MIDDBLBURGSCHE COURANT.
Vrijdag
24 Juni.
16 tl
Kameroverzicht,
Benoemingen enz.
S*. 146
1S3* Jaargang.
1910.
DMA ooursnt verschijnt d a g 1 ij k 3, met uitzondering yta Zon- en Feestdagen.
t?rj(B per kwart»*], zoowel voor Middelburg sda voor allo plastron in Nederland franco pp. t f.
Afzonderlijke nummers kosten 5 eent,
A d v e r t e nt i n lig abonnement op voordeelige voorwaarde*'
ProspeotuBBen daarvan zjjn san het bureau te bekome*.
Advertentie voor hot eerstvolgende nummer moeten dei middaga vóór én nnr
aan hot bureau bezorgd tfin.
Advertentiïn i SO eont per regeL Bij abonaoaent veel lager. Geboorte-., dood- «ffi
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.60elke regel moe?
10 cent. Reclame» 40 oont per regel. Groot* letlera natr de plaats, dia lij innemen,
Tot de plaatsiig va* advertoatiën en reolames, aiet afkomstig uit Ze el a ad, betreffend*
Handel, Nijverheid e* Geldwezen, is goreohtigd het Algenaaaa Adv*rt*nei»-ÏÏHre«w A. DD 1.2
MAKS Ax., IH.t. TovrbBrfwwl 266, AouiSerdnE».
De goede tijding komt tot ons dat zoo
wel in het district Goes als in het dis
trict Hnlst men links Dinsdag met moed
ten strijde trekt.
Men wil met alle macht opkomen en er
wordt flink gewerkt.
Dat is trouwens hoog noodig.
Dan alleen heeft men kans op eene over
winning en in elk geval geen verwijt zich te
maken wanneer niet gekozen worden de
volgende heer en, in het
District Goes
J. N. Elenbaas
on
W. Kakebeefeó
beiden aftredende leden,
en
District Hülsè
Ph. J. van Dishoorn
en
P. J. Wortman.
Middelburg 23 Juni.
Jhr. mr. W. Ph. C. van Doorn, de af
gevaardigde voor Gouda, heeft in de zitting
der Tweede Kamer van de vorige week
"Woensdag verlof gevraagd en verkregen
om de Regeering en speciaal aan den
Minister van BuitenlandBcho Zaken eenige
vragen te stellen naar aanleiding van de
Borromaons-encycliek dio zoovele gemoede
ren in beweging heeft gebracht en waar
over het Yaticaan heel wat heeft moeten
hooren van Protostantsche zijden.
Zelfs een katholiek vorst, koning Fried-
rich August van Saksen heeft zich genood
zaakt gezien, ter wille van zijn vier en een
kwart millioen protestantsche onderdanen
tegen dat Pauselijk woord te protesteeren;
en in het katholieke Beieren heeft men
eveneens zijn stem daartegen verheven.
Het Protestantsche Pruisen heeft nog
krachtiger zich doen gelden, en door zijn
gezant de Pruisische regeering onder
houdt met den Apostolischen Stoel nog
diplomatieke betrekkingen de Pauselijke
curie gewezen op de ergernis die de ency
cliek heeft gewekt, en de verwachting doen
uitspreken dat er met allen ernst gestreefd
mooht worden om den vrede tnsschen de
Evangelistisohe en de Katholieke bevolking
van den staat te behouden en te bevestigen.
Het Yaticaan schonk de gew enschte vol
doening.
En, zooals wij reeds in onze huitenland-
sche overzichten meedeelden, in bijna alle
.overige landen .heeft die encycliek eene
zeldzame emotie gewekt, een opgewonden
heid veroorzaakt, zooals geen der aanschrij
vingen in de laatste jaren van Z. H. den
Paus heeft ten gevolge gehad.
En geen wonder.
In dat stuk toch werd over de Hervor
mers gesproken als van mannen met aard-
sche neigingen, vijanden van het Kruis van
Christus, wier afgod de buik is, van hoog
moedige en oproerige mannen, verkrachters
van Europa's welvaart, zedenbedervers enz.
