MIDDELBURGSCHE COURANT.
r. 272
153* Jaargaig.
1910
Vrijdag
18 November.
Middelburg 17 November,
Electrische Centrale.
De*o courant verschijnt d a g e 1 ij k 8, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
ft§t per kwartaal, aoowel voor Middelburg o!b toot alle plaatsen in Nederland franco pp. f I-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
A dv er te»tién bg abonnememt op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zjjn aan het bureau te bekomen.
Advertentie» voor het eerstvolgende nummer moeten des middags r66t 6 6a uur
aan .het bureau beiorgd'tgn.
AdvertentlSn20 oent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
allo andere familieberichten en Dankbetuigingen ran 17 regels f 1.50; elke regel mees
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de ptarfa, die zij innemen
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffend»
Handel, Njverheid en Geldwezen, ib gerechtig het Algemeen Advertentie-Burean A. BB Li
SIAB Ai., N.X. Voerborgvral 286, Amsterdam
In een zeer druk bezochte vergadering.
Woensdagavond «p de bovenzaal van de so
ciëteit De Vergenoeging alhier, belegd door
het departement Middelburg van de Maat
schappij van Nijverheid, hield de heer A
-ten Bosch N-Jzn., directeur van het Bureau
voor Ëlectrotechnische adviezen in Den Haag,
een voordracht over bovengenoemd onder
werp, .waarbij hij uiteenzette de voordeelen,
verkregen door, en de onkosten, verbonden
aan electrisch licht en kracht
Het departement had door introductie ,op
ruime schaal belangstellenden gelegenheid ge
geven de bijeenkomst bij te wonen. Onder
de aanwezigen merkten we ook op den burge
meester, eenige leden vaar den gemeenteraad
en van de Kamer van Koophandel. Zooals
men Weet /was ook de uitnoodiging gedaan
vooraf vragen op te geven aan het bestuur,
welke door den spreker beantwoord zouden
worden.
Na «en kort openingswoord van den voor
zitter van het departement, den lieer mr.
J. J. Hcijse, hield de heer Ten Bosch een
rede, waarvan We hier de samenvatting laten
volgen, daarbij gebruik makend van de aan
tekeningen die de spreker zoo welwillend was
te onzer beschikking te .stellen.
In zijn inleiding wees de lieer Ten Boscli
er pp dal, al mag niet ontkend Worden,
dat de electrotecliniek meer on meer de
plaats in de Maatschappij gaat innemen,
die haar toekomt, tocli Jnoet worden op
gemerkt, dat zijn vak nog in hinderlijke mate
de waarheid ondervindt van bel spreek
woord „Onbekend maakt onbemind."
Het onbekend zijn van de groote voor
deelen, die de electrische fetroom aan de
gebruikers kan 'bieden, is porzaak, dat er
nog zeer veel tegenkanting wordt onder
vonden, terwijl talloos vele onjuiste berich
ten en pnjuiste cijfers de rondte doen.
Er is pok nog een andere verklaring te
vinden voor de tegenkanting die herhaal
delijk hioet worden geconstateerd en wel deze
Do electrotecliniek is een jonge tak van
wetenschap, die buitendien de eigenschap
heeft pm zich bijzonder snel tc ontwikkelen
en nu is het niet een ieder gegeven dm hej
jonge vak in zyn snelle ontwikkeling te
volgen. Wij zelf, die onzen ganschen lyd
aan de beoefening der cleclrofechniek wijder,
moeten hard werken om van alles op de
hoogt® blijven.
Ik wil u heden avond, zei de heer Ten
Bosch, echter niet spreken pvor de algc-
tneeno geschiedenis der electrotecliniek, maar
enkele mededeelingen doen, die voor u van
belang zijn en die ik zou willen rangschik
ken pnder jdc geschiedenis !dor Electrolcch-
niek in Nederland,
Het was in het jaar 1898 dat hier tc lande
gepoogd is om de electrofecbniek ingang
t© £oen vinden bij de kleine Gemeentebestu
ren. Die poging ging uit van personen, die
een beroep beoefenden, dat, ia geen enkel
verband stond met <le electroteebniek en die
door hunne pnbekepdheid met-jde moeilijk
heden, met zulk ecu optimisme te werk
zijn gegaan, dat in zes. jaar lijd een-hedrag
van anderhalf millioeu verwerkt en opge
werkt Was. Aan deze, onderneming danken wij,
dal geer Jangen tijd aan de electrotecliniek
een onverdiend slechte^ reputatie is bezorgd.
