IHIDDËLBURGSCHE COURANT.
Donderdag
2 December.
R*. 284.
182* Jaargang.
1909
Deze 'couraot verschijnt dage 1 jjks,met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f S.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
A d v elr t e nt i ëjn bjj abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zjjn aan het bureau te bekomen.
Advertentiën voor.jhet eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één i
aan bot bureau bezorgd zjjn.
AdvertentiënSO cent per regel. By abonnement veel lager. Geboorte-, dood- ou
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regol moer
SO cent Reclames 40 cent per regel. Groote lettert naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend*
Handel, Njjvorheid en Geldwezen, is gereohtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DH LS
NAB As., N.I. Voorburgwal 366, Amsterdam.
Bjj (Jeze courant behoort een bijvoegsel.
Middelburg 1 December.
Vriendelijk verzoek.
Mogen wjj h.h. adverteerders nog eens ver
zoeken de advertenties by tjjds, zoo het eenigs-
zins kan groote annonces by voorkeur een dag
te voren, op te geven.
Slechts wanneer wjj de orders bjjtjjds ont
vangen, kunnen wy voor een goede verdeehng
der plaatsruimte zorgen.
De Administratie.
Eigen lof
Het woord, dat aan dezen zin ontbreekt,
zullen wij maar niet neerschrijven.
leder weet wel wat dat zijn moet.
De Standaard is in zijn nommer van
heden bezig zijn eigen lof te verkondigen.
Of het daarvoor thans wel de geschikte
tijd is, betwijfelen wij, maar het orgaan
van dr Knyper doet dit tocb, nog wel met
„christelijke" verheffing.
Het herinnert er aan hoe het in April
1872 voor het eerst verscheen en in 1873,
eveneens voor het eerst, aan een generale
verkiezing deelnam.
„In samenwerking met eenige geestver
wanten werd een eerste program van actie
opgesteld, en met forachen ruk maakte de
Antirevolntionnaire partij zich los uit de
omarming der Conservatieven. De uitslag van
dien stembusstrijd was niet onbevredigend,
en Groen van Prinsterer schroef in zijn
Nederl. Gedachten van 20 Aug.„Laat ons
eerlijk en dankbaar erkennen, dat aan de
Redactie van De Standaard de eere van
den veldtocht toekomt".
En dan verlustigt het blad zich vooral
in de uitspraken destijds van het Handels
blad, dat De Standaard bij zijn verschijnen
„een keerpunt in onze Staatkundige ge
schiedenis" noemde en verdor getuigde
„Onder zijn krachtige en talentvolle leiding
heeft de antirevolutionaire partjj in ons
land, welke sedert Groen van Prinsterer
zich uit het tegenwoordige naar het ver
ledens terugtrok, bijna uitgestorven scheen,
nieuwe levenskracht getoond en heefc zij
een macht ontwikkeld, welke voortaan op
staatkundig terrein medetelt."
Nog meerdere lofspraken van die zijde
haalt het Calvinistische orgaan aan om
zich zeiven een plnim op den hoed te zetten,
doch tevenB om aan te toonen hoe de tjjden
zijn veranderd, hoe in dien tijd nog „in
ridderlijken toon werd gestredenmaar
thans niet meer."
Door De Standaard
Neen, dat niet maar door het Handelsblad I
X.,- m
Vooraf een algemeene opmerkiDg.
De Standaard geeft zich zeiven veel lof
waar het betreft de kentering in onzen
algemeenen politieken toestond in de laatste
jare».
Toch schrijft het blad o. a.
„Ongetwijfeld is de verdeeldheid der
Liberalen onderling, en niet minder de af
scheiding van de sociaal-demooraten, ons te
hulp gekomen. En ook, afgezien hiervan,
mag nimmer uit het oog worden verloren,
dat de Roomsch-Katholieken, die aanvan
kelijk van verre stonden, maar onder Dr
f^haepman's leiding, van 1874 af, toena-
derdén, ten BÏotte den doorslag gaven.
