MIDDELBURGSCHE COURANT.
w
H°. 254.
133* Jaargaig.
1910.
Vrijdag
28 October.
Middelbnrg 27 Oetober.
Kameroverzicht.
Benoemingen enz.
Uit Stad en Provineie.
Onderwijs.
ietteren en kunst.
landbouw,
Dwe courant Tersohpt d a g e 1 g k s, met nitiondering Tan Zon- en Feeatdagen.
Fija par kwartaal, loowel roor Middelbnrg al« yoor alle plaataen In Mederland franco pp. f I.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertent i'ën by abonnement op voordeelige Toornaarden.
Prospectussen daarvan zjjn aan het bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten deB middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd rjjn.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- oa
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meet
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen
Tot do plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend*
Handel, Nfiverheid en Geldwezen, is gerechtig het Algemeen Advertentle-Bnrean A. DB LA
MAR Ai., H.7j. Voerbnrgual 266, Amsterdam.
Zitting van Woensdag.
De terugtocht der regeering in zake het
«geheime" kustverdedigingsrapport was meer
handig dan schitterend.
Na de pauze kwam Minister Heemskerk,
vergezeld door zjjne ambtgenooten van Oorlog
en Marine, verklaren, dat hjj niet terug kon
komen op zjjne weigering om het bewuste
rapport betzjj geheel, hetzg gedeeltelijk te
publioeeren.
Geheele publicatie ware, volgens zjjne Ex.
cellentie, «misdadig".
Aan groote woorden ontbrak het Z. Ex.
niet. Daarna trad de Minister in polemiek
met den heer Eland, die in Het Vaderland
duideljjk heeft uiteengezet, dat in het buiten-
land de zg. «geheimen" ook zonder publica
tie, zeer goed bekend kunnen worden, zoodat
alleen het niet in de oorlogstechniek ingewgde
groote publiek, dat tooh betalen moet, niet
weet, waarom en waarvoor die Tersohrikkelgk
groote sommen opgebracht moeten worden.
Hoewel Z. Ex. het niet met ronde woorden
erkende, gevoelt hjj zeker wel, dat deze toe
stand in werkelijkheid een zeer zonderlinge ia.
Voor de Kamer zou deze stand van zaken
«eenige moeilijkheden" opleverenergo, ver
klaarde de Minister zioh beroid een nieuwe
nota in te dienen tot toelichting, welke over
eenige weken in zal komen.
Daarna stelde de voorzitter voor, eerst over
leg te plegen met de Centrale sectie, of hjj
zjjn voorstel wel handhaven zal om het ver-
dedigingsontwerp den 8aten November naar
de secties te zenden.
Na dit overleg zal zeker wel iets naders
vernomen worden over de moties Eland en
Troelstra.
Schitterend is dezo terugtocht niet te noemen
Of het te publioeeren stuk «nota" dan wel
«rapport" heeten zal, komt er weinig op aan,
want de inhoud zal in hoofdzaak toch wel op
hetzelfde neerkomen.
Voor de oppositie is dit toegeven der regee
ring natuurljjk een succes.
Vóór dat mr Heemskerk zjjn verklaring af
legde, werd mr Van Best, het nieuwe lid voor
Eindhoven, geïnstalleerd.
Overigens werd deze zitting bjjna geheel in
beslag genomen door een redevoering van
Minister Talma, die handig en knap de tallooze
bezwaren, tegen zjjn bakkerswet ingebracht,
trachtte te weerleggen.
Op enkelo punten sloeg deze verdediging
goed in.
Zoo b.v. hetgeen de Minister vertelde over
de actie van het bakkers-comitié, dat zich
niet ontzien heeft den Minister in diens huis
te bespionneeren door na te laten gaan, waar
het dienstmeisje het miniatrieele brood pleegt
te koopen. Ook werden enkele pakkende
staaltjes meegedeeld over de zonderlinge
methoden, die datzelfde comité gebruikt
heeft om de publieke opinie te bewerken.
Het «onderzoek", door dit comité ingesteld,
kan dan ook niet zonder voorbehoud aanvaard
worden.