Na 1905 is hier tc lande echter een ver
betering waar te nemen en kunnen wij no-
teereu de oprichting van een electrische cen
trale te Amsterdam, Den Haag, Leiden, Arn
hem, Nijmegen, Dordrecht, Gouda, en tal van
kleine plaatsen en het kan getuigd worden
dat lal de electrische centrales, die in de
laatste 5 jaren zijn tot stand gebracht, ge
toond hebben, de volkswelvaart te bevorderen,
terwijl zij naar- ik meen zonder uilzondering
goede ondernemingen 'pijn, bekeken van li-
nantiëël ptandpunt.
De volkswelvaart wordt door het tot stand-
komen eenor electrische centrale in hooge
mate bevorderdniet in de eerste plaats
pmdat men met behulp van den elcctrischen
stroom zulk een uitstekend ien hygiënisch
licht jcan Verkrijgen, maar vooral door de
gelegenheid, die er door do oprichting eener
electrische centrale aan de klein-industrie:
Wordt gegeven, pm op een eenvoudige en
goedkoope wijze over mechanisch arbeidsver
mogen te beschikken.
Ik geloof, dat het voor iedere Gemeente,
wil zy niet achteruitgaan, een noodzakelijke
eisch is, dat zij binnen korten tjjd haar
inwoners de gelegenheid verschaft, om elec
trischen stroom ten dienste van arbeidsver
mogen te gebruiken. Van welke -beteekenis
de eloctrispho stroom is, kunnen wij afleiden
uit het feit, dat te Rotterdam in 1909 aan
1230 motoren'met te zaraen 8047 PK. stroom
werd geleverd, dat dezelfde cijfers in Am
sterdam alleen bij de Gemeentelijke Centrale
zijn 2113 Motoren met ruim 10000 P.K., in
do jongste centrale te Nijmegen 169 motoren
niet 854 PK, ja in de kleine gemeente
Raamsdonk, zoo kort na de oprichting, niet
tegenstaande er in bet verlichtingsgebied niet
meer dan' 4000 inwoners zijn, wordt U3>/i
P K. aan stroom voor motoren van het net
betrokken.
Er is wel geen tak van nijverheid, waar
de electromotor niet pp haar plaats is.
Als voorbeeld daarvan somde de spreker op
aan welke klein-industrieën in Rotterdam elec
trische motoren Werd geleverd. Wij teekeh-
deu daaruit aan - 42 bakkeryen, 3 bierbrou
werijen, 4 cokesklopperijen, 8 distilleerderijen,
66 drukkerijen, 12 geneeskundige inrichtin
gen, 5 graanpellerijen, 2 cacaofabrieken, 3
glasfabrieken, 29 houtzagerijen, 8 leerlooie
rijen, 63 Metaalfabrieken, 4 papiorfabrieken,
1 salpelerfabriek, 9 verf fabriek en, 2 vet-koke-
rijen, 5 vee-vooderfabrieken, 1 zeepfabriek, 2
katoenspinnerijen, 24 kantoren, enz. enz. Er
>s haast geen tak van bedrijf, pf de electri
sche motor vindt er haar toepassing.
Vervolgeus ging de spreker over tot be
antwoorden der ingekomen vragen. De eerste
daarvan betrof een artikel in de Mei-afleve
ring 1910 van De Naluur over gaslicht en
eleclrisch gloeilicht, waarin de stelling werd
verdedigd dat gaslicht te verkiezen is boven
elcctrisch licht, omdat
le bet theoretisch nuttig effect van gas
gloeilicht aanmerkelijk hooger zou zijn dan
dat van elcctrisch licht, en dat' daarom elec
trische verlichting mot gloeilampen tweemaal
zoo duur is dan hangend gloeilicht, en drie
en een half maal zoo duur als intensief gas
gloeilicht.
