HIDDELBIRGSCHE COURANT.
N\ 278.
182* Jaarganu.
1909
Donderdag
25 November.
Middelburg 24 November.
Sprokkelingen.
Benoemingen enz.
Uit Stad en Provincie.
LETTEREN BTKÜNST.
LANDBOUW.
Verschillende Berichten.
Dew eouut verschijnt d o g e 1 ij k e, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Pri]$ per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaataen in Nederland franco pp. f I.
Afzonderlijke nummers posten 5 cent.
Adve'rtenti Sn bp abonnement op voordeelige vooTwanrdea.
Prospectussen daarvan zgn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiën voor-jbet eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan bat bureau bezorgd zjjn.
Advertentiën: *0 cent per tegel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regol mo
10 cent Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend*
Handel, Njjverheid on Gold weren, is gerechtigd het Algemeen Advertende-Borenn A. DB LA
MAR As., N.SL Voorburgwal 366, Amsterdam.
Het is heden vjjftig jaar gelnden dat hef
groote werk van Char les Robe rt
Darwin The origin of species by means of
natural selection verscheen.
Dit feit herdenkt, in zeer waardeerende
woorden, prof. Hugo de Vries in hot .V. v. d. Dag.
Dit boek heeft Darwin dertien maanden en
tien dagen van hard werken gekost.
»Dese lange en veelzijdige voorbereiding
verzekerde het succes. Inmiddels was als het
ware overal het veld voorbereidde oude leer
voldeed niet meer, maar men wist met, wat
men in haar plaats zou stellen. Zelfs toen een
jaar vóór het versohjjnen van de Origin, het
bekende tweel iDgsopstel van Darwin en Wallace,
over bet varieeren van Boorten en het ont
staan van nieuwe typen daardoor, in de Royal
Society voorgelezen was (1 Juli 1853), vonden
de nieuwe denkbeelden nog geen ingang.
Merkwaardig is wat Darwin daarvan zegt, nl.
dat de eenige bespreking die hjj zich later
kon herinneren die was van Haughton, die
zeide»In deze opstellen staat veel nieuws
en voel waars, maar wat waar is, is niet
nieuw, en wat nieuw is, is niet waar."
Hoe geheel anders is dit later uitgekomen
Hoe sael werd hes enthousiasme bjj velen op
gewekt en de tegenstand van anderen gebro
ken. Een klare, eenvoudige stjjl, een strenge be
perking tot wat hg meende te kunnen be-
wgzen en een overweldigende macht van feiten
waren Darwin's wapenen. En wat hg verde
digde waB een goed afgerond en tot in alle
bijzonderheden uitgewerkt stelsel, dat licht
wierp op tallooze betrekkingen tusschen planten
en dieren, onderling en tot elkander, en dat
zelfs aan de meeat twjjfelzuuhtigen voldeed
•n overal opwekte tot nadenken en onderzoek.
Hoe volkomen is onze wetenschap vaD aan
zien veranderd in de vjjftig jaren, die nu
verloopen zjjn. Hoe onboteekenend en opper
vlakkig sobjjnen ons nu onze kennis en onze
opvatting van toenmaals. Talloos zgn de ljjnen
van onderzoek die sedert ontstaan zgn, soms
rechtstreeks uit Darwin's werk voortgesproten,
soms meer middelljjk door zjjnen geest be-
vruoht. Telkens ziet men wetenschappen zich
splitsen en het onderwjje zich uitbreiden
en in 't bgzonder ziet men Darwin's denk
beelden over het ontstaan van nienwe vor
men hun invloed op de practjjk voor den
landbouw en de daarmede verbonden indus
trieën uitbreiden. En ook in dit opzicht,
misschien de meest reëele hulde, die men den
grooten meester kan brengen, Bpannen ons
vaderland en onze koloniën zich met eere in,
voorspoed en welvaart te brengen in breede
kringen.
Een dankbaar nageslacht huldigt heden zgn
geestelijken en Btofl'eljjken weldoener."
Dezer dagen werd aldus lezen wjj in Het
Vad. te Melissant de Christelijke school
geopend.