Zeer handig was ook 's Ministers antwoord
op den grovcn persoonlijken aanval van den
heer Van Idsinga, die geïnsinueerd had, dat
de «Bakkersraden" ingesteld zouden worden
«om oude vrienden aan nieuwe baantjes te
helpen."
Waren deze woorden niet in de Tweede
Kamer uitgesproken, de Minister zou ze niet
weersproken hebben. Thans moest hjj met
klem er tegen protesteeren. In zjjn repliek
maakte de heer Van IdBinga over het gebeurde
zjjne verontschuldiging.
Even handig, maar minder overtuigend was
's Ministers verdediging der Bakkersraden.
Van dit instituut verwacht de Minister voel
hei), omdat daardoor «samenwerking" tno-
sohen patroons en gezellen zou worden ver
kregen. Hjj vergat daarbjj op te werken, dat
die «samenwerking" op den basis van de
helft -f- 1 zal verkregen worden, hetgeen wel
eenigszins afbreuk kan doen aan het idealis
tisch karakter van dit samengaan van patroons
en gezellen.
Handig maar evenmin overtuigend was ook
's Ministers weerlegging inzake de regeling
der arbeiditjjden. Deze was niet in het ont
werp opgenomen, omdat daarvoor de noodige
«gegevens" ontbraken.
Men moet de zaken nemen, zooala ze zjjn,
zeide do heer Talma.
Dit standpunt is echter wat al te nuchter
om groote leemten in een wetsontwerp g
te praten. Zoo ging Z. Ex. voort stuk voor stuk
de geopperde bezwaren te bestrjjden.
Het brood zal niet duurder wordenhet
bakkeribedrjjf is wèl zeer ongezond; er zou
op den duur geen bevoordeeling plaats vinden
van het kleinbedrjjf boven het grootbedrjji
het patrooniverbod is noodzakelijk om geen
oneerljjke concurrentie te scheppen.
Van het drioploegen-stelsel iz de Minister
een beslist tegenstander. Dit zou het «onge
regelde leven" der bakker» maar Verergeren.
Tot overleg met de Kamer zeide Z. Ex be
reid te ?jjn, doch uit deze lange redevoering
bleok van dien verzoenenden geest niet bjjster
veel.
De Minister bleef stevig op zjjn stuk staan.
Of hjj het daarmee winnen zal
Morgen voortzetting.
TWEEDE KAMER.
Drankwet.
Bjj het afdeelingsonderzoek van het wets
ontwerp houdende wjjziging van art. 8 eerste
lid 16o. van do Drankwet meenden versoheidene
leden, dat de nieuwe redactie personen uit
sluit, b. v. die een betrekking bekleeden
in dienst van een waterschap, als sluiswachter,
djjkwerker, enz. van wie niet is in te zien
dat zjj, uit hooide van hunne positie, onge
schikt moeten worden geacht om sterken drank
in 't klein te rerkoopen. Men zou 't boter
achten dat de redactie in dien zin werd ge-
wjjzigd dat, in plaats het bekleeden van een
openbaar ambt werd gesproken van «het zjjn
van openbaar ambtenaar." Dit zou ook meer
overeenkomen met de geschiedenis der wef.
Naast de vermelding van «openbare ambte
naren" zouden m dit stelsel de leden der col
leges van Burg. en Weth. en Ged. Staten ge
noemd moeten big ven.
Enkele leden verklaarden echter niet in te
zien, dat wethouders geen vergunninghouders
behooren te kunnen zjjn. Hun standpunt werd
bestreden met een beroep op de medewerking,
die ook de wethouders, leden van het Dag.
Bestuur der gemeente, hebben te verleenen bjj
de uitvoering der Drankwet.
Sommige leden zouden wenseben dat aan
de Raadsleden, die ingevolge de nieuwe inter
pretatie der oude bepaling hun vergunning
hebben verloren, na het tot stand komen dezer
wjjzsgingBwet de gelegenheid werd geopend
tot herkrjjging eener vergunning. Dit werd
uit een billgkheidsoogpunt verdedigd, doch
door anderen bestreden. Men kon niet inzien,
dat, in afwjjking van tallooze andere gevallen,
waarin een wetsbepaling verbeterd wordt
fgeljjk hier geschiedt) in dit geval degenen,
die van de oude bepaling schade hebben onder
vonden, aanspraak hebben op herstel dier
schade.