2e. gas hygiënischer is dan clectrisch
licht, want bij gebruik van gasgloeilicht wordt
de atmosfeer van het vertrek voortdurend ge
zuiverd, terwijl clectrisch licht de microben
en prganische stoffen in tact houdt.
Ter beantwoording van de eerste vraag
gaf do heer Ten Bosch een berekening waar
uit bleek, dat de schrijver van dit artikel
een nul vergat toen hij één watt gelyk stelde
aan 0.0024 K.G. caloricn; dit moet zyn
000024 caloriën. Daardoor Wordt He ver
gelijking een geheel andere, ten gunste van
het elcctrisch licht. Bovendien is de rede-
noering, door den schrijver gevolgd, onlogisch
en ook het argument dat gas door de groote
warm te-waarde voordeoliger dan clectrisch
licht zou zjjn, is onjuist, daar een zeer groot
deel der ontwikkelde warmte niet in nuttig
licht wordt progezet.
De bewering dat gaslicht hygiënischer is
dan clectrisch licht is het vermakelijksle van
alles. Er wordt heweerd, dat de atmosfeer
van het vertrek voortdurend wordt gezuiverd
en dat de microben en organische stoffen
vernietigd worden. Spr.'s meening is, dat
door do groote warmte, die hij een gaslamp
niet in nuttig licht wordt omgezet, een zoo
danige temperatuur in liet vertrek ontslaat,
dat de ventilatie wordt bevorderd. Derge
lijke wijze om de ventilatie te bovorderen kost
ons echter dc gezondheid.
Bekend is liet immers, dal hel gas wordt,
verbrand en dal daardoor Waterdamp, kool
zuur en gewoonlijk ook zwavelig zuur in, liet
vertrok gebracht worden. Koolzuur en. zwa
velig zuur zijn hoogst vergiftige gassen. Dc
schrijver van bei bewuste artikel redeneert
dus pp overeenkomstige wijze als eenman,
die eens beweerde, dat liet blussclien van
een brand heldenmoed aankweekt en dat men
dns zijn buis in brand moet steken om daar
door heldenmoed aan le kweeken. Spr. meen
de, dat het middel pm, ventilatie te bevor
deren, door het brengen van vergiftige gas
sen in de woonkamer niet erg is aan tc
bevelen.
De liior besproken kwesties brachten den
spreker tot een verdere vergelijking van gas
«n eleclrisch licht. Hy zoi gaslicht, als iedere
open vlam-verlichling, als schadelijk voor dc
gezondheid te beschouwen, omdat de ver-
braudingsproductcn H°or pus worden inge
ademd. En bovendien is de electrische ver
lichting in dc meeste gevallen goedkooper
dan gasverlichting.
Dit laatste is een teer punt want de gas-
tochniker zegt Mjjn gasgloeilichtbrander geeft
bijv. 70—40 knarsen voor 80 of 100 liter gas
en do electrische lamp, die dezelfde licht
sterkte geeft, is by de tegenwoordige gel
dende prijzen «lanmerkelyk duurder.
Daartegenover merkte de spreker op, dat
het niet de vraag is, hoeveel licht er dooi
de /amp wordt uitgestraald, baar hoeveel
licht nuttig wordt verstrekt; en nu leert de
ervaring, da^ elcclricitcit van 20 cent per
electrische eenheid in liet (algemeen piet
duurder is dan gaslicht tegen 6 cent per
M3. Die ervaring wordt door talrijke officieele
publicaties bevestigd.
Men moet niet vergeten, dat de electrische
verlichting gelegenheid geeft 'ot besparing,
omdat met een enkele greep het licht kan
worden gebluschl en aangestoken. De spre
ker weet Wel, dat de gasle^hnici beweren,
dat zy bij hun licht dat ook kunnen, wanneer
zij den electrischen stroom ter hulp roepen
en pp de lamp een magnetische electrische
ontstekings-inrichtmg laten bijzetten, maar het
is ppmerkelijk, dat men dergelijke toestellen
hoogst zelden aantreft.
