MIDDELBURGSCHE COURANT.
133' Jaargang.
Sprokkelingen.
Benoemingen enz.
173
1910.
Izakelyk ia
i getrolfeu
in sohool-
ii'-t het oog
Éineente te
.>n subsidie
Leu d c u i -
louwen der
an working
undo in het
lldoet, wat
Igetal leer-
Jdie thans
llo parallel
i do noo-
talen door
lezamenljjk
Tji klassen
fden over-
i toestand,
g bljjven.
I gewordqn,
gorden ver-
r niouwo
londerwps.
In volgens
pgemaukto
■waaronder
Id eerstgo-
ll8 der wet
[idrago ten
ÏJ5 O/o uit-
den gtond
eente ko-
i van een
i waarom-
oretel zul-
|is bericht
aan den
{de Bub lo
het inzien
p worden
|l C zullen
i ruimte
j do nieuw
liinvermo-
Iser school
en cursus
die by den
logstwoar-
|l worden.
I {lien Burg.
|>uw eener
leer uitge-
i JSwout-
■mmissiëa
I dit voor-
l bezwaar
i bezwaar
Vvolgd).
ijdagavond
K onneerden
enz.
I. Muziek-
t» 7>/i n.
■den.
j rdag 1
LvoorBtel-
Wti Film.
A. Streng-
tongezel-
ershof.
Grand
Dinsdag
Were «ourani verschijnt <1 a e 1 ij k s, met nitzonderi™ van bon- on
riji per kwart*», too wel voor Middelburg ale voer alle plaatsen in Nederland hamo p>. t t,
Aiioiuleriijke nummer* keften 6 0*ni.
A dTe r t c nti ëln bfi abonnement op voordeeiige roorww»roe»
Prospeotnsson daarvan ign aan het burean te bsaomea.
Aüterteatië» voor het eerstvolgende nurhoier moeten dos middags vóór én si
aan het bureau bezorgd sje.
26 Juli.
Advertentie:- 10 cent per regel. Bij abonneaenl veel lager, Genoorto-, doou»
alle andere famlliaber cften en f)tnk betuigingen van 17 regel# f 1.60; elke regel i
SO eeit, Reclame# 4«' ennt per revol. Groet* jotters naar de piaau, die rij i
Tot d6 plaatsing van advertenuêji es reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend
Handel, Nijverheid en Geldwesen, n gerecctigd het Algtrssta hdvsTtcatlu-Riireau A. DK £,A
MAE Ac., N.T. V«*rbnrgcal ïflli. Aouisrilam
Middelburg 25 Juli.
Een onzer lezers deed Zaterdag, in verband
met de werkstaking en uitsluiting
te Enschedé, ons twee vragen, en wel ten
eerste: welke is de oorzaak van den Btrjjd,
die volgens deskundigen had kunnen vermeden
worden 'l en ten tweede: wie is de schuldige
Daar zeker meerderen in deze kweBtie be
lang stellen, willen wy trachten zoo beknopt
mogelpk een antwoord op die vragen te geven.
Het Sociaal Weekblad van 2 Juli deelde om
trent de aanleiding tot dien strjjd o.a het
volgende mee
•Reeds geruimen tgd klaagden de wevers, in
dienst der firma N. J. Menko, over verschil
lende grieven, die hoofdzakelijk betreffen on
rechtvaardige en onbehoorlijke behandeling
door de fabrieksbazenwillekeurig en onge
motiveerd ontslag onrechtvaardige verdeeling
der grondstoffen; willekeurig opleggen van
boetenintrekking der bestaande vrye dagen.
De betrokken organisaties hebben naar aan
leiding van deze grieven in Maart j.l. eene fa-
briek8vergadering gehouden, alwaar de grieven
geformuleerd werden en een commissie geko
zen werd die met de patroons zou gaan spre-
iep. Deze commissie heeft toen in April een
onderhoud met de patroons gehad, welk on
derhond in het bgzgn der fabrieksbazen ge'
voerd werd. Dit onderhoud had weinig resul
taat. De firmanten zeiden nog wel een nader
ondersoek toe, maar gaven tevens reeds als
hunne meening te kennen, dat de grieven ge-
heel ongegrond waren. Ook een tweede con-
ierentie bad hetzelfde resultaat.
