MIDDELBIIRGSCHË COURANT.
Donderdag
23 December
Kameroverzicht.
M\ 302
152' Jaargang
i9oy
Deta courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prij» per kwartaal, zoowel voor Middelburg ale voor alie plaatsen in Nederland franco pp. f 1.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Ajd verteutiën bjj abonnement op roordeeligv voorwaarden.
Prospectussen daarvan zjjn aan bot barean te bekomen.
AdvertentiSn voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één nor
aan hot boreaa bezorgd zjjn
Ad verten tienS3 cent per regel. Bij abonnement veel lagor. Geboorte-, dood- eo
alle andere familieberichten on Dankbetuigingen van 11 regale f 1.50elke regel meer
SO cent, Reolante» 40 cent per regel. Olroote letters naar de plaats, die rij innemen.
Tot de plaatsing van advortontiCn en reclames, niet afkomstig uit Zoelaad, betreffend"
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gereohtigd het Algemeen AdveMentie-Barenn D8X1
MAR Ai., 1Ï.Z. Foorimrgwal 306, AniHtercïam
Bjj deee coarant belioort een bijvoegsel.
Zaterdag a., Bersten Kerstdag, ver-
sshDat ens blad niet.
Middelhnrg 22 December.
I* verplaatsing der Kyksnor-
Htatalschool van Middelburg
naar Vlissingen al of niet
in het algemeen belang
Br valt niet meer aan te twijfelen er
.zijn voorstellen gedaan aan Z E. den
Minister var BinnenlaEdrche Zaken, om de
Normaalschool, die 50 jaar hier gevestigd
geweest is, over te brengen naar VlisBiDgen.
Men vraagt zich onwillekeurig af, of die
verplaatsing in het algemeen belang is of
niet.
De Normaa'lessen worden in het alge
meen bezocht door leerlingen, die nog bij
hun onders inwonen. De toestand is dus
geheel anders dan aan de Rijkskweekscholen.
Daaruit volgt dat deze lessen bijgewoond
worden door leerlingen, die niet al te ver
afwonen van de plaats, waar die lessen
worden gegeven.
Eeno Normaalschool is dus het be»t ge
vestigd in het centrum van de streek,
waaruit ze haar leerlingen kan verwachten.
Zoo zijn Oostburg en Axel b. v. de aan
gewezen plaatsen voor eene Normaalschool
in de beide declen van Zeeuwsch-Vlaan
deren en heel natuurlijk zijn dan ook
daar bedoelde scholen gevestigd.
Die Normaalscholen zouden niet zoo goed
.als nu aan haar doel kunnen beantwoorden,
als ze b. v. gevestigd waren te Breskens
of te Neuzen,
Met de school te Middelburg is het niet
anders. Die school is niet voor Middel
burg bestemd, niet voor VÜBsiDgen, maar
voor Walcheren. In den loop der
jaren zijn tal van leerlingen van verschil
lende Walchersche gemeenten op het plat
teland aan de Normaalschool te Middelburg
opgeleid tot onderwijzer(es).
De verplaatsing der school naar Vlissin
gen maakt het voor jongelui van een
groot deel van Walcheren zeer bezwaarlijk,
zoo niet onmogelijk, om gebruik te maken
van deze rijksinrichting.
Aan het publiek wordt dus eene gelegen
heid ontnomen om van een publieke in
stelling te profiteeren; dit is ip strijd met
liet algemeen belang.
De inwoners van Veere, Gapinge, Vrou
wepolder van St. Laurens, Serooskerke,
-Ooatkapelle van Grijpskerke, van Arne
maiden, Kleverskerke en Nieuwland kunnen
veel gemakkelijker naar Middelburg gaan
dan naar Vlissingenals die naar VlÏBsin-
gen móeten, in plaats van naar Middelburg,
dan komen ze zeer zeker in veel ongunsti
ger conditie dan waarin ze nu zijn.
Zij die in Souburg of Koudekerks wonen,
kunnen zich even gemakkelijk verplaatsen
naar Middelburg als naar VlisBingen.
