MIDDELBURGSCHE COURANT.
132' Jaargang.
1009.
Donderdag
4 November.
Middelburg 3 November.
Nuts-spaarbanken.
it SM en Provide,
BUITENLAND.
r. 260
Deze oourant verschijnt dadelijke, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Bsqt per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f S.
Afzonderlijke nummers kosten 5 oent.
Advortentiëjn bp nbornement op voordeelige voorwaarden.
ProBpeetoBse» daarvan zjjn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiën voor bet eoratvolgende nummer moeten des middags vóór óón aar
aan het bureau bezorgd zgn.
AdvertentiënSO «ent per regel. .Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer
30 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeoland, betreffend*
Handel, Nijverheid sn Geldwezen, ia gerechtigd het Algemeen Advertentie-Harems A. OH »a
MAR As., N Z. Voorbnrgvrnl 386, Amsterdam.
Bjj cleia courant behoort een bijvoegsel.
De opgaaf van den spoordienst komt in
dit nummer voor op do gebruikeljjke plaats.
Door het Hoofdbestuur der Maatschappij
tot Hut can 7 Algemeen zijn aan de depar
tementen een paar circulaires gezonden
die zeer zeker de aandacht verdienen.
Op te wekken die daaraan te verloenen
is het doel vau dit opstel.
Zij betreffen de Nuts-spaarbanken.
In het onlangs daarover verschenen ge
schrift van de hand van den algemeenen
secretaris bleek dat sedert de oprichting
der Rijks-postspaarbank slechts één depar
tementale spaarbank is opgericht, terwijl
daarentegen een 38-tal departementen die
banken hebben opgeheven, omdat er nu
door genoemde Rijks-instelling de gelegen
heid tot spareu op doelmatige wijze voor
ieder en overal was opengesteld.
Ook het Hoofdbestuur was die moening
toegedaan, maar do ervaring heeft geleerd
dat die opvatting dient herzien to worden.
Wat toch is het geval?
Er is gebleken dat de Nutsspaarbauken,
welke na 1881 zijn blijven bestaan, zich
nevens de Rjjkspostspnarbank op uitste
kende wijze hebben gehandhaafd en i n 't
algemeen in bloei belangrijk zijn toe
genomen.
„Met dezo feiten voor oogen, is, zegt het
Hoofdbestuur, het recht van bestaan van
de depai temen tale spaarbanken, nevens de
Rijkspostspaarbank, riet meer twijfelachtig.
Bovcndion blijkt, dat in de laatste jaren
vele Raiffeisenbanken zijn ontstaan, aan
-welke veelal spaarbanken zjjn verbonden.
Zelfs zjjn er voorbeelden aan te wijzen,
dat in plaatsen, waar de voorheen bloeiende
departementale spaarbank is opgeheven, een
nieuwe van het depnrtomont onafhankelijke
particuliere spaarbank is opgericht. Dit is
o a. het geval te Winschoten, waar tot de
opheffing van eerstgenoemde spaarinrich-
ting werd besloten en waar, kort daarna,
aan de intiissciien opgerichte Volksbank
een spaarbank werd verbonden, welke thans
een kapitaal heeft van f 30.C00.
Hieruit blijkt voldoende dat de oprichting
van de Rijkspostspaarbank geen gegronde
'reden gaf om een bloeiende en goed be
heerde departementale spaarbank op te
heffen.
Allengs en steeds meer is aan het licht
gekomenlo. dat in het algemeen het
aantal spaarders vermeerdert, naarmate het
aantal goede spaargelegenheden toeneemt,
en 2o. dat meer geld gespaard wordt in
verhouding dat de gelegenheden tot inleg
gen meer veelvuldig zijn.
Het is daarom wenschelijk dat ook van
wege onze Maatschappij en hare departe
menten de gelegenheid tot sparen worde
vermeerderd in alle plaatsen waar geen
deugdelijke particuliere spaarbanken bestaan,
opdat in de kringen waarin deze spaar
banken zullen werken tot nut van 't alge
meen, cenerzijds de spaarzin worde op
gewekt en anderzijds deze in goede richting
worde aangewend.
Immers, ook wogens de ethische,
economische en sociale voordeolen,
welke particuliere spaarbanken, met
name als Nutsinstellingen, kunnen afwerpen
voor de inleggers en voor de kringen,
waaruit deze voortkomen, is het aanbeve
lenswaardig dezo spaarinstellingen in 't
leven te roepen, overal waar zij nog niet
bestaan."
Over het nut van sparon behoeven wij
niet sit te weiden.
De Rijkspostspaarbank biedt als deugde
lijke instelling do grootste zekerheid aan
de inbrengersmaar door de particuliere
spaarbanken wordt de z c d e 1 ij k e band
tn8schen de spaarders en de bestuurders
dier instellingen boter in 't leven geroepen
en bestendigd, waardoor de spaar zin'
bij de spaarders wordt opgowekt en onder
houden.