De predikant van een nabijgelegen dorp
zou de openingsrede honden. Nadat de jubel
over het aanbreken van dezen voor Melissant
zoo gewichtigen dag van zgn lippen was ver
storven, maakte hg zioh gereed aan de aan
wezige autoriteiten, ouders en kinderen, het
groote onderscheid dnideljjk te maken tusschen
de openbare en de Christeljjke school. »Zoekt
dat onderscheid niet in het onderwgs, mjjne
hoorders. Dat op de openbare school
is goed, dat op de Christelijke school zal
goed zgn
Het is in iets anders gelegen. Een kleinig
heid zal het u dnideljjk maken. Wat zal men
des morgens om negen uur, vóór de lessen
een aanvang nemen, doen, geliefde broeders
en zusters, op deze Christeljjke schooL 1 Bid
den, zeg ik u, bidden 1 En gjj, joDge vriend",
hier wendde dominó zich tot een derover-
loopers van de openbare school »wat deedt
gjj op de openbare sohool, vóór de leBien
een aanvang namen
>Ook bidden, dominé", antwoordde de eer
lijke jonge man.
Met ernstige gezichten moeten de aanwe
zigen het hebben aangehoord, hoe dominé, de
fondamenten waarop zgn rede rustte, ziende
weggerukt, nochtans met wanhoopsmoed door
sprak.
Maar zoo fluistert men in Onddorp de
muren zjjner studeercel, die hem de rede
hadden zien overdenken en neerschrijven,
moeten wreed-pagnnistisch hebben gelaohen,
toen zjj hem terugzagen in de Oaddorpsohe
pastorie.
Sinds lange jaren wordt op de openbare
school te Melisant 's morgens voor den aanvang
der les, het Onze Vader g< beden
Wjj willen nu daarlaten of het geoorloofd
is en geWenBcht op de openbare neutrale
school vooraf een gebed uit te spreken.
Daarover versobillen de gevoelens en het
zou ons nu te ver voeren hierover dit punt
uit te weiden.
Algemeen bekend is evenwel dat dit bidden
bjj den aanvang van de lessen ook in andere
gemeenten, o. a. in Zeeland, in die school al
sedert jaren een gebruik is geworden.
Opmerkenswaardig is echter vooral de ver
klaring vnn dominee dat het onderwgs op de
openbare sohool te MeliBiant goed is.
Dat zegt zeer veel.
Een noodzakelijke les is in de Ka
merzitting van Maandag aan dr Kuyper ge
geven.
De goede vormen en de eischen der be
scheidenheid hadden, merkt de Haagsche hoef
ijzer correspondent van het Handelsblad op,
geboden dat bjj met spreken over eenig ander
onderwerp dan z jj n e zaak zou hebben ge
wacht totdat die zaak geheel was afgehandeld.
Dat is ze echter in 't geheel niet. Toen dr
Kuyper Maandagmiddag sprak, hadden drie
partijen in de Kamer (van de zeven) zich nog
in 't geheel niet over zgn verklaring uitge
sproken- Noch door de katholieken, noch
door de Onte-liberalen, noch door de sociaal
democraten was dit geschied want mr Troel
stra sprak vóór het afleggen van die verkla
ring. Doch bovendien waB de discussie
erover nog nauwelijks geopend.
»Nn heeft dr Kuyper onmiddellijk de óók
reodB onvoegzame houding aangenomen van
op discHssiOB niet te willen ingaan. Men moet
wel, door de persoonsvergoding die men rjjke-
ljjk ondervonden heeft, omhoog geschroefd zich
voelen om zulk een houding to durven aanne
men jegens een vergadering van collega's, waarin
men staat als een beschuldigde. Dr Kuyper
bljjkt reeds aaüstonds| en zgn zeer ontjjilig
spreken Maandag is dat komen bevestigen
in den waan geweest te zjjn dat hg, nu ja
genoopt waB om een woordje te spreken over
zjjne zaak, maar ongeveer zóó als een vorBt
van het balkon van zjjn paleis de menigte
toespreekt omdat die al zoo lang er om ge
roepen heeft na welke minzaamheid de
vorBt zich, onder het gejuich van zgn getrou
wen, weer teragtrekt in onzichtbare majesteit
en 't mindere volk daarbniten zich nog eenigen
tjjd vergapen laat aan 't lichte venBter waar
hg zgn verschjjning deed. Maar dat was de
positie misverstaan. Dr Kuyper paste 't met,
te zeggen of hg nu, na zjjn genadige verkla
ring, nog met de ordinaire menigte van zgn
collega's over zgn gedragingen wilde spreken.
