MIDDELBIJRGSGHE COURANT.
N". 292.
152- Jaargang.
1909.
Zaterdag
11 December.
Middeilinrg 10 December.
Bedenkelijke teekenen voor
rechts.
Benoemingen enz.
Uit Stad en Provincie.
Dezo courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
lrij« por kwarlazl, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f S.
Afzonderlijke nummers koston 5 cent.
AM vertontiën bg abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospect®BBen daarvan zjjn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zjjn.
AdvertentiënSO cent per regel. Bij abonnement voel lager. Geboorte-, dood- ad
alle andore famüieboricliton en Dankbetuigingen van 17 rogels f 1.50elke regel me
SO cent Reclame» 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die tij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reolAmea, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend*
Handel, Njjvorheid on Geldwezen, is gereohtigd bet Algemeen Advertentie-Bureau A. DB LA
SCAR A«., N.3 Voorburgwal 260, Amsterdam.
Het is opmorkelijk hoe tolke s on telkens
-weer do broosheid van de coalitie aan het
licht komt.
Nauwelijks is er weer oen verkiezing
voor de Tweede Kamer in 'fc vooruitzicht,
■waarbij do bondgeuooten onder elkaar don
strijd moeten beslechten, of zij vliegen
elkaar in 't haar dat het een lust is.
Wij hebben dit gezien in het district
Srenkolen, toon de hoer De Waal Malefijt
minister werd, en nu weer wordt in het
-district Wijk bij Duurstede, waar een keuze
moet plaats hebben voor een lid der Tweede
Kamer ter vervanging van den overleden
burgemeester van Leiden, den heer mr N.
de Bidder, eeruhoftige strijd gevoerd.
Wij willen nu niet eens spreken van de
stemming voor oen lid van den gemeente
raad te Amsterdam, waar in 't klein wordt
afgespeeld wat men in beide districton in
het groot kan aanschouwen.
In het district Wijk bij Duui stede trachtte
het Centraal bestuur dor Katholieke kies-
vereenigingen nog mot de anti-revolu-
tionnaire autoritoiten tot overeenstemming
te komen, opdat dezen hun aanspraken
zonden laten varen, maar dit gelukte weer
evenmin als in Kreukelen.
„Moer nog dan in dat district zoo
schreef De Tijd ontevreden over den uit
slag van dit pogen - is in Wijk de
katholieke partij de sterkste ter rechterzijde.
Voor het afvaardigen van ten minste één
katholiek uit de provincie Utrecht, is Wijk-
bij-Daurstede wel het meest aangewezen,
en, indien bij de vacatnre-De Waal Malefijt
bekend kon zijn geweest, dat dit district
zoo spoedig zou openkomon, zou in Breu-
kelen zeker geen strijd zijn gevoerd.
Des te sterker komt dus uit dat het den
anti-revolutionnairen in het district minder
te doen is om Vet vredig behoud der coalitie
dan om buit te behalen voor de eigen partij,
ec sterker nog dan in Breukeleu spreekt
dus voor de katholieken de plicht, thans
het onmiskenbare recht niet op te geven,
als het moet strijd te voeren.
De anti rovolutionuairen kunnen niet
anders beroiken, dan dat voor ieder duide
lijk wordt hoc zwak zij zijn in Wijk-bij-
Duufstede. En Wij kunnen rustig aanzien,
wat zij doen zullen, als het resultaat
hunner 'actie een herstemming wordt tue-
scfeeh don katholiek en een liberaal."
ÏJè katholieken wezen reeds een candidaat
aan, de Centrale anti-revolutionnaire kies-
verseniging zal Zaterdag een besluit nemen
maar op een voorloopig gehouden vergade
ring neigde me» vrij sterk tet het stellen
van een eigen candidaat.
De redactie van De Standaardd. w. z.
dr. Kuyper, tracht dit nog te voorkomen
en acht dit geen wijze taktiek. Zij, of liever
hij, beweert dat het optreden met een eigen
candidaat te ontraden is.