Ook kan men een gaslamp op weinig om
slachtige wijze Aansteken en blusschen wan
neer er in den brander een zgn. dagvlam
is aangebracht, jmaar een ieder die veel
dagvlammcn gebruikt weet hoe deze op den
duur een hoogst pnaangenamen {geur ver
spreiden. Minder bekend is het, dat zoo'n
dagvlam per uur 6 liter gas verbruikt, bet-
welk per jaar van 8780 uren ongeveer een
verbruik van 50 M3 veroorzaakt, hetwelk bij
een gasprys van 6 cent, f 3.per jaar
uitmaakt. Wanneer men een dagvlam niet dag
en pacht door laat branden, dan gaat een
vergelijking met (electrische aansteking biet
op.
Eleclrisch licht, dat geleverd wordt tegen
20 ets per eenheid is dus in liet algemeen
niet duurder dan gaslicht, dal geleverd wordt
tegen 6 cent per M3.
Uitvoerig stond do heer Ten Bosch stil
hy liet gevaar van kortsluiting. My betoogde
dat het gevaar niet meer bestaat door de
smelt-verzekering, uitgevonden door Edison.
In de leiding wordt d<vn een veiligheidspa-
Iroon gebracht, bevattend een dun zilver
draadje waardoor de stroom gevoerd wordt.
Onmiddellijk nadat de sterkte vau deu stroom
hooger wordt dan met het oog op de veilig
heid toegelaten mag worden, smelt het
zilveren draadje, en de fifrooin breekt af,
zoodat hel gevaar niet jneer bestaat. Door
een proef met de aanwezige lampen loonde
hy dit /aan.
Het was de innige overtuiging van dén
spreker, dat op den duur gasverlichting ver
drongen Zal worden door electrische ver
lichting, tenminste in de woonhuizen. De
behoudendheid van den imensch js porzaak
dal dit liatuurlyk «jet in eens gaal doch
geleidelijk. Er is buitendien nog een rem
en dat zijn dc kosten van een electrischen
aarileg.
In het algemeen zal een electrische instal
latie duurder zyn dan een gasinstallatie. De
verhouding is pngeveer als 10 tegen 8 en
dus, wanneer de gasinstallatie f 60.
kosten, moet men voor den electrischen aanleg
f 100.betalen, hetwelk een {prijsverschil
geeft op een normaal woonhuis van f 40.—
hetgeen overeenkomt hij een rente en afschrij
ving van 10 o/o met f 4.per jaar. (Er
is wel geen verbruiker van electrischen stroom1,
te vinden die, hoe weinig hij ook moge ge
bruiken, voor een bedrag van i 4.per
jaar te vinden zal zijn om zyn electrische
verlichting jom te ruilen voor oen gasver
lichting. Trouwens, die uitgave is een uitgave
voor éénmaal en dat is gauw vergeten.
Een rol speelt echter liet feit dat do
meeste huizen voorzien zyn van een
verlichting, eu dat de huisheer er zelden
voor te vinden is er ook nog een electrische
installatie pp zijn kosten le laten aanbren
gen.
Maar spreker bewees met cijfers hoe het
clectrisch licht toch alom toenedmt. Ilij haalde
daartoe o. a. aan de productie-cijfcrs
de Vilrile Works alhier, die in 1907 ^22
millioeu jampvocljes leverden in 1908 27
millioen, in 1907 39 millioen, en in 1910 54
millioeu. En hij noemde het zonderling dat
Middelburg, de stad die half Europa aan
zich verplicht door een enorme goedkoopte
der door MiddeJburgsche krachten gemaakte
lampvoetjes, zelf nog niet de voordeelen van
hel electrische licht bezit (Applaus).