„Maar al hebben we hiervoor een open
oog, het feit valt toch niet to verbloemen,
dat allengs zoo meer de oogen van het
volk zijn opengegaan, en dat de Christelijke
grondtoon van ons volksleven zich steeds
meer van het Liberalisme heeft afgewend,
on zijn verlangen naar een terugkeeren tot
oen Christelijke staatkunde heeft geopen
baard."
Dat laatste wil zooveel zeggen als:
daarvoor komt tooh ons, Standaarden onzen
partijgenooten, de eer toe.
Dat is een hoogmoedig beweren, waar
tegen wel een protest zich mag doen hooren.
De ervariDg toch heeft duidelijk geleerd dat
uitsluitend door de hulp der RoomBoh-
Katholicken en Christelijk Historischen in
don laatsten tijd de macht in handen der
Reohterzijde is gekomendat alle macht
en alle invloed moest worden aangewend
om de vrienden van De Standaard te be
wegen de Katholieken te steuneD.
Als die steun van Roomschen en Christelijk
Historischen der Slandanrrf-pnrtij ontvalt,
slinkt het aantal anti-rovolntionnaire Kamer
leden tot een luttel aantal.
Om dat stoffei) op eigen invloed van De
Standaard op zijn juiste waarde te schatten,
behoeven wij slechts ons te herinneren
de gebeurtenissen van den joügsten ver
kiezingsstrijd, het beginselloos gedoe, o.a.
in het district Ommen, en vooral hot aan
het licht gekomene om vermogende perso
nen mannen van rechts te doen worden
De Standaard beroept zich op Groen
van Prinsterer.
Zoo hij nog leefde, wij houden ons vast
overtuigd dat hij niet roemen zou op
menige overwinning, op allerlei oneervolle
manieren behaald.
En dan,dr Kuypers orgaan verlieze
niot uit het oog dat naast de zioh noe
mende christelijke partgen ook in Juni
medestanders en medestrijders zijn geweest
de conservatieven, de ond-liberalen, die
mede hielpen de meerderheid der Tweede
Kamer in handen der kerkelijke partijen te
spelen.
De Standaard is wel zoo voorziohtig om
ten slotte die zege nog niot te beschouwen
als eenevan blij venden aarden te schrijven
„Tooh wane daarom niemand, dat het
Liberalisme versmelten zal, gelijk eens het
Conservatisme versmolt. Het beschikt door
zij ii grooten en verreikenden invloed onder
de geleerde kringen, den bandel en den
gegoeden burgerstand nog altoos over een
ongemeene macht. Onmogelijk is het niet,
dat het straks nogmaalB naar de teugels
grijpt. "Van Rechts zal men daarom zeer
op zijn hoede moeten zijn, om niet straks
weer tijdelijk het onderspit te delven.
Maar geconstateerd mag dan toch, dat
de strijd, dien het Handelsblad in 1873 zélf
eer aanwakkerde dan ontliep, voor het
oogenblik tot een resultaat heeft geleid
dat haar redactie in 1873 niet had verwacht.
Zelfs aan haar toon, waarin thans het
ridderlijke minder sterk uitkomt, merkt
men dat."
Een bemoedigend woord is het eerste voor
al wat vrijzinnig denkt.
In 1913 hopen wij elkaar nader te spreken
en, boter georganiseerd, meer aaneengesloten,
df.n te zegevieren.
Reeds nu is hetzelfde blad bevreesd voor
een algemeene grondwetsherziening omdat
het niet zeker erTan is dat het bij de dan
noodige verkiezingen de vereischte rechtsohe
meerderheid zal verkrijgen teneinde op
zulk een herziening in zijn geeBt te kannen
rekenen.
Dat toekent.
Wat de toekomst brengen zal, ligt nog
in 't duister.
Maar de teekenen der tijden op dit oogen
blik zijn lang niet ten gunste van de reoh
terzijde.