„En dit te meer, omdat Wijk het oude
district van dr. Schaepman is, en de R.-Kath.
Staatspartij, die in de provincie Utrecht
sterk vertegenwoordigd is, ons in alle andere
districten steunt, en dit ook in Breukelen
weer als van ouds doen zal, tooh wel aan
spraak mag maken op één der Utrechtsche
zetels."
Wij zien nu met belangstelling uit naar
de beslissing, door do Centrale anti-revo-
lutionnairo te nemen.
Veel geneigdheid om dat advies op te
volgen, schijnt blijkens reeds vroeger ge
nomen besluiten niet te bestaan, on volgens
later bericht vond ook de anti-revolution-
naire k'esvereoniging Nederland en Oranje
te Driebergen in haar vergadering van
Donderdag het weusohelijk, dat de A. R. partij
ook een candidaat stelt. Zij koos als zoo.
danig den heer G. C. D. d'Aumale baron
VanHardenbroek van Hardonbroek, lid van
de Provinciale Staten van Utrecht en bur
gemeester van Drieborgen en Rijsenbnrg.
Dat telkens mot elkaar in botsing komen,
dat opkomen voor zich zelve zonder aan de
belangen der coalitie te denken, wijst eohter j
reeds op de zwakheid daarvan en vooral op
het met tegenzin zich voegen in het gareel,
daardoor beiden partijen opgelegd.
Dat is een bedenkelijk ieoken voor rechts,
maar voor ons, vrijzinnigen, een heugelijk
feit.
Het bevestigt wat dezerzijds jaar in jaar
uit en nog onlangs bij den verkiezingsstrijd
in 1909 is betoogd on voorspeld de bond-
genooten verdragen elkaar zoolang het gaat
tegen links cn hot eigonbolang van elk lid
der coalitie niet al te zeer in het gedrang
komt. Maar uit alles blijkt dat feitelijk do
onderlinge ««verdraagzaamheid groot is on
het samengaan sleohts een gedwongen
fraaiigheid.
En bij het minste, dat zich voordoet, geoft
het strijd en moeite.
Nog erger en ernstiger verschijnsel deed
zich Woensdag in de Tweede Kamer voor.
Toen is gebleken dat de geheimo macht
van dr. Kuyper zich doet gevoelendat
daardoor minister Heemskerk niet meer bij
machte is om in critioko oogenblikken do
rechter zijde hij elkaar te houden en dat
over de toepassing dor Christelijke rechts
beginselen ter rechterzijde geen eenstem
migheid heet acht.
Onze lezers kennen het gebeurde: Minister
Wentholt had het verbruid.
Hjj kreeg het in de Kamer te kwaad met
de dominees en de volgelingen van dr.
Kuyper over do preekonbundels die op de
Marine schepen in gebruik zijn.
Eenigen tijd geleden is zoo herinnert
de Kameroverzicht schrijver van het Hbld
het relletje te ge a den proekenbuudel opge
zet in een driestar van De Standard, waarin
aan den bundel van ds. Balsem en ds. Dyse-
rinck het kenmerk van het „ware" christen
dom werd ontzegd. Blijkelijk is die bundel
bezield door een verdrangzamen geest, door
dat ethische christendom dat de heer Roes-
singh steeds heeft bepleit maar dat voor
dr. Kuyper altijd een ergernis is geweest.
En nu lijkt ons op een schip, waar slechts
een 300 a 400 monsohen (hoogstens) bijeen
zijn die tot verschillende gezindten kunnen
behooren, juist zulk een bundel van zeer
algemeen karakter de eenige die gebruikt
kan worden zonder geloofstwist te stoken.
Maar het politieke christendom wil hier den
Minister nopen om het belang van de vloot
ondergeschikt te maken aan die van do
geloofspropaganda.
