Verkööpimjëirsnz.
m
LAATSTE BERICHTEN.
BUITENLAND.-
Beknopte Mededeelingen.
melk en eieren uitgaven vordert, die meestal
niet lang kunnen worden volgehouden
c. dat het voedsel van bet gezin over het
algemeen smakoljjker en voedzamer zal. wor
den. Vleesch en spek en ook groente ont
breekt dikwjjls bg het middagmaal van deze
menschen. Door Bpgzen toebereid met geiten
melk kan dit belangrjjk smakolgker en voed
zamer worden.
Veel bepaald nauwkeurige gegevens, betrek
king hebbende op voldoend langen tjjd voort
gezette onderzoekingen over do samenstelling
van geitenmolk, z|jn inleider met bekend.
Daarom is van do gemiddelde hoeveelheden
aan voedende bestanddeelen daarin niet veel
te zeggen. Aangenomen mag wel wordon dat
gemiddeld do hoeveelheden daarvan niet be
langrgk verschillen mot die in koemelk. Boven
koemelk heeft geitemolk echter voor
1. Dat het vet in do kaasstof daaruit gemak
kelijker verteeten. Hot vet ia fjjner verdeeld,
terwgl de kaasatof in bare stremming moer
overeenstemming vertoont met die uit vrou
wenmelk dan uit koemelk, Vooral daarom ook
is geitemelk voor zuigelingenvoeding te pre-
fereeren.
2. Tuberculose komt ondor geiten zelden, in
ieder geval minder dan onder de koeien, voor.
Meestal kan men daD ook zonder gevaar de
geitenmelk, mits ze zindelgk gewonneD is,
rauw aan kinderen geven. Elke arbeider die
een paar gezonde geiten houdt, kon eiken dag
over een flinko hoeveelheid „gezondhoidsmelk"
beschikken. Hg bohoeft van Oud Bussem of Het
Huis ter Aa geen klant te worden.
Zonder nog te spreken van de boter en de
kaas, die mon in sommige streken, als o. a.
op Walcheren, uit geitenmelk maakt, van de
smakelijkheid en de hooge voedingswaarde
van het vleesch van jonge gei ton en
waarde dor hinden, gelooft spreker wol zjjn
hoorders al reeds van het grooto belang, ge
legen in het bezit van oen paar werkelijk
goede molkgoiton voor een arbeidersgezin te
hebben overtuigd.
In eeno provincie als Zeeland, waar de
teelboerderg overheerscht, en waar zoovele
djjken en wegen zjjn, kunnen geiten door
laudarbeiders zeer goedkoop worden gehoudon.
Het gemeenschappelijk huren van wegkanten
of stukken djjk zou op vele dorpen z. i. aan
beveling verdienen. Verder komt hot hom
voor, dat de landbouwers het best van hunne
sympathie voor dit arbeidersbelang, wat in
direct ook hun belang is, zouden bljjk geven
door het onder billjjko voorwaarden verhuren
van enkele roedon klavers en wat greppel-
en slootkanten.
In Zeeland is reeds nu het houden van
geiten onder de landarbeiders tameljjk alge
meen. Naar schatting wordt op elke tweo
arbeidersgezinnen gemiddeld eeno goit
houden. De meesto geiten komen voor op
Walcheren, in het lage land van Schouwen en
langs de duinkanton. Op Walcheren kan men
gemiddeld op twee molkgoiton per arbeiders
gezin rekenen sommigen houden daar 6 tot 7
geiten. Dikwgls wordt uit de melk daarvan
boter en kaas gomaakt, beide op do tentoon
stelling te zien. In verschillende gedeelte van
Zeeland echter, o. a. ook in Zeouwsch-Vlnan-
deren, is het wenscholjjk dat de geitenhou-
derjj onder do arboidors algemeen wordt.