Aan de Kamer stond het, te beslissen of
zjj met het gehoorde genoegen nam, of zjj
daardoor den beschuldigde voldoende gereinigd
achtte om naar hem nog verder te
luisteren. Daartoe had dr Kuyper aan de
Kamer verdere, eventueel gewenachte, inlich
tingen moeten geven en dus aan de disoussie
over zgn zaak alléén over zgn zaak
deel behooren te nemen teneinde datgene wat
nog duister is gebleven, op te heldereD. En
vóór dat héél zgn zaak was afgehandeld,
moesten discretie en distinctie hem gebieden,
over een andere niet te Bpreken. Hoe zou
ooit een gentleman zich dringen in een gezel
schap waarin hjj over de tong gaat?
Dr Kuyper echter heeft, met een zeer hin
derlijk gemis van goeden etjjl, gesproken over
de zaken waar hjj nog niet over te spreken had,
en slechts gezwegen over de eenige zaak waar-
Dat dit een groot deel van de Kamer heeft
mishaagt, is hem, althans aan dien kant waar
men geen motief heeft om hem wat te sparen,
vrjj gevoelig 'getoond. Toen hg zgn rede
begon en het bleek dat deze over politieke
koetjes en kalfjes zou loopen, verliet een be-
lungrjjk deel van de linkerzjjde de zaal. En
degenen die links overbleven, schonken aan
den spreker uit Ommen met de minste aan
dacht, praatten, schreven brieven, lazen kran
ten of verdreven zich op andere manier den
tjjd. Rechts zat men stil, doch op niet sterk
bezette banken, 't Was in 't algemeen of un
monsieur quelcongue aar het woord wan.
Toen daarop de heer Kooien kwam te spre
ken, liep de linkerzjjde weer vol en stroomde
men van dien kant naar den spreker toe."
Kameroverzicht.
Zitting van Dinsdag.
De lieer Borgesius weet dc dingen soms
aardig te zeggen I
Toen hij heden middag geweldig aan het
plukharen was geweest met mr. Troelstra
over de „legende van de toenemende popu
lariteit der S. D. A. P.", oen legende, die
maar eens uit moest zijn, stond hij zoo
gemoedelijk te keuvelen, precies alsof hjj
iemand op theevisite haden zoo was bij
dan ook, in diezelfde stemming, tot de
.Christelijke beginselen" gekomen, waarover
heden morgen do heeren Van Doorn, en
Do Visser hot erg druk hadden gehad.
De verwachting was dus, toen mr. Borge
sius dit pndcrwerp aanroerde, dat er een
heel betoog over zou komen.
Doch dit was mis geraden I
Plechtig verklaarde de leider der Liberale
Unie, dat hij over die kwestie reeds twee
groote speeches in de Handelingen had staan,
en dat 'tdus al „héél mooi" was, en hij zich
dus voor dit jaar hierover excuseerde
Wij gelooven, dat de afgevaardigde voor
Rotterdam IV hiermee zeer juist heeft weer
gegeven wat velen meenen, die deze debatten
hebben gevolgd. Altijd nuchter van geest,
l hy ook liier den spijker precies op
den kop.
Wat hebben wij aan al dio theoretische
beschouwingen over de Christeljjke beginse
len, zoolang wij die niet in de praktijk
zien toegepast?
Welk nut heeft al dat gedebatteer over
het al dan niet „conservatief karakter" van
het kabinet? Is er ooit een kabinet geweest,
dat erkende conservatief te zijn?
Wie voelt er in deze dagen niet voor
sociale hervormingen''
Over de lintjeszaak, in de oogen van het
groote publick waarschijnlijk van heel wal
r belang dan al die politieke bespiege
lingen, werd heden door de heeren Van
Doorn en De Beaufort gesproken.