Terwijl de ambtenaren van de Rijkspost
spaarbank de personen van de inleggers'éh
hunne omstaudigheden in den regel niet
kenneD, met hunne belangen zich niet
kannen inlaten, kennen bij particuliere
spaarbanken, en zulks vooral in kleine plaat
sen, do spaarders en de bestuurders dier
banken elkaar woderkeerig en stellen de
laatsten belang in de personen en omstan
digheden van dp inbrengers, welke, op hun
beurt, de bestuurders vertrouwen.
Wat de 8 o c i a 1 e voordeelen van het
spaarbankwezen betreft, den „spaarzin kwee-
ken" en „voorzorg aanmoedigen" op de
juiste oogenblikken, bv. bij kinderen, werk
lieden, kan juist vooral een Nuts-spaarbaDk
doen.
Deze 8 o c i a 1 e beteekenis van het spaar
bankwezen nu kan wederom door de Nuts-
spaarbanken het beet worden verwezenlijk f.
omdat zij mede de organen zjjn van de
Maatschappij welke „het volksgeluk wil be
vorderen, door mede te werken aan den
vorstandelijken,zedelijken en.m aatschap-
peljjken toestand des volks" en zulks
onafhankelijk van eenige ker
kelijke of staatkundige part ij.
Wat de e c o n o m i.s c h e voordeelen be
treft, valt het niet te ontkennen dat do
Rijkspostspaarbank, hoe 'n zegen ook voor
ons volk, uit het platteland opzuigt de be
dragen welke daar ingelegd worden en
waarvan maar een zeer gering deel i n d i-
eet, door aankoop van sommige fondsen,
weer ten goede komt aan datzelfde platte-
a nd.
.En dit platteland heeft juist het kapi
taal zoo dringend noodig.
Welnu, de plaatsolijk werkende pnrtiou-
liere spaarbanken kunnen op deze wjjze
werkzaam zjjn, dat het geld, in een be
paalde plaats bjjeen gebracht, ook weer ten
bohoove van die plaats wordt aangowend
in de eerste plaats, door bij de belegging
dier gelden ook rekening te houden met
plaatselijke behoeften, bijv. hypotheken of
wel geldbeleggingen van plaatseljjko instel
lingen welke soliede zekerheid bieden ver
volgeus, ook in dien zien, dat de meerdere
reserve dan noodig is om de veiligheid van
de ingelegde gelden, met de daarvan aan
inleggers verschuldigde renten, in alle ge
vallen te waarborgen, worde gebruikt tpn
bate van do economische belangen van de
omgeving, uit welke ook de spaarpenningen
van die spaarbanken meerondecls voort
komen.
De wonsoheljjklieid daarvan is in de laat
ste jaren van verschillende zijden erkend
en mede daarom wordt tot het oprichten
van particuliere spaarbanken, nevens de
Rijkspostspaarbank, door velen aaDgedron-
gcn."
Om al die redenen dringt het Hoofdbe
stuur bij de besturen der afdeelingen aan
op stichting van Nuts-spaarbanken, die zulk
een heilzamen invloed op het algemeen
kunnen uitoefenen.
In een tweede ciroulaire worden do bestu
ren der Nuts-spaarbanken gewezen op de
wenBohelijkheid, door de vergadering van
besturen van Nuts-spaarbanken uitgesproken,
mee te werken tot een onderlinge
regeling, waarbij geheele saldo's van
spaarbankboekjes van de eene spaarbank
op do andere worden overgeschreven,
ingeval van verhuizing van den inlegger.
,Van welk belang voor de verhuizende
inleggers de regeling van een dergelijke
overschrijving zijn zou, springt in het oog.
Wanneer een inlegger bij de een of
andere spaarbank verhuist naar oen andere
gemeente, vraagt bij in den regel zjjn
spaarbankboekje op, met het tweeledig doel
lo. een deel van het gespaarde bedrag te
gebruiken voor do noodzakelijke kosten, aan
de verhuizing verbonden2o. bet restant
te doen inschrijven bij een spaarbank van
do plaats of de gomeente, waar hij zich
metterwoon vestigt.
Maar de verhuiskosten vallen veelal niet
3e. Ook blijken allicht in het nieuwe
huis nieuwe behoeften, en nu het gespaarde
sommetje toch in handen is, vloeit het
veelal ongemerkt weg aau uitgaven, welke
hadden kunnen vermeden worden.
