HIDDELBURGSCHE COURANT. N\ 273 153° JaargaiD. 1910. Zaterdag 19 November. Seitjeiflien »sz. BUITENLAND, Dote courant TeiBchjjnt dagelijks, met uitzondering ton Zon- en Feestdogen. por kwartaal, soowol voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nedorlond franoo pp. f S Afzonderlijke rummers kosten 5 cent. A d v o r t e n t i'.ë n bjj Bbornemenit op voordeelige voorwaarden. Prospeotassen daarvan zjjn aan het bureau te bekomen. Advertentiè'n voor het eerstvolgende nummer mooten des middags vóór één uur aan het bureau bezorgden. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement voel lager. Geboorte-, dood- en allo andere familioboriobton en Dankbetuigingen van 17 regels f 1,50; elke regel meer 20 cent, Reclames 40 cent por regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen Tot de plaatsing van advortentiën on reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend* Handel, Ngverheid en Geldwezen, is gerechtig het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA HAB Ai., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam s Bjj deze conrant behoort een bijvoegsel. De opgaaf van den spoordienst ko t in dit nnmmor voor op de tweo'le pagina. Middelburg 18 November. Eén land, één volk. In het Nieuws van den Dag van Ziterdag 12 November komt, onder bovenstaand opschrift, een artikel voor van de hand van prof L. Knappert. Van meer dan een zjjde wordt aange drongen op verbreiding, zooveel mogeljjk, van dit lezenswaardig, ernstig woord. Ook wjj deelen die meening omtrent het nut van meerdere bekendmaking en wenschen de kennisname te bevorderen van ditopstel w aar- mee wjj in hoofdzaak onze instemming be tuigen. Velen, onder wie o. a. de beer G. H. Wage- naar, orthodox predikaat bjj de Ned. Hetv. gemeente te Botterdam, protesteerden tegen de houding en do taal van dominee Keiler, te Dordrecht, ter gelegenheid derbevostigiag van den heer Zillinger Molenaar, maar prof. Knappert wjjst en dat is de grootste ver dienste van zjjn betoog vooral op hot ge vaar dat dreigt voor 's lande eendracht en eenheid als volk. Sedert jaren is men trouwens in die nood lottige riohtipg reeds werkzaam, en bewandelt men een hoogBt gevaarleken weg. Hierom juist achten wjj het zoo noodig dat daarop nog eens worde gewezen, vooral wan neer dit geschiedt op zulk een kernachtige wjj ze als in dit zeer lezenswaardig betoog. Prof. Knappert vangt zjjn opstel alB volgt aan Het Dordrechtsche kerkschandaal heeft op merkwaardige wjjze de belangstelling der natie getrokken, het heeft ontroering, veront waardiging, spot gewekt tegelgk krjjgt men den indruk, dat veel menscben, vooral in niet-kerkeljjke kringen, er tegenover 6taan als tegenovor iets nieuws, tot nu toe onge hoords. Zjj schrikken op Wordt er inderdaad zulk eene taal gesproken als door dezen dominee Keiler Gebeuren er in onze naaste omgeving dingen, die zoo noodlottig bet fanatisme opiweepen V Op dezelfde, haast naïvo, manier hebben deze lieden opgehoord van de Borronsco encykliek. Dacht de Kerk zóó over de Hervorming, over protostantecbe vonten en volken 'i Ja, dan was het toch wel heel ver gekomen. In waarheid is diiar aan de Merwe een vlam uitgeslagen van het vuur, dat al lang brandt, voortdurend wordt gevoed, maar nog ingerekend gehouden totdat het zal uit breken als een lbnie, verterende gloed. Er wordt over deze dingen gemeenljjk weinig geschreven, voor 't minst zeer behoedzaam, met halve woorden, omdat wjj vreezen ons belacbeljjk te maken door gezwollen taalof omdat wjj er een alkoer van hebben, voor dwaze alarmisten gehoudon te wordenook wel omdat wjj niet gaarne een ander grieven of bang zjjn de hand in een wespennest te steken: straks gonst de