Eerstgenoemde hield een allervenijnigste
speech.
Voor liem was de zaak E. A. Lehmann liet
belangrijkste punt der gelieele geschiedenis
Dit punt was door de verklaring van dr
Kuyper heelemaal niet opgehelderd.
Zou deze opheldering nog komen?
Het „boetekleed" ontsiert den man niet,
maar een sieraad is het toch evenmin, ver
zekerde de héér Van Doorn, die er nog
aan toevoegde, dat dr. Kuyper dat kleed
zeker wel bij zijn oude plunje zou willen
ophangen
Waar de speech van den heer Van Doorn
doorspekt was met dergelijke opmerkingen,
behoeft het wel geen betoog, dal de rech
terzijde zoo nu en dan in opschudding kwam.
Mr Heemskerk kreeg ook een veeg uit de
pan, en de heer Lohman liep zelfs boos weg,
toen spreker zeide, dat de afgevaardigde
voor Goes zoo vergoelijkend over dr Kuyper
had gesproken, omdat hij dit vooj de kiezers
wel moest doen.
Inderdaad was dit wel een beetje kras
zegd.
Later werd de vrede weer gesloten. Do
heer Van Doorn maakte zjjn excuses.
Ook de heer De Beaufort leverde zijne
bjjdrage voor de lintjeszaak,
Hjj vond dat de regeering terecht gewei
gerd had de gevraagde inlichtingen te geven.
Alleen, en hier zat het angel tje in
begreep liij niet, dat zij in sommige opzich
ten niet vrijgeviger was geweest, indien door
die informaties de onschuld van dr. Kuyper
had kunnen blijken. Een verklaring in dien
zin had de regeering z. i wèl kunnen geven.
•Ten slotte kregen we de officieele ver
klaring der Roomsch-Katholieken, uitgebracht
bij monde van den heer Van Nispen (Nijmeg-
gen), dat zij de verklaring van dr. Kuyper
„zonder restrictie" aanvaarden.
In hoofdzaak was deze uiting een aanslui
ting bjj het betoog van den heer Lohman.
De heer Borgesius repte, tot veler ver
wondering, geen woord over de lintjeszaak.
Moet dit nog bij de repliek komen?
Morgen komt de Minister van Binnenland-
scho Zaken aan het woord
Bij den aanvang der zitting werd door den
voorzitter, met een enkel woord, het over
lijden van den heer De Ridder herdacht,
waarbij de Minister van Binnenlandsche
Zaken zich aansloot.
VWEEDE KAMErt»
De voorzitter der Tweede Kamer lieeft
Dinsdag medegedeeld, dat de regeering naar
Indië heeft geschreven om uitstel van de
overneming van den spoorweg Batavia
Buitenzorg.
Dc stemming over hel wetsontwerp, ver
leden week aangehouden, zal voorloopig niet
plaats hebben.
Een succes voor den heer Bos, die in
zakelijk betoog het wetsontwerp heeft be
streden.
Bij kon. besluit
is de heer mr. W. B. R. van Weideren
baron Rcngers, Horer Majcsteits zaakgege-
gelastigde met den persoonlijken titel van
buitengewoon gezant en gevolmachtigd Mi
nister bij do hoven van Bucarest en Belgrado,
benoemd tot hoogslderzclver minister-resident
met den persoonlijken titel van buitengewoon
gezant en gevolmachtigd Minister bjj dc hoven
van Stockholm, Kopenhagen en Chiistiama
is aan mr. J. T. Boelcns, op verzoek, eervol
ontslag verleend uit zijne betrekking van vice-
president der arrond.-rechtbank te 's Herlo-
genboscb, onder dankbetuiging
zijn benoemd lot directeur van hot post
en telegraafkantoor te Valkenburg E. A. R.
Stockx, thans in geljjke betrekking te 's Gra-
venzande, en te Meppel W. P van Wesl,
thans in geljjke betrekking te Hengelo
is de hoofdcommies bij hot dep. van Water
staat F. E. van llcnnekeler c. i. bevorderd
tot referendaris
zijn benoemd tot ambtenaar van het open
baar ministerie bij de kantongerechten in
het arrondissement's Gravenhage, voor de
kantons 's Gravenhage en Delft, ter stand
plaats 's Gravenhage, mr. G. C Duval Slot
houwer, thans ambtenaar van het O. M. bij
het kantongerecht te Heerenveen Leeuwar
den, ter standplaats Leeuwarden, mr. A. W.