Nu heeft Z. H. de Paus wel, naar aan
leiding van het protest van Pruisen, beweerd
dat men de beteekenis dier woorden heeft
miskend, en daaraan een bedoeling heeft
toegekend die er niet aan gegeven mocht
worden, maar in elk geval waren ze toch
minder goed gekozen, ja hoogst onvoor
zichtig.
Zeer stellig zou de meer diplomatieke
voorganger van Z. H., Paus Leo XIII, de
hoog begaafde man met fijn ontwikkelden
geest en wetenscbappelijken zin, zich wel
gewacht hebben voor een dergelijke
woordenkeus.
Wij deelden echter reeds mee onder
wiens invloed, onder dien van den Midden-
Amerikaanscben kardinaal Yives y Tuto,
de tegenwoordige Paus staat en dat aan
dien hefiigen prelaat do bewuste tirade te
wijten zou zijn.
Maar waarschijnlijk zal ook kardinaal
erry del Val, eon Spanjaard van geboorte,
wel in dezen, zooals in alles, zich hebben
doen gelden.
Voorzeker bewezen beiden daardoor aan
den Pauselijken stoel een sleehten dienst,
vooral ook met het oog op de verhouding
die in sommige landen bestaat tnsschen
Protestanten en Katholieken.
En dit geldt wel in een voorname plaats
van Nederland.
Merkwaardig teeken des tijds is daarom
de uitwof'king die de bewuste encycliek
heeft op de antirevolutioonaire en andore
politieke partijen van Calvinistischon,
Protestantschen huize iu ons land.
Dat men In vele Protestantsch kerke-
1 ij k e gemeenten, in synodes eon kras
oordeel uitspreekt over de woorden van den
Heiligen Vader der Roomsch-Katholieken,
is begrijpelijk, en zeer verklaarbaar.
En niet te verwonderen zou het zijn
wanneer men op meetings, die men zich
voorneemt te houden, in krachtige piotesten
uiting gaf aan zijné» verontwaardiging.
Maar men doet dii aan zekere zijde met
do noodige reserve.
De politieke kant der feweftt*0 hierbij
in den weg.
De coalitie op staatkundig gebied maskv
de anders zoo fiere Calvinisten zoo mak als
een lam tegenover een feit dat hun anders
het bloed naar het hoofd moest doen stijgen.
Aan den anderen kant komt ons de
houding van den clerus niet zoo onverklaar
baar voor. Hij die zelfs in Spanje zich
verzet tegen het toekennen der vrijheid
aan andere kerkelijke gezindten, heeft na
tuurlijk een anderen kijk op de Hervorming
dan wij, bovendien alle reoht om zich te
uiten zooals hij dat wil, en bewees trouwens
steeds vrij wel erover te denken zooals hij
nu zich uitspreekt.
Of hij voorzichtig doet zich zoo bloot te
geven, is een andere vraag die eohter niet
ter onzer beoordeeling staat.
Alleen valt uit die feiteu te leeren dat
de clerus onverzoenlijk staat tegen anders
denkenden.
Een zeer objectief, zeer nuchtere be-
tchouwing over die Encycliek leverde dezer
dagen de N. Rott. Crt. Daarin betoogde
zij terecht dat men beter deed onze regee
ring in dezen niet te mengen.
Op ons liberalen zoo schreef zij te-
reoht rust de taak te zorgen dat de
vrijheid van belijdenis en van moening, in
de Grondwet gewaarborgd, ongerept blijve
bestaan, zonder dat de Regeering trachte
daarop invloed uit te oefenen. Wij bestrij
den het Roomsche staatsrecht, Rome's be
ginsel van slavernij der leeken op geestelijk
gebied, de Roomsche voorstelling onzer
historie. Maar, krachtens onze liberale
beginselen, moeten wij nalaten ia dien
strijd onze Regeering te hulp te roepen-
Wij moeten óók om der wille van onze
eigene vrijheidonze kracht bij dien
strijd in ons zei ven vinden. Niet het minst
ook in de vrijheid, die wij aan anderen
toekennen, om honne meening openbaar te
maken, gelijk hun gelieft."