Do geheele zaak is een typisch voor
beeld van het gevaar dat nu ook reeds
onze vloot bedreigt door den christelijk
politieken splijtzwam.
Met dr Kuyper aan het hoofd, gesteund
door den gewezen predikant Van dor Voort
van Zijp en den bekenden hoer Duymaer
van Twist, werd de beweging tegen den
Minister van Marine op touw gezet.
De heer De Visser toonde zich kalmer
en gaf in dezen nog een middenweg aan.
Toch zou do beweging niet gelukt zijn
als daarmee niet een andere kwestie was
vermengd, die van het thuis eten der ge
huwde bemanning, voor zoover deze geen
dienst heeft.
Reeds in 1907 is dit vraagstuk besproken
en daarvoor een motie voorgesteld, welke
destijds werd verworpen mot 41 tegen 38
Btemmen.
Nu werd eon dergelijke motie mot 41
tegen 34 stemmen aangenomen.
Tegen stemden de linkerzijde, behalve
de socialisten en de heer Thomson, en met
haar de Katholieke hoeren Van Wiohon,
Fruyticr, Bogaardt, Do Ram en Van Nis
pen (Rheden), de Christelijk-hiatorischen
Van Idainga en Van Bylandt en de anti-
revolutionnairen De JoDg, Van Vliet, Van
Hoogstraten, Blum en Van Lynden.
Dezen bleven dus den Minister in dezen
trouw en stelden de eischen van don dienst
boven het partijbelang.
Want zooals onze overzichtschrijver op
merkte de voedingskwestio thuis van ge
huwde schepelingen was bijzaak: daarover
werd wel gedebatteerd, maar eigenlijk ging
het over de preejcenbundols.
En als men nog dieper wil gaan over
hot al dan niet aanblijven van den heer
Wentholt.
Dr. Kuiper was aan hot werk.
Hij zou zijn macht doen gevoelen
En nu is gebleken dat hij sterker is dan
de premier.
Of deze al beweerde dat do Minister van
Marine zich bewoog langs de „lijneu der
christelijke rechtsbeginselen," de aanhangers
van dr. Kuyper ontkenden dit.
Of Minister Heemskerk al protesteerde,
Duymaer van Twist hield vol dat Minister
Wentholt niet zuiver in de leer was.
Nog eens herhaalde do premier dat bij
het zelf gehoord haden hij lichtte de
opvatting van zijn collega nader toe door
deze bewering; „De draagster van het go-
loof is de kerk en de taak van do overheid
is om een zoo gemakkelijk mogelijk contact
te brengen tusschen de kerk of de kerken
on het scheepsvolk. D§ Minister van Marine
heeft getoond dit te willen doen. Hij moet
rekening honden met den aard der zeelieden.''
Dit alles hielp echter niet.
Het woord van don premier bad geen
vat op hen, dio onder den invloed van
dr. Kuyper staan.
Deze zegevierde.
En vraagt men nu wiens standpunt in
onze oogen het zuiverste was: dot van de
ministers Wentholt en Heemskerk, of dat
van de heeren Van der Voort van Zijp c. s.,
dan antwoorden wij beslistdat dor laatsten.
Zij toch handhaven hunne Christelijke
geloofsbeginselen en voeren die consequent
door.
De Minister van Marine doet dit niet
trouwens hoe kan 'er bij hem sprake zijn
van zulke prinoipes? en de premier
transigeerde daarmee om zijn collega te
redden.
Dat is een gevolg van het verzaken van
beginselen zooals do heer Wentholt deed
door, na eerst in het vrijzinnig kabinet-
De Meester een plaats te hebben ingeno
men, over te gaan in een „christelijk kabi
net." Hij kan zich daar niet op zjjn gemak
gevoelen en evenmin de mannen van rechts
bevredigen.
Geen wonder dat de Kuyperiaansche bla
den daarop wijzen; dat De Standaard toe
standen als Minister Wentholt verdedigt,
onder een Christelijk Kabinet niet te dulden
acht.