De weg van Jtittbem naar Middelburg
of Vlissingen gaat over Souburg; do weg
van Domburg, Westkapelle, Aagtekerke,
Zontelande en Biggekerke roert orer Koadc-
herke, zoodat voor al die gemeenten de toe
stand niot gunstiger wordt.Alleen
Vlissingen profiteert bij de
verandering, maar wat de Vlissingers
winnen, verliezen de Middelburgers.
De zaak komt duB hierop neer, dat voor
tien gemeenten de verplaatsing n a d o e 1
veroorzaaktvoor sommige dier gemeenten
woTdfc de normaalschool feitelijk opgeheven
voor de ander» is de verplaatsing geen
voordeel, en Middelburg en Vlissingen
verwisselen van rolgeen voordeel dus
in 't algomcen belang: wel nadeel.
Bij de jongste beraadslagingen in do
Tweede Kamer over de begrooting van
Landbouw is gezegd dat de Nieuwe Rgks-
t«inboawwinèerschooi zóó geplaatst dient
te worden dat zij gemakkelijk be
reikbaar is voor het grootst
aantal leerlingen.
Wie eeno Nieuwe Normaalschool op
Walcheren moest oprichten, en die zeer
natuurlijke waarheid toepast, zou de school
in Middelburg moeten veBtïge i.
We willen de zaak voorshands niet
anders beschouwen dan uit het oogpunt
van het Algemeen Belang Bijzondere be
langen van de een of andere plaats willen
wij niet laten geldon die mogen niet wegen
bjj een kwestie van het belang voor hen,
die vau de Normaallessen gebruik maken.
Wo hopen dat de Minister de Rjjksnor-
maalschool voor V^aloheron laat daar, waar
ze gemakkelijk bereikbaar i s voor het
grootst aantal leerlingen, dat ze kan ber
bergen, dat is in Middelburg.
Het deed ons genoegen dat onze afge
vaardigde ter Tweede Kamer, de heer J.
H. Blum, Dinsdag deze kwestie heeft be
sproken Hij verklaarde veel bezwaren te
hebben tegen de bedoelde verplaatsing,
welke hij een gewaagde onderneming
noemde. En naar zijne meening mooBt de
Minister voorloopig daarvan afzien.
Mogo Minister Heemskerk aan dien wenk
gehoor geven of liever de hem in dezen
gedane voorstellen geheel laten rusten
En mocht waar zijn wat heden in den
Raad door den Burgemeester is meegedeeld,
dat de Minister reeds tot verplaatsing be
sloot, dan willen wij hopen dat hij na den
drang vau den heer Blum en in verband
met hetgeen hierToren is opgemerkt, nog
reden zal vinden om op dit besluit terug
te komen.
Zitting van Dinsdag.
Met een demonstratieve zucht van verlich
ting, die algemeene hilariteit in de Kamer
verwekte, gaf heden middag tegen vier uur
de yoorzitter het woord aan den Minister
van Binnonlandsche Zaken ter beantwoording
van do acht sprekers, die het „lager onder
wijs" „algemeen beschouwd" hadden
Deze zucht van den voorzitter karakteri
seerde het debat zeer aardig.
Het was inderdaad om van te zuchten, zoo
veel detail-zakon als er in alle breedvoerig
heid ter sprake werden gebrachtonderwer
pen, die buiten, de Kamer nauwelijks dc aan
dacht hebben getrokken, maar die, als be
vattende materiaal voor den partijstrijd, in
de Kamer natuurlijk in do lengte en in de
breedte werden bcbabbeld
Toch werden er ook enkele onderwijs-belan-
gen in debat gebracht, waarover niet onbe
langrijke uitspraken vallen te vermelden.
Zoo b.v. de kwestie van de socialistische
onderwijzers bij het openbaar onderwijs.
Do heer Oosterbaan roerde deze zaak aan,
in verband met het gebeurde te 's Graven-
hage, waar openbare onderwijzers geweigerd
hadden de kinderen tijdens de Juliana-fces-
ten nationale liederen te laten zingen. In
Stad Almelo hadden eenige onderwijzers zelfs
oen soort republikeinsch feest georganiseerd,
een anti-monarchale betooging met 200 kin
deren gehouden.
Aldus vertelde de heer Oosterbaan, die
het er op gezet scheen te hebben de school
strijd-hartstochten in de Kamer weer eens
te doen opvlammen.
Zelfs het onnoozel kinderliedje
Al ben ik klein.