Na een korte pauze werd hel licht in
do zaal afgedraaid, en. werden eenige licht-
beeldon pp bet doek geprojecteerd, waaxby
do lieer Ten Bosch een toelichting gaf. De
afbeeldingen gaven electrische motoren te zien
gebruikt in verschillende bedrijven, o.a. in
den landbouw en voorts eenige grafische voor
stellingen, vergelijkend de voordeelen pnder
verschillende pmstandigheden van liet gebruik
van stoom, electricilcit, petroleum- en gas
motors.
Daarna zotte hij zijn rede voort mei meer
in 't bijzonder de Lotcekenis van een Elec
trische Centraio voor Middelburg na te
gaan, nadat hij eerst nog had doen uitkomen
dat vpor verwarmings doeleinden aan gasver-
warming van wege haar goedkoopte verre
weg dc voorkeur moot /worden gegeven.
Daar het ecnigen tyd zal duren, alvorens
na hol oprichten van «ene electrische cen
trale te Middelburg een merkbare verminde
ring in gasverbruik zal plaats vinden, be
hoeft men z, i, geen vrqes tc koestcreu vopr
liet .economisch bestaan van de gasfabriek
tenminste wanneer met het 'hoOdige beleid te
werk Wordt gegaan.
Men had aan den spreker de vraag gesteld,
hoe de opzet van eene electrische ceiitrale
te Middelburg moét worden opgevat <>f als
luxeinrichling met hooge eenheidsprijzen'voor
den te verkoopefi electrischen stroom, of
als zpo eenvoudig mogelijkopgezette inrich
ting, waarbij hoofdzaak is, dat de prijzen
van licht en kracht zoo laag worden ge
steld, dat hierbij ook de minder gegoeden
baat vinden en de electriciteit pnder hel
bereik komt van iedereen, terwijl toch een
finantieel vpordeel der centrale op den duur
verzekerd moet gijn.
Tevens is de vraag gesleld, of het juist
is, dat hoe 'zuinig de centrale ook wordt
opgezet, de strooinprijs n,og hoog moet blij
ven, wil de centrale rendeeren,
De beer Ten Bosch begon met de verklaring
dat het vraagstuk om een economisch bestaan
bare electrische centrale te Middelburg le
bouwen, verbazend gemakkelijk op te lossen
is voor iemand, die bijvoorbeeld van de Ge
meente een 'concessie zou krijgen. Immers
staat het vast, dat do productieprijzen van
electrische stroomen by toepassing van de
moderne machines byzonder laag zijn.
Hij noemde enkele cijfers van productie
kosten, maar merkte op, dat men aan deze
cijfers niet al te veel waarde moet hechten,
omdat de bestaande centrales voor een deel
gelijkstroom-contrales zijn, die vijl ol tien
jaren geleden zyn gebouwd en de groote
vooruitgang van de electrotecliniek is oor
zaak, dal wij in don legenwoovdigen tyd in
staat zijn meer economisch werkende ma
chines toe .to passen.
De zelfkostenprijs aan brandstoffen en olie
is bij de bestaande electrische centrales le
Haarlem. Groningen, Leiden, Rotterdam, Arn
hem, Den Haag, Amsterdam en L'trochl resp.
3.36, 266, 2.36, 2.29, 2 11, 2.04, 1.83, 1 74
cent.
De totale zelfkostenprijs van oen electrische
eenheid is bij dezelfde centrales variecrend
van 3.6 lot 8.2 cent. De lage cijfers worden
bereikt by de centrales die in don laatste»
tijd Zjjn gebouwd. Tevens Wordt ogomerkl.
dat in het algemeen de verkoopprijs van de
electrische eenheid vier a vijfmaal grooter
is dan. de zelfkostenprijs, terwijl als spr
zich niet vergiste, de zelfkostenprys van hel
gas slechts 25 °/o lager is dan de verkoop
prijs hetgeen beteekent, dat do electrische
stroom nog veel goedkooper zou kunnen wor
den geleverd indien de omzet der centrale
grooter was. Dat de omzet niet grooter is
by de moderne bestaande centrales Wordt
veroorzaakt door de aanwezigheid van de
gasfabriek.
