aan de resultaten
van zulk een onderzoek openbaarheid gegeven
wordt.
Onder het opschrift Heemskerk oontra
K u y p e r driestart Het Huisgezin:
Een staatsstuk gaat natuurlijk niet met een
krant polemiseeren.
Dat past niet.
Maar een enkelen keer vindt men tusschen
en ook wel in de regels toch wel een brokje
polemiek
Zoo kwam dezer dagen Minister Heemskerk
tegen dr. Kuyper op.
D.w.z. de Memorie van Antwoord op de
algemeene besohouwingen over de Staats
begroting bevatte een tinne je als antwoord
op een stelling, in De Standaard opgezet.
De stelling, dat de Minister-president in een
coalitie-Kabinet de leider der ooalitie behoort
te zjjn
Hiervan zegt de Memorie van Antwoord:
Het Kabinet heeft de leiding van 's lands
zaken te voeren in overeenstemming met zjjne
beginselen en derhalve in den geest der coalitie.
In dezen zin kan gezegd worden, dat de lei
ding der coalitieman het Kabinet moet uitgaan
Hiermee gaan we graag en volkomen accoord.
Maar dit ia heel iets anders dan wat De
Standaard onder leider der coalitie verstond.
et ministerie regeert in den geest der
coalitie, zeker, natuurlijk. Maar niet de presi
dent van den Ministerraad heeft de leiding
>r Kamerclubs van de coalitie."
Het doet ons pleizier, dat Minister Heems
kerk niet instemt met de on-Nederlandsche
gedachte, door De Standaard voorgestaan.
Onzo zeden passen niet bg een dergelgk
leiderschap.
En een dergelgk leiderschap is ook vol
maakt onnoodig om de noodzakelgbe voeling
en overeenstemming tusschen regeering en
Kamermeerderheid te bevorderen en toonder-
houden.
Zitting van Vrjjdag.
Do Minister van Koloniën heeft eieren voor
zgn geld gekozen en voor de militaire afdee-
ling bg het departement van Koloniën \e de
dag van heden een aterdies geweest.
Bjj de Ind. begrooting waren gelden aan
gevraagd om twee proefkanonnen bg Krupp
te bestellen naar het systeem van den Ned.
lodisohen kapitein Gooszen.
Deze zouden dienen voor een eventueele
verwapening der lndisohe bergartillorie
Tegen deze «methode" van werken der mili
taire afdeeling van het Koloniaal departement
rezen van verschillende zjjden bezwaar.
In de eerste plaats zjj hier de heer Tan
Karnebeek genoemd Deze afgevaardigde
meende, dat de Minister niet met dit vQpretel
bjj de Kamer bad moeten komen, zoolang het
Krupp-rapport nog niet was gepublioecrd en
behandeld.
Door de Kamer golden te laten voteeren
▼oor twee proefkanonnen «systeem Gooszen,"
dia bjj Krupp gemaakt sulle* worden, wsrd
dus bjj voorbaat uitgemaakt, dat de verwa
pening der Indische bergartillerie weder bg
dien kanonnen fabrikant zou plaats hebben,
zonder dat er concurrentie met andere kanon
nen-leveranciers had plaats gehad.
Dit nu aohtte de heer Van Karnebeek. en
met hem de heeren Coljjn en Thomson, niet
in 's lands belang
Maar er was meer.
In de Memorie ran Antwoord had de
Minister gezegd, dat de Frsnsche firma
Schneidor wèl door den kapitein Gooszen be
zocht was, om daar het nienwBte op het
gebied van berggesehut te bestudeeren, maar
dat die firma, naar het oordeel van kapitein
Gooszen, achterstond bjj de firma Krupp. Uit
een briel der firma Schneider over dezo aan
gelegenheid, welks door den beer Thomson
voorgelezen werd, bleek echtez deze voor
stelling van zaken onjuist te zgn.
De heer Gooszen had bg zgn bezoek aan de
firma Sneider niets te zien gekregen, oir
zeer begrjjpeljjke reden, dat hg daar als
current was gekomen.
Bg deze Frans'obe firma is nl. óók een berg-
kanon in den maak naar het model van een
ander Nederl.-Indisch officier, kapitein De Boer.
Wat het departement van koloniën dus
eigenljjk van de Fransche firma verlangde,
was, dat zg aan een concurrent Gooszen—Krupp
zou laten zien, wat nog een geheim web;
Hiervan kon natuurlgk niets inkomen.