De arbeiders hebben toen de leiding der
zaak in handen hunner vakvereenigiDg gege
ven. Alvorens het geschil tot eene openljjke
brenk te laten komen, hebben deze nog ge
tracht de quoettie door bemiddeling van de
Fabrikantenvereniging, waarbjj ook de firma
Menko aangesloten is, te doen oplossen Deze
heeft echter geweigerd om van het geschil
kennis te nemen, omdat volgens haar regle
ment zjj dan alleen zich met een geschil tus-
ichen een lid en zgne arbeiders kan inlaten,
wanneer bet lid het geschil bg haar aanhan
gig maakt. De firma Menko nu had het ge
schil niet bg de Fabrikantenvereniging aan
hangig gemaakt."
In dien stand van zaken nu meenden de
werklieden dat er geen andere weg overbleef
dan eene staking, en zg gaven daarvan, met
behoorlijke inachtneming van den opzeggings
termijn, den patroon kennis.
Na de ontvangBt van deze kennisgeving
(16 April), heeft de firma Menko haar zaak
onmiddellijk in handeu van de Fabrikanten-
férëenigiflg gesteld. Deze benoemde uit haar
midden een Bpeciale commissie voor dat ge
schil. De commissie wenschte bg de betrok
ken arbeiders en de door hen gekozen commissie
inlichtingen in te winnen, doch zjj werd door
hen naar de vakverenigingen verwezen, aan
wie zjj de leiding der staking toevertrouwd
hadden. Van deze wenschte de commissie
echter geene inlichtingen te ontvangen,omdat
zg de vakverenigingen niet voldoende sterk
in ledental achtte om voor de belangen van
alle arbeiders georganiseerden en onge
organiseerden op te komen. Aldus kwam
bet geschil op het doode punt te staan.
80 April is de staking uitgebroken. 250
personen, allen wevers, legden bet werk neer-
En al spoedig ging de Fabrikantenvereniging
over tot toepassing van het bekende men
kan wel zeggen beruchte artikel 65 der
Statuten, volgons hetwelk sis bg een der leden
eene staking uitbreekt, het werk bg alle ove
rige leden eerst gedeeltelgk, en later geheel
stop gezet wordt.
Daaraan is herinnerd in den »Oproep tot
steun", in ons nommervan Donderdag 23 Jali
De voorzitter van het Christelijk Nationaal
Vakverbond in Nederland B. Diemer gaf om
trent de eischen der werklieden de volgende
toelichting: »Het ging niet om hooger loon of
verkorting van arbeidsduur, Men wilde n
schclgker behandeling door de fabrieksbazen!
geen willekeurig opleggen van boe'enrecht
vaardige verdeeling van grondstoffen vrijheid
om op protestantsche en katholieke feestdagen
uit de fabriek weg te big ven en men bad nog
andere op het oog. kleine wenschen, maar die,
ingewilligd, den arbeider meer zouden doen
respecteeren in zjjn werk."
Het was, ook volgons dien voorzitter, na het
uitbreken der staking niet meer doenljjk om'
overeenkomstig het verlangen van het bestuur
der Fabrikantenvereniging alleen met de werk
lieden der firma Menko te onderhandelen. Wat
vóór dien had kunnen geschieden, was toen
onmogelijk geworden-
Maar, zoo merkte het Algemeen Christelijk
Sociaal Weekblad De beukelaar m zyn nommer
van 21 Juli op „het was die Fabrikanten
vereniging alleen te doen om de arbeiders
organisaties uit te schakelen, het vertrouwen
der arbeiders in die órgansaties aldus te ver
zwakken, baar macht zoo meer en meer te
breken, om dan straks over de arbeiders, als
eenlingen nu ganschelgk machteloos, met on
beperkte dwingelandij te kunnen heerschen.*'
Door den heer G. Elhorst, het antirevolu
tionair Tweede Kamerlid voor Enschedé is
nog getracht de zaak in orde te brengen,
maar zgn bemiddeling is we) door de arbeiders
aanvaard doch door de fabrikantenge
weigerd.
Aldus is de tegenwoordige toestand m het
leven geroepen.
