MIDDELRURGSCHE COURANT
kW
wf
Vrijdag
13 Mei.
De vrouw in ien ban!
Kameroverzicht.
H\ III.
153* Jaargang.
1910
Dezo courant verschijnt d»gelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
?sj|» per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f S.
Afzonderlijke nummers kosten cent.
Advertentiën bjj abonnement op voordeelige voorwaarden'
Prospeotussan daarvan zjjn aanBhet bureau te bekomea.
Advertentiën voorilbet eerstvolgende nummer moeten des middags v66r één nnr
aan het bnreau'beiorgd zjjn.
Advertentiën t 10 rent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte», dood- ea
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 rogeli f 1.50; elke regel
SO cent* Reclame» 40 oant per regel. Öroote letters naar de plaata, die zij innemen,
Tot de plaatiiag van advertentiën en reclame», met'-af komstig uit Zeeland, betreffend*
Handel, Nijverheid oa Geldwezen, is gerechtigd het Algssatea Advsrttstie-Bsrean A. DB i£
MAR An., N.m Vssrbariwsl 86», Amsterdam.
Maandag, Tweeden Pinksterdag, zal de
Middellurgsche Courant niet versohijnen.
Middelburg 12 Hei.
De Minister ven Binnenlandeche Zaken
heeft dezer dagen in eeno kwestie, die reeds
langen tijd menig gemeentebestuur hoofd
brekens kostte, door een wettelijk voorstel
een middel aan de hand gedaan om haar
op te lossen.
Wjj bedoelen het ontslaan van gehuwde
Is thans nog dien besturen bet verwijt
te doen dat zij, zulk een ontslag gevende,
aan willekeur en wetsontduiking zich Bohul-
dig maken, voor het vervolg, mocht het
kort geleden ingediende wetsontwerp wet
worden, hebben zij een hoogeren lastgever
aan bun zijde.
Ben zeer eenvoudig middel heeft daartoe
de Minister bedacht. Hij sloeg daarbij
den weg in, hem door het Ministerie-
Kuyper naDgegevon. Toen reeds, in 1904
werd bij kon. besluit voorgeschreven dat
vrouwelijke ambtenaren bij Posterijen en
Telegrapbie ontslag moseten nemen, wan
neer zij in het huwelijk traden.
Znlk een voorschrift nu wonscht de
Minister Heemskerk uit te strekken tot alle
vrouwelijke ambtenaren en onderwijzeressen,
in strijd du» met de meening van het
Ministerie-Do MeeBter, dat door intrekking
van genoemd kon. besluit weer de vrijheid
aan de vrouwelijke» ambtenaren teruggaf.
De leider van het tegenwoordige Kabinet
wil echter deze kwestie, zeer ten nadeele van
de gehuwde vrouw, op vaster grondslag,
bf de wet regelen
Van het ingediende wetsontwerp maakten
wij reeds melding.
Het is zeer eenvoudigeen viertal arti
kelen aeht de Minister voldoende om deze
materie te regelen.
Zij bevatten de bepaling dat vrouwelijke
Rijksambtenaren, die in het huwelijk treden,
met ingang van den dag van haar huwelijk
eervol uit 's lands dienst worden ontslagen,
terwijl de wet op het lager onderwijs zoo
danig wordt gewijzigd dat ook de
onderwijzeres, dio huwt, op voordracht van
Burg. en Wetb. of op dio van den districts
schoolopziener, naar gelang het betrofthet
hoofd eener school of eene onderwijzeres
die niet aan bet hoofd van een inrichting
is geplaatst, eervol ontslag krijgt. Verder
wordt voorgeschreven dat de aldus ontsla
gen ambtenares of onderwijzeres, indien zij
minder dan tien dienstjaren heeft, en geen
aanspraak kan maken op pensioen, de van
baar salaris ingehouden pensioenbijdragen
terng ontvangt.
Dit is dan zoo goed als een pleister op
de wonde, of, zooals is opgemerkt, een
huwelijksgift.
Uitgezonderd zijn zij die den 45-jarigen
leeftijd reeds hebben bereikt.
