MIDDELBURGSCHE COURANT.
r. 193
Donderdag
18 Augustus.
io3* Jaargang
1910
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, mot uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs oer kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën bjj abonnememt op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zgn aan het bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zjjn.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtig hot Algemeen Adverteutle-Bnreaa A. DE ILA
MAR Az., N.Z. Voer burgwal 266, Amsterdam
De cngaaf van don spoordients komt in
dit nummer voor op de gebruikelijke plaats
Ifflelbnrg 17 Augustus.
Een ElectrisGlie Centrale
te Middelburg.
I.
Nu de mogelijkheid van electriciteits-
levering te dezer stede van gemeentewege
wordt onderzocht en in de vergadering van
don Gemeenteraad van 29 Juni j.l., in ant
woord op eene vraag van een der leden, iB
medegedeeld, dat, indien het gasverbruik
blijft toenemen in dezelfde verhouding als
zalks in de laatste vijf jaren het geval is
geweest, de gasfabriek binnen de eerstvol
gende drie jaren zal moeten worden uit
gebreid, nadert het oogenblik, waarop in
den Gemeenteraad eene belangrijke beslis
sing i. z. de voorziening in de behoefte
aan licht en kracht zal worden genomen.
Me dankt, dat het geen gewaagde ver
onderstelling is, dat vooral de financieels
zijde van het vraagstnk zal worden bekeken.
De gasfabriek is eene winstgevende on
derneming. Wordt zij uitgebreid, dan zal
het zekere voor het onzekere worden ge
nomen, de gemeente voor de allernaaste
toekomst verzekerd zijn van minstens even
groote bedrijfswinsten als die der laatste
jaren.
De Electrische Centrale daarentegen zal
eene Ünancieele kinderziekte moeten door
maken, om tot bloei te kunnen geraken-
Voor dien bloei zal geen garantie gegeven
kunnen worden, hoogstens zal die bloei
kunnen worden verwacht op grond van eene
overtuiging en van de gegevens, welke door
den deskundige, die met het onderzoek is
belast, znllen worden verstrekt.
Er zullen cijfers, gebaseerd op de moge
lijkheid, moeten worden vergeleken met
cijfers, ontleend aan de werkelijkheid.
Hoe de eerste zullen zijn, moet worden
afgewachtde laatste" kennen wij ongeveer.
Dit ongeveer kennen van de cijfers
betreffende de gasfabriek is echter een
groot bezwaar, wanneer wij ze willen ge
bruiken, om eene vergelijking te maken.
Ik beb getracht, uit de van gemeente
wege gepubliceerde cijfers oeuige gegevens
te verzamelen, maar ik moet constateeren,
dat het mij niet is mogen gelukken, om te
weten te komen wat ik weten wilde.
Op wat ik wilde weten had ik eene be
schouwing willen bouwen in aansluiting
aan hetgeen ik reeds over het vraagstuk
Gas of (en) Electriciteit heb ge
schreven maar ik kan niet.
Ligt dit aan mijzelf, als zijnde niet door
kneed in gemeente-administraties, of aan
het materiaal, dat ik wilde verwerken
Het antwoord op deze vraag aan anderen
overlatende, zal ik alleen trachten, den
indruk weer te geven, dien hot materiaal
op mij heeft gemaakt.
Wanneer wij van de laatste jaren de
verslagen van Burgemeester en Wethouders
aan den Gemeenteraad nagaan, dsn zien
wij, dat door de gasfabriek geregeld groote
winsten worden gemaakt en dat die
winsten opwegen tegen de kosten van uit
breiding en vernieuwing van fabriek of
buizeDleiding.
Wij zonden hieruit kunnen concludeeren,
dat uit de winsten van de gasfabriek de
uitbreidingen en vernieuwingen worden
bekostigddat het dus billijk is, dat de
gasprijzen zóó zijn vastgesteld, dat zij vol
doende winst opleveren, om daaruit de
werken ten behoeve der gasfabriek te kun
nen betalen.
Wanneer wij eohter de cpfers dier jaar
verslagen vergelijken met de oïjfers, welke
in de gemeente-begrootingen zijn genoemd,
dan wordt de conclusie, waartoe wij komen,
eene geheel andere.
In de eerste plaats zal het ons treffen dat
er absolant geen verband bestaat tusschen
de cijfers der exploitatie-rekening van de
gasfabriek en die, waarmede de inkomsten
en uitgaven in de begrooting zijn toegelicht.
Ik wil trachten, dit aan te toonen ten
opzichte van het jaar 1908ten opeichte
van 1909 kan dit nog niet, aangezien eerst
uit de begrooting voor den dienBt 1911 kan
blijken, hoe groot de inkomsten en uitgaven
toen zjjn geweest.