Stork, advocaat en procureur te Assen Win
schoten, ter standplaats Winschoten, jhr. mr
O. R van Iddekinge, advocaat en procureur
to GroningenRoermond, ter standplaats
Roermond, mr. T. A. M. A. van Löben Seis,
advocaat en procureur te Arnhemin het
arrondissement Rotterdam, voor de kantons
Rotterdam no. 1, 2 en 3, Gouda en Schoon
hoven, ter standplaats Rotterdam, mr. J
Wijnveldt, advocaat en procureur te Amsler-
dam
De Ministers van Marine en van Koloniën
vorleenen Vrijdag as. geen audiëntie
De sergeant lo klaeeo C A. de Kejjzer,
van het 2e bataljon 3o regt infanterie te
Middelburg, aangewezen om op te tre
den als onderwijzer bjj den cursus tot vorming
van voorgangers in de gymnastiok te Dord
recht; aan dezen curBas zal o. a. worden
deelgenomen door den mi'ieien-korporaal
Loog en milicien De Witte, beiden eveneens
van genoemd bataljon.
U i,t VI i 8 s i n g e n.
Door het departement van Koloniën is een
contract gesloten met de Kon. Maatschappij
De t-rkelde, tot het vervaardigen, leveren en
opstellen vnn een proelketel roet installatie
tot het stoken van Ombilinkolen. Bjj gereed
heid daarvan zullen in Nederland een reekB
proeven genomen worden en, bjj gunstige
resultaten daarvan, in Ned.-Indife' verder voort
gezet worden. Met het toezicht op de ver
vaardiging, opstelling en leiding der proeven
is belast de officier-machinist der Ier-klasse
C. van Gooi.
Dinsdag vierde de beer J. Kraamer te
W e's t-S o u b u r g, onder talrjjke bljjken van
belangstelling, een dubbel jubileum, nl. zgn
>gouden bruiloft" en de vijftigjarige uitoefe
ning van zjjn betrekking van veearts.
Het bestuur der Vereeniging Voor dc
Kunst alhier heeft zich door bijzondere om
standigheden genoodzaakt geziende in de
volgende maand bepaalde tentoonstelling van
kant uit te stellen tot een nader te melden
datum.
Ook te 's Gravenhage jubileerde me
vrouw Christine Poolman van het Neder-
landech Toonvel
Zjj deed dit eveneens in Domheidsmacht
en ontving daarbij tal van blijken van waar-
doering in den vorm van bloemen en een
„gewichtige" enveloppe.
De paradijsengelen voegden bjj een bloem-
geschenk een grappig gedicht.
Het publiek, dat den schouwburg geheel
vulde, bracht de jubilaresse een ovatie zoo
hartelijk en innig als men zelden bij een
neeljubileum zal hebben gezien
Bjtirnstjerne Bjórnson, aan wiens leven
men in het eind der vorige weck wanhoopte,
is weer wat beter. Hij wordt als buiten ge
vaar beschouwd. Zjjn zwakheid is echter
groot, maar hij begint zich weer te voeden.
ïtECïITSZAKEN.
- In de Dinsdag te Utrecht gehouden open
bare terechtzitting van den Centralen Raad
van Beroep (ongevallenverzekering) had o. a
do uitspraak plaats in de volgende zaken
Hoogcr beroep van de Rjjksverzekerings-
bank tegen de uitspraak van den Raad van
Beroep te Middelburg, houdende vernietiging
dor beslissing van de Bank, waarbij de pre
mie verschuldigd door 11 J. K. te M i d d e l-
b u r g over het tijdvak van 1 Juli '08 tol 1 Janu
ari 1909 is vastgesteld op f64.ö7>/2; de Raad
stelde de premie vast op f 15.36>/2
Hooger beroep van L. B. to V lissin-
ge n tegen de uitspraak van den Raad van
Beroep te Middelburg, houdende bevestiging
der beslissing van do Rijksverzekeringsbank,
waarbij het door eischcr gemaakte bezwaar
tegen het bedrag der hem voorloopig toege
kende rente naar een dagloon f1 11605 en
't verzoek om de rente naar een hooger dag
loon te berekenen, ongegrond bevonden is.