Spreker heeft telkens, wanneer hg daar straks
bot houdon van geiten voor landbouwarboiders
aanbeval, don nadruk or op gelegd, dat dit
zouden moeten zjjn goede geiten-
Onder con goode geit verstaat hg een dier
dat gezond is en stork gebouwd, met te klein
is en dat volwassen zjjudo, zonder al te hooge
eiscben aan de voeding te stellen, per jaar
600 A 700 litciB melk opbrengt.
Haarkleur en al of niet gehoornd zjjn, zjjn
bjjzaken. Zoo'n goede geit moet na hot lammen
minstens 3 liters molk per dag kunnen geven
en het melkzeven minstens 40 A. 45 weken
per jaar kunnen volhouden. De allerbeste
geiten geven nog belangrgk meer. Soms tot
1200 liters per jaar. Na hot lammen geven
enkele dioron 6 it 7 liters molk por dag. Zoo
hoog behoeven we echter voorloopig onze
oi8chcn nog niot stellen, om van groote ver
betering te kunnon sproken. De geiten, die
nu in Zeeland worden gehouden, zooals inlei
der op verschillende tentoonstellingen der
Zeeuwsehe geitonfokveroenigingen m de ge-
legenhoid was waar te nemen, voldoen in de
verste verte nijt aan de straks genoemde
billjke eisohen.
Verleden jaar zag hg op de tentoonstelling
der Duitsche Landbouw-Maatechappjj to Leipzig
een 300tal geiten en., bokken uit streken
waar men veel aan de veredeling van het
geitenras had gedaan. Die dieren waren
alle flink ontwikkeld, stevig gebouwd en ge
zond en gaven veel melk. Van 4.5 en zelfs
6 liters melk per dag na het lammeren hoorde
mea herhaaldelijk spreken. De meeste Zeeuw-
scne geiten daarentegen zgn klein, heel dik
wgls zeer verzwakt en ougelukkig gebouwd,
terwjjl molkopbrengsten boven 2 liters per
dag na hot lammeren reeds zeldzaam zgn.
Ook houden do dieren na het weer drachtig
worden het melk geven gewoonljjk niet lang
meer vol en gaan te spoedig droog.
Dat onze Zeeuwsche geiten zooveel achter
Biaan bjj de veredelde geitenrassen vindt zgn
oorzaak daarin, dat men tot nog toe hier bjj
de geitenfokkerjj alles maar aan de natuur
overliet, daarbjj zondigende tegen de eerste
grondregels eener doelmatige fokker jj.
Op de afstamming van de bokken werd
nooit gelet De dieren werden veel te jong en
te veelvuldig gebruikt. Dan word veelal een
familieteelt bedreven die op ander gebied
zonder voorbeeld ie. Bjj do keuze der joDge
geiten werd gewoonljjk op de eigenschappen
der moodergeit niet gelet.
Thans zien we echter gedurende een paar
jaren overal in ons land eene bewegiDg om het
geitenras te verbeteren. Ook onder de Zeeuw
sche geiteubouders bestaat hiervoor grooto be
langstelling. Een 19-tal geitenfokvereenigingen
met ongeveer 775 leden, die samen 1200
melkgeiten houden, zgn opgericht. Bovondien
kwam in den herfst van het vorige jaar tot
stand de Vereeniging lot bevordering van de
geitenfokkerij in Zeeland, waarbjj zich alle
i bestaande geitenfokvereenigingen aansloten.
De geitenfokvereenigingen namen in hunne
reglementen op
1. De vereeniging stelt tor besohikking van
de leden een of meer goedgebouwde bokken,
die van beste melkgeiten afstammen. Deze
bokken worden voor gemeenschappeljjko reke
ning aangekocht en bjj een der leden gestald.
