MIDDELRURGSCHE COURANT.
B\ 242
153* Jaargang.
1910.
Vrijdag
14 October.
Middelburg 13 October.
Ten nutte van 't algemeen.
Kameroverzicht.
Benoemingen enz.
Dit Stad en Provincie.
Onderwijs.
LANDBÏÏÏÏW.
iettérstên kunst.
De*e courant verschijnt dagelij ks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
frjP P®r kwartaal, loowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. ff.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
A dv erten-ti'ën bjj abonnememt op voordeelige voorwaarden.
ProBpeotuosen daarvan zgn aan het burean te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags v6.6 r éét |onr
aan het bureau bezorgd zjjn.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer
20 cent. Beolamea 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen
Tot de plaatsing van advertentiën en reolumes, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Ngverheid en Geldwezen, is gerechtig het Algemeen Advertentle-Bureun A. DB LA
MAK Ac., N.Z- Voorburgwal 266, Amsterdam-
Eigenaardig dat het tegenwoordig Mi
nisterie meer dan eens aanstoot geeft aan
hen die het zoo na staat.
Nu eens door een daad, dan weer door
een voorstel.
Dit getuigt zoowel voor als tegen het
kabinet.
Y<5ór waar het doet blijken van een
zelfstandigheid die het tot handelen dwingt
zonder op partijbelang te letten; tegen
omdat het de beginselen verloochent waar
uit het is voortgekomen.
Het Ministerie-Heemskork heette eerst
een christelijk kabinet maar ia langzamer
hand conservatief geworden.
En het is wel opmerkelijk hoe het meer
en meer in de kaart van links speelt.
Wezenlijk, het werkt een nieuwe partij-
verdeeling in de handen ware er geen
schoolkwestie, die rechts bijeenhoudt om
de dubbeltjes ter wille van het bijzonder
onderwijs, de Bcheiding zou spoedig komen.
Yan herstel der doodstraf, een euch der
Calvinisten, wil het niet weten, trots
sterken aandrang van die zijdede eeds-
kwestie tracht het op te lossen in een zin
die links wel maar rechts meerendeels niet
bevredigen zal.
En zoo zijn er meer belangrijke vraag-
stokken.
Van niet hoog politiek belang maar
daarom toch ook gewichtig is het voorstel
van den Minister van binnenlandsche zaken,
hij zijn begrooting voor 1911 gedaan, om
subsidie te verleenen aan openbare leeszalen.
Nauwelijks was dat bekend of uit het
Calvinistisch kamp verhieven zich daar
tegen stemmen en er ontstond daarover
een polemiek tusschen de organen van die
zijde en de christelijk nationale pers van
de fractie-Lobman.
Nu weer verzet zioh De Standaard daar
tegen, en wij willen niet ontkennen dat het
Kuyper-orgaan van zijn standpunt recht
heeft om zich daarmee niet ingenomen te
toonen.
En het komt tot deze conclusie
Liefst zagen we daarom, dat de Minister
zijn voorstel om zulke openbare, neutrale
leeszalen te subsidieeren, varen liet.
Laat op dit terrein het partioulier initia
tief nu zijn kracht eens toonen. Verreweg
het beBt ware het, zoo men de Overheid
geheel buiten de zaak liet.
Anders toch zal de Overheid straks ook
leeszalen van een bepaalde groep moeten
stennen, en dan natnnrlijk is het eind weg."
*a
Een Regeering kan een rnimer standpunt
innemen zij kan alleen vragen wat is i n
't algemeen, ter bevordering van al-
gemeene kennis onder het volk
het beBt?
Zij kan voor zulk een dool gelden geven
aan vereenigingen, zooals bv. de Maat
schappij tot Nut van 't Algemeen en
andere, van wie zij overtuigd ib dat zij
algemeene keuniB willen bevorderen zonder
voor bepaalde richtingen op staatkundig
of kerkelijk gebied te ijveren.
Wij willen een voorbeeld noemen
In Ons Huis te Middelburg vindt men
op de leestafel en in de bibliotheek bladen,
tijdschriften, boeken van allerlei gading.
Men heeft daar zoowel de Nieuwe
Rotterdamsche courantLand en Volk, Het
VaderlandHet Handelsblad als De Tijd,
De Standaard, De Nederlander, Het Cen
trum en Het Volk.
Men kan er lezen De Katholieke Illustratie,
Europa en Eigen Haard, om slechts enkele
te noemen.
De eenzijdigheid, waarvoor De Standaard
pleit, door zulk een voorstel te bestrijden
vindt men in dergelijke Vereenigingen niet
men bevordert daar de veelzijdigheid die
men elders vreest.