Het departement had dus in de officieels
stukken aan de Kamer een verhaal opgeh
dat van A tot Z een onjuiste voorstelling
der zaken gaf. Ook was er verzuimd mede te
deelen, dat de firma Sohneider het Neder-
landsche gouvernement aangeboden heeft op
hare kosten twee proefkanonnen systeem
De Boer naar Indië uit te zenden, om daar
in concurrentie met de kanonnen Krupp-
"ooezen beproefd te worden.
Na een hopeloos verwarde verdediging van
den Minister, begreep deze, dat erietsgedsan
moest worden, om de ontstemming in de Kamer
over dit optreden te kalmeeren.
Op de zeer pertinonto vraag van den heer
Van Karnebeek, 'of Z.Ex. bereid was, alsnog
ook de firma Soheider uit te uoodigen hare
proefkanonnen naar Indië te sturen, antwoordde
j heer De Waal Malefijt bevestigend.
Deze firma zou met haar bergkanon systeem-
De Boer tegenover de firma Ktupp met haar
bergkanon systeem-Gooseen gesteld worden.
Door deze toezegging werd de vrede tus
schen de Kamer en den Minister gesloten
De post werd nu, zonder hoofdeljjke stemming,
goedgekeurd.
Toch vond de heer Coljjn het noodig en
hierom verdient hg hulde e ene onomwonden
te verklaren, dat de oorzaak dezer zeer on
verkwikkelijke debatten te zoeken is in een
gebrek aan vertrouwen, door de Kamer geBteld
het beleid bg de militaire afdeeling aan
het departement van Koloniën.
Wat wjj daarvan te zien hebben gekregen,
is dan ook eenvoudig een schandaal.
Waoneer een particulier zgn patroon op zulk
een wjjze misleidt, zou die persoon zeker niet
in zgn functie gehandhaafd big zen.
Eerstens onderteekent de Minister zoo doende
een aantal leugens, naar aanleiding der missie-
Gooszen de strooman, die het monopolie
Krupp moet dekken en ten tweede worden
den Minister en de Kamer gegevens onthouden,
voor de jai9te beoordeeling der zaak noo
dig zgn.
Het zal werkeljjk interessant zgn na te gaan
hoelang de Minister van .Koloniën dezen
atdeelingschef nog in diens tuictie zal hand
haven.
Wel verzachtte de heer Coljjn, die hoogst
ontstemd bleek, do beschuldiging die hjj uitte,
door te spreken van «geruchten" van onbe
trouwbaarheid, voor de militaire afdeeling bljjlt
daarom toch deze dag een a/er dies.
Uil het overig debat stippen wjj nog aar
dat de Kamer DidBdag zal stemmen over een
voorstel Thomson.
Dit beoogt: de gelden voor de parabellum-
pietoleD, voor het Indisch leger op debegroo-
ing gebracht, te weigeren.
De Indische begrooting is thans afgehandeld
Maandag a.s. «Algemeene Beschouwingen"
over de staatsbegrooting.
Uit V I i s s i n g e n
Zooals gemeld dat gebeuren zou, herdenkt
aldaar heden mejuffrouw Goemans—Coene-
gracht haar lOOslen geboortedag.
Daar zij ziekelijk is, was verzocht dezen
dag zonder feestelijkheid te doen voorbijgaan.
Tod administrateur der handelsvereoniging
.Gemeenschappelijk Belang" aldaar is be
noemd de heer M. Vader Sr., ambtenaar aan
de koninklijke maatschappij „De Schelde.
Bg kou. besluit:
is benoemd tot commissaris van politie der
géi „.j Velsen <n tevens tot commissaris
van Rjjkspolitie D. de Bidder, thans buiten
gewoon ambtenaar ter secretarie van genoemde
te.
Ook de „Dordrechtsche Courant" wijdt
eenige waardeerende woorden aan de nage
dachtenis van den heer A. C. Zoethout to
Middelburg, van wiens plotseling over
lijden wij in ons vorig nummer melding maak
ten.