Eenmaal per jaar wordt van alle melk
geiten der leden eene tentoonstelling gehou
den. Hier worden de bestgebouwde geiten,
totaal 15 A 20 0/0 van do aangesloten dieren,
uitgezocht. De eigenaars van dezo geiten wor-
verplicht van een dag per week overeen
geheel jaar de melkopbrengston daarvan te
meten en aan te teekene». Hiervoor worden
melkmeot flesschen verstrekt van tweo liters
inhoud, op elke 0.2 liter gemerkt. Zgn de
melkopbrengsten voldoende, dan worden de
dieren in een der ooren gemerkt en inge
schreven in het stamboek der vereeniging.
e jongen der stamboekgeiten en van
den vereenigingsbok moeten zorgvuldig opge
kweekt en zoo mogeljjk onder de leden der
fokvereeniging verkocht worden.'
De Provinciale Vereeniging stelt zich ten doel:
1. Bjj invoer van fokmaterinal van oldere
behulpzaam te zgn en samenwerking tusschen
de vereenigingen te bevorderen.
Thans worden de meeste bokken voor de
vereenigingen ingevoerd uit Hessen in Duitsch-
livnd, waar veredelde Saanengeiten worden
gekweekt. Ook enkele geiten worden
daar ingevoerd. Omdat de voorraad werkeljjk
uitmuntend fokmatoriaal in onze Provincie
zeer klein ie, zal getracht worden dezen herfat
door middel van de heeren Visser en Zuurbier
een flink getal goede Saanenbokken en geiten
uit H.C33QU in Zeeland in te voeten.
Vanwege de Provinciale Vereeniging zal
einde Juli over dien invoer eene ciroulaire
worden uitgegeven waarop nadero inlichtingen
Hetligt in de bedoeling van de Provinoiale
Vereeniging om, zoodra een voldoend getal
zeer goede bokken en geiten in Zeeland be
kend zullen zgn zelf de bokken voor de ver
eenigingen te tokken. Daartoe zou het noodig
zgn voor Zeeland een fokstation op te richten
De van uitstekende ouders geboren bokjes,
door de Provinciale vereeniging op een leef-
tgd van enkele weken opgekocht, zouden in
dat fokstation zorgpuldig opgekweekt kunnon
worden en later over de Provincie verdeeld.
Hot komt inleider voor dat een dergeljjk fok
station voor de verbetering van het geitenras
in onze Provincie groote vruchten zou afwer
pen. Hjj hoopt van harto dat het aantal dona
teurs van onze Provinciale Vereeniging, dat
nu ruim 60 bedraagt, zoo zal stjjgen, dat op den
duur alleen hunne bgdragen in staat zullen
stollen het fokstation te exploiteeren.
2. Door inwisseling van bokken tusschen
de verschillende veroonigingen elk jaar, iami-
lieteelt te voorkomen, zonder genoodzaakt te
zgn goed fokmaterinal te Bpoedig van de hand
te doen.
3. Door bet gratis uitgeven van eenvoudige
geschriftjes en bet doen bonden van lezingen
de kennis omtrent de geitenhouderjj te ver
meerderen. Reeds werden verschillende lezin
gen gehouden en een tweetal geschriftjes
verspreid.
4. De stamboeken on hulpmiddelen voor
het merken gratis aan de vereenigingen te
verstrekken en het gebruik van melkljj9ten en
melkmeotflesschen onder de goitenhouders te
bevorderen.
5. De vereenigingen fioantieol to steunen.
De Provinciale Vereeniging ontving van de
Regeering over dit jaar een subsidie van
f 700. Aan de Provincie werd verzocht een
subsidie van f 300 te mogen ontvangen. Een
COtal donateurs dragen ongeveer f 100 bjj,
terwjjl de aangesloten vereenigingen van de
ongeveer f 900, die de leden opbrengen,
f 80 aan de Provinciale voreoniging afdragen.
Langzamerhand noemt de belangstelling in
het werk der Provinciale Vereeniging toe
wordt het nut daarvan meer erkend. Op hot
gebied echter van de veredeling van do koeien
onzer arbeiders hebben wjj in onze Provincie
nog maar pas de eerste sohreden gedaan. Om
te bereiken wat in sommige gedeelten van
België en Dnitecbland reeds bereikt is, zal in
de eorste plaats noodig zgn krachtigo eens
gezinde werkz amheid van de geitenfokver
eenigingen. Daarbg kan echter de steun en
do medewerking van de landbouwers en van
de landbouw-autoriteiten veel helpen.