Verder behoeft ook geen ontslag te wor
den verleend wanneer hare werkzaamheden
kannen worden waargenomen in do echte
lijke woning of in eene lokaliteit die daar
mee gemeenschap heeft. Hetzelfde geldt
ook voor eene onderwijzeres wanneer hare
werkzaamheden in de school niet langer
dnren dan tien uren per week.
De memorie van toelichting tot dit ont
werp is al even sober als het voorstel zelf.
„De onderhavige voordracht steunt"
zoo zegt de Minister „wat met het oog
op do door het Kabinet beleden beginselen
wel geen verwondering zal wekken, op de
grondgedaohte dat als regel de huwende
ambtenares niet in haar ambt kan worden
gehandhaafd. De ethische en sociale mo
tieven, welke voor dit Btandpunt pleiten,
zijn te bekend dan dat daarover hier in
herhaling zou zjjn te treden. Genoeg zij
het nogmaals in herinnering te brengen,
dat eea tegenovergestelde gedragslijn als
het ware uitlokt tot het bezigen van mid
delen om het huwelijk kinderloos te doen
blijven. Immers aan het intreden van
zwangerschap zijn als regel gevolgen ver
bonden welke de hnancieele positie der
echtgenooten ernstig bedreigen."
De Minister wil dus tegelijk de wet ge
bruiken tot indirecte bestrijding der
beginselen van den Nieuw Malthusiaanschen
Bond.
Sommige gemeentebesturen nemen in
dezen een ander standpunt in, waar bet
onderwijzeressen betreft. Zij regelen deze
zaak op voor haar on voor het onderwijs
betere wijze.
Het geldt hierbij een belangrijke en staats
rechtelijke vraagof het aangaat, ter wille
van de zeer bjjzondere inzichten van dezer
Minister, de gemeentelijke autonomie zoo
zeer te beperken als in dit wetsontwerp
wordt voorgeschreven.
Wij stevenen dan zeker in meer dan één
opzicht mot volle zeilen het vaarwater dor
reactie in.
Door het ontwerp wordt de weg afge
sneden voor gehuwde ambtenaressen en
onderwijzeressen om, zoolang zij zeiven dit
verlangen en zij haar taak naar eiscb
vervullen, de gemeenschappelijke inkomsten
voor haar gezin te vermeerderen en voor
bef rijk en voor gemeenten om voor bet
onderwijs uitmuntende krachten te behouden-
De „ethische en sociale motieven", die
hiervoor pleiten en volgens den Minister
te bekend zijn om die te herhalen, schijnt
hij zelf niet te kennen, evenmin als
paedagogische.
Het ligt verder voor de hand dat de be
trokken personen zolven, zoo zij de be
zwaren, voortvloeiende uit het. huwelijk,
te veel gevoelen, haar ambt of hare betrek
king wel uit vrijen wil zullen neerleggen.
Tegenover het bezwaar dat de Minister
vreest staat een andor, een onzes inziens
veel ernstigerzou n.l. door een wet,
als hij verlangt, niet het gevaar droigen
van vermindering van het aantal huwelijken
het toenemen va i vrije verbintenissen?
En dit mag hij vrra zijn standpunt aller
minst bevorderenhet zou geheel in strijd
zijn met de z. g. christelijke zedelijkheids-
politiek die hij voorstaat.
Een absoluut verbod van te mogen huwen
komt oob daarom ook bedenkelijk voor
maar vooral ook hoogst onbillijk tegenover
de onderwijzeressen.
Wij willen niet ontkennen dat er èn bij
het onderwijs èn bij verschillende takken
van *8 Rijks dienst aan het gehuwd zjjn
bezwaren zijn verbonden, maar door vele
gemeentebesturen zijn in de verordenin
gen op het onderwijs die bezwaren reeds
onder hel oog gezien en is daaraan zoo
goed mogelijk tegemoet gekomen.
De ervaribg leert toch tot heden niet
dat een maatregel als de Minister voorstelt
noodzakelijk is met het oog op de praktijk,
die in dezen toch de beste leermeesteres is.
