MIDDELBIIRGSCHE COURANT.
S*. 291.
1909.
Vrijdag
10 December.
Middelburg 9 December.
I Dit Stad en Provincie.
152* Jaargang.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prjii per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f S.
Aizonderlqke nummers kosten cent.
A'd vertentiën bp abonnement op voordeeligo voorwaarden.
Prospectt sscn daarvan zjjn aan het bureau te bekomen.
Advertentièn voor bet eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan hot bureau bezorgd zjjn.
AdvertenttönSO cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels i 1.50elke regel m<
SO cent Reclames AO cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentièn en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend*
Handel, Ngverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algeraeea Advertestle-Bnresn A. DB LA
BCAB An., Voorburgwal »66, Amsterdam.
Kameroverzicht.
Zitting van Woensdag.
Mei Marine" was het heden spoedig af-
gelböpt-n. Na de niet te vermijden bespreking
der lotsverbeteringen door de heeren Brum-
meikamp cn Roodhuijzen telken jare zin
gen die heeren hetzelfde deuntje werd
de begrooting voor dat departement in stem
ming gebracht en met 50 tegen 10 stemmen
aangenomen
Tegen stemden de socialisten, de vrijzinnig-
demöCTaten en 6 Unie-liberalen
,,Jan Kanon" is dus weder voor een jaar
geholpen.
Daarna verscheen Minister Talma ten too-
neele en weiden de iandhouwspecialiteiten
gemobiliseerd. De ry werd geopend door den
lieer Van Wichen en sloot met ds. Roessingh.
Al deze heeren haddon speciale landbouw
belangen te verdedigen Van Wichen bloem
bollencultuur, Van Lennop dito, dito, .Vor-
sterman van Oyen landbouwonderwijs, en
Helsdingen personeel Veeartsenijschool
De Minister zou al deze wenschen en wen
ken der hoeren „ernstig overwegen
Middelpunt van deze landbouwdebatten wa
ren de drachtige koeien, die voor het verlos
kundig onderwijs worden aangekocht.
De heer Van Forecst wilde de f 4000 die
hiervoor aangevraagd zyn, schrappen. Prin
cipieel moest nu maar eens uitgemaakt wor
den of de kooien door veevroedmeesters of
door gewone veeartsen moeten verlost worden,
zoo 9prak de dijkgraaf, die van deze dingen
verstand heeft.
Maar de heer Van Dedem wist er ook van
mee te praten, zoomede de heeren Smeenge
eg. Fruytier, zoodat 'teen gebabbel zonder
eind werd over deze drachtige koeien.
Wie er belang in stelt, verwijzen wij naai
de Handelingen Het is geen geschikt onder
werp om in een courant te behandelen, vooral
luet wanneer do „deskundigen" er hun wijs-
beid over luchten.
Het einde van de geschiedenis was dat de
heer Van Foreest zijn amendement maar te
rug nam.
Verder hadden de heeren Roessingh en
Fruijtier het nog over een ander 6oort van
kleien, n.l zieke, tuberculeuse koeien.
Ds Roessingh vond dat de regeering hij
overname van de koeien te veel betaalde,
de heer Fruijtier achtte het verkeerd er te
weinig voor to geven.
De Minister zou deze zaak nog eens over
wegen, doch intusschen dc bestaande bepa
lingen maar handhaven.
Al even belachelijk waren de debatten over
.het mijnwezen
Do Limburgsche heeren kwamen met di
verse grieven, welke Minister Talma echter
voor bet meerendeel niet billijk achtte.
Zqo had de heer Bolsius véél aan te mer
ken op de automobielen der staatsmijn-inge-
nieore en op het „karretje" van de Emma-
nujn nabij Heerlen.
Dc heer De Ram, die zich anders wijselijk
achterbaks houdt, kwam nu by den Minister
aandringen op het verleenen van particuliere
concessies
Hij werd behoorlijk door Z. Ex. in den
hoek gezet
Van meer principieelen aard was het debat
over do kwestie van particuliere of staats
exploitatie der mijnen in Limburg
De Minister had zich, volgens de heeren
Vliegen, Jansen en Bolsius, in diens Memorie
van Antwoord vrij duidelijk over deze kwes
tie uitgesproken
Was hij nu vóór of tegen Staats-exploitatie?