De gemeentebesturen kunnen den piys van
den elcctrischen stroom niet verlagen, willen
zij geen schade berokkenen aan het gasbe
drijf. Geconstateerd moet worden, dat in Am
sterdam by een eenheidsprijs van 15 cent
de electrische centrale nog overwinst maakt,
niettegenstaande zij te concurreeren heeft
tegen de Maatschappij Elcctra en de gas
fabriek en in de zoo uitgebreide gemeente
een zeer groot kabelnel moot onderhouden,
waarhjj het aantal aansluitingen per K. M.
lengte [betrekkelijk zeer gering is. De ge
meentelijke electrische centrale te 's Graven-
bage, die in 1909 baar 5c bednjfsjaar heeft
volbracht, gaf reeds een exploitatie-saldo van
ruim een half miljipen cu stortte ruim drie
ton overwinst in de gemeentekas en de
olectrischo centrale te Nijmegen gaf ia Jiaar
eerste bedrijfsjaar reeds oen flink exploitatie
saldo, n.l. ruim 32 duizend gulden, zoodal
de volle rente over het geleende kapitaal
kon worden betaald en in dit eerste jaar
bijna tien mille kon afschrijven ja de
kleine electrische centrale in Raamsdonk,
die in een verlichtingsgebied voorziet van
4 duizend inwoners, zal over 1910 met een
flink exploitatiesaldo voor den dag kunnen
komen en het bedrijfsjaar van 1910 van deze
centrale is feitelijk het eerste geregelde be
drijfsjaar. Bekend is het, dat bij do be-
xslaande centrales dc rente en aflossing van
de geleende kapitalen, ongeveer de helft be
draagt van de totale jaarlijkschc uitgaven
Deze wetenschap is oorzaak, dat men dc
electrische centrale meer en meer gaat be
schouwen als een fabriek die geen luxe in
richting is en die men zoo eenvoudig en
degelijk mogelijk moet bouwen.
Werd morgen aan oen concessionaris gevraagd
in Middelburg een centrale te bouwen, dan
zou spr. in zijn plaats den stroom voor lichl-
doeleinden (beschikbaar stellen voor een be
drag van 14 of misschien 12 cent por een
heid en den krachtstroom voor 106 cent
cn hij was overtuigd, dal die onderneming
groote winsten zou afwerken, maar dan ten
koste van dc gasfabriek.
Hel is voor hem geen vraag of
Middelburg een electrische centrale, die goede
winsten afwerpt, kan bestaan, maar de vraag,
die hioet Worden opgelost iskunnen te
Middelburg én een gasfabriek èn een central*
rendeeren
de beantwoording van die vraag moei
men zeer voorzichtig zijn. Spr Was geneigd
raag bevestigend te beantwoorden, niet
tegenstaande hij geen uitvoerige berekenin
gen bad gedaan. Maar wanneer hij bedacht,
dal te Raamsdonk electrische stroom word),
opgewekt niet gasmotoren, die gedreven wor
den /met gas, dat verkregen wordt uit an-
thracictachtige steenkool, die betaald wordt
met 88 gulden per 10.000 kilo franco aan de
mijn, ol ruim f 100 in de kolenbergplaati
en dal aau brandstof per geproduceerde een
heid niet meer uitgegeven wordt dan 12
cent, dan kwam hij tot do conclusie, dat to
Middelburg met de meest moderne inrichtin
gen de electrische eenheid moet worden kun-
'ii gewaakt voor ongeveer 6 cent.
Nu wist spr. wel dat er velen hier te
lande (zjjn die het niet aandurven een een-
trale Ie bouwen met gasmotoren en vooral
I met zuiggasmotoren, maar hij merkte op,
dat de moderne hoogove n sye r ken gascentrales
bezitten met vermogens tot veerlig duizend
P.K. toe, en dat er te Raamsdonk insgelijks
twee zuiggasmotoren met 75 pCt. van hun
ermogen belast werken, zonder eenige
reserve. Er zyn pp dit moment deugdelijk*
gasmotoren met zuiggasgeneratoren in Wer
king. die zonder storing ^steenkool, bruin
kool, zaagsel eu turf als brandstof benutte*.