De winst, in 1908 behaald, kennen wij
uit de exploitatie-rekeDing der gasfabriek,
zooals die is afgedrukt in het gemeente
verslag. Hidrnit blijkt dat
de batenf 152.598.07 s
en de lasten- 123.660.695
bedroegen, zoodat het saldo
der exploitatierekening was f 28.937.38
Volgens de cijfers, welke voorkomen in
de begrooting voor den dienst 1910, be
droegen in 1908 de inkomsten, uit de
exploitatie der gasfabriek
voortspruitende, f 157.474.273
de uitgaven, daarvoor gedaan, - 130.854.23
gevende dus een overschot
vanf 26.620.04*
Er bestaan dus ten opzichte van de ex
ploitatie der gasfabriek twee rekeningen.
Dat het batig saldo van de eene niet klopt
mot dat van de andere, is natuurlijk, waar
in de exploitatierekening van de gasfabriek
zelve rekening zal zijn gehouden met de
begin- en eindvoorraden van grondstoffen,
materialen en producten en in het alge
meen met hetgeen aan of door de fabriek is
geleverd, terwijl de gemeente-rekening
alleen op de betalingen daarvan betrekking
zal hebben.
Maar waarom dan niet mede die cijfers
bekend gemaakt, waaruit het verband tus
schen beide rekeningen zou kunnen blijken
Thans ontbreekt dit verband geheel en
dientengevolge kunnen wij slechts consta
teeren, dat, met uitzondering van de posten
retributie, grondbelasting en brandwaarborg,
geen enkel bedrag van de eene rekening
klopt met een der bedragen van de andere.
De meest opvallende verschillen doen zich
voor.
De post buizen en fittings b-v. komt
onder de lasten in de gasfabriekrekening
voor met f 623.75s, in de gemeenterekening
paraisseert de post aankoop van ten ver
koop bestemde buizen en fittings met
f 5545.37.
De posten benzol en hars, ontgraven en
bestraten alsmede sleeploonen, te zamen
f 3107.15", komen in de gasfabriekrekening
niet voor, evenmin vinden wij daar de
kosten van verzekering tegen ongevallen.
Voor salarissen en loonen wordt in de
gasfabriekrekening een bedrag genoemd van
f 22.572.755, in de gemeenterekening vin
den wij alleen loonen tot een bedrag van
f 15.738.063, terwijl de salarissen voor
komen onder de „gemeenschappelijke kosten
van de gasfabriek en duinwaterleiding."
Wanneer wij dus het verschil tusschen
beide bedragen beschouwen als het aan
deel van de gasfabriek in die gemeenschappe
lijke kosten, dan bedraagt het oversohot
der gemeenterekening niet meer f 26.620.04*
doch- 6.834.69
minder, dus slechts. f 19.785.353
zoodat dan het verschil met het saldo der
exploitatierekening van de gasfabriek
a f 28.937.38 (of f 28.450 na aftrek van
premie-ongevallenverzekering) zeer groot
wordt.
Dat de cijfers in beide rekeningen cor
rect zijn, mag als vaststaande worden aan
genomen, maar dat, wanneer zij zoo uil-
eenloopend zijn, geen overzicht kan ver
kregen worden, is, dunkt mij, logisch.
Bovendien wordt het verkrijgen van een
overzicht nog bemoeiljjkt, doordat naast de
begrootingsoijfers de uitgaven wel, doch de
inkomsten niet gespecificeerd zijn aangegeven.
Ik wil bij die verschillen nu niet langer
stilstaan, doch mij thans eene opmerking
veroorloven naar aanleiding van de in het
gemeenteverslag voorkomende zinsnede
Hiervan (d. w. z. van de bedrijfswinst)
kan ali rente a 3 o/0 van f 100.261.55
f 3007.83 beschouwd worden en f25.929.55
als teraggaaf van kapitaal.
Deze splitsiog schijnt mij toe van geen
waarde te zijn
lo. omdat zij ook niet in de gemeente
rekening wordt gemaakt
2o. omdat 3 o/o rente wel wat laag is,
waar de loeningen ten behoeve van do
gasfabriek tegen eene hoogere rente zijn
aangegaan, in de laatste tien jaren b v.
geregeld tegen 4 o/o.
Het is duidelijk, dat, wanneer in al die
jaren bij de splitsing 4 0/o rente ware aau-
genomen, de zoogenaamde teruggaaf van
kapitaal kleiner zou zijn geweest, ergo de
gasfabriek een grooter bedrag aan do ge
meente schuldig zou zjjn.