Hoogst zelden, ja bijna nooit vernam men
van een nadeeligen invloed, die een gehuwde
onderwijzeres nitoefende of dat zij in hare
plichten tegenover het onderwjjs te kort
kwam.
Waarom dan een maatregel uitgelokt die
voor menig gezin hardvochtig zijn kan?
Wij stollen b. v. een huishouden, bestaande
uit een ziekelijken man en eene vrouw die
eene akte bezit of een rijksbetrekking vervult.
Zij zou dan gedwongen worden om hare
kundigheden ongebruikt te laten, terwijl
het zoo hoog noodig zijn zou die voor hen
beiden productief te maken.
Nu weten wij wel dat dergelijke geval
len uitzonderingen zijn en dat het alge
meen belang in dezen op den voorgrond
>t staanmaar dat de wet geheel
zou uitsluiten het voorzien in zulke bij
zondere toestanden, komt ons onrechtvaar
dig voor.
Daarop mag dan ook wel gelet worden.
Hoofdzaak is echter in dezen of de
dienst lijdt onder het huwelijk van een
vrouwelijke ambtenaar en of het onder
wijs nadeel ondervindt van een gehnwde
onderwijzeres, wier paedagogisohe kennis
en takt om met kinderen om te gaan,
vooral als zij zelve die heeft, vaak veel
grooter zijn dan die van ongehuwde collega's.
Dit nadeel is tot heden niet bewezen
wel het tegendeel.
En daarom komt ons het streven van
den Minister in de richting van geheelo
uitsluiting niet verdedigbaar voor en is dit
naar onze meening slechts een, van kort
zichtigheid getuigende, poging zijnerzjjds
om ter wille van dogmatische principes in
te gaan tegen hetgeen de economischo
ontwikkeling der maatsobappij en de ont
plooiing der vrouweljjke krachten in onzen
tijd van zelf vordert.
Natuurlijk zullen de Bonden, die de be
langen der vrouw bepleiten, niet nalaten
tegen dit wet ontwerp op te komen,
zij hebben alle recht dit te doen, nu het
niet te loochenen valt dat dit is een schrede
achterwaarts tot oplossing van het vrou
wenvraagstuk.
Zitting van Woensdag.
De belangrijkste gebeurtenis van dezen dag
is zeker wel de verwerping met 44 tegen 37
stemmen van het 'voorstel tot aankoop van
den spoorweg fintavia—Buitenzorg.
Van de rechterzjjde stemden tegen de heeren
Aalberae, Artz, Nolens, Van Nispen (Rheden)
Boogoardt, Beckem, PaBtoore, BoIbïub au JaoB-
sen (Maastricht).
Verwijderd nit de zaal hadden zich de
rechtsche ledenVa>i de Velde, Hoogstraten,
Koole en Ankerman.
Van links stemde alleen de heer Tydeman
voor,
Ongetwijfeld ia deze uitslag een échec voor
den Minister van Koloniën, dat ZBx. had
kunnen voorkomen door het wetsontwerp terug
te nemen.
Voor de heeren Bos en Boogaardt, die zich
van af den aanvang der behandeling sterk
tegen de aanneming hebben verklaard, en dit
op zulke goede gronden, dat ieder onpartjjdig,
beoordeelaar zich afgevraagd zal hebben hoe
is 't mogeljjk dat de regeering toch op de
aanneming bljjft staan is het resultaat
der stemming een welverdiend succes.
Ie van belang gedurende deze zitting
wae de verklaring van den heer Schaper,
waarbjj deze zjjne excuses aanbood over de
vroeger door hom gebezigde uitdrukking:
-Smerige bende." fljj gaf toe dat die woorden
-ongepast" zjjn, maar moest toch opmerken,
dat bjj nu geen amende honorable deed, uit
vrees voor de bedreiging des heeren Lohuian
hem niot meer «geachte afgevaardigde" te zullen
noemen. Dit »belacholjjk'' dreigement bad op
zjjn houding geen invloed gehad.