Uit het antwoord van den Minister ver
moeden wij dat hjj zich houdt aan de be
staande wetgeving, die het uitgeven van con
cessies aan particulieren niet verbiedt, maar
dat hij hiertoe niet zal overgaan alvorens
een uitspraak der Staten-Generaal is uitge
lokt.
Beleekent dit nu, dat. hjj tegen Staats
exploitatie isdat hij een nieuwe mjjnwet
zal indienen?
Erg duidelijk is ook dit antwoord niet.
De voorzitter kondigde een avondzitting
voor Vrijdag aan, indien Vrijdag middag
..Landbouw" en „Waterstaat" nog niet afge
handeld zouden zijn.
Zelfs zou er dan nog vergaderd worden.
Waarom die haast betracht wordt, is moei-
lyk te gissen. Vergeleken by verleden jaar
is do Kamer zelfs met hare werkzaamheden
vóór Misschien dat het schier eindeloos ge
babbel van heden den nieuwen voorzitter
een beetje bang maakte.
Morgen voortzetting,
Door zeer onvoorziene omstandigheden
is de voorstelling, die Ilct Tooneel, directie
Willem Royaards, Dinsdag 21 December te
Middelburg zon geven, nitgoBteld.
In dit jaar hebben dus nog vanwege de
aldaar bestaande afdeeling van het NederlancUch
Tooneelverbond alleen plaats de beide voorstel
lingen, Zondag en Dinsdag a. door de Hatje-
spelers te geven.
In de Ai Crt no. 288 zjjn opgenomen de
koninkljjk goedgekeurde wijzigingen in He
statuten van do Vereniging tot oprichtingen
instandhouding van de ambachtsschool te
Middelburg, thans genaamdDe Ambachtsschool
te Middelburg.
Bjj kon. besluit zyn benoemd bjj de land
weer, inianterie, tot reserve tweede-luitenant,
onderscheidelyk in de districten Middel-
burg en N e n z e n de reserve-sergeanten A.
A. Eibers, van de grenadiers en jagers, en M.
A. M. van Franssen, van het 38e distriot te
Middelburg.
Uit Vli8singen.
In een Maandagavond aldaar gehoudon ver
gadering van de afdeeling VlieBingen der
vereeniging Vergunning is, in verband met de
accynsverhooging, besloten den prjja van oen
liter gedistilleerd met 25 cent en die van een
deciliter met 3 cent te verhoogen.
De prjjzen per glaB zullen gehandhaafd bly ven.
De prjjzen der likeuren zullen verhoogd
worden met 15 cent voor een flesch en 20
cent voor een liter.
De oude jenever wordt por halve kruik in
prys met f 0.15 cent verhoogd.
Nog werd besloten aan de regeering te
verzoeken den plaatselyken accjjns op 't ge
distilleerd te doen vervullen en middelen te
beramen om zoo noodig de gemeente te ge-
moet te komen in de mindere ontvangst die
daarvan 't gevolg zal zyn.
Bjj kon. besluit is aan R. G. van Nieuw-
kuijk, hoofd der R. K. Parochiale jongens
school aldaar, vergunning verleend tot het
aannemen van kruis Pro Eccelesia el Pontifice
hem door Z. H. den Paus geschonken.
Op de Woensdagavond door de afdeeling
Westkapelle van Het Groene Kruis ge-
honden algemeene vergadering bleok dat de
Vereeniging op dit oogenblik 124 leden telt.
De begrooting voor 1910 werd vastgesteld
in ontvang en uitgaaf op f 173.30.
De post voor versterkende middelen aan
arme zieken werd gebracht op f 50.
De heeren A. vau Roojjon en Js Westerbeke
werden als bestuursleden herkozen.