zwerm om u heen. Dooh er zjjn oogenbhkken, waarop alle vrees dient ter zjjde gesteld en de toestand onver bloemd goteekend, om daarna tot eendrachtige tegenweer te wekken. Zoo is het nu. Wj.nt \n ruBtigen ernst gezegdhet land dreigt groot gevaar. Wat van don marmoren kansel te Dordrecht over net ganache land geklonken heeft, was de brutale, onbeschaafde en ook onvoorzich tige openbaring van wat reeds jaren bezig is een goed deel vun ons volk ik viud geen zaobter woord te vergiftigen. Op bewaarsohooltjeB en lagere scholen, op catechi saties en bijbellezingen, op jongelings-, jonge- doehters- en knapenvereenigingen, door de groote en vooral door de kleine pers der anti-ievplutionnnire par tg, van tal van kansels, wordt menachen en kinderen ingeprent, inge stampt, onvermoeid, altjjd, altjjd wc ér dat wonderbaar, kolvinjstisoh stelsel, onvader- landsch in zjjn oorsprongen, gemakkeljjk te bBgrjpe», nog eenvoudiger in de praktjjk toe te passen het Nederlandsebo volk ver deeld in een groep uitverkorenen, wederge boren en voor altijddurend heil bestemd de rest door ia weet niet welken vreoseljjaon god buiten alle gratie gesloten en tot eeuwige verdoemenis verordineerd. Tusschen deze beide groepen eene volstrekte afscheiding voorgeschreven, op elk gebied van het maat schappelijk leven, in fanatieke beslistheid telkens scherper toegepast, zoodat er op dit oogenblik van eene innerljjk gevoelde volks éénheid reeds geen sprake meer isparty schap die, als in de booste dagen van den patriottentijd, niet het gemeene vaderland maar eigen macht en invloed zoeken doet, omdat den verkorenen de gemeenschap met do verworpenon als zonde gepredikt wordt. Dit is wat de moesten weten van de antithese on haar werk. Maar zjj wisten niet om welue reden ook: gematigd onverschillig, of met gansch andore dingen bezig dat dit stolsel, bedonkeljjke vermenging van politieke kans rekening en een wonderljjken godsdienst, geljjk zjjue aatbangers doorgloeit van eene wreede, oud-somietisoha woede, zeer te vreezen in zjjne uitbarstingen, gevoed onder meer door de hartstochtelijk oosterache wrankfantasieën van de vloekpsalmen des Ouden Testaments, die de verdelging en de uitroeiing van vpan den bezingen in hittigheid van toorn en nu, als gebod van God zeiven, met zich vastbjj- tonde grimmigheid worden toegepast op de Nederlandsche heidenen van het jaar 1910. Welk eene prediking, waar zo gansch onge schoolde hersenen treft en harten, toch reeds geneigd tot alle kwaad en onmachtig tot eenig goedDoch een stelsel ook, dat in verbjjBterde eenzijdigheid het moderne leven in al zjjne uitingen staat, mnatschappjj, huisgezin, wetenschappelijk onderzoek, kunst opvatting verwringt naar de inzichten van Oostorsehe wetgevers van vele eeuwen vóór Christus stelsel, dat bezig ia in zjjne aan hangers eene verbastering van zedeljjk oordeel te kweeken, dat hen spreken en Bchrjjven doet van het helsche vuur, door den gestaarten duivel gestookt, als strof voor den tegenstan. der, even letterljjk en even zeker als wjj sproken van de verschroeiende zonnehitte in de Sahara. Zoo leven er duizenden ouder ons, in toom gehouden door de wet, met eeno natuur jbjj velen), die gelukkig gaat boven de leer, maar verteerd van jjver om bet stel sel als wet en tuchtmiddel op te loggen aan hot gausche volk. Alles geformuleerd in ter men, ontleend voor een deel ook aan de taal van het Nieuwe Testament, met dit jammer- Jjjfc gevolg, dat woorden als Christus, chris- Ijjk, christen, gebed, gonade, zondebesef, be rouw, meegesleept in den partjjkamp, mis bruikt als leuzen, bezoedeld door hoovauidjj en eigengerechtigheid, ia zulk een mate tot oene aanfluiting geworden zjjn, dat ernstige mcnBchen