Vanwege de Provinciale vereeniging zullen
op de tentoonstelling worden ingezonden een
6tal zeer goede en een 6tal tomeljjk slechte
melkgeiten. Bovendien zullen daar enkele
andere zaken zgn betrekking hebbende op het
werk onzer vereeniging. Ook zal er gelegen
heid zgn zich daarbg als donateur aau te
sluiten.
Spreker besloot met te zeggen dat het hem
zeer aangenaam zou zgn wanneer hem mocht
bljjken dat door dezo inleiding de belang
stelling in het werk der geitentokvoroonigin-
gen werd vermeerderd.
De heer H ombach sprak zgn instemming
met het gesprokene uit en zeide bereid te zgn
gratis tien beste geiten uit DuitBchland to la
ten komen om die te verloten onder de ar
beiders in de verschillende afdeelingen, wer
kende bjj leden der Maatschappjj.
De heer Van Dixhoorn sprak eenige woorden
van dank tot den voorzitter der Maatschappjj
do verschillende autoriteiten en allen die naar
Axel waren gekomen.
De heer J. de Feyter te Zaamslag besprak
de onbetrouwbaarheid van de landbouwatati-
ken, dit met feiten illustreerend. Verder deelde
hg mede dat vele landbouwers een stuk land
aan hun arbeiders afstaan, en zou wensohen
dat de Minister van landbouw ook omtrent die
zaak beter werd ingelicht dan na het geval
bljjkt te zgn.
Met do bearbeiding der statistieken zag hjj,
in plaats van de veldwachters, liever belast
leerlingen van landbonwoursussen.
De voorzitter bracht aan de heeren Lncieer
en Vael dank voor wat z'jj in het belang der
paardenfokkerij a'8 lid der keuringscommissie
hebben gedaan.
Een der leden besprak nog de afsluiting der
wegon en beval een betere regeling voor de
afkondiging aan. Het plaatsen van borden op
de wegen achtte hjj wenscheljjk.
Do hoer Hombach wees op wat in Duitach-
land geschiedt, nl. het uithangen van een
bepaalden wimpel op de torens.
De heer Van Dixhoorn wees op de bezwaren
tegen dit laatste, bjjv. bjj mist. Hg zou aan
de grens der gomeanten een aankondiging
willen aangebracht zien bjj sluiting der wegen.
Het dagelgkacb beBtuurzal deze zaak overwegen.
De Voorzitter wees nog op de belangrijkheid
dor tentoonstelling van Donderdag en wensohte
allen nog genoeglijke dagen in Axel.
Na rondvraag werd de vergadering door
den voorzitter gesloten.
Na afloop der algemeens vergadering maakten
zeer velen gebruik van de gelegenheid deel te
,en aan den rjjtoer, waaraan, dit is iets
nieuws, ook tal van dames haar tegenwoordig
heid gaven. Een 80 rjj tuigen namen er aan
deelhet weer was vrjj goed.
De toer gaat over de Sassing, Blikatraat,
Zaamslag, waar op de hofstede De Punt eenige
vorverschingen zullen worden gebruikt en het
muziekgezelschap van Zaamslag aanwezig zgn
zal. Door den Ca/Aarenapolder keert men weer
iar Axel terug.
De dag wordt besloten met den gewonen
gemeensohappeljjken maalt jjd, waarvoor ook
zeer veel animo is.
Bjj de heden gehouden aanbesteding voor
de levering van aardappelen voor de soldaten-
menage to Middelburg voor het tjjdvak
van 16 Juli tot 31 October 1910 werd ii
schreven door de heeren A. van Sorge voor
f 1.86, S. Boogerd voor f 1.87 en J. Sanderse
voor f 1.91 per H.L.
Alle drie wonen te Middelburg.