De groote grief tegen de fabrikanten is dat
zg oBschuldigen laten ljjden voor hetgeen de
kameraden van dezen deden, die nog wel voor
billjjke eischen opkomen en ten slotte grepen
naar het eenige wapen dat hun overbleef
eene staking.
De geachte vrager herinnert er o. a. aan
dat te Rotterdam, op een groote vergadering,
die uitging van de» gemengd Christelgken
textielarbeidersbond Unilas met 1100 leden,
den neutralen Bond Eendracht, eveneens met
1100 leden, de Katholieke Organisatie met
200 en de Vrge Organisatie met 400 leden
de spreker, de secretaris van eerstgenoemden
Bond, hetgeen nu in Enschedé voorvalt een
rechtvaardigen Btrjjd" noemde.
Van alle kanten worden de fabrikanten dan
ook aangevallen.
Het Roomsch-Katholieheke dagblad Het
Centrum brak scherp den staf over de houding
der Fabrikantonvereeniging en zelfs een den
werkgevers zoo goed gezind blad als De Nieuwe
Courant schreef nog dezer dagen over de sta
king bg de firma Menko als van >een arbei-
dersgeschil dat op zich zelf vermoedelijk een
zoo ver gedreven werkgevers-solidariteit niet
verdient en dat wellicht reeds lang geleden
minnelgk uit de wereld had kunnen worden
geholpen,"
Op de tweeds vraag, ons gedaan, aarzelen
wg dan ook niet te antwoordende schuld
voor den huidigen toestand ligt bg de fabri
kanten die eerstens aan billgke, volstrekt met
overdreven eischen weigerden te voldoen die
ten tweede daarna de kwestie veel te hoog opna
men en op de spits dreven en die ten slotte
zich te hooghartig toonden om overleg te
plegen.
En thans handelen zjj bovendien onrecht
vaardig en onmenschelgk door eene uitslui
ting te proclameeren waardoor 9000 arbeiders
met hunne gezinnen aan den honger worden
prijsgegeven.
Wg hopen dat het ons gelukt is deze onze
meening te doen deelen door hem die ons de
vragen deed en tevens door zeer vele anderen,
en dat die allen zich opgewekt mogen gevoelen
om een bydrage te verleenen ten bate der
uitgestotenen te Enschedé.
In Middelburg wg herinneren er
nog eens aan verklaarde zich tot de ont
vangst daarvan bereid de penningmeester van
de Vrijzinnige Democratische Kiesvereeniging, de
heer J. R. Domenie Lange GorBtraat no 336.
De aan hem toe te zenden gelden zullen
worden besteed tan bate van alle nitgeslote-
sen zonder onderscheid vtn geloof of politieke
richting.
Naar aanleiding vun de eigenaardige
versclijjning en verdwgning van
bet Tweede Kamerlid vun Sliedrecht, den
heer Van der Muien, in en uit de Eerste Ka
mer om een door hem en jhr. De Geer inge
diend voorstel te vordedigen, maakt De Vader
lander de volgende opmerking
Het bewuste voorstel, dat tot doel bad om
eono verkeerde regeling, ten opzichte vun som
mige akte voor Lager Onderwgs recht te zetten,
werd op 23 Juni 11. door de Tweede Kamer
zonder discussie en zonder hoofdelijke stem
ming aangenomen en de heer Van der Molen
werd aangewezen om het zoo noodig in de
Eersto Kamer te verdedigen.
Op 12 Juli 1910 kwam dit voorstel in de
Kamer aan de orde De griffier leidde den heer
Van der Molen binnen en bracht hem naar de
voor hem bestemde plaats. Onder de hand om
niet te zeggen gelgktgdig, ging het voorstel
zonder beraadslaging en zonder hoofdelijke
stemming onder den hamer door. en de heer
Van der Molen werd op dezelfde wjjze weder
om uitgeleid.
Ware het niet het toppunt van oneerbie
digheid om zjjne gedachten van een zoo acht
baar collega als de Eerste Kamer, af te laten
dwalen n&at eene meeting, waai sociaal-demc-
craten het leven door »vrgen" onmogolgk
wordt gemaakt, dan zouden wg hier allicht
herinnerd worden aan den anarchist Samson,
die eens op zulk eene meeting op sociaal
democratische instigatie, er met den politie-
arm uitgezet zgnde, klaagde »dat hg er uit
gezet was vóór hg er in was." Het geval-Van
der Molen had iets analoogs, en wg kunnen
ons voorstellen, dat de afgevaardigde voor
Sliedrecht slecht te Bpreken is geweest over
deze joyeuse entree in de Eerste Kamer, die
allesbehalve eene joyeuse sortie was.