ze schier niet meer kunnen gebrui ken anderen, in arrenmoede, met de woorden ook da zaak zoLve buitengeworpen hebben. Als of het gevaar voor onze volktéénheid nog niet groot genoeg ware, hebben deze kalvinisten een vast verbond gosloten met die machtige groep van katholieken, die in feilen strjjd tegen andersdenkenden opdringen. Van andere pi se nissen uitgaande, trekken ook zjj oene diepe klove tusschen de kinderen van het déae volk, en voeden met het p «licaat «katholiek", goljjk do an 'eren met «chiisteljjk", do afscheiding op elk mogeljjk levensgebied. Dp to8nomendo verwarring der geesten be- droigt den goeden gang van 's lands zaken, verlamt het energieke pogen, geloof en kerkrichtiug oefenen invloed bjj de aanstelling van den hoogen magistraat tot don brieven gaarder toe. Eu, tacwjjl ware vroomheid, roomsoh en onroomsch. zich bedroefd en beschaamd terugtrekt, Bchreeuwen op de markten de kramers in godzaligheid en z weepon de gemeente op met woorden als nu eindeljjk de aandacht getrokken hebben Nog een oogenblik en bet vuur der tweedracht slaat uit en verteert den band van den pjjlen- bnndel. Wat mooton doen niet slechts alle groepen van vrjjzinnigen maar alleD, wier oogen opengingen voor het groote gevaar V Zeker niet ons laten meesleepen op noodlottige paden en ook van onze zjjde don burgeroorlog oproepen Verdraagzaam bljjven in den geest van Prins Willem, boogloffeljjker memorie, maar, als hjj, niet tot nan do grenzen van zelfvernietiging toe. Bjj den vredehandel te Geertruidenbe g zeide hg tot do gevolmach tigden van Don Juan, toen hunne eicchen hem te ver gingen: »wë zien, dat gg ons wilt uit roeion, maar w|j willen niet uitgeroeid wor den". En later is hetzelfde verheven beginsel door burgemeester Hooft uitnemend uitge drukt: «niemand in zjjne consciëntie bezwaren, maar een iegeljjk daarin zjjne vrjjheid laten, zooveel z o n d e r app ar en t p er jj k el vandegomoonerusten de verze kerdheid van 't land mag geschie den" Aan dit porjjkel van de gemeene rust zjjn wjj toe, wjj zjjn er midden in. Hier echter baten geen protesten alleen. De jniBtewegis mosiljjk te vinden maar duideljjk is wel, dat onder eeno nieuwe louzo eene nieuwe coalitie zich vormen moet. Die leuze moet zjjn: het onverdeelde vaderland; de ooalitie een bond van Nederlanders, ver- eenigd alleen door, hun Nederlanderschap overigens, van wat kerk of partjj ook, die vóór alles willen verlost worden van deze nacht merrie, die ons de keel toedrukt. Dat dit op korkoljjk gebied mogeljjk is, daarvan beeft hetzelfde Dordrecht ons o,en schitterend voor beeld gegeven, voorbeeld in de Nederl. Her vormde kerk allereerst na te volgen door allen, die oprecht en door daden ernst willen maken met hunne verontwaardiging over het jongste schandaal. Over de politieke zjjde der quaeetie mogen deskundigen oordeelen. Maar voor eene toenadering vau allen, die het groote gevaar der antithese voor onze volksééaheid zien, zjjn do tjjdea niet ongunstigdo stem, die aan de Merwe klonk, beeft nu wel velen uit hun rust opgeschrikt Zjj gevoelen het: in gevaarlijke uren moeten alle hens op dek. Ea zeker zul len zjj het oor en het hart hebben van nog een goed deel der natie, die voor 'a lands eendracht, de zuiverheid van politieke zeden, de onbevlektheid van den godsdienst, zullen opstaan tegen een stelsel, dat die ééaheid bedreigt en staatkunde en godsdienst geljjke- Ijjk bederft. Wjj meenden eerst een uittreksel van dit opstel fe geven maar toen wjj daaraan bezig waren, beseften wjj hoeveeL wjj daardoor zou den tekort doen aan de waarde en de betee- kenis ervan, Wjj zouden allicht de strekking en de betee- kenis ervan verminken, de bedoeling van den scbrjjver