Terwjjl enkele leden hadden gewild een
tegemoetkoming aan het bezwaar, dat in ge
meenten waar het aantal vergunningen beneden
het maximum is, erfgenamen van een vergun
ninghouder van vóór 1881 achter moeten
staan bjj de geplaatsten op de ljjst. terwjjl
ze langs anderen weg onmogeljjk een vergun
ning machtig kunnen worden werd van
andere zjjde hiertegen opgemerkt, dat indien
do wetgever eenig recht op vergunning van
bedoelde erfgenamen erkende, daarmede aan
zulk een vergunning het karakter van een
vermogensrecht zou worden gegeven, geheel
in strjjd met de opvatting van het recht, die
aan de nieuwe Drankwet ten grondslag ligt.
Zg zouden zich daarom allerminst met een
voorziening in dien zin kunnen vereenigen.
Bjj kon. besluit is een commissie inge
steld tot bevordering van eene Nederlandsche
en koloniale inzending op de van 12 tot 28
Juni 1911 te Londen te houden tweede inter
nationale tentoonstelling van rnbber en aan
verwante industrieën.
KOBTB MEDEDEEL1NGKM
VERGADERINGEN.
In de algemeene vergadering van den
Nederlandschen Protestantenbond deelde profOort
mede dat de vertaling van het Nieuwe Testa
ment, waaraan hjj bezig is, nagenoeg af is en
dat in het volgende najaar het boek in han
den van het publiek kan zjjn. Hg vermeldde
met dankbaarheid de hulp van prof. Hesseling
en van dr. A. J. Oort, uit Zntphen.
Haarlem is aangewezen als plaats voor de
volgende algemeene vergadering.
Op daartoe tot ons gericht verzoek ves
tigen wjj de aandaoht van belanghebbenden
ep de in dit nommer voorkomende bekend
making van den burgemeester van Middel
burg betreffende de inljjving bjj
korps.
Naar wjj vernemen zal in het midden
van November h i er ter s ted e het welbe
kende circus P. Wilke in de groote Schutters-
hofzaal zeven a acht voorstellingen geven,
In het midden der zaal zal de manege worden
gemaakt, terwjjl daar omheen amphitheaters-
gewjjs de zitplaatsen zullen gebouwd worden.
De paarden, 36 in getal, en 2 olifanten
zullen in den tuin geatald worden.
Sedert eenige dagen is ten postkantore
alhier voor vjjf cent per exemplaar ver
krijgbaar de winterdienstregeling van dat
kantoor.
Voor hen die veel met de post te maken
hebben is die opgave een nattige en gemak
kelijke vraagbaak.
'i'
Woensdagavond is op last der justitie
alhier nog gearresteerd C. W., verdaoht van
heling mot betrekking tot den bekenden diefstal
bg de firma MaaB en De Groot.
Uit Vlissingen.
Van Vlaardiugen is heden buitenom en ge
heel op eigen krachten aangekomen de Red
dingsboot der Zuid-Hollandsche Maatschappij tot
Redding ran Schipbreukelingen, na in bovenge
noemde plaats van een motor te zjjn voorzien,
welke de boot een vaart geeft van zeven mgl.
Deze verandering wordt een groote verbe
tering genoemd.
Het transportstoomsohip Coertzen, dat bier tot
het ondergaan van verschillende voorzie
ningen en ter reparatie van door aanvaring
bekomen averj) in het droogdok werd opge
nomen, zal morgen gereed komen en het dok
verlaten.
Zaterdag a. zal, zooalz rsedt gemeld is,
te O.- e n W.-S o u b u r g met medewerking
van het Souburgsche Fanfarenkorps een pro-
pagandauitvoering van den Walcherschen Turn
bond plaats hebben.
Te kwart over één marcheeren de deelnemende
Vereenigingen van de tramhalte naar OoBt-
Souburg, waar een officieele ontvangst op het
raadhuis door het gemeentebestuur plaats heelt.
Daarna wordt teruggemarcheerd naar West-
Souburg, waar dadelgk na aankomBt zal wor
den begonnen met do uitvoering op het
Marnixplein.