Een gascenlrale verlangt een (deskundig*
hand en de zuiggasmotor is nog te kort be
kend, dan dal er velen zouden zijn die hel
bedrijf volkomen bolieersclien, maar wanneer
Middelburg in dc nabijheid van haar gasfa
briek een zuiggasmotorenceutralc zet en dez*
inrichting zoo eenvoudig TuogeTyk zonder
nigc luxe, maar tevens zoo degelijk mo
gelijk bouwt, dan zal de Ceiitrale z. i gee*
verliespost zjjn en by goed beleid ook gee%
schade doen aan do gasfabriek.
Een centrale zal er le Middelburg moe
ten komen of men wil of niet, want zij is
beslist noodzakelijk, wil dc gemeente niet
achteruitgaan. Dc klein-industrie moet ge
holpen worden, de groote winkels mogen mét
achterblijven bjj VJissingen. Slicht meu eo»
centrale te Middelburg, dan moet men vooral
den elcctrischen stroom voor de kleinindustri*
goedkoop beschikbaar stellen en dit kan aa*
de gasfabriek geen schade doen, terwijl ver
oorzaakt wordt, dat de machines niet allee*
des avonds voor lichtdoeleinden, maar ook
gedurende de daguren geld kunnen verdiene*.
Do slroomprys voor lichtdoeleinden stelle me*
met te laag en waebte af in welke mate
dc gasfabriek oen concurrentie van de elec
trische centrale ondervindt. Daar ontwijfel
baar de toekomst behoort aan de electrici
teit, veilage men successievelijk bet licht-
tarief, naar mate de gasfabriek ouder wordt
of haar dcbiot nog toeneemt. Een verlaging
an eicelriciteilsprys binnen zekere grenzen
is nog steeds bevorderlijk geweest voor het
maken van meer winst ttoor den grooterch
omzet.
Een volgende vraag, die aan den spreker
gesteld was, luiddeKunnen fclokeeritrales
bestaan en is met do moderne tnachine-
installalies, welke geen gas betrekken va*
dc gasfabriek, plus accumulatorenbalterjj met
succes 'tegen gaslicht bij den gewonen gas-
prijs te concurreeren
Spr. kon mededeolen, dat hij een licrifal
electrische bedryven van kleine inridhiingeti
onder zijn dagelijkseh toezicht heeft of hoeft
gehad en dat zijn ondervinding is, dat een
kleine blokcenlrale, die per jaar 4Ö.OO0
eenheden afgeeft, den electrischen stroom krib
maken tegen oen prjjs van 10 cent per een-'
hcid, in Welken prjjs kosten, zooals renté
cn afschrijving van den aanleg (lOpCt.),
salarissen en loojicn, brandstof, olie, on
derhoud en diversen, alsmede eventueel ter-
rciuliuur, (zijn inbegrepen.
Oogensclnjnlijk zou men dus zeer verstan
dig doen door in de daarvoor geschikte ge
vallen, ook id zou er een gemeentelijke elec
trische centrale zijn, over te gaan tot hot
oprichten van blokstations, want de gemeen
telijke electrische centrale .zal de eenheid
vorkoopen voor misschien 20 of 18 cent en
in een blokstalion kan men hetzelfde arbeids
vermogen maken voor 10 cent.
Tegen de oprichting van blokstations is
echter een groot bezwaar. Men moet met dc
inwoners van hel blok een contract nangann,
dat minstens 15 jaar bindend is cn daarby
inoet een zekere stroomafname avorden ge
garandeerd. De praktijk heeft dan ook be
wezen, dat alle blokstations gewoonlijk uit
draaien |op ruzie.
De antwoorden, door den spreker gegeven
op de andere hem gestelde vragen, zullen wo
beknopt weergeven.
Zoo deelde hy omtrent de kosten van een
lamp iinee, dat de gemiddelde opbrengst in do
electrische centrale le Raamsdonk per aau-