Door den Notaris H. R. Struve werd Dinsdag
morgen te Domburg publiek verkochteen
winkel- en woonhuis met schuur, kolenhok,
erf en tuin, in het Karregat te Domburg, wjjk
E no 16, groot 1 are en 64 centiaren-
Kooper werd, zooals we reeds meldden, M.
J. 1. Sprenger aldaar voor f1700.
De uitvoering der onlangs door het ge-
meontebeatnnr van Stavenisse aanbestede
werk tot vergrooting on uitbreiding van het
havenplein is gegund aan den minsten in-
achrjjver, do heer Versohelling uit Neuzen.
Namens de balie voerde de heer mr. M. J.
de Witt Hamer nog het'woord. Hjj wenschte,
na een korte herdenking aan diens voorganger,
jhr. Van den Brandeler van harte gelnk, en
nitte de hoop dat de verhouding van dezen
tot de balie steeds een zeer vriendsohappelgko
moge zjjn, gesteund op wederzjjdsohe waar-
deering.
Daarna sloot do president de openbare zitting.
EINOKXAHEN tiYHMSI CM.
Geslaagd voor het diploma A de heer W.
T. Fcuin, B de heeren J. P. A. Koopmaua en
A. C. Pekelharing.
ZENDINGDAG.
Op de schoone buitenplaats Berkenbosch onder
Oostkapelle werd heden de achste Zen
dingsdag, uitgaande van de Hulpzendingsver-
eeniging Utrechtsche Zendingsvereeniging, ge-
De heer Van Mello, predikant te Kralingen
hield de openingsrede.
Verschillende sprekers voerden het woord
en het fanfarekorp Crescendo van Oostkapelle
begeleidde den zang.
Er was eon druk bezoek.
EEN GOEDE VONDST.
De oeBterkwookers te Yerseke hebben
niet stilgezeten om ook de verleden week in
de Noordzee ontdekte oestorbank te vinden,
en het schjjnt al met sacces.
Althans meer dan één kweoker zal stoom
trawlers huren (ol hebben het al gedaan) daar
de in gebruik zjjnde stoom- en zeilvaartuigen
ongeschikt zgn.
UIT DB STAATSCOURANT.
Benoemd tot vaandrig de reserve-sergeanten
van het derde regiment infanterie H. van
Gratink, F. Goossens en J. Zanio.
Overgoplaatst bjj de Wester-Schelde ver
lichting de Biezehngsche ham lichtwachter
Th. Verblauw te Ooatorhoofd, ter vervanging
van J. Thomson die op verzoek eervol ont.
slagen is.
meterotand 772.5
Thermometer en Verwachting,
15 Juni.
Thermometer alhier 8 u. tb 58gr.
12 u. 64 gr4 u.
Hoogste bai
Lahngue.
Laagste 756.7to Bodo.
v oïwsohriEg tot den avond van 16Juni
zwakke tot matige N. tot N.O. wind, half be
wolkte lucht, w&aracgjjnljjk droog weer en
warmer temperatuur.
Deze opgaaf is van hot Kon.Ned. Metereoio
gisoh instituut te De Bilt.
BEN INSTALLATIE.
Heden middag had in een plechtige open
bare zitting der ArrondiBBements-rechtbank
alhier, de installatie plaats van jhr mr dr
L A. van den Brandeler als substituat-gnffier
bjj die rechtbank.
Na voorlezing zjjner benoeming, nam de
officier van justitie, mr J. J. Carsten, het
woord. Hg herdacht in zgn rede den vorigon
griffier, mr R. F. C. H. baron Bentinck, die
ruim acht jaren trouw en nauwgezet zgn
plicht heeft vervuld. Hg hoeft zgn promotie
volkomen verdiend on spreker hoopte dat het
hem in alle opzichten wel mocht gaan. Den
nieuwen titularis wenschte hij, ook nameuB
zgn ambtgenoot die tot zgn spjjt hier niet
tegenwoordig kon zgn, van harte met zgn
benoeming geluk.