Eu toch ware het voor zjjue partjjgenooten
zoo eenvoudig geweest hem een eervollen
nftooht te bezorgeneen paar vragen over dit
wetsontwerpje waren zoo makkelgk te stellen
geweest. Ook de heer Van der Molen kan
zuchten, dat de courtoisie de wereld uit is."
En dit nog wel onder de elite van onze
vertegenwoordiging, onder de leden van onB
Hoogethuis l
CjjferB zgn vaak veelzeggend.
Deaccjjns op het gedistilleerd
was door den minister geraamd op f2.616 666
per maand.
Maar nog in geen enkele maand werd dit
cjjfer bereikt Juni bgv. bracht op f2.271.360
i was dus f 345.306 achter.
Voor wat betreft het eerste half jaar van
1910 was de raming f 15 700.000, doch werd
slechts ontvangen f 13.545.144 of f 2.194 855
minder dan geraamd werd.
Gaat het zoo door, dan wordt dit aan het
eind des jaars een finanoieele tegenvaller,
Wgl eohter de loop der overige middelen zeer
bevredigend is, kan 's Rjjks schatkist denke-
lgk dien tegenvaller wel hebben.
Verblgdend is natuurljjk de verminderde
drankverkoop. Zonder aarzelen zouden we ons
echter dan alleen kunnen verbljjden, als we
ook wisten hoe groot de toename is geweest
van den clandestienen drankverkoop, oftewel
den verkoop in het geheim.
Daaromtrent zgn we niet zeer gerust. Neemt
die al te zeer toe, dan kon het laatste van
deze zaak erger zgn dan het eerste. Mogen
de oogen van allen, die met de uitvoering
der wet zgn belast, dan ook goed gescherpt
worden om dien onwettigen handel te be
strijden.
Aidus het Friesch Dagblad.
En diens opmerking is zeker allerminst
ongegrond.
Bij kon. besluit;
is de heer G. de Koster erkend en toege
laten op den voet van Nederlandsch onder
daan als vice-consul van Panama te Rotter
dam.
KORTE HEDEDBEEINGBN
VERGADERINGEN.
Te Almelo is Zaterdagavond de algemeene
vergadering van Volksonderwijs geopend mei
een rede van den voorzitter, den heer C. A-
Zelvelder>
De vergadering werd bijgewoond door afge-
gevaardigdon van 57 afdoeliugen.
Blijkens het jaarverslag telt de Vereoniging
thans 142 afdeolingen met 10.236 leden. 11
correspondentschappen met 73 loden en 198
algcmccne leden.
De ontvangsten bedroegen f 4854.441/3. de
uitgaven f -5456.3U L>, terwijl de begrooting
voor liet jaar 1909 f 4085 bedroeg.
liet hoofdbestuur stelde voor, evenals het
vorige jaar, de volgende subsidies te ver
leenen
aan het Schoolfonds voor Schipperskinde
ren in Friesland; de Vereeniging voor Schip
perskinderen in Overijsel en Drente; de l'cr-
ecitigiiig Schoolfonds voor Schipperskinderen
Schuttevaer tc Amsterdamde Vereeniging
voor Schipperskinderen te Groningen cn de
Vereeniging voor Schipperskinderen in Zttid-
Holland ieder f 20.—.
Dit werd goedgekeurd-
De bcgrooting voor 1910 sluit mei een
eindcijfer van f 3900. Onder dc ontvangsten
wordt f 3250 geraamd aan eontribilios, on
der de uitgaven f 2100 voor het orgaan.
De begrooting werd aangenomen.
