MIDDELRIJRGSCHE GOllRANT.
N°. 265.
1909
Woensdag
10 November.
Middelbnrg 9 November.
Sprokkelingen.
Uit Stad en Provincie.
BUITENLAND.
152- Jaargang.
Deifl courant verschijnt dagelijks, met uitzondering Tan Zon- en Poestdagen.
Paji per kwartaal, zoowel roor Middelburg ala voor alle plaatsen in Nederland iraneo pp. f t.
Afzonderlijke nummers kosten B cent.
A d v e'r t e n t i ë«n bjj abonnement op Toordeehge voorwaarde*.
Prospeotcssen daarvan zjjn aan bet bureau te bekomen.
Advertent;ën voor bet eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één unr
aan het bureau bezorgd zjjs.
Advertenties10 eent por regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1 l.BOelke regel meer
SO eent. Reclame» 40 cent per regel. Groot® letters naar de plaats, die zij innemen,
Tot de plaatsing van advertentiën en reolames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffend*
Handel, Ngverheid en Geldwezen, is gerechtigd bet Algemeen Advertentie-Boreaa a. DB la
HAB As., N.i. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Bjj deze courant behoort een bijvoegsel.
De opgaaf van den spoordienst komt in
dit nummer voorop de gebruikelijke plaats.
Dit het in ons vorig nommer meegedeelde om
trent een drinkwaterleiding voor
Znid Beveland hebben onze lezers
kunnen zien dat bet plan thans meer is uit
gewerkt, en het geheel langzamerhand een
vasten vorm heeft verkregen.
Meer dan eens ïb in ons blad gewezen op
de groote voordeelen, het groote nut van zulk
een leiding, vooral uit hygiënisch oogpunt.
Voor het huisgezin is zij van onschatbare
■waarde maar niet minder voor het bedrjjf van
den landbouwer en voor den veestapel, die
allen in tjjden van watergebrek door zulk een
leiding gebaat worden.
Uit het voorloopig rapport bljjkt thans wat
van de gemeenten wordt verwacht, welken steun
velen aan de totstandkoming der onderneming
kunnen verleenen.
Alleen door algemeene samenwerking ie de
verwezenlijking van het plan te verwachten.
Dat allen, die daartoe geroepen zijn, die ver
leenen 1
Voorloopig bepalen wjj ons tot deze op
wekking.
Er is later allicht nog gelegenheid om op
dat plan nader terug te komen.
Dezer dagen ie melding gemaakt ran een
zonderlinge opdracht, door de re-
geering gedaan.
Zjj betreft het instellen eener enquête naar
do gedwongen winkelnering, die zal geschie
den door den heer A. P. Staalman, oud-lid
der Tweede Kamer.
Wjj vermoedden dat het bericht onjuist was
en verwachtten een tegenspraakmaar nu
deze achterwege bljjft, meenen wjj recht te
hebben die tjjding te bespreken.
De redactie van Het Vaderland had haar
oordeel spoedig gereed Zjj vond dio keuze,
en terecht, niet gelukkig.
Nooh het staatkundig verleden van den heer
Stealn;»"- dat een tooneel oplevert van poli
tiek winstbejag en heen-en-WGör loopen tus-
Bcben rechts en links, nóch zjjn woelig èh
naar plaatselijke schandaaltjes jagend optreden
ia Den Helder, noch ook de wjjze waarop de
publieke opinie zich over andere handelingen
van den heer Staalman heeft uitgelaten en
nog steeds uitlaat, billjjken het, zoo schreef die
redactie, dat deze taak van vertrouwen juist
aan hem werd opgedragen. Hg is de man die>
een wig in opspraak is, de kemphaan zgner
partjj, die in den partjjstr jjd voor minder kies
keurige middelen niet terugdeinst. De man
daarentegen, die aller vertrouwen heeft, is hg
allerminst.