Wij begrijpen dit.
En wij verkiezen juist zulk oen oisch
van die zijde tot doorvoeren van de recht-
sche beginselen.
Laten zelfs vloot en marine gevoelen
onder welk regime wij thans leven onder
vinden dat de mannen van het „ware
christendom" regeeren.
Het kan hoogst nuttig zijn, en des te
eerder ons land verlosaen van dit regeerings-
systeem.
Met dit al is bij de bespreking van de
kwestie der godsdienstige opvoeding van
de sohepelingen gebleken van een beden-
keljjk verschil van opvatting bij een belang
rijk hoofdpunt van regeeringsbeleid, zelfs
van een der hoofdpunten waarop de coalitie
rast, ja eigenljjk van den wortel waarop
deze stoelt.
Bij het eerste treffen tussehen den ge
wezen minister-president en den leider van het
tegenwoordige kabinet, heeft deze den slug
moeten verliezen.
Dr. Kuyper heeft doen gevoelen dat hij
nog machtig is, en dat met hem niet valt
te spotten.
Als ik wil, zijt gij van mjj afhankelijk.
In dien geest heeft dr Kuyper door een
daad gesproken,
Niet altijd zal 't hom gelakken aldus
zijn macht te doen gevoelen, want niet
steeds is zulk een slag te slaan door een
combinatie van zaken en personen. Maar
bedenkelijk is het toch dat zoo iets gebeuren
kan.
Alweer bedenkelijk voor rechts.
NietB voor ons die zulk een ouderlingen
strijd met belangstelling gadeslaan.
Zij, die in Juni meededen aan het be
ginselloos coalitic-gedoe, krijgen nu hun
trekken thuis.
En wat ons betreft, wij wachten rustig
flf hoe de loop van zaken nog verder zal
aantoonen de val chheid der gebruikte leuzen
en de broosheid van de hoog opgevijzelde
coalitie-beginselen en van de coalitie-meerder
heid.
En dat dit gebeuren zal, daarvan zijn
wjj vast overtuigd.
Kameroverzicht.
Zitting van Donderdag.
Hel was heden, weer een saaie, vervelende
dag.
Minister Talma zit achter de ministers-
tafel, doet alsof hij een en al aandacht is,
gespannen luisterend naar de sprekers, die
in een oindelooze reeks elkander opvolgen
en in hoofdzaak niet anders doen dan her
halen wat zij het vorige, en het daaraan
voorafgaande jaar hebben betoogd.
Dit alles was voor den Minister niel rnoei-
ljjk te beantwoorden, vooral niet voor iemand
als deze Excellentie van Landbouw, die in
handigheid cn gevatheid de meeste leden de
baas is. Maar hel was ozoo vervelend
om aan to hooien en er „overzichtelijke stof"
uit op te diepen.
Het begin was anders zoo hoopvol
Uit vrees i van niet op tijd klaar te
komen, werd het debat over de „sociale ver
zekering" uitgesteld tol Februari a.s.
Dat was reeds zooveel gewonnen
Maar bij „arbeid" ging deze winst al ras
verloren. Geweldig gingen daarbij de sluizen
der welsprekendheid open, vooral toen de
lieer Aalberse er de polilick bij te pas bracht.
Deze heer, die indertijd zijn motie pvcr
den tien-uren-werkdag door de Kamer zag
aangenomen cn dus sodert „specialiteit" in
dit onderwerp is, drong thans bij den Minis
ter aan op spoed met de invoering van dien
woUelijkén ti en-uren-werkdag
Hierbjj betoogde hij, dat de christelijke
arbeiders bjj de jongste verkiezingen hun
vertrouwen, aan deze regeering hadden ge
schonken, omdat zjj verwachtten, dat Minis
ter Talma deze zaak tot een succesvol einde
zou brengen.