Ons volk heeft de laatste dagen rnim-
sohoots gelegenheid gehad zich te ergeren
aan de staaltjes van oorroptie die erbij de
mannen van De Standaard zijn waar te
nemen.
De leider heeft alle recht van spreken
verbeurden wij voegen daarbij helaas 1
voor een man met zulk een talent, met
snik een werkkracht, met zulk een verleden.
Het is maar goed dat Groen van Prin
sterer dit niet heeft beleefd.
Bn zelfs onder de aanhangers der rech
terzijde keeren velen zioh van hem af.
Hoe durft men dan nog in hetzelfde blad
het woord „Ridderlijk" te bezigen P
De bewering tegenover het Handelsblad
op dit punt getuigt van totaal gebrek aan
zelfkennis.
Het keert zich tegen De Standaard zelf
en bij het lezen daarvan zal bij velen do
gedachte opkomenwat is dat orgaan
sedert 1872 ontaard I
Thans toch vindt men in zijne kolom
men steeds halve waarheden of geheelo
onwaarheden, al naar gelang het pas geeft,
en, vooral in verkiezingsdagen, scheve voor
stellingen wordt daarin tegenover de
lezers verbloemd wat noodig was hun te
zeggen, maar het blad beter voorkwam te
verzwijgen.
Dat is BcheriDg en inslag.
En dan durft men nog to Bchrijven over
ridderlijkheid tegenover een collega die,
welke zwakke zijden bij ook mogo hebben,
en die ontbreken onB geon van allen
in zijn blad zooveel mogelijk waakt om do
goede manieren in de pers in eere te honden.
Op dit punt kan een vergelijking met
1872 het Handetsblad gerust doorstaan en
valt die zeer zeker niet nit ten gunste van
het Calvinistisch orgaan.
Uit Stad en Provincie.
Een honderdjarige.
O o b t-S o n b u r g was heden in vlaggentooi. t
Voor een der huizen op het Oranjoplein
prjjkte een aardige eerepoort van groen-gair-
landee en vlaggedoek.
Belangstellenden, vrienden en bekenden
gingen uit en in, en in bet kleine winkeltje had
men maar werk de kaartjes enz. in ontvangst
te nemen, die in eenige honderdtallen bleven
stroomen.
Dat alles waB ter eere van Johanna Boe-
schaart, laatst weduwe van den heer Dommisse,
die heden haar honderdsten geboortedag vierde.
En Id werkeljjken zin vierde.
Zooals wy boven reeds schreven, de belang
stelling was groot.
Behalve bet groot aantal nakomelingen, in
het geheel heeft de honderdjarige er nog on
geveer 90 tot in het ■ryfde geslacht in leven,
waarvan er zelfs een uit Amerika gekomen
was om dezen dag met zjjn grootmoeder mee
te vieren, lieten ook haar dorpBgeaooten zich
niet onbetuigd. Een commissie was gevormo,
ljjsten circuleerden, met het resultaat dat
hedenmorgen een aardige verrassing haar bon
worden aangeboden. Ook de eerepoort was
vanwege de commissie opgericht.
We hadden het genoegen de honderdjarige
te zieneen nog krasse vrouw, voor haar
hoogen ouderdom, flink ter beenzjj loopt
steeds zonder stok. Bjjna al haar zintuigen
staan nog geheel ten haren dienstealleen is
zy erg doof, wat echter het eenigst gebrek is.
Als bewjjs van haar krasheid kan dienon
dat zy 's morgens nog steeds een korte wonde
ling in de buitenlucht maakt en binnenshuis
altyd wat om handen heeft.
Zy werd geboren in 1809 onder Oud-Vlis-
singen, juiBt in de dagen dat de Engelscbon
met het geweer achter de deur stonden, zooals
zy steeds heeft verteld. Op haar geboortedag
moest men vluchten en bracht haar eerste
man De Rjjcke, toen zestien jaar oud, haar
naar Souburg, waar zy steeds, dus honderd
jaar, is blyven wonen, Zy verbleef daar o. a.