Toch ben ik rein,
ergens op een school in Friesland gezongen,
waarvan de inhoud in strijd zou moeten zijn
met do loer der erfzonde, bracht deze spre
ker pp het tapijt om te bewijzen, dat de
openbare school niet neutraal is.
Iemand die niet zoo politiek aangelegd is
als de heer Oosterbaan, zou op deze klacht
kunnen zeggenmaar wat weten kinderen
van zes tot tien jaar af van de leer der erf
zonde en van de kerkelijke dogmatiek?
Buiten de Kamer zullen zelfs ouders, wier
kinderen een bijzondere school bezoeken, deze
„klacht" niet zóó erg verschrikkelijk vinden.
In de Kamer schijnen er echter nog Scharf-
machar gevonden te worden, die den school-
strjjd in zijn volle scherpte weer zouden
willen zien ontbranden
Allermerkwaardigst in dit opzicht was zeker
wel do houding van den heer Van Wijnbergen,
die openlijk den Minister uitnoodigde op de
ketterjacht van socialistische onderwijzers uil
te gaan. In Dc Bode had n.I een artikel ge
staan, waarin de vrijheid der onderwijzers
bepleit wordt al dan niet nationale liederen
te laten zingen. Daargelaten of dit artikel
van grooto takt getuigt, wettigt de inhoud
toch geenszins den aandrang des heeren Van
Wijnbergen om officiéél zulk een ketterjacht
uit te lokken
De interruptie van links „gij wilt de
Spaansche inquisitie 1" - was ten deze zeer
juist.
Wat de afgevaardigde voor Eist verlangde
.was inderdaad een formeele ketterjacht naar
inquisitoriale methode, want de Minister
moest, volgens hem, de wenscholjjkheid uit
spreken, niet plleen, dat onderwijzers, die
'tmet Da Bode eens zjjn, niot bij het open
baar onderwijs thuis bohoor.en, maar ook dat
aan icdcron onderwijzer bij diens benoeming
gevraagd moest worden of hij het al dan niet
mot zulke Bode-theorieën eens is
Wijlen Torquemado, de groote ketterjager
uit 1500 zooveel, zou het openbaar onderwijs
niet. anders „gezuiverd" hebben.
Zeer verstandig ging mr. Theo niet op
deze drijvers ideeën in Men kan niemand
vragen: „zult go Iets onbehoorlijks doen?"
Bovendien is iedereen vrjj te denken wat hij
wil. Wèl verklaarde Z. Ex. dal. hot aan de
onderwijzers verbodon is in hun ambt pro
paganda voor de republiek te maken, en dat
de onderwijzers die in Stad Almelo anti-
moiiarchalc fcestjqs hielden met de school
kinderen, hun amotafeer uitbreidden, zelfs al
geschiedde dit builen de school en buiten de
schooluren. Zulke feiten achtte Z. Ex. onbe
hoorlijk" en mochten niet geduld worden,
zelfs niet in Ons land, waar de lankmoedig
heid groot js.
Een pnderwijzer mag dus zeer wel repu-
blikcinsclie gevoelens hebben, onderstreepte
de Minister nog eens, in antwoord op een re
pliek van den heer Ter Laan, maar daarvan
in ffjj-n ambt geenerlei getuigenis' afleggen.
Dc fanatieke heer Van Wijnbergen kreeg
dus, hetgeen de heer Ter Laan in het debat
betreffende een schoolopziener getuigde „de
pon op den neus."
In zonderlinge tegenstelling met dit streven
van den Roomsclien heer Van Wijnbergen
om de school te zuiveren van „anti-nationa-
len" en „republikcinsche elementen", stonden
de uitspraken der heeren Ter Laan en
Ketelaar.
Deze vertelden v toestanden, die bjj het
bijzonder onderwijl te Maastricht heerschen
van schoolkinderen, die. inplaats van naar
de kerk, naar politieke meetings gaan, die
op school bij de Broeders politieke straat
deunen zingen van dezen inhoud
De w,ooien moeien van de straat.
De Monrns-klanten vit den Raad
Kinderen, die dit liedje niet als Maastriclitsch
volkslied bij de Broeders in do klasse leeren,
zooals de heer Jansen vergoelijkend verklaar
de' doch zingen als „toegift" bjj de „zangles",
zooals de Minister uitlegde
Maar dit is nóg lang niet alles, wat de
Maastrichtsche jeugd to leeren krijgt.