Spreker hoopte dat hg aan de verwachtingen
die van hem werdén gekoesterd, steeds beant
woorden moge en stelde zich, evenals zgn
ambtgenoot, gaarne beschikbaar bjj alle ge
legenheden waar halp of raad van hunne zjjde
noodig of wenscheljjk mocht zgn.
Daarna nam de president, mr. B W. F.
Kronenberg het woord. Ook hjj herdacht in
een korte toespraak den jj ver en de nauwgezet
heid, de welwillendheid en voorkomendheid
van den vorigen substituut griffier en wenschte
hem geluk en voorspoed op zgn verdere
levensbaan.
Toen wenschte bjj den nieuwe titularis geluk,
herdacht diens promotie, zgn dubbel doctoraat
en vroegeren werkkribg en hoopte dat lust
en opgewektheid naast eön goede gezondheid
zgn deel moge zgn.
Daarna verklaarde hg jhr Van den Brandeler
geïnstalleerd en verzocht hem de voor hem
bestemde zetel te willen innemen.
Jhr Yan den Brandeler dankte hierop aller
eerst H. M. de Koningin voor ajjne benoeming
en den fangoerenden Minister van Justitie
voor zgne voordracht.
Hg hoopte aan de in hem gestelde eisohen
te kunnen voldoen en zeide te zullen trachten
de onderlinge verhouding steeds een aange
name te doen zgn. Hg beval zicb aan bg
den griffier, wiens grooto ervaring hem van veel
nut kan zgn. Daarna dankte hg alle aanwe
zigen voor hunne tegenwoordigheid.
•»VW&3SJy>& KflMOï -
De Kamer verloonde aan den Lfaie-liberaal
Van Doom verlof op een nader te bepalen
dag vóór het reces den minister van buiten-
landsche zaken to interpelleeren over
Borromeus-encyclieb.
EEN OPSTOOTJE DAT ZICH
UITBREIDT.
MONT1GNY, 15 Juni. Te Gazelle daagden
vier Belgen de Fransche bevolking uit. De
gendarmen arresteerden de Belgen. Bg het
opstootje werden voorts 9 personen gearresteerd,
De bevolking wilde den trein met Fransche
arrestanten niet doen vertrekken.
'a Avonds was hot vorkeer op den openbaren
weg gestremd. Vele Belgen vertrokken. Drie
brigades gendarmerie zgn tot versterking aan
gekomen.
DB CIVIELE LIJST IN PRUISEN.
BERLIJN, 15 Juni. Het Heerenhuis nam
zonder debat de voorstellen tot verhooging
der civiele Igst aan.
EEN AANSLAG.
FRANKFORT a/M. 15 Juni. Gisteren werd
op de villa van den bankier Alex Mayer een
aanslag gepleegd, vermoedelgk met een bom_
Het huis werd vernield, persoonlgke onge
lukkeu hadden niet plaats.
TURKIJE EN GRIEKENLAND.
KONSTANTINOPEL. De boycotbeweging
tegen Grieksohe waren noemt toe. Regeering
weigerde de exequatuur vau den Grieksohen
consul te Serrestent.
HET VEREENIGD ZUID-AFRIKA.
PRETORIA 14 Jani. Botha zgD politieke
verklaring afleggende, hoopte dat de partjj-
organisaties zouden samensmelten in een groote
Zuid-Afrik. Nationale, met breede beginselen
en dat de regeering verschillende rassen in
één groot volk zou weten op te lossen.
VERKOOPINGEN EN VERPACHTINGEN
IN ZEELAND.
Datum. Plaats. Voorwerpen. Information.
16 Juni Middelburg, Manufact., Struve.
16/17 Middelburg, Manufact. Notarishuis.