En naar onze meening moeten wij to
meer officieel ons buiten die kwestie hou
den, omdat wij geen offioieele betrekkingen
met het Vaticaan meer onderhonden.
Bij de interpellatie van den heer Van
Doorn, heden avond of morgen te houden,
„kan de bewuste Encycliek geen onderwerp
van gedachtenwisseling tnsschen Regeering
en Staten-Generaal uitmaken. De Paus
mist elke wereldlijke machtin ons staats
recht moet aan de kerk, weze zij Roomsch
of Protestantsch, elk publiekrechtelijk karak
ter worden ontzegdde uitlatingen van den
Paus hebben dus, tegenover ons land,
geen ander karakter dan de uitlatingen
van welk ander privaat persoon ook. Wij
weten wel dat, door de feitelijke positie
van den Heiligen Stoel, de Paus, „een
q u a s i-volkenrechtelijke poBitie" in de
samenleving inneemt, half en half als een
volkenrechtelijk persoon is te beschouwen,
maar het verkeer tnsschen den Pausen de
staten wordt, ook bij deze opvatting, dan
toch geacht beperkt te zijn tot de aange
legenheden van de Roomseh-katholieke kork.
Welk moreel recht zon, afgezien van
staatsrechtelijke bezwaren, onze regoering
nu tegenover den Paus kunnen doen
gelden P"
Dit kan en moet het standpunt zijn van
elk onpartijdige die zich niet door kerke-
lijken ijver laat beïnvloeden.
Maar geheel anders staan tegenover die
kwestie de staatkundige protes
tantsche partijen. Zij toch hebben tegen
over Rome heel wat ander» te zeggenzij
beschouwen het als een aanvaller van hun
geloof, en daarvoor hebben zij om zijn oor
deel over de Hervormers te meer alle reden.
Doch men zie thans eens met hoeveel
instemming zjj het oordeel der N. Rott. Crt.
Overnemenhóé bij zich haasten, daarop
een beroep te doen.
Zelfs De Nederlander, het Dagblad „tot
verbreiding van Christelijke Nationale be
ginselen", het orgaan van een partij die in
haar program nog wel wijst op het „Pro-
teBtantHch" kafakter der natie, haalt met
instemming de beschouwing van het Rot-
terdamsche hoofdorgaan aan, maar durft niet
ronduit over de encyoliek het oordeel uit
spreken dat van. zijn standpunt zou passen.
I En De Standaard vergoelijkt ook zooveel
mogelijk het kwetsende dat voor de Calvi-
nisten in de encycliek is gelegen.
>yare de redactie of de groote leider van
hef blad biet gebonden, wat zou hij zijn
pon scherpenf
En In>d een „liberalist" zich eens Vör*v>?al;
aan het .MÏres van Calvijn ook maar
helft van de lieflijkheden te zoggen die
Z. H. de Paus over dezen en andere her
vormers in het opeiïbaar verkondigde, wat
zou De Standaard toornen f
Een nieuw bewijs hoe demoraliseerend
het Bondgenootschap met Rome werkt.
Het zijn merkwaardige teekenen des tijds.
Zitting voc Woensdag.
De zomervacantie nadert met rassohe schre
den. Dit is duidelgk merkbaar aan den spoed,
waarmede de Kamer de verschillende, hangende
zaken afdoet.
Zonder stemming, nagenoeg zonder discussie,
werden heden evenveel wetsontwerpen aange
nomen als onder andere omstandigheden de
Kamer dagen noodig zou hebben om één
ontwerp te behandelen.
De reorganisatie van den burgerleken,
geneeskundigen dienst in Ned.-lndië, waarover
verleden week door de heeren Coljjn, Verhey,
Boogaardt en Schaper nog lange speeches zjjn
gehouden, passeerden thans bjjna zonder dis
cussie onder den hamer van den voorzitter.