Dat hem het aanbieden dezer excuges niet
gemakkeljjk viel, kunnen wjj ons geieedeljjk
voorstellen. Inderdaad is hem deze onparle
mentaire uitval van verschillende zjjden wel
wat al te zwaar aangerekend.
Gegeven de toen algemeen in de Kamer
heerschende opgewondenheid, wbb 't te be
grepen, dat er leeljjfce woorden vielen.
Nu die gedenkwaardige scène reeds eenigen
tgd tot de historie behoort, kon de voorzitter
dan ook gerust getuigen, dat de geheele Kamer
zeker met voldoening de verklaring van den
heer Schaper heeft vernomen.
Deze zaak is hiermede voor goed van de baan-
Dit kwam als intermezzo bjj de behandeling
van het wetsontwerp tot «bescherming" der
trekhonden.
Op verzoek van den heer Van Idsinga was
het minder jniste woord «gebruik" in «be
scherming" veranderd. Lang en breed werd
er gedebatteerd.
Over het algemeen werd instemming be
tuigd met het wetsontwerp. De hoeren
Schaper, Van ldsinga en Rink waren het er
roerend over eens, dat een uniforme regeling
wenscheljjk is, al moeten de dieren niet boven
de mensohen beschermd worden, en de wet
dus personen, die trekhonden voor hun be
staan dienen te houden, daarin niet al te zeer
moet bemoeiljjhen.
De heeren Smidt, Duymaer van TwiBt en
Lieftink waren er minder warm voor gestemd-
Volgens eerstgenoemde wae een uniforme
regeling volstrekt niet noodig. De heer Lief-
tink had vooral bezwaar er tegen, omdat zoo
veel aan algemeene maatregelen van bestnur
werd overgelaten.
Minister Heemskerk veegde, ouder gewoonte,
met breed gebaar, al die bezwaren weg. Voor
het intercommunaal verkeer is een uniforme
regeling noodig en wat de algemeene maat
regelen van bestuur betreft, die konden niet
gemiBt worden.
De grondslag dezer wet is dat de trekhond
niet misbruikt wordt, en het bestaan van
eenig bedrjjf er niet onder zou ljjden.
Overigens bljjvon de gemeentebesturen de
vrjjheid behouden zekere verbodsbepalingen
nit te vaardigen indien zulks in het belang
van de «veiligheid van het verkeer" wensche
ljjk wordt geoordeeld.
Bjj de behandeling der artikelen werden
nog eenige amendementen van ondergeschikt
belang door de Regeering overgenomen.
De eindstemming zal op een nader te be
palen dag geschieden.
Zonder hoofdeljjke stemming werd voorts
aangenomen het wetaontworp tot wering van
den Amerikaansohen «Kruisbessen—meeldauw."
Ten Blotte ontspon zich een koite discussie
over het wetsvoorstel tot overbrenging bjj de
provincie Groningen van het beheer et
exploitatie der haven te Delfzjjl.
Nadat de heeren Schaper, Smeenge en Van
Lynden van Sandenburg eenige bezwaren had
den geopperd, welke de Minister korteljjk
weerlegde, werd het wetsontwerp, zonder
hoofdeljjke stemming, aangenomen.
Minister Nelissen.
Onze minister van Justitie kon dan toch niet
geheel herstel vinden in de rust. Gisteren
bracht de Staatscourant zjjn ontslag.
Wjj betreuren zjjn aftreden als een ernstig
verlies voor ons land, dat niet gemakkeljjk
zal zjjn te vergoeden. Een even bekwaam
rechtsgeleerde is misschien onder de geloofa-
genooten te vinden, een even conecientiens
man wellicht ook nog. Maar deze voortreffe
lijke eigenschappen gepaard aan een zoo hoog
karakter, aan zoo bescheiden eenvoud, aan een
zoo treffende waarheidsliefde zjjn zeldzaam,
dan in het Kabinet was, zagen wg goed,
hem de meest waarachtige democratische
aanleg te vinden. Geen allures, geen welspre
kendheid, geen scbjjn, maar de kern.