Na enkele jaren aan de H. B. S. te Dor
drecht lo hebben doorgebracht bekwaamde hjj
zich in het buitenland, voornamelijk te Brus
sel en te Parijs, zoodat hij daar weldra als
chef over een afdeeling van 200 man werd
aangesteld. Als zoodanig deed bij verschillen
de uitvindingen, o. a. een verbeterde stippel
passer, electrisclie waarschuwers bij brand
en hoogwater, automatische ronde-controleurs
enz. Daar kon hij ook zijn liefde voor
natuurkunde bevredigen en op maatschappelijk
gebied veel kennis opdoen. Van verschillende
vcrccnigingen in Dordrecht maakte hij deel uit
zoodat zijn heengaan ook daar in broeden
kring betreurd zal worden.
Vrijdag den laatsten dag der chrysanthe
mums tentoonstelling alhier werd deze door
435 personen bezocht.
De tweede voorstelling in het circus P.
Wilke was Vrijdagavond wederom zeer goed
bezocht. Vele nummers van het programma
viel een daverend applaus ten deel waar
onder zeker wel de werkzaamheden op equi-
libristisch gebied door ror. Seylon en Miss
Anita genoemd mogen worden evenals do ver
schillende vrijheidsdressuren.
Ook de kinder en familievoorstelling was
hedenmiddag druk bezocht.
Te Aagtekerke gaf Vrijdagavond do
zangvereeniging „Nut en Genoegen" haar jaar-
lijksche uitvoering. Deze vcreeniging, eenige
jaren kwijnende, neemt tegenwoordig in leden
aantal toe. Ondanks hot slechte weer was het
bezoek toch druk. De zangstukjes en voor
drachten hadden de onverdeelde belangstelling
der aanwezigen.
Vrijdagavond werd te Serooskerke
in het gebouw Rehoboth voor de leden van
de afd. van 't Groene Kruis en andere be
langstellenden een lezing gehouden door dr.
Weijland van Veere over „Onze gezondheid."
Na gewezen te hebben op de verschillende
soorten van bescherming in onzen tijd, achtte
spreker die van het menschelijk lichaam wel
een der voornaamste. De mensch moet echter
geen knecht, maar een heer over zijn lichaam
zijn. Hjj kan zijn leven verlengen in dien zin,
dat hij kan beletten, dat het verkort wordt.
De spreker wees ook o pde zoogenaamde
tiengeboden der gezondheid.
Verder sprak hij over de lichamelijke rein
heid, voorn.1. de huid, over de zuivere lucht
in woonhuizen, zieken- en slaapkamers, ven
tilatie, de voeding, het drinken (in het kort
't alcoholvraagstuk) de woningtoestanden, goed
drinkwater, enz. Ook besprak hjj de zieken
verpleging in de oude tijden, in de middel
eeuwen en in onze dagen. Zoo kwam hij
op het arbeidsvold van 't „Groene Kruis". Hij
wees op 't doel en 't groote nut dezer vcr
eeniging en schetste de groote uitbreiding er
in in zijn 10-jarig bestaan.
Jammer dat er niet meer toehoorders wa
ren voor dit zoo sociale vraagstuk.
- Benoemd tot burgemeester der gemeente
Oosterhesselen de heer J. G. Legro, hoofd
commies ter secretarie en ambtenaar van den
burgerlijken stand te Goes.
Te Heinkenszand gaf Vrijdagavond
de zangvereeniging „Excelsior" haar eerste
wintcruitvoering. Nadat een vijftal zangstukken
waren ten gehoore gebracht werd een tooneel-
stuk opgevoerd getiteld „Tante Mol, of do
Misdaad van den Ritmeester."
Na de pauze werden nog vijf zangstukjes
opgevoerd, waarna drie voordrachten en Ta
bleaux Vivants het programma besloten.
Zoowel de verschillende zangstukjes als het
tooneelstuk en de voordrachten vielen zee
den smaak van het publiek, wat het aanhou
dend applaus bewees.
De uitvoering, die tegen entree was open
gesteld ook voor niet leden, was goed be
zocht.
To K r u i n i n g e n gaf dien avond de
strijkorkestvereeniging „Apollo" voor een niet
bijzonder talrijk publiek een uitvoering, die
goed geslaagd mag heeten.
Nadat een zestal muziekstukken waren ten
gehoore gebracht, werd een solo gezongen met
begeleiding van viool, cello en piano.
Na de pauze werden opgevoerd een blij
spel en een zangspel in één bedrijf.
Het een en ander viel zeer i n den smaak
en gaf blijk, dat er flink gestudeerd was.
Van 11 tot 17 Nov. zjjn von Yereeks
verzonden 1 125 000 leverbare oeBters, dus weer
circa 100.000 minder dan de vorige week.