Dinsdag is op de Oosterschelde sen proef
vaart gehouden met een motorkorboot, gebouwd
aan de werf van den heer A. van Duyvondjjke
te Popendrecht, voor rekening van den heer
W. Baay, oestorhandelaar te T h o 1 e n. De
tocht slaagde goed.
De complete machinerieën werden geleverd
door de Gasmotoren-fabriek Deutz te Amster
dam, onder wier leiding ook de plannen wer
den ontworpen en de bouw van de boot uit
gevoerd.
De motor dient, behalve voor het in bewe
ging brengen van de boot, ook voor do lier,
die de korren ophaalt
Woensdagmiddag is teBreskens
tjalk, geladen met pulp van Lillo, gesleept
door een boot, die zont water haalt, door het
breken van den tros tegen het Westerhaven
hoofd stuk geslagen. Sohipper en knecht kon
den beiden behouden aan wal komen.
De pulp is verloren gegaan en het wrak, is
nadat zeilen e* touwwerk waren afgehaaldj
voor 50 francs verkocht.
Nu het renteloos voorschot voor deeleo-
trisohe tram Knocke—BroskenB door de provinoie
is toegestaan, is, naar uit Cadzan d aan de
Tem. Cl wordt gemeld, besloten om aan het
strand twee groote naar de eischen des tjjds
ingerichte hotels te bouwen, zooals die in de
Belgische badplaatsen gevonden worden.
In do week van 1 tot en met 7 Decem
ber 1909 zyn in Zeeland voorgekomen 1
geval van typhuB en febris typhoidea te Oud-
Voesemeer; 18 van roodvonk, waarvan 1 te
Kondekcrke, 7 te Middelburg en 5 te Sluis;
5 van diphtheritiB, waarvan 1 te Hengstdijk,
1 te Koadekerke, 2 to Vlissingen en 1 te
Zierikzee.
Gemeenteraad
van Oost- en West-Sonburg.
Woensdag namiddag hield die raad een
vergadering onder voorzitterschap van den
beer P. S Buteux, burgemeester.
Tot de ingekomen stukken behoorde een
dankbetuiging van de onderwijzers der o. 1.
school voor de regeling hunner jaarwedden.
Op verzoek werd aan mej. B. van Oostveen,
onderwijzeres aan de o. 1. school, niet 1 Januari
a. 8. eervol ontslag verloend.
Ingewilligd werd het verzoek om adheasie
betuiging aan het bekende adres de Vereeni
ging Vlissingen FooruiV, in verband met den
rjjweg over den Soheldedam.
Ingekomen was verder een adres van de
bewoners van de Vryburgstraat, waarin zy
wjjzen op den slechten toeBtand vun de be
strating en aandringon op verbotering, door
middel van geklopte steen.
De heer JobBe stolde voor keien te koopen
die uit den Middelburg—Vlisoingschen rjjweg
komen en daarmede den toestand te verbeteren.
Verharden leek hem minder doeltreffend, daar
macadamwegen meer onderhoud vereischen.
De voorzitter zug er meer heil in geklopte
lien te gebruiken, daar die steeds in voor
raad zyn. De gemeente-werkman kan de be-
noodigde keien makkelyk van den Nieuwen
Vlissmgschen weg halen en naar deVrjjburg-
straat brengen.
De heer Jobse bleef by zyn voorstel.
De heer Arendse steunde het voorstel, maar
stelde tevens voor dat de bewoners de kosten
van aanleg dragen, terwjjl de gemeente voor
het onderhoud zal zorgen.
De voorzitter deelde mede dat de aanleg van
de Nieuwstraat zooveel gekost heeft, dat het
z.i. onverantwoordelijk ia met stratenaanleg
voort te gaan, op de manier zooala nu ge
beurt. Het kust te veel geld.
De heer Jobse merkte op dat bet in bet
belang is van de ingezetenen, te meer daar
Souburg geen plattelandsgemeente meer is.
Het voorstel van den heer Jobse om keibe-
strating voor rekening van de gemeente aan
leggen, werd verworpen met 1 stem voor.