Terloops zij echter opgemerkt, dat in
1909 hiermede rekening gehouden, dus bij
die splitsing 4 o/o rente aangenomen is.
Dat daarbij eene fout van f 400 is
gemaakt, mag als eene vergissing worden
beschouwd.
De Balans der gasfabriek, zooals die in
het gemeenteverslag is afgedrukt, prikkelt
tot eenige nieuwsgierigheid. Wel vinden
wij daar de waarden der voorraden van
grondstoffen, materialen en producten,
waardoor de verschillen tusschen gasfabriek-
rekening en gemeenterekening voor een
gedeelte worden opgehelderd, doch een
verschil van meer dan f 4800 in de kolen-
rekening blijft duister en de post Credi
teuren ontbreekt geheel, terwijl toch mag
worden aangenomen, dat „geld bij de visch"
niet de conditie zal zijn, welke aan de
gasfabriek door haro leveranciers wordt
gesteld. Bovendien geeft de post Debiteu
ren geen beeld van het totaalbedrag der
gaskwitanties, welke in de maand Januari
aan de gasverbruikers ter betaling worden
aangeboden.
Alleen reeds hieruit blijkt dat de reke
ning der gasfabriek als bedrjfsrekening
slechts eene beperkte waarde heeft en dat
wij duB ook om deze reden de rekening
der gasfabriek niet tot uitgangspunt mogen
aannemen, om de beteeken is van de gas
fabriek als bron van inkomsten voor de
gemeente te leeren kennen.
(Slot volgt).
KORTE MEDEDEELINGEN
VERGADERINGEN
Op de onlangs le Nijmegen door den
Nalivialen Bond vein Meubeltranspirtonder-
nemers gehouden derde jaarljjksche verga
dering werd meegedeeld dat het ledental tot
80 was geklommen, 38 plaatsen in ons land
vertegenwoordigende, terwijl hel kassaldo ruim
f 1100 bedroeg.
De voorzitter, do heer J. S. Noorderdorp.
te Amsterdam, on de vice-president, de heer
W Moll to. Rotterdam, werden beiden met
algemecne stommen herkozen.
In Amsterdam zal het volgende jaar ver
gaderd worden.
s*
Maandag avond sprak in de vergadering
der vijfde Kath ilielce sociale week pater B
de Greove over den plicht der meergegoeden
en -ontwikkelden tot socialen arbeid. Z. i.
zijn de meergegoeden en- -ontwikkelden tot
socialen arbeid verplicht.
Dinsdag leverde mr. P. J. M. Aalberse een
voordracht jovér „Wezen, doel en taak der
vakorganisatie."
In de namiddagzitting sprak pator dr. M.
P. B. Bern. Jansen over „vakorganisatie,
werkstaking en uitsluiting," en des avonds
behandelde de heer J. D. J. Aengencnt, hoog
leeraar aan het R. K. Seminarie te Warmond,
het collectie! arbeidscontract en het scheids
gerecht.
Uit Stad en Provincie.
Ter openbare civiele terechtzitting van
de rechtbank te Middelburg is heden de heer
mr G. LeigneB Bakhoven als griffier bjj het
kantongereoht te Halst beëedigd.
De kapitein M. J. Lagerwey, benoemd
bjj het 3e regt. infanterie, is bestemd voor
het garnizoen Middelburg.
Heden ochtend ver.-aderde in het Schut-
tershoj alhier het bondsbestuur van den
Bond van Smedenpatroons in Nederland.
Te 9 uur had daar de aanbieding plaats van
den eerewjjn, waarbjj door den heer J. A.
Contant, voorzitter der afdeehng Middelburg,
een welkomstgroet werd uitgesproken.
Hjj heette vooral welkom het dageljjksch
beBtunr en den president ea secretaris, wier
onvermoeide werkkracht hjj prees.
Hjj sprak de hoop uit dat de gasten zich
hun tweedaogsch verbljjf zullen kunnen ont
spannen van hunne drukke werkzaamheden.
Verder deelde kjj mede dat de pfdeeling
Middelburg op deze feestdagen haar tienjarig
jubileum viert.
In Maart 1900 werd opgericht de Sineden-
vereeniging Eensgezindheid op initiatief van
den hoer Agolink van Renterghem. Die ver
eeniging is thans de afdeeling Middelburg van
den Bind van Smedenpatroons in Nederland.
Met dankbaarheid wordt hjj herdacht, die
tot de oprichting den stoot gaf.