16 Middelburg, Huizon. Struve.
16 Arnemuiden, Huis en erf, Van Oleef.
17 Serooskerke, Bouw- en weil. Hosang.
21 Oostkapelle, Hofstede, Hosang.
22 Bigcekerke, Wei- en bouw]., Loeff.
23 Middelburg, Huizen en erven Hosang.
23 Middelburg, Scheepsinvent., Hioolen.
24 Zoutelande, Hofstede, Hioolen.
28 Ritthem, Huizen, Paap.
5 Juli W. Souburg, Inspan, Loeff.
6 Middelburg, Inboedel, Vervaat.
6 Ritthem, Inspan. Hosang.
7 Middelburg, Huis enz Verhulst.
13/20» St. Philipsl., Huizen en
land, V. Steenbergen.
15 Biggekerke, Inspan, Loeff.
Zoutelande, Inspan en
vruchten, Hioolen.
Verzending en laatste bualichting der MAIL
aan het postkantoor te Middelburg.
OONT-INDEft
{Alles plaatselijke ifd.)
Rotterdam (Lloyd) (6)17 Juni 7.21 'anam
Marseille (Fr. dienst). 18 Juni 5 57 'smor.
Senna (Nederl.) 21 Jnui 7.21 'b nam
AmBterdam(Nederl.)(6)24 Juni 7.21 a nan f|
Pruisen en de Knrie.
Maandag heeft de Paus aan den Pruisischen
gezant het antwoord op de klacht overhandigd
en Dinsdag heeft de officieuB9 Nordd Allg. Ztg
de beide diplomatieke stukken gepubliceerd,
waarvan we hier een vertaling laten volgen
Den 6den dezer word aan den Pruisischen
gezant bjj het Vaticaan telegrafisch een op
dracht gegeven om aan den kardinaal-staats
secretaris de volgende nota te overhandigen:
In no 9 der Acta Apistolica ^edit i8 onder
dagteekening van 26 Mei een encycliek ver
schenen Bditae saepe dei ore sententiae, waarvan
het negende deel oordeelen bevat over de
Hervormers en over de vorsten en volken, die
Hervorming zgn toegedaan. Die oordoelen
zgn niet beperkt tot de dogmatischo en ker-
keljjke tegenstelling der godsdiensten, maar
strekken zich ook uit op moreel gebied.
Het heeft niet kunnen nitblgven, dat deze
oordeelen eon diepgaande ontstemming in allo
evangelische kringen van Pruisen hebben ver
oorzaakt, die zioh zwaar gekwetst voelen in
hun godsdienstige, zedeljjke en staatkundige
gevoelens. De koninkljjke Pruisisohe staats-
regeering ziet zich daarom genoopt tegen deze,
ook aan de Pruisische bissohoppen gerichte
kennisgeving protest Verwahrunaan te tee
kenen.
Tegeljjk wjjst zjj er op dat de verantwoor-
deljjkheid voor storingen vanden godsdienstvre-
welke een gevolg van het rondschrjjven sjjn,
alleen die plaats treft vanwaar dat achrgvon
is uitgegaan.
Dit meent de Pruisische regeering die bjj
den Apostilischen stoel een diplomatieke ver
tegenwoordiging onderhoudt in hot belang van
de goede betrekkingen tusschen staat en kerk,
met des te grooter rechtvaardiging te kunnen
doen uitspreken door haar vertegenwoordiging,
daar zjj, trouwens haar grondwettelijke plioh-
ten naar streeft met alle ernst en alle midde
len tot behoud en de bevestiging van den vrede
tusschen de evangelistische en katholieke be
volking van den staat.
De gezant heeft die opdracht den 8ste uit
gevoerd, en daarbg overeenkomstig de hom
gegeven instructie, de bepaalde verwachting
uitgesproken dat de pauseljjke kurie middelen
en wegen zou vindon, geschikt om het uit
de publicatie voortvloeiende nadeel zoo voel
mogeljjk te verhelpen.
In bet bjjzonder zou Pruisen verwachten
dat de enoyoliek noch van de kansel in de
Duitsche diocesen zeu worden afgekondigd
noch gepubliceerd m de bisschoppelijke
officieele bladen.