»Van een onderzoek als het hier bedoelde
evenwel, hangt het welslagen voor eon groot
gedeelte af van het vertrouwen, dat de te
ondervragen personen stellen in bem, die met
dat onderzoek is belast. Zullen zjj d i e mede-
deelingen doen, welke voor het verkrggen van
een joist inzicht in het karakter der gedwongen
winkelnering noodig zjjn, dan moeten zg weten,
iemand voor zicha te hebben, aan wion zg de
details en bijzonderheden van noring en bedrjjf
kunnen toevertrouwen. Wjj gelooven niet, dat
de keuze van den heer Staalman uit dit oog
punt beschouwd het welslagen der hem op
gedragen enquête waarborgt. Ia Don Helder,
op de eilanden en m een groot gedeelte van
Noord-Holland's Noordeikwartier althans be
looft dit onderzoek weinig resultaten, juist
omdat het aan den hoer Staalman is opge
dragen. En wg vreezen, dat dit ook elders
het ge»al zal blgken.
»I* het bericht wordt het onderzoek een
>enquête" genoemd. Het ware niet overbodig,
indien nader kon worden toegelicht, welke
bevoegdheid den ond-afgevaardigde als honder
dezer enquête wordt toegekend.
>En moet bg dit onderzoek vorrichten
zonder medewerkersgeheel op eigen verant
woordelijkheid vroeg het blad ten slotte.
Wjj staan nog voor de vraag boe de regee
ring er toe gekomen is om juist den beer
Staalman zulk een gewichtige taak op te
dragen
Waa er niet iemand anderB te vinden, daar
voor geschikt/ en van andere repntatie dan
de heer Staalman
Wg willen niet hopen dat de Rogoering tot
die keuze is gekomen uit overwegingen die
minder gewenseht en niet verdedigbaar zgn.
Er worden wel eens middelen aangewend
om heelo of halve vjjanden tot zachtmoedigheid
te stemmen of tot vriendon te maken.
Minister De Waal Malefijt heeft nauwelijks
in zgn antwoord op het voorloopig verslag
der Tweede Kamer over zjjne begrooting zgn
politieke opvatting blootgelegd of hg krjjgt
van rechts heel wat onaangenaams te hooren.
Yooral zgn opvatting omtrent het zen
dingswerk valt niet in den Bmaak der
katholieke bladen.
Die is er eene die elk liberaal, elk vrgzinnig-
democraat, ja elk socialist onmiddellgk bereid
zal zgn te onderteekenen, beweert mon.
De Tijd echryft o. a.:
»Wg zouden bet hoogst voorbarig, daarbg
ten eenenmale onjuist en onrechtvaardig ach
ten uit deze woorden te besluiten, dat de heer
De Waal Malefijt de beginselon, welke hg als
Kamerlid steeds moedig beeft verdedigd, als
Minister geheel of ten deele heeft verzaakt;
of wel dat deze woorden de politieke meening
uitdrukken van het goheele tegenwoordige
kabinet.
Wg willen de mondelinge behandeling der
begrooting afwachten, waarin deze woorden
zeker zullen worden toegelicht en, naar wg ver
trouwen, gerectificeerd.
Met dit al is het waar, dat zg zooals zg
daar staan de beginselverklaring bevatten,
niet van een christelijk, maar van een libe
raal Minister. Dit kan niet bedoeld zgn
ff si Centrum zoekt een doekje voor het bloeden.
Zgn redactie meende dat men met de oritiek
iets dit is dus niet veel te haastig is geweest,
»Bljjkbaar zgn de critiseerende organen in
hun beschouwingen alloen afgegaan op bet
uittreksel nit de Memorie van Antwoord, dat
aan de bladen is meegedeeld.
Dat uittreksel verschilt eenigszins en zelfs
nogal belangrijk naar het ons voorkomt van den
eigenlijken tekst der Memorie.
Wg leggen hierachter beide teksten naast
elkaaren al komêü ze ook in hoojdzaak met
elkander overeen, men zal moe't?n,erbennen,
dat de Minister zich met meer waardeering
en warmte over de zending beeft uitgelaten,
dan het excerpt te lezen gaf.