Dat zulk een subsidie-voorstel juist van
het huidige ministerie komt, pleit voor dien£
ruime opvatting. Of het daarmee zioh ver.
antwoord acht te genover een deel van hen
die het op het kussen brachten, is
kwestie welke het zelf dient uit te maten.
Maar wij willen, wij moeten hot.waardeeren
dat de tegenwoordige regeering, trots
bestrijding, die het kon voorzien, toch een
stap in dio richting deed.
Wij juichen die toe.
Wij noemden hiervoren de Maatschappij
tot Nut van 't Algemeen die door haar
neutraal karakter, door haar onpartijdig
werken in ,t belang van de geheele Maat
schappij, door bare verschillende nuttige
instellingen de algemeene sympathie ver
dient. Jammer dat ook zij bij den ernstigen
partijstrijd der laatste jaren den weerslag
daarvan ondervond en den steun moest
derven van zoovelen die vroeger het zich
tot een genoegen rekenden tot hare leden
te behooren.
Maar dit is nn eenmaal niet anders en
een natnnrlijk gevolg van de gewijzigde
omstandigheden.
Des te meer reden voor hen, die krach
tens hnn opvatting haar stennen kunnen
en wier middelen hen dit veroorloven, zich
daaraan niet te onttrekken.
Men wil, zooals wij meldden, voor haar
propaganda maken.
De jongste algemeene vergadering
wenschte dat en stelde voor dat doel f £000
beschikbaar.
Er is een tijd van achteruitgang in het
ledental geweest. In 1899 bedroeg het aan
tal departementen 302 en het aantal leden
12.833. In 1904 bereikte het ledental hot
laagste cijfer, en het steeg toen weer ge
leidelijk tot in 1908.
Thans telt de Maatschappij 285 departe
menten en 13.421 leden en begunstigers.
Die cijfers zijn volgens bet hoofdbestuur
voor belangrijke verhooging vatbaar.
En vooral thans nu in vele deelen van
het land „zioh nieuw leven, zoo op stoffelijk
als geestelijk gebied, openbaart.
De voorstanders van de volksontwikkeling
en de bevordering van de volkskracht,
overeenkomstig de vrijzinnige gedachte,
hebben overvloedige reden tot nauwere aan
eensluiting, zoo in beginsel als in handelen.
Indien er ooit aanleiding was, in Neder
land, onafhankelijk van eenige kerkelijke
of staatkundige partij, het volksgeluk te
bevorderen, door invloed te oefenen op de
verbetering van den verstandelijken, zede
lijken en maatschappelijken toestand des
volks, dan bestaat die zeker in den tijd dien
wij thans beloven."
Aan de departementen zij het overgelaten
in hun kring te arbeiden niet alleen om
vermindering van het ledental te voorkomen
maar vooral om vermeerdering daarvan te
bevorderen.
Het hoofdbestuur zal propaganda voeren
door het uitgeven van propaganda-gesobrif-
ten, door het aanstellen van zijnerzijds te
noemen en te salarieeren propagandisten.
Een vlugschrift is reeds ter perse.
Van persoonlijke propaganda verwachten
wij meer resultaat dan van schriftelijke.
Er worden tegenwoordig van zoovele
kanten gesohriften verspreid, er is reedB
zooveel te lezen dat menigeen ze oDgelezen
laat liggen.
Velen hebben geen tijd haast om, bij hunne
gewone bezigheden, nog kennis te nemen
van allerlei leoiuur, die men toezendt of in
i buBsen werpt.
Beter is daarom persoonlijk bezoek.
Het is wel wat kostbaarder, maar toch
ook meer vruchtbaar.
Met dat persoonlijk propagandawerk wil
het hoofdbestuur bij wijze van proef aan
vangen in Friesland, in een deel van Zuid
Holland, en, men weet het, ook in Z e e 1 a n d,
wanneer dit wenBchelijk blijkt.
Een tweetal personen ïb bereid tot dien
arbeid.
Of propaganda in onze provincie wen-
schelijk is?
Naar onze meening zeer zeker.
En wel in alle deelen van Zeeland.
Het zou allicht mogeljjk kunnen zijn dat
met toestanden en personen bekende leden
van departementsbestuTen dat propaganda
werk op zich namen, of andere door hen
aan te wijzen leden der afdeelingen die
daarvoor ambitie gevoelen.
Maar dit vordert veel tijd, vooral wanneer
men vaak zoer verspreid wonende bekenden
wil opzoeken.