Hjj zal op de samenwerking met de Twee-
d e Kamer met genoegen, terugzien. Daar
wist men hem te waardeeren. In de Eerste
echter hebben de grondwet-monomanen stel
lig bjjgedragen tot da overspanning, waarin
een te iftnwgezette vervulling zjjner ambts
plichten dezen voortreffeljjken man heeft ge
bracht.
Moge mr Nelisaen als magistraat nog vele
jaren zjjn land kunnen dienenMet name in
den Hoogen Raad. De president van ons
hoogBte rechtscollege heeft met zjjn doldriftige
uitvallen tegen den Baagechen gemeenteraad
onlangs getoond, welk een behoefte daar
bestaat aan mannen, die over de noodige
eigenschappen beschikken om hun Themis'
-eegBchaal zonder vreezo toe te voltrouwen.
(Land en Volk)
Benoemingen enz.
Bjj kon. besluit:
zgn benoemd tot directeur van het post-
n telegraafkantoor te Bergum C. Steensma-,
Heerde J. Drost; Kerk-Driel J. A. Boer; Lich
tenvoorde B. J. C. Oudenampsen Loppersum
K. de HaanMontfoort P. VisserOegstgeest
T. A. L. van den BoogaardZnndert M. A.
Kuypers, thans directeur van bet postkuntoor
aldaar
is aan het lid van den Raad van N. 1F.
A. Liefrinok, op zgn verzoek, eervol ontslag
verleend uit 's lands dienst, en znlka onder
dankbetuiging.
De St. Crt no. 109 bevat een kon. besluit
tot vaststelling van een gewjjaigd reglement
voor de examens ter verkrjjging van diplo
ma's van stuurman en van schipper aan boord
van zeevisschersvaartuigen, alsmede van diplo
ma's van schipper aan boord van kustvisschers-
vaartuigen, en een kon. besluit, tot vaststelling
van een gewjjzigd reglement voor de exameas
ter verkrjjging van diploma's van machinist-
Btoker en van machinist aan booid van stoom-
zeevisicbers aartuigen.
OoBt-Indlë.
De jongBte hier ontvangen bladen bevatten
eenige bjjzonderheden over de uitbarBtmg van
den Tang Koeban Prahoe in 't Bandoensche.
Bjj onderzoek is gebleken dat een der kra
ters de berg heeft er drie dat de krater
Ratoe is ingestort, waarop een uitbarsting van
steenen volgde, waardoor op een afstand van
ongeveer 2C00 M. rondom alles verwoest word.
Een groote lavastroom vloeide van de Kra-
wangzjjde af en de uitgestoote asch kwam
zelfs te Lembang neer. De uitbarsting ging
gepaard met het uitstooten van groote, zware
rookkolommen, die ook te Bandoeng konden
gezien worden.
Op den berg zelf en den weg er heen, vlak
bjj den krater, lag de asch op sommige plaat
sen een meter dik. Zware boomen zgn onder
het gewioht van de asch neergestort, zoodat
de stukken overal verspeid liggenanderen
staan er, van alle takken en bladeren beroofd,
kaal als telegraafpalen. In den weg zgn
overal groote gaten geslagen, soms van een
meter diep, door de kracht, waarmee de opge
worpen steengevattTten zjjn neergekomen.
Met de vliegerjj van Brondgeest te Batavia
wil het maar niet vlotten. Lit een paar in
gezonden stukken van zjjn hand in de Java-
bode bljjkt, dat hg niet wil vliegen voor er
een soort garantiefonds is, en dat dit fonds
met bjjeen te krjjgen is voor hg eens defini
tief heeft proef gevlogen voor het beatunr van
een of andere vereeniging. En dat wemaht
Brondgeest niet.
Mr Lorentz en zjj, die bom op de Nieuw-
Guinea expeditie vergezeld hebben, zjjn bjj
hun komst te Batavia harteljjk verwelkomd en
gehuldigd.
De heer Lorentz deelde mede, dat hg voor-
loopig geen plannen heeft voor verder onder
zoek van Nieuw-Gninea.