Naar liet voorschrift van den heer Van
Wijnbergen, houden de „Broeders Onderwij
zers" op school keuring der kinderen naar
de politieke kleur hunner ouders. De klasse
wordt onderscheiden in een „blauwe" en
een „rooie" afdeefingde „rooien" gaan er
uitde „blauwen" mogen de „rooien" uit
schelden.
De heer Ketelaar had over deze voorvallen
een .dossier bijeen verzameld en vroeg den
Minister daarnaar een onderzoek in te doen
stellen, aangezien dergelijke toestanden alles
behalve verkwikkelijk te noemen zijn.
Ondanks de verklaringen en ontkenningen
van sommige feiten, door den Maastricht-
schen afgevaardigde, den heer Jansen af
gelegd, zoide de Minister een nader onder
zoek toe.
Dezelfde loffelijke gematigdheid viel van
den Minister te getuigen in zijn houding ten
aanzien van andere ondevwjjs-belangen, wel
ke ter sprake werden gebracht.
De heer Bos, die zich tegenover den heer
Ter Laan nogmaals zijn bekende beginselen
over do verhouding tusschen neutraal en bij
zonder onderwijs uiteenzette en de heer Van
dor Molen, die veel gematigder dan de
heer Oosterbaan was, uitten verschillende wen-
sclien, waaraan do Minister echter niet kon
tegemoet komen, zoolang het rapport der In-
eenschakelings-Commissie nog niet was ver
schenen
Ook do heer Ter Laan, die in een uit
voerige rede zijn standpunt aangaf, was niet
gelukkiger.
Alle belangrijke hervormingen moeten wach
ten op het verschijnen van het rapport dier
commissie.
Do beer Blum kreeg hetzelfde Jiescheid
Deze afgevaardigde bracht nog de verplaat
sing der Rijksnormaalschool van Middelburg
naar Vlissingen ter sprake
Stippen wij uit de verklaring van den Mi
nister nog aan dat er geen sprake kan zijn
van een „absolute pacificatie," omdat de
taak der openbare en bijzondere school niet
overal dezelfde kan zijn, daar zij zich naar
locale omstandigheden en behoeften moet re
gelen, die zeer verschillend kunnen zijn in
de onderscheiden deelen van het land
Ingekomen is een voorstel van den beer
Trpolstra om een parlementaire enquête
commissie te benoemen naar aanleiding der
Kuypcr-zaak. Dit voorstel zal naar de afdee-
lingen verzonden worden.
Verder werd met !)5 tegen 33 stemmen hel
amendement-Bos, om van de school voor
schoenmakers te Waalwijk niet een Rijksin
richting te maken, waarover gisteren nacht
de stemmen staakten, verworpen.
Van morgenochtend af tot Vrijdagmorgen toe
zal nu mot een snelheid van 15 uur per et
maal doorgewerkt worden.
Heden ontbraken echter reeds lieel wat
leden pp het appèl, naar verluidt, nieuws
gierigen, die naar Brussel zijn, om de be
grafenis van wijlen Z. M. Leopold II bjj te
Uit Stad en Provincie.
De afdeeling Middelburg van den Bond
voor Vrouwenkiesrecht zal Vrijdag 14 Ja
nuari een vergadering beleggen waarin als
spreekster zal optreden mej. mr Anne Bolle
met bet onderwerp De vrouw en het Bur
gerlijk Recht De bijzonderheden over de
vergadering zullen nader bekend gemaakt
worden.
Bij de voorstelling, Dinsdag 25 Januari
a.s. in don Schouwburg te Middelburg
te gevon door hol Nederlondsche Operetten-
ensemble, directeur de lieer Alph Janmart
Jrzal worden opgevoerd de aardige, zeer
onderhoudende Japansche operette De Geisha.
Daarin treden do beste krachten van bet
gezelschap pp, o. a. de dames Corry Pink-
sen, Rosine Samethini en S. Heilbron, be
nevens de heeren M Vigeveno, Jan Groot-
veld en J. J. Rentmeester.