Het programma omvat staafoefeningen,
vrge oefeningen, klassikaal brug, afdeelings-
turnen en een hindernisloop, uit te voeren
door dames, heeren en adspiranten van Medio-
burgum, Ons Huis, Achilles en de Vlissingsche
Turn- Vereeniging.
Na afwerking van het programma wordt naar
O.-Souburg gemarcheerd, waar na aankomBt
voor het raadhuis de stoet zal worden ont
bonden.
De St. Crt. no. 251 bevat de statuten
van de vereeniging Het Groene Kruis, afdeeling
's Heerenhoek en omgeving, gevestigd te
's Heerenhoek.
Zg stelt zich ton doel het verleenen van
hulp by de verpleging van zieken en het
nemen en ondersteunen van maatregelen ter
voorkoming van ziekten.
In dezelfde Crt. zgn opgenomen de ge
wijzigde statuten van de afdeeling Middelburg
van de te Amsterdam gevestigde Vereeniging
tot steun van verwaarloosden en gevallenen, thans
genaamd Afdeeling Middelburg van de Vereeni
ging tot steun aan verwaarloosden en gevallenen
te Middelburg.
In de Woensdag te K o r tg e n e gehou
den raadszitting werd, zooals reeds gemeld is,
tot gemeente-secretaris benoemd de heer J. C.
Schuilwerve, ambtenaar ter secretarie te Bos
koop.
Do benoeming had plaats na een zifting
met gesloten deuren. De heer Schuilwerve
verkreeg 4 stemmen, tegen 2 op den heer M.
J. Schoot van Renesse. Een der leden, de heer
Gelner, was met kennisgeving afwezig
De voorzitter wenschte den secretaris, den
heer C. Schuilwerve, geluk met de benoeming
van zgn zoon, waarop deze zgn dank betuigde,
voornamelijk aan die leden, die hun stem op
zgn zoon hadden uitgebracht.
Bjj de rondvraag weeB een lid op het bard
rgden met bietenwagens door de Voor- en
Kaaistraal, wat vooral bjj het uitgaan der
school, groot gevaar oplevert.
Daar alle leden hiermee instemmen, zal dat
woeste rgden in do nabijheid der school ver
boden worden.
In de week van 19 tot en met 25 Octo
ber kwamen in Zeeland voor 13 gevallen
van besmetteljjke ziekte nl. twee gevallen van
typhus en febris typhoidea, een te 's Heeren
hoek en een te Zierikzee, drie gevallen van
roodvonk, een te 8t. Philipsland en twee te
Tbolen en acht gevallen van diphtheritic, al.
een te Axel, een te Goes, een te Hontenisse,
een te Tlissingen en vier te Zierikzee.
KERKNIEUWS.
Het zestal predikanten opgemaakt door
het kiescollege der Ned. Herv. gemeente te
Oostburg ter voorziening in de vacature-
de. A. Scholte, bestaat in alpbabetische volg
orde uit de heerenH. Bax te Wieringen, W.
Bax te Santfoort, J. Buisman to Onderdendam,
A. Groenevelt te Noordzgpe, G. KobusteRoc-
kanje en P. Verkouw te Heerewaardeu.
Te Tenlo slaagden voor de akte vrge-
en ordeoefeningen der gymnastiek de heeren
J. J. de Die en J. P Duste te Oostburg,
A. P. Maat te Z u i d z a n d e en A. Salomé te
Groede
Behoudens onvoorziene omstandigheden
zal bet mondeling gedeelte van de akte-
examens in het schoonschrg ven (N) voor zoover
die in het openbaar worden gehouden, wor
den afgenomen te 's Gravenbage in bet
Logegebouw, Fluweelen Burgwal no 22, op
27 en 28 Oetober, op 3, 4, 7. 9, 10, 15 18,
21, 24 en 25 November en op 1, 5, 8, 9, 12,
13, 15, 19, 20, 24 en 27 December a. s., tel
kens van 10 uur voormiddags tot 12 uur en
van 2 uur tot 3 30 des namiddags.
Haar groote Dag
door A. H. van der Feen.