niet tot haar recht doen komen. En daarom namen wjj het in zjjn geheel op in de meening hiermee in den geest van prof. Knappert zeiven te bandelen. Bjj kon besluit is aan den officier-machinist der 2e kl C. Habich, op verzoek, eervol ont slag uit den zeedienst verleend. Uit Stad en Provincie. Uit Dordrecht komt lof ons het telefo nisch bericht dat Donderdagavond aldaar plot seling overleden is de lieer A. C. Zoethout, wonende te M i d d e 1 b u r g. Terwijl bij in eerstgenoemde plaat» een ver gadoring van de vereenigiug Vale en Kunst. waarvan lijj voorzitter was, leidde, werd hg plotseling 'ernstig ongesteld on stierf korl daarop. Do overledene werd 13 Juni 1858 geboren Na in Duitschland zijn opleiding te heb ben genoten, vestigde hjj zich in Dordrecht als horloge- en instrumentmaker. Hij was lid van de Kamer van Koophandel en Fabrieken aldaar cn bestuurslid van een aantal ftereenigingcii. In Middelburg bekleedde hij sedert korten lijd do functie van voorzitter van Uandelsbc lang, welke Veroeniging door zjjn dood bin nen een jaar zijn derden president verliest Tevens was de overledene ,lkl van hel be stuur der vereenigiug Ambachtsschool en der afdeeiing Middelburg van do Maatschappij van "Kijverheid. De heer Zoethout Werd in 1897 benoemd tot ridder in de orde van Oranje Nassau, welke onderscheiding hem te beurt viel als voor zitter van de dat. jaar te Dordroclit gehouden tentoojns telling. De chrysanthenuni tentoonstelling in de „Concert- en Gehoorzaal" alhier had Don- derdagavond wel oen drukker bezoek dan den vorigen avond, maar toch nog lang niet het bezoek dat zij verdiende. De exposanten tref fen het wel slecht met hel ongunstige weer, dat blijkbaar volen thuis houdt. Donderdagavond, hebben we ook liior ter stede de eerste sneeuw van het sei zoen gehad. Maar het. was allesbehalve een reine sneeuw als die waarover de kindoren in de boeken juichen. Het was een vieze, kledderige nattigheid, die op den grond da delijk smolt, en alleen op do daken een lijd lang een groozelig-grauw laagje plakte. Een oirous is altjjd een geliefkoosde plaats ran uitspanning. De in de manege dra vende paarden, de muziek, het geschitter van veel lichten en veel klatergoud, dat alles vormt oen combinatie die steeds weet te boeien en trekt het publiek telkeuB en telkem weer naar de arena waar bet circusleven zich op z'n mooist voordoet en de artisten de dankbaarste oogenblihken beleven van hun rusteloos vie de bohème Ook het circus P. Wilke is bjj zjjn openings avond een druk bezoek ten deel gevallon. Io de groote zaal van het Schil/erihoj alhier was rond de manege met de boschikbaro ruimte gewoekerd en op do amphitheaters- gewjjs opgestelde stoelon en banken was tot boven op het tooneel geen plaatsje oubezot gebleven. Presie8 acht uur opende Frltalein Anita met haar voltige A la Richard bet welvoor ziene programma, onmiddellijk gevolgd door den steltenspringenden clown Elton, die, alle evenwichtswetten trotseeread, op één stelt do verwonderlijkste toeren verrichtte. De vrgheidsdresBuur onder loiding van Mr. Conrad gaf er ons een denkbeeld van wat door geduld en langdurige oefening op het g bied van paardendressuur te bereiken is. Nauw lettend en stipt volgden de prachtige dieron de minste wenken van hun leidsman en verwierven dan ook een dankbaar en alleszins verdiend applaus- Nauwe lijk» w&reu zo ver dwenen of in oen elegani costuum vo'. schit terende bovertjeB draafde MUo B;anca op er» prachtigen witten hengst de arena biDnen en bekoorde bet publiek niet alleen door huur zee gracieuss verscbjjning maar ook door baro uit stekend slagende rjj- en springtoeren. Als nummers, die uog in het bjjzondcr d aandacht trokken, noemen