De Minister van Koloniën had het al heel
gemakkeljjk.
Het belangrijke wetsontwerp, beoogende
terugbrenging der particulieren landerijen op
Java tot staatsdomein, ging er ook bijna zonder
strijd door.
Slechts werden enkele opmerkingen gemaakt
door de heeren Van Karnebeek en Colgn,
waarop Z Ex. «overweging" toezegde.
De Minister beloofde dat er met die terug
brenging spoed gemaakt zou worden en ver
klaarde dat het wenscheljjk was speciale be
palingen te maken ten opzichte van landbezit
door vreemdelingen.
Daarna, rits alweer een ander stuk:
wgziging ongevallenwet
De heer Days vindt dat de wgziging slechts
in het belang der werkgevers zou zgn
De heer Kooien oppert eveneens bezwaren.
De voorztter dreigt met afvoering van dit
onderwerp van de agenda, zoo daarover uit
voerige debatten worden gehouden.
Minister Talma neemt van schrik het aan
gevochten artikel in de wet terug, repli.
ceert en zonder hoofdelijke stemming Wordt
hot gobeelo wetsontwerp aangenomen.
Thans komt aan de orde een vette kluif:
De octrooi-wet.
Naast Minister Talma zit mr Fruin, voor
deze gelegenheid als regeerings-commissaris
optredende.
Dr Bos houdt «algemeeno beschouwingen,"
zegt, dat de voordoelen van een wetteljjke
regeling van het octrooirecht voor uitvindingen
de daaraan verbonden nadeelen verre over
treffen ontkent dat er verband zou bestaan
tnsschen piotectio en octrooirecht; acht de
gebeele regeling een groote verbetering.
Minister Talma antwoordt kort. zegt dat
Nederland thans uit zgn isolement verlost
wordt, herhaalt in andere woorden hetgeen
dr. Bos reeds in het midden bracht, gaat niet
in op de stijjdvraag of protectie met octrooi
recht samenhangt en brengt warme hulde aan
degenen, die deze regeling voorbereidden.
Ten slotte zegt Z.Ex., dat de regeering van
de 40 voo-gestelde amendementen et 3$ over
neemt, welke mededeeling groote vreugde te
weeg brengt. Mr. Fruin, die de Kamer bljjk-
baar nog nooit in vacantie-Btemrning heeft
bijgewoond, kjjkt zeer verbaasd op.
Daarna behandeling der overige amende
menten; ook dit gaat mot don Franschen slag.
Na korte discussie werden er twee inge
trokken en één aangehouden.
Morgen komt de Bneltrein weder voor,
gaan wjj met spoed verder.
Om de agenda nog op tgd af te doen, ie
besloten morgen en overmogen om tien uur
's morgens te beginnen en Donderdagavond
zitting te houden.
In Juni avondzitting 1 Nog nooit vertoond
Teven» deelde de voorzitter mede, dat het
Krupprapport was uitgebracht eu nog voor dat
de Ksvmet uiteen gaat in Comité-generaal be.
handeld zal worden.
In de couloirs heet 't, dat de conclusies deï
commissie niet geheel ten gunste van Krupp
luiden.
Prinses Marie von Wied f
Zooals in ons vorig nommer onder Laatste
berichten werd medegedeeld, is Woensdagmorgen
te Neuwied overleden Prinses Marie von Wied.
Zjj was buiten Koningin Wilhe'mina
prinses Juliana de laatste afstammelinge ait
het huis van Oranje-Nassauin haar verliest
onze Koningin haar laatste bloedverwante van
vaderszgde.
Wilhelmina, Fiederika, Anna, Elisabeth,
j^arie, prinses der Nederlanden, was op 5 Juli
1841 te Was?6110»1, geborenzjj was een doch
ter van prins Wederik der Nederlanden,
oom van wglen Koning Willem III, en
prinses Louise van Pruisen. Zjj had van haaf
vader een hooge levensopvatting en daarbjj
grcot&n eenvoud en beminnelijkheid geërfd.