De Haagsche bladen laten Zich over dit
stuk gunstiger uit dan de Amsterdamsehe
Walch in Het Vad. schrijft o. a.„De heer
A. II. v. d. Feen heeft met zijn o vééls
zins onvolmaakt 1 werk, zich een auteur
van beslist dramatisch talent ge
toond. Zijn gegeven was een prachtige vondst,
zooals Jan Alleman ze niet doet. De structuur
van zijn stuk is, wat de hoofdlijnen aangaat
zuiverhet „geraamte" van den bouw is
hecht. Maar hij de afwerking, al is daar
ook veel zéér te waardeeren tooneelmatig-
knaps bij, schoot hij een liééleboel te kort.
Doch als we deze indrukken krijgen, is er
dan niet reden om vóór alles te prijzen?
L'es8oniiel voor een goed tooneelstuk voel
den we immers aanwezig I
Do rol van Lou-iso van Beerde is een echte
„sterrenrol." Op h&ar psychologie komt het
aan. En die is zuiver gedacht.
De kern van het drama is zuiver, de
tragiek schitterend en fel als een bliksem
schicht. Die zien we glanzen door alles heen.
Maar, zal men zeggen, dit is nu alles goed
en wel, doch een idee, hoe prachtig ook,
behoeft een .waardigen vorm om groote
kunst te worden. En 't is waar, dat die
vorm niet geheel de idee waardig was.
Was hij dat wèl dan hadden we een drama
van zeldzame schoonheid 1
Ook S. in De Avondpost sluit zich bij dit
gunstig oordeel aan, na te hebben opge
merkt dat het stuk, waarover do hoofdstad-
recensenten het vonnis reeds hebben geveld,
in Den Haag een beslist succes had. 't Publiek
was zeer geestdriftig, sterk onder den in
druk van het in sommige momenten over
weldigende spel.
Geen der Nederlandsche stukken uit de
laatste jéren, dat zoo stevig staat, zoo pak
kend is, zoo uitnemend geschikt om ge
speeld te worden.
Ik hoop, dat het niet bij twee voorstellin
gen zal blijven en dat vele lezers dan gebruik
zullen maken van de gelegenheid om het te
gaan zien.
Mevrouw Mann-Bouwmeesler speelde prach
tig-
Ook F. L(apidoth) in de N Crt. spreekt
in een uitvoerige beschouwing over het stuk
met veel waardeering. Wel heeft hij er ook
verschillende aanmerkingen op, maar gaarne
waardeert hij wat er van goede techniek
uit dit stuk bleek en dat is niet gering,
zegt hij. F. L. acht het te voorzien, dat
naar groote Dag nog wat op het repertoire
zal blijven.
Ten opzichte van de kwestie of bij de
tegenwoordige wetten een dergelijk geval als
in dit stuk, nog mogelijk zou zijn, lezen we
in dit verslag dat in het eerste bedrijf een
le waardeeren kritiek wordt geoefend op de
kinderwetten, daar de vaderlijke macht nog
altijd gruwelijk kim worden misbruikt.
Men ziet ook nu weer hoe de Amsterdam
sehe critiek, zooals meermalen bleek, met
de Haagsche zeer veel verschilt.
Wij weiden daarover eenigszins uit omdat
de schrijver van liet stuk in onze provincie
woont
De heer Jan ten Kale te 's Gravenbage
lieeft een circulaire verspreid waarin
plannen ontvouwt voor een internationale ten
toonstelling ter gelegenheid van de opening
van het Vredespaleis te 's Gravenbage, ver
moedelijk in 1913.
De tentoonstelling heeft ten doel de be
hartiging der vredesbelangen door tentoon
stellingen en voordrachten.
De afdeelingen zullen verdeeld zijn als
•olgt1 Kunstafdeeling. Onder deze rubriek
zijn begrepen schilderijen, etsen, teekenin-
gen en beeldhouwwerken. Gravures, foto
grafieën op oorlog ou vrede betrekking heb
bende 2. Historische afdeeling. Daartoe wor
den gerekend wapens, projectielen, projecten
van defensie-stelsels, boekwerken, geschrif
ten, oorkonden, kaarten, modellen en voor
stellingen van de geschiedenis der oorlogen
af den beginne tot op beden. 3. Afdeeling
Roode Kruis. Een volledige voorstelling van
al het op het oorlogsterrein aanwezige om
liet leed van den oorlog te lenigen. 4. Wer
ken des Vredes. Groote zaal voor voordrach
ten en congressen op don vrede, internatio
nalisme, landbouw, nijverheid en kunst be
trekking hebbende, daarbij een afwisselende
tentoonstelling voor werken van den vrede.