Verder herinnerde spreker eraan dat, ofschoon
niemand van het bestuur voor bet leven be
noemd is, bet steeds dezelfde personen waren
die aan het hoofd der aldeeling stonden.
Slechts door het vertrek van den heer German
en door het overljjden van den heer Krug zjjn
hunne plaatsen door anderen ingenomen
Spreker besloot met een woord van dank en
lof aan den jjverigen secretaris der afdeelin?,
den beer De Muynck.die in al die jaren toonde
de rechte man op de rechte plaats te zjjn en
die der afdeeling zeer vele en goede diensten
heeft bewezen-
De algemeene voorzitter, de heer C. L. Du-
port van Amsterdam, dankte voor bet welkom,
wenschte de afdeeling met haar tienjarig
bestaan geluk en stelde een dronk m op haar
en haar bestuur.
Ter vergadering waren vertegenwoordigd
45 afdeelingen.
De rekening over 1909/10 werd goedgekeurd
in ontvang op f 3683.71 en in uitgaaf op
f 3889.69*. Voor het werkplaats-vakonderwjjs
werd f 145.20 uitgegeven voor twee leerlingen,
voor patroonsleergangen is besteed f 32.85.
Aan de afdeelingen in het.noorden des lands
is voor de te Groningen gehouden vaktentoon
stelling voor het smidsbedrjjf, waarvoor de
regeering ten hoogste i 1200 toestond, een
subsidie van f 100 verleend.
De begrooting voor 1910/11 werd goedge
keurd ten bedrage van J 3350.71*, waaronder
J 167.50 voor 7»konderwjjs en 100 voor pa
troons-leergangen.
Besloten werd koslelooB aan elk bondslid
een bondskalender uit te reiken, waarin zullen
worden opgenomen de indeeling van den Bond,
praktische berekeningen en verdere wetens
waardigheden in het belang van het smids
bedrijf.
Met bjjna algemeene stemmen werd het
bondsbestuur in zjjn geheel herkozen.
Vjjf functionarissen, die tegenwoordig waren,
aanvaardden die herbenoemingde overigen
zal worden kennis gegeven.
Sedert 15 Juli bezit de Bond een eigen blad
Orgaan voor Smeden, geexploiteerd door de fir
ma Ruygrok en Co. te Haarlem. De eerste
afdeeling wordt, onder verantwoordelijkheid
van bet bondsbestuur, gererigeerd door den
bondssecretaris, de tweede door een bondslid
met medewerking van tal van andere leden
van den Bond.
Door den president werd gewezen op de
wenscheljjkheid propaganda te maken voor
vermeerdering van het ledental, tbanB 1440.
Het is gebleken dat het nut van organisatie
door de smeden m Nederland nog niet vol
doende werd ingezien.
Dit is te betreuren in het belang van het
werkplaatsonderwjja. dat zonder middelen niet
krachtig genoeg ter hand kan genomen worden.
En de noodige middelen moeten de contribu
ties verschaffen.
Na afloop der vergadering had een lunch
plaats. Daarna wordt een tramtocht naar
Domburg gemaakt en na terugkeer in het
Schuttershof een gemeenschappelijke maaltjjd
gehouden.
Van avond wordt eon concert gegeven door
de harmonie Ons Genoegen van Vlissingen.
Morgen, Donderdag, heeft de algemeene ver
gadering plaats.
Op het 65e Zondagavond concert, den 21
Augustus in het Schuttershof a l h i e r, te geven,
voert het Middelburgsch Muziekkorps het vol
gende programma uitCaroline I Caroline
Marche Populaire, Seotto, Concert-Ouverture
Morks, Berliner WinlermürchenHollaender, Rt-
gaudonDanse antique, Ganne, The Gondolier,
Intermezzo Amaricaine, Powell, Groote Fan
tasie uit de opera Oberon, Von Weber, Floren-
tiner Marsch, Grand Marcia ltaliana, Fncik,
Kind, du kannsl tanzen, Walzer, Fall, La Ronde
de Nuit, intermezzo uit de He Suite, Morks,
Hongaarsche Dans No. V, Brahms, Sylvia, Solo
pour petite flute, Le Tbière, en Rhapsodic
Hongroise No. II Liszt.
Dit Vlissingen.
In de heden namiddag gehouden alge
meene vergadering van aandeelhouders der
Vlisüngsche Duinwaterleidingmaatschappij waren
56 van de 90 aandeelen vertegenwoordigd en
werd met algemeene stemmen besloten tot
uitbreiding van kapitaal en daarmede samen
hangende statutenwijziging.