Dat van den heer Arendse, om de bewoners
de straat te laten aanleggen en daarna door
de gemeente in onderbond te doen nemen
werd aangenomen met 3 Btemmen tegen, die
van de heeren JobBe, Joziasse en De Pagter.
De bewoners zullen zelf de keien moeten aan
schaffen.
In behandeling kwam nu een verzoek van
bewoners van do Burgstraat om meerdere ver
lichting door het plaatsen van een lantaarn.
De heeren Jobse en Arendse verklaarden zich
er voor aan het verzoek te voldoen.
De heer Jobse wilde de lantaarn voor het
onde postkantoor verplaatsen naar de Burgstraat.
De voorzitter merkte op dat de Noordweg
dan geheel van licht verstoken zal worden.
De heeren dwaalden in hun verdere discussie
van het onderwerp af, maar werden tot de orde
geroepen door den heer De P-agter met de
opmerking dat men wel praatte maar geen
zaken deed en de tjjd ondertusschen verstreek.
Ten slotte werd besloten aan het verzoek
te voldoen.
Aan de orde was nn een voorstel van Burg
en Wetb. om enkele Btrooken gronds voor den
aanleg van straten te bestemmen. Een kaart
werd overgelegd.
Het voorstel werd goedgekeurd.
In de politie-verordening werden wjjtigin-
gen gebracht in verband met het begraven
op de begraafplaatsen.
Verder werd in de verordening opgenomen
dat de Burgstraat slechts van eene sjjde, aan
de kant van Souburg, mag worden ingereden
De voorzitter klaagde er over dat
den bietentyd de Kanaalstraat ontzettend
modderig is door de klei die aan de wielen
van de wagens blyft hangen.
Hjj zou in de verordening de bepaling wil
len zien opgenomen dat de wielen afgeschrapt
moeten worden vóór dat men in de bebouwde
kom komt.
De beer De Pagter stolde voor dat men voor
een bepaalden tjjd een bepaalde vraoht zou
voorschrijven. Fjj vond het voorstel van den
voorzitter te bezwarend
De voorzitter trok zyn voorstel in.
Dat van den hoer De Pagter, om by vorst
het maximum gewicht op 1000 K.G. to be
palen, werd aangenomen.
Het zal in de verordening worden opgeno
men, evenals het verbod om te zwemmen in
het kanaal.
Op voorstel van den hear De Pagter werd
nog goedgekeurd het verbod tot noodeloos
Bchreeuwen of zingon in do bebouwde kom
der gemeente.
Alvorens over te gaan tot de benoeming van
een onderwijzeres aan de o. 1. school, waarvan
de voordracht reeds in dit blad is gemeld,
verzocht de heer Jobse de openbare zitting,
in verband daarmede, te sluiten.
Aan dit verzoek werd voldaan.
Na heropening werd benoemd mej. C. Duy-
vekot van Vlissingen met 5 stemmen, tegen
2 op mej. C. C. Boos van Middelburg.
Een voorstel van Burg. n Weth. om 8
boomen op de begraafplaats op West-Souburg,
bjj inschry ving te verkoopen werd aangenomen.
De leden van de commissie tot wering van
schoolverzuim, die 1 Januari a.s. moeten af
treden, werden herkozen.
Hot zyn de heeren P. Gevaal, L. Braam,
C. van Weele, A. van Veen, G. van Dyk en
A. Steketee.
Van die commissie was een sohrjjven inge-
men waarin de aandacht van den raad
wordt gevestigd op do billykboid om den leden
presentiegeld toe te kennen, b.v. f 5 per jaar.
Het is hier meer om de waardeering die uit
de vergoeding zou bljjkoa, dan om de rjjf
gulden te doen.
De heer Cevaal, lid der commissie, merkte
op dat bet bezoek aan de vergaderingen daar
door wellicht zou stjjgen, wat de voorzitter de
opmerking ontlokte dat het bier dus om het
ild te doen is.