Al deze groepen zullen een geheel vor
men en zooveel mogeljjk in één locaal wor
den saamgevat, bij voorkeur le s Graven-
De mstallatiekosten zullen door lid
maatschap-bijdragen, entrées en eventneele
Rijkssubsidie worden bestreden.
Dubbele oogst
Bij Burubam (Engeland) werd den 19en
Juli, dadelijk nadat do eerste oogst binnen
was, opnieuw tarwe gezaaid, die nu rijp is.
Twee oogsten in éen jaar dus Het gewas
schijnt heel mooi te staan, de aren zijn zes
centimeter lang. De Engolsche landbouwers
beweren nu, dat overal op de Engelsche
eilanden men, als de omstandigheden maar
gunstig zijn, wel twoe oogsten in één seizoen
verkrijgen kan. Volgens mr Luier, den
eigenaar van de velden, is het groote geheim,
dat inen 'tzaad, voordat het in den grond
gaat, volgens een zekere Melvilsche methode
behandelt, liet aldus behandelde zaad ont
kiemt dan spoediger. De methode wordt voor-
loopfg nog geheim gehouden Melville wil het
volgende jaar aantoonen,dat men met be
hulp van zijn bewerking heel goed twee oog
sten verkrijgen kan als men de eerste maar
m Maart en daarna iu Juni zaait
Het hoofdbestuur van de Nat Christen
Off. Vereeniging bevestigt dat ds. Warners
noch rechtstreeks, noch door zijn tusschen-
komst omtrent een meeningsverschil tusschen
den vicc-admiraal V. d. Bosch en Z. WelEerw,
of om andere redenen zich gewend heeft
tot den Minister van Marine en dat alzoa
het gerucht dal Z. W. Eerw. in een conflict
met den directeur en commandant in het ge
lijk zou zijn gesteld door den Minister of
dat den admiraal do last zou zijn verstrekt
zich te gedragen naar do weuschen van
ds. Warners, volkomen ongegrond is
Naar aan de N. Crt. wordt medegedeeld,
blijft kapitein Christoffol, die dezer dagen
met pensioen den militairen dienst verliet,
nog ten minste een tweetal jaren in Insu-
linde. llcm is een werkkring aangeboden door
een groote koloniale onderneming.
Het bericht omtrent het vertrek naar
Boedapest van mr. Z. van den Bergh, wet
houder van Amsterdam, is onwaar. Het
eenige juiste is dal hij een petroleum-
concessic in Roemenië aankocht, maar dat
is geheel van particulieren aard en ge
schiedde reeds maanden geleden.
Van daar al die praatjes
net Volle beveelt zijn partijgenooten ten
zeerste aan om bij de herstemming voor de
Tweede Kamer in district V te Rotterdam
den heer De Jongh, den liboralen candidaat,
die zich voor algemeen kiesrecht heeft ver
klaard, met allo macht te steunen.
De schippersvereeniging Schuttevaer
heeft inzake hei verzoek om do schipperij
ten opzichte der Ongevallenwet in een la
gere gevarenklasse in te deelen, van den
Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel
do mededeeling ontvangen, dat de indoeling
van het schippersbedrijf berust op de uit
komsten der verzekering van het bedrijf ge
durende het tijdvak 1903—1907. Zoodra do
statistiek voor het jaar 1909 gereed is, zal
opnieuw overwogen worden, of ten aanzien
van het schippersbedrijf wijziging van do
tegenwoordige indeeling gewenscht voorkomt.
Woensdag hadden m de woning van do
vermoorde weduwe te 's Gravcnhage on in
die van het gearresteerde echtpaar huis
zoekingen plaats en werden in het hofje
opgravingen gedaan O. a. is het geheele riool,
waarop de beide huisjos zijn aangesloten,
opengebroken cn nauwkeurig onderzocht.
Het wordt thans dan ook zoo goed als
buitengesloten geacht, dat het gestolene zich'