Dinsdagavond werd door den heer H. U. E.
van Reimburg in hot Schuttershof alhier
oen tweede Gramophone-concert gegeven, dat
vrjj goed bezocht werd.
Eenige nnmmers moesten, evenals de vorige
maal, herhaald worden.
-- Met ingang van 1 Januari as. is L
Lahr benoemd tot porlier van het Burger
weeshuis a 1 h i o r.
In de Dinsdagavond gehouden ledenver
gadering van de Zeeuwscbo coöperatieve brood
bakker;} en verbruiksvereeniging De Vooruit
a 1 h*i e r word bet jaarverslag van den secre
taris en penningmeester goedgekeurd en de
voorgestelde dividendsultkeering van 4 o/0
voor bakkorjj 4 0/0 voor kruideniorswaren
door de vergadering met algomeeno stemmen
aangenomen.
De omzet in den kruidenierswinkel bedroeg
f 31.041 en die in de bakkerjj 1 10 383. Op de
eerste werd een winst gemaakt van f 2240.41
en op de laatste van f 347 20.
De Vereeniging telt thans 405 leden, tegen
324 in het vorig boekjaar.
De aftredende bestuurdors L. J. Adriaauae,
M. C. Franse, G. Woldors en L. M. C. Adri
aanse werden herkozen en in de plaats van
de aftredende commissarissen J. Wigard en
A. de Leeuw, die niet herkiesbaar waren, wer
den benoemd L. fl. Evers e en L, Oaderdgk.
Uit Vlissingen.
Voorzien van eenige honderden haudtecko-
ningen is Dinsdag het request, aangaande dc
verplaatsing der Rijksnormaallessen van Mid
delburg jnaar Vlissingen, aan den Minister
van Binnonlandsche Zaken verzonden
Dion dag had do werkman v. Dwerk
zaam hji de stoomvaartmaatschappij Zeeland,
het pngeluk onder een vJeeschkrat te gera
ken, waardoor hjj aan armen en beenen ver
wond werd en naar huis moest worden ge
bracht
De officier-machinist tweede klasse J. A
J van. Hors sen is ontheven van plaatsing op
II. Ms, pantserscbip Heemskerk en geplaatst
te Vlissingen.
Het stoomschip Mecklenburg, het derde en
laatste der voor de maatschappij Zeelaiid ge
bouwde mailstoomers, is Dinsdag alhier aan
gekomen. Het ligt in do binnenhaven, waar
het verder zal worden afgewerkt
In de Dinsdag gehouden raadsvergade
ring te e s t k a p e 11 e werd tot lid van
het Burgerlijk Armbestuur, wegens periodiek
aftreden van den hoor Ht Crjsouw, benoemd
de heer L. Roelse S.Wz. Met hem stond op
de aanbeveling de heer L. Minderhoud Jz.
Tot leden van de Commissie tot wering van
Schoolverzuim1 werden herkozen de heeren L
A van. Sighom, K. Minderhoud en J. J. van
FllsScker.
Daarna werd een wijziging gebracht in de
gemeentcbegrooting dienst 1909, zulks in ver
band met do verplcgingskoslen van een arm
lastige verpleegde in het gesticht Vrederust
te Bergen op Zoom met oen bedrag van
f 28.731/0.
Bjj de administratie der directe belastin
gen enz zjjn met ingang van 15 Januari
1910 in of uit Zeeland verplaatst de kom
miezen 2e klasse J. Visser van Middelburg
naar Axel, A. Verdouw van Axel naar Mid
delburg, J. F. de Kousemaeker van Sas van
Gent naar Neuzen, C Kok van Nieuw Namen
naar Heinkenszand, J. J Geluk van St Maar
tensdijk naar Zundort, H vaïi den Berge van
Hans weert naar St. Maartensdijk, E. J Rugm
beke van Rucphen naar Sas van Gent, die
der 3o klasse K. Vos van Koewacht naar
Nieuw Namen, J. Boersma van Borgen op
Zoom (tijd naar Zuiddorpo, on de kom
mies te water le klasse D van Poelje van
Neuzen naar Hans weert.
Te Goes was zoo schryfl men ons
Maandagavond een vry talrijk publick, waar
onder zeer veel dames, opgekomen, om de
voordracht, aan te hooren van den heer dr.