we nog de cowboy rit van Pawré Bill en den rit in het heorenzadel door Mile Eagenie op don pracbtigen volbloed bengst Monte Christo die, aan iedoren wenk van zjjn meosteresse gehoorzamend, een uit stekend geschoold rjjdior bleek te zjjn. De hand- en hoofd-equilibristen Mr. Siylon en miss Anita gaven bljjk in alle mogeljjk0 en onmogelijke houdingen hun evenwicht uit stekend te kannen bewaren. Na den driedubbelen Jockcyrit, wflnrbjj zeer mooie costuums getoond werden, presenteerden Miss Editt en Mr. Corbin hun veelbesproken olifant. Met zjjn meesteres boog op d&n kop te hot logge dier de arena binnen cn verrichte daar met medewerking van ©enig© honden de alleraardigste kunststukjes, die het ometootelgkst bewjjs gaven dat ook deze reus onder do viervoeters aan de minste be velen van zjjn leidster volkomen weüt ie gehoorzamen. Nooroen wjj nu nog do sport-act van Frl Lucie die ondanks de wilde sprongen van haar rjjdier op bewonderenswaardige wjjze don zadel wist te bljjvon, dan rest ons ten slotte nog een woord van lof voor do zeor goede prestaties der clown*. Zoowel August m'tzjn miniatuurcircuB van blaffende paar dj es, als zjjn collega-clowns hielden door hun dolle kluchten voortdurend do vrooijjko stem ming or in en oogalten dan ook hun beste boloomng in do schaterende lachuitbarstingen van hot telkens weor dankbare applaudiacerende publiek. In de pausen werd gelegenheid gegeven de stallen te bezichtigen waarvan door zeer velen gebruik word gemaakt. Alles to samen gonomeD, kuDncn wo een uitstapje naar bot circus Wilke volkomen aan- Donderdagavond werd alhier zekere J. v. E. wegens dronkenschap gearresteerd. Do man verzelb? zich daarbij zoo lievig dat do liulp vau burgers moest worden ingc roepen. Wegens dronkenschap cn wodcrspannighcid werd procos-verbaal opgemaakt. Uit Vlissingen. In dc Donderdagavond gehouden algemeeiie vergadering der veroeniging Gemeenschaap*' lijlc Belang iverd niet aJgeineono ptemmen besloten bij te dragen in ilo kosten voor de .aanbieding van een huldeblijk aan Pr Nouwens. Een intookenlgst <za\ by de leden rondgaan. Door den boer A. Uuson werd verslag uitgebracht over dc gehouden bondsvergc- dering. De commissie voor do oprichting cener Middensfandscrediethank deelcle mede, dat haar de wenschelijkhcid is gebleken om te konion lot de oprichting van een dergelijke bank, waardoor kleine middenstanders tijde- lijk aan kasgeld kunnen geholpen worden. Er is behoefte aan zoo'n instelling, waar men na ingesteld boekenonderzoek onder be paalde doch vrij gunstige voorwaarden crediel kan krijgen. Aanvankelijk meende men een Bank te kun nen oprichten als onderafdceling van „Ge meente Belang". Het blijkt echter wenschely- ker er een op te richten op coöperatieven grondslag. Do commissie ontwierp daarvoor statuten en reglement en vond reeds 30 per soncn bereid één of meer aandeden Ie nemen. Machtiging werd verleend op den ingeslagen weg voort te gaan. Het bestuur wensebto ook ile onderlinge Glas verzekering Ier hand (c nomen. In begin sel stemden alle aanwezigen daarinco in. Op een aanvrago aan do directie der Elec trische Centrale om deu prijs van clec!riscb(<\ licht- en beweegkracht wat lager te stellen, il.I. voor bedrijfsdoeleinden, was door do di rectie verzocht op te geven hoe groot hel ver moedpljjk gebruik zou zjjn. Besloten word d zaak aan te houden, daar de kleur van het licht van dien aard is,, dat volen gaslicht verkiezen. Een dergelijk verzoek zal gericht worden tot de directie der gasfabriek. Op verzoek is eervol ontslagen als loods- commissaris en loodsgelden-ontvanger te Ziorikzee, de heer J van Schelven. ONDERWIJS. Uit y.lisatngen schrijft men ions De leerlingen der zangschool