60 jaar op één hofstede.
Van haar acht kinderen zjjn er nog 2 in
leve»: een dochter die nu 61 en een zoon
die 71 jaren telt. Dat Zeeland een gezond
land moet zyn kan afgeleid worden uit de
omstandigheid dat bazinne Dommisse in baar
hondordjarig leven nooit noemenswaard ziek
ie geweest.
Hedenavond zal aan de jubilaresse een
serenade gebraoht worden.
Dit Veere meldt men ons dat de En-
gelscho barge Sunbeam van Rochester, kapitein
Stophen Mooper, van Londen naar Selzaete
(België) met Nitre cake, wegens het storm
achtig weer den Roompot is binnengevallen,
en met behulp van een Arnemuidschen vis-
acher aldaar binnengebracht. Het denkt
morgen door het kanaal langs Ylissingen
zyn reis te vervolgen.
Dinsdagavond werd te H einkeas-
z a n d een vergadering gehouden van de daar
bestaande afdeeling der vereeniging Het Groene
Kruis.
De begrooting voor 1910 werd vastgesteld
in ontvang en uitgaaf op f 225, met een post
voor onvoorzien van f 10. Voor versterkende
middelen is f 75 uitgetrokken, terwjjl de
jaarwedde van den magazynmeoBter-bode van
f 25 op t 35 is gebracht.
De voorzitter, de heer Hoorweg, deelde mede
dat het ledental, ten gevolge van doelmatige
progaganda, in het afgeloopen jaar mot 80 is
toegenomen en thans 320 bedraagt.
De verplegingsmiddelen bevinden zich in
goeden staat, In 1909 is daarvan weinig ge
bruik gemaakt, terwyl alleen is aangeschaft
een ledikant met toebehooren. Er zal te Hein-
kenszand een vierwielige brancard gestation-
neerd worden.
Op voorstel van het bestuur werd het aan
tal bestuursleden met één vermeerderd. By
tweede vry stemming werd daarin benoemd
de heer Iz. Cappon. De heer Kloosterman,
aftredend, werd met bjjna algemeene stommen
herkozen.
Door den heer Hoorweg werd eeno met
lichtbeelden verduidelijkte lezing gehouden
over voeding en voedingsmiddelen.
Bjj de Dinsdag jl. teWissekerke ge
houden stemming voor een lid van den raad
worden uitgebracht 238 geldige stemmen,
waarvan 153 op den heer W. de Jonge, die
dus gekozen is, en 85 op den heer Joh.
Verhuist Iz.
Er zyn ongeveer 191 kiezers thuis gebleven.
Door de anti-rovolutionnaire kiesvereniging
was geen cadidnat gesteld.
Bjj kon. besluit iB benoemd tot kanton
rechter te Hoern mr. J. Plet Jz., thans kan
tonrechter te T h o 1 e n.
De gemeenteraad van Hulst bosloot
heden, met algemeene stemmen, om het dansen
op zoogenaamde boerenmaandagen toe te laten.
In den nacbt van Dinsdag op Woensdag
is op de Torenbofstede onder de gemeente
G r o e d e. bewoner de landbouwer Cornells,
uit den kelder een groot gedeelte van een pas
geslaaht varken en een ruime hoeveelheid boter
ontvreemd. Van de daders ia niets bekend.
Toen Zondagmorgen de gemeente-veld-
waohter J. B de Wispelaere te Sluis op
surveillance in het veld was, betrapte by een
gezelschap stroopers, dat bjj achtervolgde.
De stroopers losten toen op den politieman
een drietal schoten, waarvan er echter geen
trof, ofschoon de kogels hem om de ooren
vlogen.
De stroopers ontvluchtten op Belgisch grond
gebied.
Dit een paar gemeenten in o n z o pro
vincie ontvangen wy bericht dat de oefe
ningen in het voorbereidend militair onder-
rioht zyn gestaakt omdat het getal deelnemers
tot beneden 20 is gedaald.