J C de Ruyter de Wildt, directeur van hel
proefstation te Goes, over Plantenleving en
Plantenvoeding, een onderwerp zóó veel om
vattend, (lat ppreker slechts hier en daar
een greep kon doen.
Of die grepen altijd gelukkig waren, dat
hangt natuurlijk af van den hoorder of de
hoorders, waarvan de een liever dit, een
ander weer wat anders zou gewenscht heb
ben. Maar om 't met een paar woorden te
zeggenspreker had een aandachtig gehoor
en wist dat aangenaam bezig te houden
den.
Vóór dc pauze kregen we eene beschou
wing over eiwitstoffen, zetmeel, koolhydraten,
vetten, de wijze waarop de planten die tol
zich nemen on verwerken Telkens werd ge
wezen op de overeenkomst tusschen het plan
ten- en dierlijk organisme. Aardige bijzondot
heden vernamen we omtrent dc carnivoren
onder de planten, een en ander opgeluisterd
en verduidelijkt door eenige afbeeldingen. Den
invloed van het. licht op het plantenleven
het spreker op de duidelijkste wijze zion.
Na de pauze kregen we een heele serie
lichtbeelden te zien over salpeter, guano, en
kali-soorten de vindplaatsen, het vervoer,
dc verwerking in de fabrieken, enz.
De voorzitter der Vereeniging voor Alge
meen Wetenschappelijke Belangen, de heer
Kakebeeke, dankte den spreker voor het ten
gehoore gebrachte, en hoopte dat de gevolgen
daarvan p. m. zouden blijken uit de verzor
ging van kamerplanten
In den afgoloopen nacht brandde te
Kruiningen bot midden in het dorp
staande pakhuis van den hoer J. Timmerman
af. Twee hitten, die er m gestald waren,
zjjn beide verbrand. De brandweer slaagde er
iu don brand tot dit perceel te beperken,
hoewel de belendende gebouwen er vlak naast
staan. De oorzaak van den brand is onbekend.
In de Dinsdag te Axel gehouden raads
zitting werd op voorstel van Burg. en Welh
aan den gemeentebode P. Visser wachtgeld
verleend, nu hij zijn betrekking niet meer
kan waarnemen
Besloten werd met het verzoek van den
heer R Blankert e. a. en C. Smies e. a reke
ning te zullen houden, indien later de rio-
leering mocht worden uitgebreid.
De aftredende leden der (schoolcommissie
werden herbenoemd, terwijl in plaats van den
heer B. van Ruïjven werd benoemd de heer
C. Hagers.
Met algemeene stemmen werd do heer
Hagers benoemd als hoofd van en onderwijzer
bij het herhalingsonderwjjs.
Aan de zangvereeniging Orelio werd ver
gunning verleend tot het gebruik maken van
een lokaal der o school tot hot houden der
repetities,
Aangaande hel verziek van de gemeente
Zaamslag om financiëelen steun tot wegs-
verbetering van den Pouckepolderschen djjk
stelde de heer J. J. de Feijter voor f250 in
eens te geven, onder voorwaarde, dot de
verharding van den weg vóór 1 Dec. 1910
geschied jzjj, welk voorstel door Burg. en
Weth. werd overgenomen.
In zake een verzoek van P. Dieleman en
18 anderen om voldoende waterloozing in
den Buitenweg, zal het Dag. Bestuur in na
der overleg treden met de eigenaars.
Een verzoek van J. C. van Leeuwen .te
Hilversum om concessie te verleenen tot den
bouw en de exploitatie oener stoenkolon-gas
fabriek werd in handen gesteld van de com
missie, belast met het onderzoek naar de
stichting (Van een gasfabriek
Een verzoek van A. Butler om verhoo
ging van jaarwedde als klokkenist, werd aan
gehouden tot de behandeling dor begrooting
van 1911.
De voorzitter deelde mede, dat dc Raad
in geheime zitting afwjjzend had beschikt op
een vordering van den hoer P Haak om een
jaarlijksche vergoeding van f 10, om het wa
ter van den A'oordpolder door zjjn eigendom
te laten loopen.
De werktuigkundige opzichter J J.
Bootsgezel te Breskens is benoemd tot
hoofdopzichter bij de Staatsmijnen in Lim
burg.