Uit dat oogpunt is een gesalarieerd pro
pagandist meer gewenseht, omdat deze zich
geheel aan de hem opgedragen taak wijden
kan.
Hij zal evenwel zjjn arbeid niet kunnen
verrichten zonder geleide.
Men overwege dit alles goed vóór men
het werk aanvat, opdat het niet mialukke,
wat de goede zaak zeer zou benadeelen.
Dat zou te betreuren zijn.
"Want nuttig en noodig is in Zeeland een
goed geregeld propagandawerk voor een
Maatschappij, die zooveel nut sticht en wier
heilzame arbeid wel eens voor deze en gene
mag worden uiteengezet.
Op welke wijze men dit doen wil, door
geschriften, door voordrachten of door per
soonlijk bezoek, het is ons welmen kan
het eene doen en het andere niet nalaten,
mits alles geschiedt met overleg, op prac-
tischo wijze.
De korte zitting van heden was niet on-
Eerst las de voorzitter een missive van
den Minister-president voor, waarin deze
weigerde het geheime rapport der kustver
dediging te doen publiceeren
Als politieke bolleboos grondde mr Heems
kerk deze afwijzende beschikking op een over
weging van den vroegeren minister Co-
hen Stuart uit het liberaal Kabinet—De
Meester.
Deze Excellentie had indertijd óók gezegd,
dat dit rapport geheim- moest blijven. Hue
kon nu de lieer Eland, een partijgenoot van
dezen vroegeren Minister van Marine, ver
langen dat het huidige kabinet tot publicatie
zou overgaan
Het geheime rapport zou dan immers
ook geen geheim meer zijn I
In gedeeltelijke openbaarmaking zag do heer
Heemskerk al evenmin eenig heil.
Deze opvatting van zaken had iets grap
pigs, was echter niet afdoend.
Verder werd, zonder hoofdelijke stemming,
het voorstel Eland aangenomen, nadat de
heeren Van Dedem, en Van Vlijmen vooraf
verklaard hadden, dat zij vóór zouden stem
men, op voorwaarde, dat het 40 millioen-
ontwerp nog dit jaar in de secties zal wor
den behandeld.
De heer Eland merkte zeer terecht cp,
dat hierover door de Centrale Sectie moest
besloten worden.
Te oordeelen naar de uitingen van den
voorzitter staat ons een zeer eigenaardige
behandeling van het 40-millioen-ontwerp te
wachten
Voorloopig gaat het nog niet naar de sec
ties, maar later, als het eenmaal zoover is.
Komt er dan een geheim „Voorloopig Ver
slag," waarop in een geheime „Memorie van
Antwoord" repliek geleverd zal worden? En
zal dan de mondelinge behandeling m een
.geheime zitting" plaats hebben?
De heer Eland vreesde dit en noemde het
hoogst ongewoon.
De voorzitter meende echter, dat een en
ander door de Commissie van Rapporteurs
moest .worden .uitgemaakt.
Hoe ookdit voortuitzicht zal de klim
mende ongerustheid onder het publiek
zoowel van de linksche als rechtsche kleur
over allerlei „rare dingen", die tot de
indiening van dit ontwerp hebben geleid,
zeker niet verminderen
TWBKDB KAMER.
Blijkens de voorloopige verslagen over de
wetsontwerpen betreffende de Banken van
Leening en de Octrooien was men met het
laatste blijkbaar meer ingenomen dan met
het eerste.
„De gevoelens waren verdeeld,"
heet het.
Dat spreekt van zelf..
Al wat over die ontwerpen geschreven en
gesproken is vindt weerklank in die ver
slagen.
Wij kunnen ons dus wel tot deze mede-
deeling bepalen.
Bij kon. besluit:
zijn benoemd J. H. Rochell, inspecteur der
dir. bel. enz. te Assen, tot ontvanger tc
Woerdentot inspecteur der dir. hel. enz.
te Assen J. M. van der Minne, inspecteur
te Zaltbommeltot inspecteur der dir. bel.
enz. te Zaltbommel J. J. C. Gaymans, in
specteur te Ommenen tot inspecteur der
reg. en dom. te Tiel M. W. Klein, thans
te Gouda;
zijn ontheven van hun beheer en tijdelijk
werkzaam gesteld
F. X. Eibers, ontvanger der dir. bel. en
acc. te llilvarenbeek. Ie Amsterdam, en
A. S. Hennes, ontvanger te Blijham, te
Utrecht.
R. A. E. Snethlage en J. W. Haag zijn ter
beschikking van den Gouv.-Gen. van Ned.-
Indië gesteld, om te worden benoemd tot
aspirant-ingenieur bij den dienst der Staats
spoorwegen daar te lande.