Zaterdagmiddag zal mr H. A. Lorentc Aen
gemeentehuize te Arnhem officieel warden
gehuldigd door het comité en het gemeente-
bestuur.
Dit Stad en Provineie.
Woensdagavond vergaderde op de boven
zaal der sociëteit De Vergenoeging alhier
de Vrijzinnig Democratische Kiesvereeniging.
Het doel der vergadering was de voorloopige
bespreking van cpndidaten voor de Provinciale
Staten, wat in besloten vergadering geschiedde.
Nadat de vergadering heropend was. werd
door den voorzitter, den heer L. A. E. vaa der
Lejj, medegedeeld dat als voorloopige candi
dates genoemd waren de heeren H. P. den
Bouwmeester, aftredend lid, mr J. Adriaanse,
mr R. Fruin, C. Boudewjjnse, allen te Middel -
bnrg, en J. R. Tak te Serooskerke.
Ook waren genoomd de heeren Herman
SnjjderB te Middelburg, J Polderdjjk en F.
Polderbjjk beiden te Nieuw- en 3t. Jooaland.
Eerstgenoemde, ter vergadering aanwezig,
verklaarde, om voor hem overwegende redenen,
geen candidatuur te kunnen aanvaarden, en
ten opzichte van de beide andere heeren werd
door een lid van het centraal comité medege
deeld dat ook zjj geen candidatuur wenschten.
Officieel was daarvan echter niets bekend.
Van de gehouden besprekingen zal na aan
het centraal propaganda comité mededoeling
worden gedaan en in een volgende vergadering
een definitieve keuze van endidaten plaats
hebben.
Die vergadering is bepaald op 25 Mei.
Uit Vlissingen.
Geregeld komen aldaar de wagens voor de
electmcbe tram aan.
Woensdagmorgen zullen de machines ;n de
Electrische Centrale beproefd worden en waar-
schjjnljjk zal in de volgende week een proef
rit op den weg kunnen plaats hebber.
Keizer Wilhelm komt Woensdag a. met een
extra-trein te Vlissingen aan en zal met het
jacht HohenzoUtrn, dat op de haven komt, de
reis naar Engeland voortzetten.
Het jacht wordt Maandag te Vlissingen
verwacht.
Door het bestuur der afdeeling Vlissingen
van Onze Vloot is aan den raad verzocht aldaar
een zwemschool te willen stichten. Adhesie
betuigingen zgn door genoemd beBtunr ge
vraagd aan verschillende vereenigingen.
In da Dinsdagavond door de afdeeling Vlis-
singen van Volksweerbaarheid gehouden alge
meene vergadering ie besloten het tienjarig
bestaan van dien Bond feesteljjk te herdenken.
In den nacht van Woensdag op Donder
dag ia te Koudekerk e, inden Westhoek
ingebroken bfi den groentenhandelaar J. d. V.,
die op een trouwfeest was.
Door het inslaan van een ruit verschafte
men zich toegang, daarop zgn twee kasten
totaal vernield, terwjjl de gekeele inboedel
over den pas geschilderden vloer werd gewor
pen.
Het geld, waarom het te doen was, is niet
gevonden.
In de Woensdag te Heinbenszand
gehouden raadsvergadering werd de beslissing
op verschillende adressen aangehouden.
Het kohier van den hoofdeljjken omslag
werd vastgesteld op f 4865 40 en dat van de
hondenbelasting op f 129.25.
Voorts werd besloten, het vergaderlokaal,
verkregen door het uitbreken van eea tus-
schenmuur in de school, voor oefeningen
af te staan aan de zangvereeniging Btelsior
en de schietvereeniging Nimrod voor f 12
per jaar met genot van vrjj vnur en lioht.
Na vele veigeefsche poaingen, is het ljjk
van den verdronken scbipperskneoht nit Rot
terdam, by de spoorbrug te Vlake opge
haald en naar het ljjkenhms te Sohore ver
voerd, alwaar het zal worden ter aarde besteld.