Men begrijpt, dat de heer Schaper idit
argument een heerlijk politiek kluifje vond.
Hoe, vroeg hij, kan de heer Aalberse zoo
spreken, indien hij niet vreest, dat bet
talmen van Minister Talma tol een nederlaag
der christelijke partijen kan voeren?
Het is dien lieer dus minder te doen om
den tien-uren-wcrkdag, dan wel om „poli
tieke winsto."
Het spreekt van zelf, dat in een politieke
vergadering ieder lid zich tol zijn laatsten
ademtocht verzet legen bel verwijt, dal hij
de een of andere zaak om een „politieke
rede" goed- pf afkeurt,
Naluurlqk kon de lieer Aalberse dit ook
niet op zich laten zitten. De heer Schaper
had hem „verkeerd begrepen."
Do afgevaardigde voor Almeloo beweerde
het alleen gehad te hebben over de wen-
schelijkhcid van „spoed" bij de invoering.
De wensclielijkheid van de invoering van
den tien-uron-werkdag stond hij hem vast
Hjj had der regeering slechts in herinnering
willen brengen, welke gevolgen het zou kun
nen hebben, indien zij nu niet spoedig met
het beloofde ontwerp voor den dag kwam.
Daar de heer Van de Velde zich hierbij
aansloot, maakte echter deze aandrang op
ons toch ook don indruk, alsof er méér
achter zat
Verder verdedigde de lieer Aalberse zich
tegen liet verwijt van den heer JSchaper,
met het gebruikelijke legenverwgt.
Hij zeide dat de afgevaardigde voot Appin-
godam indertijd zoo aan „politiek" had ge
daan bjj dc discussie over de motïe-Aalberse.
Deze repliek was echter alles behalve steek
houdend
Uit de zeer uitvoerige rode van den Minis
ter bleek, dat deze zaak zijn „volle sym
pathie" had en dat de „onderzoekingen,"
die aan de indiening van een wetsontwerp
plegen vooraf le gaan, in vollen gang zijn.
Op do klacht van den heer Treub, dat
Minister Talma alleen „partieel herziet" en
„partiëol regelt" (bakkcr3wetje, barbiers
wetje, steenhouwerswetje) luid Z. Ex. een
mooi antwoord klaar
Indertijd hooft men Minister Kuyper ver
weten, dat deze „generale regelingen" voor
stelde, en nu hij, Talma, niet die richting
opgaat, doch in „Engelschen stijl" partieel
de verschillende onderdoelen der sociale wet
geving wil herzien, is 'tóók al niet goed I
De Minister vond dit verwijt dan ook on
billijk en daar hij geen „.professor" is. kan
hij met aan liet verzoek van den heer Treub
voldoen om een „preciese uiteenzetting" le
geven van alle beginselen, die daarbij ter
sprake kunnen komen
Ten slotte kregen wij nog een reuzen-ratel-
rede van den heer Duijs over de Rijksver
zekeringsbank, geheel in détailscritiek ver-
loopende, welke door den Minister dan ook
maar met oen enkel woord beantwoord werd.
Z. Ex. schijnt niet op do hoogte te zijn
van den Janboel, dio bjj deze inrichting
heerschl.
's Avonds kwam „Waterstaat" aan de beurt.
Alle redenaars begonnen mol te zeggen, dal
zij „heel kort" zullen zijn.
Zij allen bepleitten dislriclsbelangen
en eerst om half twaalf, toen er niet meer
dan zes loden aanwezig waren, kon de Minis
ter aan zijn antwoord beginnen.
Dergelijke „vergaderingen" naderen te veel
een paskwil om er melding van te maken.
Dc heeren vonden het niet eens noodig om
naar het ministriëele antwoord te luisteren t
Alleen do heeren, die hun maidenspeeches
hadden afgestoken, bleven zitten.