W. R. van Naula Lemkc en J. H. Goed
heer zijn ter beschikking van denzelfden
Gouv.-Gen. gesteld, ten einde te worden be
noemd tot klerk bij den post-, telegraaf- en
telephoondienst in Ned.-Indië.
De gewone audiëntie van den Minister van
Marine zal Vrijdag a.s. niet plaats hebben
Oost-Indië.
A t j" e h.
De politieke toestand in de afdceting
Noordkust, die nog niet lang geleden veel
te wenschen overliet, is in het laatste jaar
mede ten zeerste verbeterd, welk feit door
het bestuur wordt toegeschreven, zoowel aan
de tot stand gebrachte verzoening tusschen
de leden van de oeleebalang familie te Keu-
reutoe, aan de terugbetaling aan de hoofden
van ten onrechte ingehouden inkomsten en
aan de van gouvernemenlswege verstrekte
padi aan de noodlijdende bevolking Aller
wegen wordt aldaar dan ook met kracht ge
werkt om bevredigende toestanden in het le
ven te roepen, waartoe groote medewerking
wordt ondervonden van de hoofden, die zich
begveren hun gebied van ongewenschte, ru
moerige en kwaadwillige elementen te zui
veren. ïn het belang van de verbetering van
den veestapel in de ondcrafdeelingen Bi-
reuën, Lbo Seumawe en Lho Soekon is thans
door de regeering een bedrag van f 30.000
beschikbaar gesteld voor den aankoop van
buffelstieren en -koeien. In het vorig jaar
is ter voorziening in de behoefte aan ploeg
vee van de bevolking van de onderafdeelingen
Poela Ra ja en Meulaboh (Westkust van Atjeh)
een gelijke maatregel genomen, die bevredi
gende resultaten heeft opgeleverd.
Aan de uitbreiding van de sawahvelden in
deze streken, wordt vooral in den laatsten
tijd, sedert de plaatsing in Atjeh van een
landbouwadviseur veel aandacht gewijd.
Uit de Berichten wit de Zendingswereld is
het volgende |Ontleend
Djangga, ten Oosten van het Tobameer
(Sumatra), is een hooggelegen spelonk, een
heidensch heiligdom, dat, naar de zendelingen
meenden, niet Imocht blijven bestaan. Men
trok er heen met fakkels en stokken De
priesters bleven weg, maar de meeste hoof
den waren tegenwoordig. De ingang van de
spelonk Was moeilijk te beklimmen. Nadat
de onderwijzer Daniel over allen Gods be
scherming had gevraagd, klauterden eenige
jongelingen en Christenen met hem naar de
spelonk en bezichtigden de ruimte bij het
licht der fakkels, men vond allerlei potten
met asch, aarde, overblijfsels van beende
ren, touwen, afgoden groot en klein, doch
niets dat leefde. Alles wierpen zij naar be
neden langs de helling, en kropen er toen
zelf uit. Beneden werd .alles op een hoop
gedragen en verbrand.
De bij dit vandalenfeit betrokken zendeling
mag wel eens onder den invloed dor bescha
ving gebracht worden.
Door de afdeeling S e roo s k e r k e van
Hel Groene Kruis is aangekocht een draaibare
ligbal voor personen die aan tuberculose Igden.
Zjj zal geplaatst worden op het grasveld ach
ter het kerkgebouw der Ned. Herv. Gemeente.
De St. Crt. No 239 bevat de statuten van
de Zeeuwsche V ereemgmg van Jachtopzieners en
Boschoachters te Goes.
De vetoeniging heeft ten doel:
1. door bet doen honden van voordrachten,
het ter lezing geven van boeken onder hare
leden en door het aunwendon van alle haar
ten dienste staande wettige middelen mede te
werken om de jachtopzieners en boschwaoh-
ters in het algemeen zooveel mogelgk verstan
delijk en zedeljjk te ontwikkelen
2. diegenen barer leden die door ouderdom,
ziekte of omgeval buiten staat zjjn hunne
werkzaamheden als jachtopziener of bosch-
waohter te verrichten, een geldelijke onder
steuning te verstrekken en hunne eventueele
weduwen en weezen zooveel mogeljjk hulp te
verleenen.
Door zijn benoeming tot assistent aan
het Pbytopatbologisch laboratorium te Am
sterdam is door de heer Abr. Van Luyk Az. t£
St. Annaiand ontslag gevraagd als Secre
taris- Pennigmeester der vereeniging Landbouw
belang.