Op 18 Juli 1871 trad zjj in het huwelgk met
prins Wilhelm von Wied, die op 22 October
1907 overleed uit dit huweljjk werden drie
-ons en twee dochters geboren.
De prinses woonde Bedert het overigden van
haar echtgenoot te Neuwied.
Vroeger was de vorateljjke familie Von Wied
gewoon een deel van den zomer in ons vader
land door te brongen, meestal op een harer
buitenverblijven nabjj den Haag.
De overledene vertoeide enkele malen ook
Domburg, o. a. een tiental jaren geleden,
geljjbtjjdig met Carmen Sylva, de koningin van
Roemenië, ook een prinseB Von Wied.
De laatste maal dat de in Nederland, maar
vooral in de residentie, zeer bekende Prinses,
Den Daag bezocht, was bjj gelegenheid van
den doop van Prinses Juliana, welke plechtig
heid Zjj met Haar dochter in de Willemskerk
bg woonde.
Het verlies van PrinseB Maria, die in vele
opzichten levendige belangstelling voor haar
vroeger vaderland bleef behouden, zal door
velen betreurd worden.
Dinsdag a. zal de vorstin in het familiegraf
te Neuwied worden bjjgezet.
De overlodene bezat uit de nalatenschap
van haar vader uitgestrekte eigendommen,
gelegen onder Wassenaar en de residentie.
In den loop der tjjden zjjn de meeste dier
eigendommen door verkoop overgegaan aan
H. M. de Koningin of aan particulieren.
Alleen het Hut's De Pauw met aangrenzend
landgoed BacJcersliagenaan den Loidscben weg
en het zeepaviljoen te Soheveningen met om
liggend terrein, heeft de Prinses tot aan haar
dood in eigendom behouden.
Nederlandsclie
bond van gemeente-ambtenaren.
Het opgewekt en uitvoerig jaarverslag van
den Nederlandschen bond van gemeente-ambtenaren
getuigt opnieuw van een bloeiend en vrucht-
haat vereenigmgsleven. Het ledental klom in
1909 van 3363 op 3422. Het getal onderaf-
deelingen vermeerderde met 2 en steeg op 34
met 1100 leden. De rekening wjjst een batig
slot aan van f 188 24u,.
Ingesteld werd eene Commissie voor het
leerlingwezen, waarin zitting namen de heeren
Van Eggelen, secretaris Heasden, Elenbaas,
burgemeester Krabbendjjke, en Klein, secretaris
Vrijenban
Opleidingscursussen voor gemeento-admini-
stratie bestaan in verschillende afdeelmgen en
onder-afdeeüngen.
De Vereoniging trad vooral wederom in het
krjjt voor de bezoldiging der ambtenaren ter
secretarie, die in vele plaatsen nog volstrekt
onvoldoende is en menigmaal minder bedraagt
dan het loon van arbeiders zonder de geringste
vakkennis.
Met dankbaarheid wordt gewaagd van de
bereidverklaring van Gedeputeerde Staten van
Zuid-Holland, Overijssel. Z e e 1 a n d, Gronin
gen en Friesland om, waar noodig, bun invloed
tot verbetering aan te wenden.
De meest belangrjjko werkzaamheid intus-
achen was nu ook weder de actie voor het
verkrjjgen eener Rjjkspensioenregeling voor
gemeente-ambtenaren en hunne weduwen en
weezen. De hoop wordt uitgesproken, dat deze
regeling zeer spoedig haar beBlagkrjjge.Minister
Heemskerk noemde het bg de begrootings-
beraadslagingen een schande, dat er in ons land
nog ambtenaren zgn zonder pensioenaanspra
ken. Het dringend verlangen naar de regeling
ie onder de gemeente-ambtenaren algemeen,
want eiken dag als het waro vallen nieuwe
slachtoffers.