Wg voor ons zgn dan ook van meening, dat
voor den tegenwoordigen Minister op dit stuk
geen vrees behoeft te worden gekoesterd."
Dat is een eigenaardige verdediging.
Daarin vielen ons enkele woorden op, die
niet met elkaar kloppen.
Het uittreksel verschilt eenigszins en nogal
belangrijk; en later heet bet dat die teksten in
hoojdzaak met elkander overeenkomen.
Wg meenen dat Het Centrum den Minister
met alle geweld wil verdedigen en daarbg
zich zeiven voorbijpraat.
De Standaard, die er op wjjBt, dat de Me
morie van Antwoord in het preciseeren van
het christelijk karakter der overheid niet bijster
gelukkig is geweest, tracht het geval goed te
praten.
Ten Blotte zal de heer De Waal Malefijt
nog zgn troost moeten zoeken bg links.
Die christelijke beginselen, bjj de stembus
zooveel waard en zoo profijtelijk, zgn in de
practiache politiek toch maar lastig voor de
staatslieden die zo aanhangen.
Het Weekblad voor den Hande'drijvenden en
Industrieelen Middenstand wgst, in verband
mot het vraagstuk der werkloosheid, op
tal van werken, die in het belang van het
land nog te doen zgn, en die behalve welvaart
brengen, krachtig zouden helpen de werk
loosheid te beBtrgden.
Zoo wordt gewezen op.;de wenscheljjbbeid
van een directe spoorwegverbinding Amster
dam—Rotterdam en het droogmaken der plas
sen beoosten de Utrechtsche Vecht.
De schrgver zegt
»Ten oosten van de Utrechtsche Vecht bij
voorbeeld heelt de overheid in vroeger eeuwen
verlof gegeven de turf weg te graven, onder
voorwaarde, dat de turfgravers geld zouden
storten, om den plas, ontstaande door de
graverg, weder droog te maken. Dat geld,
thans aangegroeid rents op rente tot
een groot bedrag, staat op het Grootboek-
Wanneer die grond wordt droog gomaakt, kan
bg pu&iek verkocht worden voor een aanzien
lijk fJedrag, dat, gevoegd bg het geld op het
Grootboek, ruim voldoende is om de kosten
der droogmakerij te dekken. Men zou dus
zeggenWaarom deze vjjfduizend hectaren
plassen, welke een zoor vruchtbaren bodem
hebben, niet drooggemaakt? Ja, waarom niet?
Op die uitgestrektheid zonden vijfduizend
menschen kannen wonen. Rekenende dat
gemiddeld vjjf menschen wonen in een huis,
zullen er op dien droog te leggen grond dus
duizend huizen te bouwen zgn. En dan zullen
die nieuwe bewoners hun vee en hun produc
ten naar de markten brengen, en hun inkoopen
komen doen bg de winkeliers, al hetwelk een
groote bron van nieuwen omzet zal zgn.
Thans is de Btreek ten ooBten van de Utrecht
sche Vecht een verpest moeras, dat stilstaat
in het cgfer van bevolking, omdat er geen
arbeidelooa te verdienen ia en omdat de ge
zondheidstoestand er alles te wenschen ove -
laat. Waarom worden deze plassen niet droog
gelegd en bewoonbaar gemaakt
Ziedaar twee werken, de aanleg van den
spoorweg Amsterdam—Rotterdam, waarmede 6
millioen guldens gemoeid zgn, en het droog
maken der plassen beooston de Utrechtsche
Vecht, dat een uitleg van vier millioen gul
dens zal noodig maken. Zou het niet heel
wat voordeeliger zgn voor 's lands welvaart,
die beide uit te voeren, dan in een mooie
zaal te 's Gravenhage te gaan zitten louteren
over werkloosheid, om dan de vergadering
dier hoog wjj 20 commissie te besluiten met een
fijnen maaltjjd?"