Voetbal-wedstryden te
Middelbnrg.
Zondag 5 Deg M. V. V. Olympia 1 en E.
M. M. 1. VlisBingen, Seisweg 2 u.
De Italiaansche bark Maria.
De te Antwerpen aangekomen kapitein van
de op den Banaard gestrande Italiaansche
bark vertelt, naar het Hand., v. Anti». mee
deelt, het volgende over de wijze waarop
zijn schip verongelukte
„Toen ons schip na een mooie reis van
Buenos Ayres aan Dungencss kwam, "waar
wjj ook gesignaleerd werden, konden we, niet
tegenstaande al ons zoeken, maar geen zee-
loods vinden, zoodat wij gedwongen waren
op eigen krachten de Noordzee door te
Zondag avond ongeveer 6 ure, kwamen wo
ter hoogte van het vuurschip den Noord
Hinder, en, om geen gevaar te loopen, log
den we de zeilen bij tot dat het dag was,
en dan verder naar onze bestemming Rot
terdam te varen.
In den nacht zijn we door den stroom
meegesleept geworden en geworpen op de
zandplaat Noord Banjaard. Dit was tegen
twee uren 's nachts. Gansch den nacht bleef
do bemanning op het dek, daar het nogal
geweldig stormde, en ons schip gevaar liep,
elk oogenblik door de woedende zee verbrij
zeld te worden."
Over de redding der schipbreukelingen
deelt kapitein Arfsten van de Mamix mee,
dat hjj Maandag morgen te half negen bij
nog al mistig weer in de verte maar buiten
koers een schaduw zag. Dichterbij gekomen
bemerkte hij een bark, die seinde gestrand
te zijn en dat de bemanning het schip ver
langde te verlaten. De Mamix kwam zoo
dicht bij als ze kon, en had reeds do boo
ten uitgezet, toen men zag dat de beman
ning van het schip zelf aanstalten ïnaakle
om met eigen booten het schip te verlaten,
wat in weerwil van de branding goed afliep.
Alle achttien opvarenden kwamen aan boord
van de Mamvix. Sommigen hunner waren
blootsvoets.
Het verongelukte schip is maar gedeel
telik Jverzekerd.
Voorts meldt men ons uit Veere
Het gestrande Italiaansche driemastschip
Maria zit thans met den steven om de N. W.
Wegens hooge zee kon niemand aan boord
komen.
Een sleepboot ligt nog in de nabijheid.
LETTEREN EN KUNST.
Uitvoering van DieSchöpfung
door de Zangvereenigng
Tot Oefening en Uitspanning.
Als symphoniker bad Joseph Haydn zich
zulk een algemeene bekendheid en een zoo
grootsn vriendenkring verworven, dat hjj,
niettegenstaande zyn hoogen loettyd, van vele
zjjden aangespoord werd, weder een groot
koorwerk te scheppen. Ook baron van Swieten,
de bekende figuur uit dien tjjd, directeur der
koizerljjke bibliotheek te Weenen trachtte
den meester daartoe te bewegen. Baydn had
vroeger reeds door Salomon eon oratorium
tekst van zyn vriend Lindley gekregenThe
creation oj the World naar een gedicht van
Milton. Aanvankeljjk wbb Haydn niet geneigd,
maar later vroeg hjj aan Van Swieten den
tekst te wjjzigen en te vertalen. Zóó ontstond
do Schop/ung, het werk waarvan de grjjze
toondichter zooveel genoegen zou beleven.
Haydn moet eens gezegd hebben: Eb kt die
Melodiewelche der Musik thrtn Reis giebt. Zou
bot niet voor een groot deel daaraan liggen,
dat 's meesters werken, inzonderheid zjjn
beido Oratoria, zich zoo vast staande hobben
gehouden
Maar de melodie is toch niet alleen de oor
zaak, ook de vorm, waarin Haydn de onein-
digo wereld zjjner gedachten wiet om te
zetten, werkte er toe mede. Maar er is moer.