Andere belangrijke zaken, waarmede de Ver-
eenigmg zich inliet, warenregeling rechts
toestand gemeente-ambtenaren, uitgaaf van
studiewerken, bureau voor plaatsing van tjjde-
ljjke ambtenaren, muBeum voor gemeentebq-^
hoer, bondsbibliothe^ jtórkoekjë, holpfonds
Vö gemefente-Umbtsn&ren, afschaffing Zondags
vergaderingen, prjjsvragen gemeente-admini
stratie, zekerheidstelling door gemeente-ambte
naren, bevolkingsadministratie. Verscheidene
andere, waaronder zeer belangrgke,onderwerpen
zgn bg het bestuur in voorbereiding.
Bg kon. beslnit:
is aan mr A. J. Ellens, in verband met zgno
benoeming tot eubat.-griffier bg de arr.-recht-
bank te 's-Gravenhoge, op verzoek, eervol ont
slag verleend als adj.-commies bg bet Dep.
van landbouw enz. en is, voor den tgd van
één jaar, benoemd tot adjunct-commies bjj
voormeld Dep., mr P, H. Bitter Jr, te 's Gra-
venbage
is ingetrokken het besluit waatbg jhr mr
H. W. van Asch van Wjjck werd benoemd tot
mede-vertegenwoordiger van de Ned. Regee-
ring bg bot in 1910 te Washington te boude*
VUlete Internationaal Penitentiair Congres, en
als zoodanig benoemd jhr mr D. O Engelen,
president der arr-rechthank te Zutphen, zulks
huiten bezwaar van 's Rjjke schatkist;
in den commies der postergen 2de kl.
M. E. A Boohione, wegenB ziekte, als zoodanig
eervol ontslag verleend
is benoemd tot directeur van het post- on
telegraafkantoor te Bergen (N. H.), H. G. Fjjn,
thans in geljjke betrokking te Lekkerkerk
is benoemd tot tweede-klerk bg de directie
van de rijkspostspaarbank, D. J. G. van Ooat-
ien, thans tgdelgb ambtenaar bg die instelling.
Bjj den Egyptischen gezondheidsraad bestaat
gelegenheid tot plaatsing van een Nederlander,
niet jonger dan 25 en niet ouder dan 40 jaren,
als bewaker der schepen die in quarantaine
het kanaal van Suez doorvaren. Voor die be
trekking wordt vereischt kennis van hetFransch
of Engolsch, alsmede van hot Duitsch ot
Italiaansch.
Voor nadere bijzonderheden zie men de Si.
Cl. no. 144.
De gewone audiëntie van den Minister van
buitenlandsche zaken zal Vrjjdag a. s. niet
plaats hebben.
Oost-Indië.
Te Batavia is opgericht een Indische Uni-
versiteitsvereeniging welke tot doel heeft het
verkrjjgen van een Indische Universiteit, het
bevorderen van het hooger en het daarbjj
aansluitend onderwijs in Ned. indië. Men zal
het doel traohten te bereiken onder moer door
het stichten en het doen houden of steunen
van inrichtingen voor gymnasiaal onderwjjs
in Ned. Indië, door het doen houden van een
of meer bibliotheken op het gebied van kun
sten en wetenschappen, het doen houden van
lezingen en voordrachten de belangen van
het hooger onderwjjs in Indië betreffend, het
richten van vertoogen en rekwesten tot de
bevoegde macht. Het hoofdbestuur beBtaat
uit vele toonaangevende personen.
Uit Stad en Provinole.
Naar wjj vernemen, wordt aan een klacht
dezer dagen door den heer H. A. van Dalsum
den officier van justitie aan de rechtban k
alhier ingediend tegen den heer P. F
Fruytier, lid der Tweede Kamer en lid van
Gedeputoerde Staten van Zeeland, geen ge
volg gegeven.
De heden alhier gehouden jaarlgksche
paarden- en veulenmarkt bracht heel wat
levendigheid aan.
Er Btonden een 250tal dieren aan do lgn,
voor het meerendeel met van betere kwaliteit
dan het vorig jaar, dus middelmatig.
De handel was vrjj levendig, vooral door
dö belangrgke aanboopen vanwege de verlo-
tingscommissie. Er waren ook nog al wat
vreemde kooplieden.