Met enkele stemmen tegen werd do volgende
molic, voorgesteld door Woudsend, aangc-
De alg. vergadering, overwegende dal in
do Borromaeus-Encyciick voorkomt„Van
zulk een Christelijk onderricht blijkt de toe
nemende noodzakelijkheid duidelijk, zoowel
uit de gehecle ontwikkeling der tijdsomstan
digheden en der moderne zeden, als ook in
het bijzonder uit de Openbare Scholen, zon
der eenigen godsdienst, waarin er bijna een
spel van gemaakt wordt oin al de heilige
zaken tc bespotten en waar zoowel de lip
pen der leeraren als de ooren der scholieren
openstaan voor godslasteringen. Wij spreken
van die scholen die zich volslagen ten on
rechte „Neutrale of Leckcnscholen" noemen,
maar die niets anders zijn dan overmachtige
tyrannic van een duistere secte" protes
teert tegen deze scheunige taal, als bevat
tende een infame lastering van de Openbare
School, roept allo voorstanders van de Open
bare School op om met alle kracht te ge
tuigen, hoe slechts op hunne school de
godsdienstige gevoelens van iedereen worden
geëerbiedigd en gaal over tot de orde van
den dag.
Een voorstel van Sneek, geamendeerd door
Hardenberg, werd aangenomen met 5 stem
men tegen
Het luidde
De afd. Sneek verzoekt de algemeene ver
gadering als haar meening uit te spreken,
dat het recht der openbare onderwijzers,
om buiten de school uiting te geven in woord
of geschrift aan de door hen beleden gods
dienstige en politieke denkbeelden, onverkort
moet worden gehandhaafd.
De volgende algemeene vergadering zal in
don vacantielijd te Sneek gehouden worden.
Zondag ivcrd aangenomen een voorstel van
liet hoofdbestuur, om over te gaan lot stich
ting van een studiefonds, dat ten doel heelt
aan minvermogende mannelijke en vrouwelijke
jongelieden, die uitmunten door aanleg en be
kwaamheid, en aan wie, uit hoofde van de ge
ringe financiëcle draagkracht hunner verzor-
ders, dc pas tot voortgezette studie is afge
sneden, den noodigen steun tc verleenen.
Van het kapitaal der Vereeniging word een
bedrag van f500 bestemd als grondslag voor
het studiefonds van Volksonderwijs."
Het hoofdbestuur werd gemachtigd uit het
kapitaal der Vereeniging ,over 1911 een be
drag van f750 uit te trekken voor het
dagelijksch beboer van hel bureau
Daarna kwam aan de orde liet voorstel van
de afdeeling Almelo, om, ter bestrijding der
onkosten van het orgaan van Volksonderwijs
de contributie te verlioogen met 10 cent voor
de leden, die f 1 of meer betalen, en 5 cent
voor hen, die minder dan f 1 betalen.
Na eenige discussie werd het voorstel van
de afdeeling Steenwijk hierover aangenomen.
Dit voorstel luidt „Ter bestrijding van de
kosten van liet orgaan van Volksonderwijs
worde aan de leden der Vereeniging het ver
zoek gebracht hunne contributie te verlioo
gen met 10 h 5 cent."
Uit Stad en Provincie.
Het eerste Ootwerp-WinterdieoBt op de
spoorwegen geeft, wat de Zoeuwsche
spoorwegtgn eD naaste aansluitingen betreft,
de navolgende wgzigicgen in den treinenloop:
Richting Breóa-Vlissingentrein 101 ver
trekt van Breda 1 minuut later, dus te 10.02
v.m. aankomst te Roosendaal evenals thans
10.25 v.m. Verder ongewgzigd.
Richting Vlissingen-Bredatrein 338 ver
trekt van Vli88ingon 3 minuten later, dus 6 25
v.m., Middelburg 6 35, Amemuiden 6 41, Noord-
Kraaiert 6 49, 's Heer Arendskerke 6.56, Goes
7 03, verder ongewgzigd tot Roosendaal, waar
die trein 1 minuut vroeger veit-ekt, teTiSl,
aankomst Breda dezelfde tjjd als thans 8,53.
Andere veranderingen komen niet voor.
Het concert. Zondagavond, in den tuin
op het Noordbolwerk alhier te geven, is
met het oog op het ongunstige weder uitge
steld tot Woensdag.
Er was geen gelegenheid meer om dit bekend
te maken, uithoofde van de kerkdiensten.
Door de politie alhier werd Zondag-
middag in een hotel een persoon aangehouden,
die voorgnf bookmaker en Eagelschman te
wezen, doch die de politie vermoedde te zgn
een ten 'origen jare uit Amerika gesignaleerd
misdadiger.