Dit ontslag werd hom in de Vergadering
van Maandag eervol verleend en in zjja plaats
benoemd den heer Abr. Goedegebuur Az. Jr.
Door den heer J. Poldermam werd den heer
Van Luyk dank gebraoht vooral 'tgeen hg in
't belang der Vereeniging gedaan had en erop
gewezen dat van hem kan gezegd worden te
zjjn een Seljmade man, omdat hg zichzelf al
leen het ft opgewerkt tot die hoogte, dat hg
in aanmerking kon komen voor bovengenoem
de betrekking.
Tot inspeoteur der registratie en domei
nen te Gouda is benoemd de heer J. Zeper,
thans ontvanger der registratie en domgnen
te Oostburg.
In de week 5 tot en met 11 October
kwamen in Zeeland 8 gevallen van besmet-
telg ire ziekt«n voor, nml. 5 gevallen van rood
vonk, 1 te Clinge, 1 tc Middelburg 1 te O.
en W. Souburg en tweo te Stavenisseverder 3
gevallen van diphteritis nml. een te Goes,
1 te Vlmingen en 1 te Zierikzee.
- Voor hel examen van machinist, diploma
A, zijn geslaagd de heeren R. de Haas en
J. W. Suurmond en voor derden stuurman
groote stoomvaart de lieer D. de Boer, allen
leerlingen van De Rugterschol te V1 i s -
singen.
- Na drie oproepingen hebben zvcb voor
hoofd der school te A a r d e n b u r g in 't ge
heel zeven sollicitanten aangemeld.
Te Utrecht slaagde voor bet candidaats-
examen geneeskunde de beer P. J. Stigter.
Daartoe aangezocht door bet bestuur
van den Bond van Geitenfokvereemigingen in
{ioord-Uollamd, vergaderden op 13 Septom-
ber te Utrecht twee afgevaardigden van ge
noemden Bond met de veeteelt-consulenten
voor Limburg en Utrecht, den Rrjksland-
bouwleeraar voor Noord-Holland, den zuivel-
consulent voor Zeeland en den heer 3. R.
Tak van Serooskerke.
Op deze vergadering werden voor alle gei-
tenfokvereenigingen in Nederland gelijkvor
mige modellen voor stamboeken voor bokken
en geiten, óekboekjes, spring- en melklijsten
vastgesteld. Alles zal zoo mogelijk bij een
uitgever gedrukt worden, om het tegen zoo
laag mogelijken prgs beschikbaar te kannen
stellen. Dekboekjes en springlijsten zijn reeds
in den handel.
Elke provinciale vereeniging zal zelf de
eischen, die gesteld moeton worden voor op
neming in de stamboeken, in haar gebied
vaststellen.
Zoo wenscht Noord-Holland alleen zuivere
Saanedieren in te schrijven, terwijl Zee
land ook goede inheemsche dieren opneemt.
Over de wijze waarop men de stamboek-
dieren zal onderscheiden werd overeenstem
ming verkregen, echter niet over het systeem
an werken, dat zal worden toegepast.
Alle stamboekdieren zullen worden ge
nummerd, waarbij elke fokvereeniging begint
met 1
De Provincies worden onderscheiden door
aan de nummers een letter te doen vooraf
gaan, (voor Zeeland Z.) en de fokver-
eenigingen in dezelfde provincie door de
nummers te doen volgen door een der letters
van het a, b, c.
In Zeeland zal het merk door zorgvuldig
tatoeëeren in de ooren worden aangebracht,
terwijl de allcrpuikste dieren daarbij nog een
bowdsmerk, (geen brandmerk) het z. g. n.
crotaliamerk zullen krijgen.
In Limburg daarentegen is men meer voor
bet aanbrengen van knoopmerken.
Maandag a.s. treedt Albert Vogel in do
Concert- en Gehoorzaal alhier op met
Coriolanus, het bekende drama van Sha
kespeare. De laatste maal dat wij den te
recht zoozeer gevierden declamator hoorden,
was op een avond uitgaande van het T(toneel
verbond, waar hij Oedipus en het Ilexetüiéd
voordroeg. De diepe indruk dien hij toen
wist na te laten, zal ongetwijfeld velen be
wegen hem ook nu weer te gaan hooren. De
kaarten-verkoop heeft Zaterdag en Maandaf
plaats van 2 tot 5 uur.
Naar men meldt is dit jaar de Prix
de Rome toegekend aan den jongen schilder
Frans Hogerwaard.
In het buis te Parijs, waar Alpb. Dau-
det stierf, heeft de tegenwoordige eigenaar
een marmeren gedenksteen doen plaatsen.