Haydn, de schepper van de moderne instru
mentaal muziek, gaf aan zyn werk, dat op
zich zelf al uitblonk door techniek en oorspron
kelijkheid, een poëzie, uit het leven gegrepen.
Bach en Handel's kunst in haar streng-afge-
sloten vormen omzweefde de heilige geeet
der kerkruimten. Haydn, weer op zyn zjjn wjjze
uiting gevend aan zyn godsdienstig gemoed,
bracht zjjn werken meer op het terrein van
de monscheljjke samenleving en naar buiten
in de natuur. Haydn'e muziek is zelden diep,
golyk do kunst van Bach, daarom echter
allerminst oppervlakkig. In strengen stjjl kon
hjj niet schryven. Dat wist hjj zelf. Wie tch's
habe, so gebe icKs, was zyn antwoord, toon men
zyn geesteljjke werken diepte van inhoud
ontzegde.
Maar ik moet. de oorzaak der populariteit
van Haydn's oratoria verder in het midden
latend, my thans bepalen tot de uitvoering,
Dinsdagavond alhier door bovengenoemde
zangvereeniging voor een volle zaal gegeven.
Allereerst het koor. Hoe kranig heeft het
zich weer gehouden, hoe slagvaardig was
iedere groep bjj de verschillende invallen op
haar post en hoe mooi bieef de klank by alle
nuanceeringonDe alten waren iets te zwak
in verhouding tot de BOpranen, maar het ge
heel was bjjzonder mooi. Als altyd wist de
heer Cleuver zyn zangerachaar op te voeren
niet alleen tot een streng rythmiscb geheel,
maar ook tot gloed en warmte van uitdrukking.
Twee nieuwe verBchjjningen deden hun in
trede in onze concertzaal. Mejuffrouw Carola
Hubert heeft aan de party van Gabriël een
groote charme weten te geven. Met haar
mooie, uitstekend' geschoolde stem, die zich
zeer gemakkelyk in de hooge registers be
weegt - een paar malen nam zy zelfs zonder
moeite de hoogere octaaf heeft de zangeres
een goeden indruk gemaakt. Vooral haar
kunst van articuleeren dient in hooge mate
geprezen. Haar Aria's Hun bent die Flur op
het eind daarvan waren fluit en clarinet even
het niet geheel eens met de Boliste en
AuJ starkem Fittiche, gelukten haar best.
Minder kon de tenor, de beer Hans Clemens
mjj voldoen. Ook hjj had goede oogenbiibken
en zyn stem is lang niet kwaad, maar ze is
niet helder genoeg en wat mat; hjj vat zyn
party te zwaarwichtig op, somB zelf drama
tisch, en vergeet dat het hcele werk vrengde
ademt en één groote ode is ter verheerlijking
der schepping. In de wjjze van opvatting
heeft de heer Hendrik van Oort zyn partner
de Joef afgestoken. Aan ernst paarde zich bjj
genen een zekere losheid, een ongedwongen
vertolking, volkomen overeenstemmend met
den aard van het werk.
Wat ik reeds meermalen over Van Oort
sohreef, ik kan het Blechts herhalen. Een
nobele sympathieke Btem, een waardige voor
dracht. Zyn solo's wat een prachtige
detailachildering is toch de ariaGleich öffnet
sich der Erde schosz gaven zonder uitzonde
ring het bewys van zyn algeheele beheersohitg
der party.
Van de geheele uitvoering zou ik slechts
een paar minder gelukkige momenten kunnen
noemen. In de inleiding tot het Terzett: Zu
dir waB het koper niet geheel op dreef en het
eerste Amen van de solisten in het slotkoor
liet rhytmisch te wenschen.
Door de zeer accurate begeleiding van hot
orkest, dat bjj die gedeelten, waar het zelf
standig optrad, zich van zyn beste zjjde deed