En zgn portret én het signalement geven
veei grond voor dat vermoeden,
De man, wiens identiteit niet was vast te
stellen, beweerde in Londen goed bekend te
zgn, ook bg officieele lichamen, en had geen
bezwaar in gezelschap van een inspecteur van
politie daarheen te gaan om zich te iegiti-
meeren.
Zondagavond zgn beiden vertrokken.
In den nacht van Zaterdag op Zondag te
half drie zagen de beide inspecteurs van
politie op hunne ronde, op het Molenwater,
twee personen, die, toen zg de politiemannen
in het oog kregen, glings de vlucht namen
en door do duisternis niet konden worden
achterhaald.
Op het plein werd door de politie een on
beheerd rjjwiel gevonden.
Dit bleek later ontvreemd te zgn uit den
gang van het gebouw der Werkmansvcrteniging.
Den kommies le kl. bg de dir. belas
tingen enz. te Middelburg J Moerdjjk is
met ingang van 1 Nov. a. o. ontslag verleend.
Yoor een uitverkochte zaal gaf de firma
Albert Frères Vrijdagavond te Schiedam haar
laatste uitvoering vóér haar vertrek. Zelfs in
de zgpaden waren voor bezoekers zitplaatsen
aangebracht.
De groote attractie van deze voorstelling
was de vertooning van de Passiespelen te
Oberammegau.
Naar werd medegedeeld, was der lengte der
film voor dit schouwspel niet minder dan
1000 Mterwgl elke meter lengte een reeks
van 50 opnamen vertegenwoordigt. In ae drie
kwartier, die de vertooning duurde, werden
dus 50.000 opnamen vertoond.
Zaterdagmiddag vergaderde de gemeente
raad van Serooskerke.
Overgelegd werd de gemeenterekening over
1909, waaruit bleek dat de ontvangsten be
droegen f 8767.56', en de uitgaven f 7789.88,
dus oen goed slot van f 977.67'.
In de begrooting 1910 werden eenige wgzi-
giogen gemaakt. Zoo werd ook het salaris
vastgesteld van den opzichter bg 'tbouwen van
woningen enz.
Op de voordracht ter benoeming van twee
zetters werden de aftredendn heeren P.
Melis en Joh. Christioansen weder als nommer
een geplaatst.
In de gemeente circuleert een Igst onder de
ingezetenen om aan den raad te vragen om een
nieuw uurwerk en aizonderlgke uur- en minuut
wijzere. Reeds een 150 handteekemngen zgn
erop geplaatst.
Zaterdagavond was te Domburg op
het paviljoen bal, eerst kinderbal, dat om 7
ure begon. Misschien door het ruwe weer,
waren niet veel dansers en danseresjes opge
komen, doch die ei waren, amuseerden zich.
Later op den avond waren de hinderen
naar huis en werd de dansvloer in gebruik
genomen door volwassenen. Veel bezoekers
waren er nu ook niet, mogelgk ook in ver
band met een andere bgeenkomst, doch het
was er gezellig.
De bedoelde andere bgeenkomst had plaats
in het Badhotelen was bijeengeroepen door
twee daar logeerende dames, mevr. W. C. Clif
ford Kocq van Breugol—Roolofs uit Breda en
mevr. FortuinWilling uit Rotterdam, die
den vorigen dag een uitnoodiging gezonden
hadden aan de Domburgeche dames en heeren
tot een bgeenkomst, waarop zg zouden spre
ken over het Vrouwenkiesrecht-,
De vergadering werd te ongeveer 8'/« uur
geopend met het zingen van een toepasselijk
lied en een inleidend woord van movr. For
tuin- Zg deelde de aanwezigen dames en hee
ren 35) een en ander mede over sufraget-
tes uit een door haar geschreven brochure,
aan de hand van mededeelingen van Johanna
Naber. Zjj was van oordeel dat de pers een
eenzijdige voorstelling der gebeurtenissen in
Engeland beeft gegeven; en al zou zg zelf en
het grootste deel der Nederlandsche vrouwen
wel nooit aan zoo'n beweging meedoen, toch
had zg warme sympathie met die burgeressen,