Den elfden dezer werd aan den gezant
officieel meegedeeld dat de Paus reeds aan de
Duitsche bisschoppen bevel had gegeven de
bedoelde kennisgeving en publiceering der
encycliek na te laten.
De 131e (Maandag) heeft de Kurie aan den
gezant de volgende nota overhandigd, door den
kardinaal-staatssecretaris onderteekend
»De ondergeteekende kardinaal-staatssecre
taris heeft de eer aan zgn excellentie, don
Pruisischen gezant, de ontvangst te berichten
van de beleefde nota van 8 dezer over de
opwinding die zich vertoond heeft in de Pruisi
sche bevolking na de publicatie der encyoliek-
Editae saepe.
De Heilige stoel meent dat de oorsprong
dier opwinding hierin moet wordon gezocht,
dat het doel hetwelk men met de encycliek
op het oog bad, niet juist is begrepen, en dat
daarom eenige van haar zinnen zjjn uitgelogd
in een geest, waaraan de bedoelingen van den
Heiligen Vader geheel vreemd zgn.
Het is daarom aan den ondergoteekenden
kardinaal opgedragen te verklaren dat Zjjn
Heiligheid met oprecht leedwezen het bericht
van zulk een opwinding hoeft vernomen, daar
zooala reeds openljjk en formeel verklaard
een of andere bedoeling tot beleediging
van de nïet-katholioken in Duitschland en
hun vorst verre was van zgn ziel.
De Heilige Vader heaft overigens nooit een
gelegenheid laten voorojjgaan om zjjn oprechte
achting en sympathie voor het Duitsche volk
en zgn vorsten te doen bljjken, on heeft nog
ODlangs het genoegen gehad, aan die gevoelen
opnieuw uiting te geven. De ondergeteekende
kardinaal maakt van deze gelegenheid gebruik
aan zgne exellentie do uitdrukking te
verzekeren van zgn bgzondece hoogachting."
Do Paus batreurt de veroorzaakte opwinding,
maar hjj geeft niet de schuld aan zjjn encycliek.
Hjj zoekt de oorzaak hierin dat men »het
doel" der encycliek niet begrepen hoeft, en
daardoor in eenige zinnen over de Her
vormers als mannen met aardsohe neigingen,
vjjanden van het kruis, wier afgod de buik is,
enz. een beteokenis heeft gelegd die geens
zins in de bedoeling van den Paus lag
De mededeeling zal natuurljjk als oprecht
worden aangenomeu. Maar menigeen sal er
toch wel de opmerking bjj njaken dat de
Paus een volgenden koer wat duidoljjker in
zgn bedoeling mag wezen.
Maandag is in den gemeenteraad van Ant
werpen hot geval-Coremans ter sprake gekomen,
d i. de kwestie van diens betrekkingen tot de
trammaatachappjj, do sommen, dio hjj van baar
ontvangen heeft, de beloften hem gedaan over
de samenstelling van den raad van beheer, en
bet aandeel dat hg heeft genomen in de
debatten van den gemeenteraad over hot ver-
leenen der concessie.
Er was een brief ingekomen van don heer
Coremans die ziek is waarin ,hjj ver
klaarde indertjjd bjj de overname als bemid
delaar voor zgn diensten 200.000 frc. te heb
ben ontvangen. Ma'iT dat was voor verricht
werk, en andere betrekkingen tot de tram-
maatschappjj had hjj niot gehad. Hg was dan
ook bjj de bespreking en stemming in den
raad aanwezig gebleven, omdat bjj er geen
persoonljjk belang bjj had.
Bertrang, het raadslid dat de kwestie aon do
orde had gesteld, hield vol dat Coremnns wel
belang in de zaak had. Na eenig debat werd
de kweBtie verwezen naar de commissie voor
betwiste zaken.
In de Dinsdag bjj het Engolsche Lagerhuis
overgelegde koninkljjke boodschap betreffende