Dominee Ankennan, die, alsof hjj nog op
den preekstoel stond, had gepraat over de
„geestelijke belangen" der polderjongens in
velband met dc „baatzucht der putbazen,"
was present. Zoo ook Verloren van Themaat,
die met een piepstemmetje, de „kwestie"
der Veclilplasson in een heel nuffig uitgespro
ken rede had bepleit
Maar de heeren van de vaste brug over
den IJssel te Doesburg en van „de ijzer-
draad versperring" op de rijkswegen waren
Verdwenen
Als eenig belangrijk punt in deze avond-
zitting vermelden wij hetgeen dc heeren Van
Idsinga en Bos aanvoerden
Beide heeren teekenden verzot aan tegen
de aanstelling van een referendaris aan het
departement van Waterstaat, omdat daardoor
de onafhankelijkheid van den directeur-gene
raal geheel le loor zou gaan.
Minister Regout bestreed dit, doch praatte
eigenlijk om de kwestie heen Die referendaris
zou alleen dienen om de „tasschen vol stuk
ken", die van het Hoofdbestuur der Post
en Telegrafie voor den Minister inkomen, te
sortoeren. Z, Ex, is toch geen ,,handteekenin
gen-automaat I"
Aan de zelfstandigheid van den directeur-
generaal zou niet getornd worden
Het antwoord vau den Minister was er
glad naast, en wij vermoeden dan ook dat
Z. Ex. van dezen maatregel niet veel genoegen
zal beleven.
Morgen voortzetting.
Bjj kon. besluit:
is benoemd tot kantonrechter te Rotterdam,
derde knntoD, mr W. M. Reepmaker, thans
kantonrechter te Rotterdam, tweede kanton
is alsnog, ter zake van zjjn gedrag bjj do
krijgsverrichtingen in Atjeh gedurende het
tjjdvak 1903—1900, benoemd tot ridder 4e kl.
der Militaire Willemsorde de le luit. der int.
van het leger in Ned. Indië C. A. Ruempol,
en zulks met intrekking van de hem toege
kende eervolle vermolding.
Door de Ministers van Landbouw,Njjverheid
en Handel, van Financiën en van Buitenland-
ache Zaken is aan den heer jhr mr F.G. van
Panhuys te Bern. op verzoek, eervol ontslag
verleend als hd van de commissie voor de
handelspolitiek, onder dankbetuiging voor de
als zoodanig bowezen diensten-
JJjDo St. Crt uo. 209 bevat de wet van den
4den December 1909, tot verhooging van den
accgnB op het gedistilleerd en voorlooptge
regeling van de bestemming van de opbrengst
dier verhooging.
Volgens art. 7 wordt.hetgeen de accjjns op
binnen- en buitonlundsch gedistilleerd over
de jaren 1911 on volgende meer opbrengt dan
f25.200 000 goedgeschreven aan een Fonds van
de supplctoire opbrengsten van den accijns op bin
nen- en buttenlandsch gedistilleerd
De beschikking over do aan genoemd fonds
goedgeschreven bedragen maakt het onderwerp,
van nador vast te stellen wettelgke bepalin
gen uit.
Van de bedragen, welke ingevolge het eerste
lid van dit artikel aan het aldaar genoemde
tond's worden goedgeschreven en van do be
dragen, waarover volgens het tweede lid is
beschikt, wordt jaarljjks eene rekening aan de
Staten-Generaal overgelegd.
Dezo wet treedt heden, Vrjjdag, iu werking.
Als De Hagespelers te Middelburg
optreden, komen zjj steeds met iets goeds.
Dat heeft de ervaring geleerd.
En zoo zal 'took a. Zondag en Dinsdag zjjn.
Zelfs De Oester, het Engelsche tooneelspel,
hoe eigenaardig van titel en hoe oenvoudig
het lijkt, scbjjnt een zeer onderhoudend cn
aardig stuk te zjjn, dat zeer goed wordt ge
speeld.
Daarover zjjn de beoordeelaars het vrjj wel
eens.