De heer De Pagter zou geen presentiegeld
willen geven.
Het verzoek werd verworpen. De heer Cevaal
bloei buiten stemming.
De voorzitter bracht vervolgens ter sprake
het vraagstuk of hier controle op de melk
zou kunnen worden ingevoerd.
In principe verklaarde de raad zich voor
contróle. De verordening later gemaakt
worden.
ly de rondvraag vroeg de beer Jobse waar
de naambordjes voor de straten blyven.
De voorzitter deelde mede," dat die na
Nieuwjaar aangebracht zullen worden.
De heer Arendse klaagde over den toestand
in wegen en voetpaden, vooral van de voet
paden, die niet in orde gehouden worden
door de pnrBonen, daartoe aangewezen.
De heer Pieterse wees op het slecht branden
van de lantaarns op West-Souburg. De voor
zitter zeide een onderzoek toe.
Verder zou bjj gaarne zien dat aan de halte
plaat! van de tram een urinoir geplaatst werd.
De voorzitter deelde mede dat de directie
van de tram een urinoir toegezegd beeft,
wanneer de electrische tram gereed zal zyn.
Er zaL bjj den directenr op spoed worden
aangedrongen.
De hoer De Pagtor stelde voor een Nieuw-
jnarscommiasie te benoemen voor de Nieuw-
jaarscollécte. Alle personen, die kerkelyke
betrekkingen bekleeden, zouden er geen lid
van mogen zyn, wel particulieren van alle
kerkelyke gezindten.
Hjj legde een IjjBt over van de personen, die
zich beschikbaar stellen, en deelde mede dat
de bestaande commissie het voorstel zelt ge
daan beeft.
Het voorstel werd aangenomen.
Ten laatste werd nog behandeld een verzoek
van de Zangvereeniging Uitspanning door In
spanning om gebruik te mogen maken van een
der lokalen der o. 1. school voor het houden
van repetities De Vereeniging zorgt zelf t
vuur en licht, en voor het schoonhouden van het
lokaal.
De voorzitter vreesde dat men een antece
dent zal scheppen voor andere vereenigingen.
Staat men het verzoek toe, dan moeten ook
andere verenigingen worden toegelaten.
De heer De Pagter was voor inwilliging,
men kan de toelating van andore vereenigingen
zelt regelen.
Besloten werd tot wederopzeggings toe het
lokaal beschikbaar te stellen. De Vereeniging
2nl moeten zorgen voor vuur en \icht en voor
•het schoonhouden van het lokaal.
Hierna werden in geheime zitting eenige
reclames inzake den aanslag in den H. O.
behandeld.
Het was ongeveer half zes toen de burge
meester de zitting sloot.
KERKNIEUWS.
Nadat de Vrijzinnig godsdienstige ver
eeniging De Reservekas alhier dezen zo-
mor eigenares was geworden van het ge
bouw der voormalige Teekenacademie in de
Lange St. Pieterstraat, met hel doel op het
terrein ervan een eigen kerkgebouw te stich
ten, werden daarvoor de plannen ontwor
pen door den heer A. Overeinder te Middel-
burg.
Met hel oog op de beschikbare fondsen,
moesten die wel doelmatig docli tevens zeer
eenvoudig zyn
Toen de Vereeniging de plannen had goed
gekeurd, werd de bouw aanbesteed en het
werk gegund aan den lieer A. Loois Jr
Deze heeft heden, precies op den bepaal
den lijd, de kerk geheel gereed opgeleverd
en in de Zondagavond te houden godsdienst
oefening zal zy worden ingewijd door den
predikant der Vereeniging, den heer J Brui-
nings.
Zooals wjj liiervoren zeiden, is het ge
bouw zeer eenvoudig.
Do voorgevel is in modernen sljjl opge
trokken, zonder cenig ander sieraad dau een
marmeren steen boven den ingang, met, zoo
als vroeger gemeld, do woorden erin gebei
teld - Waar de geest des Heeren is, daar is
vrjjheid. De letters, thans nog ongevuld, zul
len, later, wanneer dc plaat voldoende droog
worden verguld. De hoogte van don voor
gevel is 17i/2 M.