Tot zoover de schrgver.
Wg zouden zeggen men kan het eene doen
en het andere niet nalaten.
Tot zulk werk, en zoo ook dat tot droog
making der Zuiderzee, besluit men niet dan
na een grondig onderzoek.
En dat eischt tjjd, ul kon in ons land over
zulke nuttige zaken wel eens wat spoediger
een beslissing genomen worden.
Het overleg over werkloosheid eischt niet
zooveel kosten, en allicht brengt dit ons ook
gade* tot besluiten in hot algemeen belang
zooals de 6 ch rgver'cJic0
In de Maandagavond door de Nijverheids-
vereentging alhier gehouden jaarljjksche al
gemeene vergadering werden de balans en de
winBt- en verliesrekening over het het boekjaar
1908/09 goedgekeurd.
Het dividend werd. na ruime afschrijving
op de eigendommen der Vereeniging, vast
gesteld op 1 0/0.
Evenals het vorige jaar, is bet minder
gunstig resultaat te wjj ten aan de lage steen,
prjjzen en de concurrentie van de Belgische
steen.
Herkozen werden als lid van het bestuur de
heer Joh. L. van der Pauwert, en als commis
saris de heeren J. W. Verhuist en W. P. de
Back, terwjjl als zoodanig in de vacature
jhr. P. J. Boogaert, die bedankte, gekozen
werd de heer G. van Nederveen.
Door Gedeputeerde Staten zgn in den
raad van beroep (Ongevallenverzekering) be
noemd tot lid-werkman L. Rodrigo, huisschil.
der te Hulst, en tot plaatsvervangend lid
werkman J. W. den Hollander, bankwerker te
Middelburg.
Bg kon. besluit is aan mr S. Gratama Hzn.,
op. verzoek, met ingang van 16 November,
eervol ontslag verleend uit zjjne betrekking
van rechter in de arrond.-rechtbank te Mid
delburg, onder donkbetuiging voor de in
rechterlijke betrekkingen bewezen diensten
en bepaald, dat de in gemelde rechtbank door
dat ontslag openvallende reohtersplaats niet
zal worden vervuld.
Bg bevelschrift der arrondissements
rechtbank te Middelburg is rechtsingang ver
leend tegen A. O., 14 jaar, metselaarsleerling,
geboren en wonende te Middelburg, be
klaagd van oplichting, met bevel tot diens
gevangeneming en plaatsing in de inrichting
Kinder zorg te Middelburg.
Uit Vlissingen. «<i
De heer P. Schot, ketelmaker'bg de stoom
vaartmaatschappij Zeeland, is geplaazst als
ketelmakersbaas te Batavia.
Hg zal op 4 Dec. met het stoomschip
Tabanan der Rolt. Lloyd zgn bestemming volgen.
Op 22 October werd van het Rjjkslichtschip
Noord Hinder, gezagvoerder J. Naerebout, die
dezer dagen is afgelost, gezien dat de jol
van de vischsloep Oefende 161, waarin drie
man gezeten waren, omsloeg.
De stuurman en vier vrijwilligers bemandden
een sloep en smaakten de voldoening twee
der drie man te redden. Vóór zg op de plaats
van 't ongeval kwamen, wsb de jol reeds in de
diepte verdwenen.
Door een onbezoldigd rgksveldwachter-
van de Stoomvaart Mg Zeeland is aan de bui
tenhaven aangehouden de 41jarige sjouwerman
C. B., uit Middelburg, die een koperen ma
chinedeel van het stoomschip Koningin Wil-
helmina had ontvreemd.
Na verhoor door den commissaris van politie
ia bjj naar Middelburg overgebracht en ter
beschikking van de justitie gesteld.
De werkzaamheden voor de electrisohe tram
vorderen goed.
Wanneer het gunstige weer bljjft aanhou
den, zoodat de in aanbouw zjjnde electrisohe
centrale tjjdig onder dak ban gebracht wor
den, bestaat er uitzicht dat het nieuwe ver
voermiddel reeds in April in gebruik zal
hunnen worden gesteld.