De prjjten waren Imperialen 95 K G. f 48-52;
le soort 72 K G. f 36-39; 2e soort 58-60
K.G, f 21—243e soort 45 K.G. f 12
Benoemd tot burgemeester van R e n es-
8 o L. Nilant en tot post- en telegraafdirec-
teur te Neuzen H. J. K. Buwalda, thans
tijdelijk met het beheer van dat kanton be-
last. j
Vrjjdag avond herdacht te Aard ea-
burg de Kamer van Rhetorika Burgemeester
Reepmakeronder de zinspreuk In Minnen
Groenen haar vgftigjarig bestaan in de met
bloemen en kransen versierde plaats -van
bjjeenkomst.
e heer G. A. Voraterman van Oyea, een
van de thans nog levende oprichters, deelde
in korte woorden de geschiedenis der oprich
ting mede en de voornaamste gebeurtenissen
die halve eeuw. Tevens sprak hjj een
dankbaar woord van hulde aan do nagedach
tenis van den man, wiens naam zg voert en
die in het prachtig vaandel, dat haar in 1872.
bjj de herdenking van het 2de eeuwfeest van
Aardenborga bestorming door de Fransohen
geschonken werd en thans in de raai prjjkte
eene bljjvende herinnering heeft gegeven-
Met den wensch dat de tegenwoordige jon
gere leden mogen bljjven voortgaan op den
ook door hen ingeslngen weg om door aange-
e en nutt'ge bijeenkomsten het gezellig
verkeer barer leden te bevorderen, eindigde
ij zjjne luide toegejaichte toespraak.
Daarna werd opgevoerdKleine mentchen
komedie in vier bedrijven door Albert van
Waaadjjk, 4 dames en 7 heeren. Set etnk
werd vlot en goed gespeeld en oogste her
haaldelijk een algemeenen bjjval. Na afloop
werd er nog een paar uurtjes gedanst en keerden
de aanwezigen zeer voldaan over het gehoorde
genotene huiswaarts-
KERKNIEUWS.
In een bjjeenkomst van vrjjzinnigen,
Vrjjdagavond in de Prins van Oranje to Goes
gehouden, trad als spreker op de heer T. H.
Siemelink doopsgezind predikant aldaar.
Na ingeteid te zjjn door den hoer A Neter
werd door spreker behandeld de vraag «Hoe
komon wjj tot meerdere eenheid en verbrei
ding onzer vrijzinnige beginselen
In de eerste plaats werden door Bpreker, zoo
wel in het godsdienstige als maatschappelijk
leven, de twee hoofdstroomingen uitgaande
van de vrjjzinnige en van de onvrijzinnige
beginselen, onder de aandacht gebracht om
daarna te wgzen op het groote gevaar van
den invloed der onvrgzinnigen, zooals dit
werd aangeduid door prof. Knappert in zgn
bekend hoofdartikel in het N. v. d. D.
Waar nu, merkte spreker op, onze anti
poden, een krachtige organisatie hebben tot
verbreiding van hun beginselen en dezen een
drachtig samen werkeD, kan zulks in het al
gemeen niet gezegd worden van do vrijzinni
gen en ook niet van do vrjjzinnigen van Zuid-
Noord-Beveland, van wie een groot ge
deelte niet durven oi wenschen uit te komen
voor hun beginselen en geen deel nemen aan
n werkzame actie.
Typische voorbeelden werden tot staving
van deze beweringen bijgebracht.
Komende tot de eigODljjke beantwoording
der vraag, werd de oprichting van een «Vrij
zinnigen Bond voor Zuid- en Noo'd-Beveland"
aanbevolen.
De bedoeling van den bond zou zgnde
vrijzinnige beginselen in algemeenen zin, dus
niet uitsluitend in politieken zin, wat do taak
der kiesvereenigingen is, te verbreiden, door
het doen houden van lezingen in de vergade
ringen, het doan optreden van sprekers op
openluchtmeetings, het vormen van een biblio
theek, het in het leven roepen van knapen en
jongebngsvereenigingen, het stiobten van de
batingclubs.
Na de boeiende rede, die zoowel om den
Bchoonen vorm als om den zaakrijken inhoud
van net begin tot het einde met onverdeelde
aandacht was gevolgd, werd gelegenheid ge
geven tot toetreding aU lid van genoemden
Bond.
Staande de vergadering traden bereids 46
personen als lid toe.