van den heer G. B Dommisse hebben Donderdag avond in liet Concertgebouw een heel aardige uit voering gegeven. De groote zaal was geheel bezel door ouders cn tal van belangstellenden. Telken jare mogen do jeugdige zangers en zangeressen zich in groote belangstelling verheugen. Eu dat is geen wonder. De heer Dommisse weet 't programma zoo te kiezen, dat 't vol afwisseling is. Een, (wee cn driestemmige liedjes, wor den afgewisseld door zangspelen en speel- licdjcs en daarvan kiest hij de mooiste, die er op dat gebied bestaan. Met welk een lust die laatste, zoowel door de hoogero als door de lagere klassen, worden uitgevoerd, bleek weer dien avond. De klei nen gingen geheel in hun spel op en oogst ten herhaalde jnalen oen daverend applaus. Een paar speelliedjes moesten zelf* gebi- secrd 'worden. Vóór de pauze zongen de vier klassen om beurten liedjes van Catli. van Rennes, C. Immig, R Hol e. m. Een der jonge dames zong heel lief een solo, een lied uil Cremcr's Novelle Arme Samuel Duidelijk bleek uit don zang, dat ernstige studie aan dozen avond was vooraf gegaan. De driestemmige koren, gevormd door klas se D, klonken heel goed klasse C moest wal meer jongensstemmen rijk zijn. Verschillende leerlingen, die 'zich bij den lieer Dommisse in instrumentale muziek oe fenen, begeleidden om beurten den zang. Na de pauze zong 'zangklasse A con speel lied je van -de hand van den leider zelf getiteld Snceutvvcrmaalc. 't Zat er ferm in n werd heel aardig uitgevoerd. De geleende lcoéjcepan deed ons kcntiisihukcn met een paar bezitters en bezitsters van lieve, stem metjes. Klasse. en D voerden gezamenlijk dp hol zangspelDe kostschool in rep en roer. In dit nummer troffen ons bijzonder enkele koten, die keurig worden gezongen. Hiermee was 't programma ten einde. Toch roos nog eenmaal het schenu en boden twee jongedames den heer Dommisse een gemakke lijke» leuningstoel en een fraaie bouquet aan. Beide cadeaux werden in dank aanvaard. Re voorstellen der andere zyde Er was Donderdag een buitengewone aan vraag om toegangskaarten voor de Lagerhuis- zitting van heden. Want het is vandaag de grooto dag waarop Aequitb de regocringsver- klaring zat afleggen. Maar of die een Lagerhuis-ontbinding zal betrtffen, of een kabinets-aftredmg, of wat ook dit is welzeker,dat de regeering ten op zichte van de Hoogerhuis-kwestie het groote vraagstuk dat nu alles beheersebt zich bljjft 'tellen op het standpnnt, ingenomen in de veto-resolutie, nl. knotting van de veto macht van hel Hoogerhuis door de ontneming van io macht om financieel© voorstellen te amen- decron of te verwerpen, en door de bepaling lat een wetsvoorstel, dat drie jaar achtereen foor het Lagerhuis aangenomen en door het Hoogerhuis verworpen wordt, toch wet aal worden. □et is van belang na te gaan wat do tegen partij daartegenover stelt Ook zjj erkent dat sr een verandering noodig ia. Msar zjj wil van lo regeeringBplanntn niets weten, daar die b. i. op een ééa-Kamer-stelsel neerkomen. Waarscbyolyk zullen zjj zioh vereenigen roet do denkbeelden door lord Eosebory ont wikkeld, en men zal nu het merkwaardige schouwspel krjjgen, dat Roaobery, eens de op volger van Gladstone als leider der liberalen, inarna een lastig lid der liberale partjj, en eindelgk een «wilde", in één schuitje gaat varen met de lories- Donderdag heeft Eosebory in een stampvol Hoogerhuis zjjn verder uitgewerkte voorstellen ingediend. De tekst dier vooratellen is als volgt: 1. Dat voortaan het Huis der Lords tal 'lostoan uit Lords of Parliament: a. gokozon door het geheelo lichaam van •rfeljjke peers uit hen zelf, en door benoeming door de krosn

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1910 | | pagina 1