De Centrale Raad bevestigde de uitspraken.
Een viertal Vlaamsche veldarbeiders, die
uit Holland op weg naar huis waren, kwa
men bij de landbouwster, de wed Mangnees
Stoppeldijk en vroegen of er mis
schien op de hofstede nog wat werk voor
lien was.
i, er moest nog een hoekje suikerbieten
gerooid worden, waar haast bij was, en zjj
konden terstond beginnen.
De vier sterke bazen gingen dadelijk aan
den slag, en werkten zoo dapper, dal juist
in één dag het perceeltje gesloken was
Het werd opgemeten en was 225 roeden
grootze hadden 7 c. per roede bedongen,
zoodat ze f 15.75 ontvingen.
Ieders portemonnaie was daar in één dag
bijna f 4 zwaarder geworden, en onze vier
kameraden trokken begrijpelijkerwijze welge
moed verder zuidwaarts, want op zoo'n bui
tenkansje hadden ze niet gerekend.
ONDERWIJS.
Te Breda slaagden voor de akte vrjje
en orde oefeningen der gymnastiek de heeren
J Weilda, J W NVehrmeijer, If C. van Wes-
tenbrugge, en C. Wiskcrke, allen van M i d-
delburg, M A. Lindhout, Oud-V os se
er, en W. van Loon, T hol en-
Tot trjdehjk onderwijzeres aan school
B te Zicrikzee is gedurende de ziekte
den onderwijzer L Dronkors, benoemd
mejuffrouw C. V. J. Ilolthuijsen te Middel
burg.
Door oud-leerlingen en leerlingen van
de Rijks Normaalschool voor Teekenondei-
wijzers en de Rijksschool voor Kunstnijverheid
is een commissie gevormd voor een hulde
blijk aan den heer J. Versluis, die l Februari
a. s. als locraar der genoemde scholen af
treedt, na van de oprichting af (1881) aan
beide yerbonden te zijn geweest.
De bedoeling is den aftredende diens buste
in marmer of brons aan tc bieden, vervaardigd
door den beeldhouwer August Falise (oud-
leerling en tegenwoordig leeraar aan heide
kunstinrichtingen). De aanbieding zal verge
zeld gaan van een album, bevattende de namen
der bijdragenden.
Wie nog wil deelnemen wende zich vóór
15 Dec. a s tot den secretaris der commissie,
den heer Johan Lint, Stadhouderskade 55.
to Amsterdam.
KERKNIEUWS.
De heer J. de Visser, predikant bjj de
Ned. Herv. gemeente alhier, komt voor op
het drietal te Arnhem
Zondag as. zal in de avondgodsdienst
oefening ds J. II. Donner zijn dienstwerk in
do Gcref. Kerk te Breda nederleggen
Te Schiedam is op 48-jarigcn leeftijd,
na een slepende ziekte, overleden de heer
A. Gouka, apotheker, sedert verscheidene
jaren lid van den gemeenteraad, ambtenaar
van' den burgerlijken stand en lid van de
Commissie van toezicht op het middelbaar
Onderwijs.
Vrijdag a.s zullen door verkoop aan de
markt worden gebracht, voor den koers van
72'/s pCt., een beperkt bedrag 4—5 pCt, eer
ste en refunding hypotheok obligatiën der
Southern Iron en Steel Company, in stuk
ken van 1000 dollar
Naar men aan de N. Ct. mededeelt, is
in den ministerraad besloten, dat geen rijks
ambtenaren aan de werkzaamheden der a.s.
10-jaarlijksche volkstelling zullen mogen
deelnemen.
In verband met de lintjeshistorie deelt
Eet Volk mede, dezer dagen nog eens ,te
hebben vernomen dat de heer E. A. Lehmann
niet te verwarren met R Lehmann aan