Maandag vierde J. Louws, gemeente
veldwachter te Zoutolande, den dag
waarop hg vóór 25 jaar in die betrekking
werd aangesteld.
Hg deed zich in dien tgd met alleen als
een actief politieman kennen, maar ook als
een ijverig ambtenaar in verschillende andere
betrekkingen.
Dat dit gewaardeerd werd, b'.eek wel op
dien dag.
Bg monde van den Burgemeester werd bem
ondereen hnrtelgke toespraak namens de raads
leden en den secretaris een mahoniehouten
leuningstoel aangeboden.
Des avonds werd hem door de landbouw-
vereeniging, waarvan de jubilaris secretaris is,
een wandelstok, met zilver gemonteerd, over
handigd.
Verder werd hem nog aangeboden een noten
houten uittrek tafel met acht stoelen, waarbjj
gevoegd een mooi boekenrek, &1b bewjjs boe
de geheele gemeente zgn diensten, in die 25
jaar haar bewezen, waardeert. Een Ijjat, ver-
meldendo de namen dor gevers, was daarbg
gevoegd.
De diefstal van het versch gebakken
brood bg den landbouwer C. te St Ernie,
waarvan in ons nommer van 4 November
•gelding gemaakt werd, is reetje opgehelderd.
"i)e ram®*- tePfr» 8»™»;
3 °.*i ze had
den in den oven, waaruit iöv^
vergeten weg te nemen.
In de St. Crt no. 262 is opgenomen de
koninkljjk goedgokeurd' wgziging in de sta
tuten van de N. V. Zetandia, fabriek van Melk
producten te Sluis.
Kiesreclitliervorming en
dc Fransclie Kamer.
De Fransobe Kamer houdt nog al van be
toogingen zonder praotische gevolgen een
onschuldig genoegen, al kost het veel natio-
nalen tjjd. Maar wat ze Maandag heeft gedaan
ia een stokje, dat ook voor die meest redenee-
rende en theoretiseerende van alle pariementon
iets bijzonders is. Zo heeft eerst, al theoreti
seerende, eenige besluiten genomen,'en toen
in diezelfde zitting, weer aan de belangen van
de praktjjk denkend, die besluiten krachteloos
gemaakt.
Zooals men weet ie in de Kamer aanhangig
een voorstel van eenige leden tot herziening
van het kiesrecht, waarbjj ook een bepaling
behoorde tot invoering van evenredige ver
tegenwoordiging. De Fransohe bladen hebben
vol gestaan met beschouwingen over die kwestie
en in de Kamer is er ook bg de algemeene
beraadslagingen uitvoerig over geredeneerd.
Maar men zal zich ook herinneren dat
Briand zich uit overwegingen van practisohe
politiek voor het oogenblik tegen de invoering
van evenredige vertegenwoordiging verklaarde
en dat de Kamer die redevoering liet aan -
plakken.
Maandag was men aan het eind van de
algemeene beraadslagingen gekomen en begon
men met de artikelsgewgze behandeling.
En hot ging eerst van een leien dakje, alsof
Briand nietB gezegd had, en alsof de Kamer
diens rede niet had doen aanplakken.
Het eerste gedeelte van artikel 1,luidende:
»De leden van do Kamer van afgevaardigden
worden bjj candidatonljjsten gekozen-," werd
met 379 togon 142 stemmen aangenomen. Bet
twoede gedeolto van artikel 1, luidende >vol-
gens do regelen van evenredige vertegenwoor
diging," werd aangenomen met 281 tegen 235
stemmen, geen groote meerderheid dus.
Men zou echter nu zeggen»Zie zoo, dat is
klaar!" De uitslag werd dan ook met luid
applaus door de Kamer begroet. Maar het
applaus kwam te vroeg.