Ter vervulling der vacatnre-Nieuwdorp
in den gemeenteraad van Wissekerke
waren vier candidaten gesteld n.l. de heeren
P. Doeleman en Th. de Ridder, beiden te
Wissekerke, en de heereu J. Rottier en G.
Leondertse, beiden te Camperland. De heeren
Doeleman en Rottier waren de candidaten der
vrjjzinnige, de beide anderen die der kerke-
Ijjke kiezers.
Ondanks de ruime keuze van candidaten was
Dinsdag nauwljjks de helft der 470 kiezers
opgekomen.
Van de 283 geldige stemmen waren uitge
bracht op de heeren De Ridder 86, Kottier
64, Doeleman 58 en Leendortse 25 stemmen.
Er moet dus een herstemming plaats hebben
tusschen de heoren De Ridder en Rottier.
Door den Commissaris der Koningin is
aan de heeren dr. C E. Liesker en mr. G. W.
F. Wentholt, uiet ingang van 15 dezer, eervol
ontslag verleend als lid van de gezondheids
commissie, zetel Hulst.
Gedurende de maand Juli werden uit
Zeeland verzonden doorBergen op Zoom
58 640 kg. mosselen, Kruiningen-Yerseke
1297 kg oesters, 1470 kg. mosselen en 22.910
kg alikruiken, en door Bruimsse 245 kg.
oesters en 1.231.020 kg mossolen. Te Philip -
pine werden aangevoerd 1 956 000 k mosselen
RECHTSZAKEN
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg
Volgens heden (Woensdag) beteekende
dagvaarding is legen Dinsdag 6 September
voor bovengenoemde rechtbank gedagvaard de
meergenoemde G. ter M„ geschorst, commies
ter gemeente-secretarie en ambtenaar van
den burgerlijken stand alhier, thans gedeti
neerd, beklaagd van verduistering als amb
tenaar
In deze zaak zijn vanwege het O. M. gedag
vaard 45 getuigen, terwijl de heer mr. J.
Adriaanse, advocaat en procureur alhier, als
door den beklaagde gekozen verdediger zal
optreden.
Onderwijs.
Te Amsterdam is voor de hooldacte ge
slaagd de heer -I. B. van Milaan, thans te
Utrecht woonachtig.
Do akte Hoogduitse!) I. o. behaalde te
's Gravenhage mej. W. F. Klinkenberg te Lei
den en de akte Fransch 1. o. de heer J. W.
Staverman- te Muiden.
Acte A in. o. hoogduitsch verwierf mej.
C. J. van der Flier te Utrecht.
LANDèoUW.
Verleden jaar word door eenige land
bouwers uil de wjjk Absdale, gemeente S t.
Jansteen, in vereeniging met landbou
wers uit den omtrek, de Absdaalsche Heng-
stenver eeniging gesticht, die in België tegen
hoogen prijs den bekenden hengst Opera du
Fostau kocht.
De Vereeniging is lol heden met dit dier
in allo opzichten gelukkig geweest, eu het is
zoo gezond, dal het in de hoogste klasse der
verzekering is opgenomen.
Naar men ons meldt, moet bij de Vereeni-
ging het .ernstige plan bestaan no.g een
hengst aan te schaften van gelijke kwali
teit een bewijs, dat men zich in die streek
steeds meer op de fokkerij gaat toeleggen, en
groote uitgaven durft le doen om goed fok-
materiëel te krijgen.
Tc Maastricht heeft Dinsdag de alge
meene vergadering plaats gehad van de ver
eeniging Algemeene N ederUindsohe Zuivel-
bond.
Medegedeeld werd dal in 1909 verwerkt
word 729 millioen kilogram melk.
Door den heer Anient werden herdacht de
heeren Posthuma, Cuperus en tal van ande
ren, die hunne krachten aan den Bond wijd
den. Stilstaande hij helgeeu de tegenwoordige
voorzitter sedert 1901 als zoodanig voor
den F. N. Z. deed, bood hij hem namens de
organisatie een geschenk aan, bestaande uil
een tegel ter hoogte van bijna 1 meter,
vervaardigd door de fabriek te Rozenburg.
Aan de bovenzijde bevindt zich hel familie
wapen van den voorzitter, waaronder de vol
gende opdrachtDe Algemeene Nederland-
sche Zuiveil) ind aan Karei Jan André Gnymi
baron Colhl d'Escunj, voirsitler van af 1
April 1901. Onder dit veld bevinden zich de
initialen F. N. Z.
Na een luid applaus dankte de voor
zitter voor hel geschenk.
Na afloop van de vergadering had een ge
meenschappelijke maaltijd in hel Staargebouw,
plaats, waaraan ook Z. K. H de Prins deel
nam.