De kerk, van binnen, streng van lynen, m
stuc afgewerkt, ontvangt haar licht aan beide
zijden door boogvensters, evenals die in den
voorgevel, met glas in lood
De dagverhchting is zeer goed en by avond
zullen een drietal gaskronen de kerk ver
lichten.
In den winter wordt het gebouw verwarmd
Het schip is 300 vierk. M. groot, de hoogte
bedraagt 10 M. en het biedt plaats aan 350
personen.
De beschildering van banken en gaanderij
uitgevoerd in brons met bruin. De firma
Wed. A. Heijboer en Zn. verrichtte (lie.
Een fraai orgel zal den zang begeleiden.
Tor zjjdo van de kerk is een catechisatie-
lokaal en een kosters woning ingericht
Een nooduitgang geeft gelegenheid het kerk
gebouw aan de zijde van de Abdij te verlaten.
- Heden (Donderdag) avond begint in de
kerk der paters CapiicijltSff te 'g Hertogen -
bosck een triduum tor plechtige viering van
het 700-jarig bestaan der orde, die thans^
29.000 leden telt. Brabants hoofdstad komt
do eer toe, het eerst in Nederland de Min
derbroeders te hebben geherbergd. In 1229,
slechts 20 jaren na de slichting, waren de
Minderbroeders aldaar gevestigd. In 1611 wer
den nogmaals de zonen van Franciscus wel
willend ontvangen en eindelijk ten derden
male, in 1898. De laatste drie eeuwen hebben
80 Bosschenaren hel kleed der Capucjjnen
gedragen. (Huisgeein).
ONDERWIJS.
Te 's Gravenhage is geslaagd voor mid
delbaar akte a Fransch de heer M. D. Dhooge
te S1 u i s.
LETTËFS*OTkunst.
Ter vervanging van mr. J A. van Gilse,
ia tot directeur-hoofdredacteur der Arnhem-
scho Courant benoemd do hoer A J. Brou
wer, hoofdredacteur der Leeuioarder Courant
Binnenkort zal verschijnen een nieuwe
uitgaaf van Multatuli's Duizend-en-èén-Speci -
aiiteiten met een aantal onuitgegeven aan-
teckeningon van Douwes Dekker er bij
- Björnsljerne Björnson vierde Woensdag
zyn zeven en zeventigsten verjaardag
Urlus is dezer dagen als gast in de
Hofopera te Berlijn opgetreden en had daar
groot succes als Riênzi
Tui
S.ANDBOUW.
nbouw-ongevallei
vérzekering.
Een vjjf en twintigtal personen had gehoor
gegeven aan de gedane oproeping en was Woens
dagavond aanwezig in de Bakkerskamer van
het bckuttershoj alhier, waar de heer P.
Teunisen van Amsterdam, een lezing hield
over de »Ongevallen-verzekering in den Tuin
bouw".
De beer C. J. Stomps, voorzitter van de af
deeling Walcheren van de Nederlandtche Maat
schappij voor Tuinbouw- en Plantkunde, opende de
vergadering met een woord van welkom ook aan
den heer Van der Have, lid van het hoofdbe
stuur, die mede aanwezig was.
De heer Teunisen begou zyn uiteenzetting
over de tot standkoming en de werking van
de Tuinbouw Onderlinge, die in Jnli van dit
jaar is 'opgericht, met te wjjzen op do omstan
digheid dat door do Ongevallenwet van 1901
wel 600.000 arbeiders ongeveer in de industrie
geholpen worden, maar niet de 400-000
arbeiders die m den land- on tuinbouw work -
zaam zyn. Dit voorbygaan van de belangen
van laatstgenoemde categorie van arbeiders
is niet hieraan te danken, dat er te weinig
ongelukken in het bedrjjf gebeuren of dat er
geld genoeg verdiend wordt, maar heeft andere
oorzaken.