Want toon daarna het heele artikel in
stemming word gebracht, ontstond daarover
weer een lange discussie, waarbjj ook minister
Briand het woord nam om het voorstel te
bestrgden.
Hg botoogdo opnieuw niet te gelooven dat
het mogeljjk zou zgn in de tegenwoordige
omstandigheden de huidige wjjze van stemmen
te hervormen. Do regeering kan zich niet in
een gevaarljjken toestand plaatsen. Men kent
de draagwjjdte van de hervorming niet, en
de republikein8che partgen zgn niet voldoende
georganiseerd.
Er zgn hervormingen, die dringender zgn
dan de evenredige vertegenwoordiging. Daar
zjjn in de eerste plaats het werkliedenpenaioen
en de begrooting. Indien bg had gemeend
zoo ging de minister voort dat kiesrecht
hervorming noodig was, dan zon hg niet een
zoo onverschillige houding hebben aangenomen.
en zelf bg de kamer een wetsontwerp hebben in
gediend. Mocht gg aldus Briand verder
deze raadgevingen in don wind slaan, dan zal
de regeering zioh niet meer voldoende ge
rechtigd achten om den laBt van het bewind
te bljjven toreohen.
De kabibatskwestie werd dus gesteld, en wat
Briand bier betoogde, kan men in bet kort ook
zoo uitdrukken we willen geen evenredige
vertegenwoordiging om dat wo dan gevaar
loopen in de minderheid te geraken.
En ziede meerderheid der Kamer waa
bekeerd.
Wet word aan de regeering door den voor
zitter der commissie Benoiat en den socialist
Sembat onder hevig rumoer verweten eerst nu
met die verklaring te komen, maar de Kamer
verwierp mot 291 tegon 225 stommen het
artikel, waarvan ze even te voren de onder
deden had aangenomen.
Bg de aanstaande Kamerverkiezingen in Mei
zal men dus op de oude manier te werk gaan,
tenzg de Kamer in die tusachentgd weer iets
anders busliat.
De Fransclie onderwijzers
en de bisschoppen.
De Bond van Fransche onderwgzers heeft
aanklachten ingediend tegen verschillende
hooge geestelgken, wegens den jongsten her
derlijken brief over de verplichtingen der
ouders ten s>n*ieh'-- «an de school,
fi» r'~U' a 1 J dezer zake aan
In de dagvaarding, diirr8SM?u^A uiige-
de bisschoppen is thuis geBtuurd, wordt ge
zegd dat in het manifest der bisschoppen
tegon de openbare onderwgzers verschillende
beschuldigingen worden uitgesproken, waar-
onderook dezedat zg voor de kinderen een
groot gevaar van moreel verderf zgn, de
moraliteit niet zelf practisch handhaven, en
door do schoolboeken den geest van leugen en
laster verspreiden, het geloof en de deugd
zaamheid der kinderen in gevaar brengen, enz.
Voorts wordt in de dagvaarding verklaard
dat, zonder op de materieele benadeeling in
te gaan, die voor de onderswjjzers kan ont
staan nit een ontvolking der scholen, hot hun
vrjjstaat zich te verweren tegen de hun zeker
aangedane moreels benadeeling, door de ver
mindering van het vertrouwen en aanzien dat
iedere onderwgzer moet bezitten bg de hem
toevertrouwde kinderen en hun ouders.
Ten slotte wordt gevorderd dat de bisschop
pen zullen veroordeeld worden ieder tot een
schadevergoeding van 5000 franc aan de
klagende vereenigingen, welke sommen zullen
aangewend worden voor do scboolkas van de
betrokken departementen.
Bg dezen strjjd hebbon de onderwgzers een
eigenaardigon steun gekregen. De Parjjache
gemeenteraad heeft nl. met 42 tegen 17 stem
men een voorstel aangenomen om een sobBidie
van 5000 frank toe te staan aan den ondorwg-
zersbond, om zioh voor de reobtbank te kunnen
verdedigen tegen de aanvallers der leeken-
school.