Dergelijke onnoodige uitgaven kunnen
worden voorkomen, indion van het inge
legde in de spaarbank van de plaats, van
waar de inlegger vertrekt, aan hem wordt
ter hand gesteld wat hij volgens eigen
opgave dringend noodig heeft ter bestrij
ding van do noodzakelijke uitgaven
voor do verhuizing en hot overige door
die spaarbank direct wprdt overgeschreven
naar do Nuts-spaarbank in do plaats of
de gemeente, waar do inlegger zich gaat
vestigen.
Zijn tegen een eventueel in te voeren
onderling cheque- en giro-verkeer tusschou
de NutsspaarbaDken bezwaren in te brengen,
tegen de hier bedoelde overschrijving van
geheele saldo'B van eon spaarbankboekje,
iDgeval van verhuizing, gelden deze bezwa
ren niet.
Ook is zjj zeer gemakkelijk in to voeren.
Het hoofdbestuur nu verzoekt over dit
belangrijk punt overleg te plegen.
Het geldt bier zeer zeker een kwestie,
voor .het platteland vooral van groot belang.
De Nutsdepartementen en de besturen
van Nntsspaarbanken mogen haar wel zeker
overwegen met al den ernst die het vraag
stuk verdient.
En de departementen, waar nog geen
Nuts-spaarbank bestaat, dienen na te gaan
of de stiohiing daarvan ook gewenscht en
praotisch uitvoerbaar is, en dit vooral onder
bet nieuwe licht, dat het hoofdbestuur
daarover thans deed opgaan.
Voorzeker, wij beamen dat de voordeelen,
aan zulk eon regeling verbonden, overwe
ging verdienenmaa: er zjjn tocli ook
hieraan schaduwzijden verbonden
Het inbrotgen on terughalen vau gelden
uit de Rijkspostspaarbank is in den laatsten
tijd veel vergemakkelijkt en eiken dog
mogelijk.
Bij de meeste particuliere spaarbanken
bestaat de gelegenheid daartoe slechts eens
of tweemaal per week en op vaste uren.
Dit heeft ook het bezwaar dat de spaar
ders of zij die hun geld willen terughalen
soms heel wat tjjd muefcen missen.
Daarbij komt nog dat men op dagen
en uren, waarop die instellirgen zjjn ge
sloten, verlegen kan zijn om een grooter
of kleiner bedrag.
En menigeen die een faveurtje geniet,
-komt meer in de verleiding dit te gebrui
ken, wanneer hij niet, zooals bij do Rijks
postspaarbank, dat dadeljjk kan inbrengen.
Met dit alles dient dus door particuliere
spaarbanken zooveel mogelijk rekening ge
houden te worden.
Toch staan, dunkt ons, wel ecnigszins
daartegenover de voordeelen, die, zooals
hiorvoren ib uiteengezet, uit oeconomisch,
uit maatschappelijk oogpunt aan de oprich
ting van A'Mfs-spaarbanken, vooral op het
platteland, zijn verbonden.
Het is dit jaar 70 jaar geleden dat a l-
h i e r werd opgericht de bekende Loterij van
Vrouwelijke handwerken en andere voor
werken ten behoeve van de armen.
Wjj vestigen daarop de aandacht mu de
st voor loten en prijzen gaat circuleeren,
omdat dit misschien aanleiding geren zal
dat menigeen, hetzij door een feestgave, hetzij
door het nemen van loten *of het geven van
geschikte prijzen, bestuurderessen in de ge
legenheid zal stellen, dit jaar, meer nog
dan anders, te doen voor het lenigen der
armoede.
Vrijdag 19 dezer zal voor dc rechtbank
1 h i e r (behandeld worden de Zaak tegen
C. B., 19 jaar, zonder beroep, vroeger koet
sier bij do firma van Gend en Loos, geboren
wonende te Vlissingeir, thans alhier in
hechtenis, beklaagd van diefstal van aan die
firma ter verzending toevertrouwde goede-
In deze zaak zijn 5 getuigen gedagvaard.
In do Dinsdag gehóuden civiele zitting
der arrondissements-rechtbank te Z i e r i k-
z e e is de heer mr. J. de Vries van Docs-
burgh op de gebruikelijke wijze geïnstalleerd
als officier van justitie.
Tot zetter voor 's Rijks directe belastin
gen in de gemeente Noordwelle is door
den Commissaris der Koningin, in plants van
den lieer J A I'ranken benoemd de lieer
K. Elenbaas aldaar en in de gemeente St
Kruis, in plaats van den heer L. J. dc
Smet, de heer P B. Wijffels aldaar
Voor de verkiezing van leden van de
Tweede Kamer is, bjj minis tricele beschikking,
de gemeente St. Philipsland verdeeld in
twee stcmdistricten en wel district 1 dc
kom der gemeente wijk A, alsmede dc Oude,
dc Kramer en de Henrietta polder en het ge
deelte van den nieuwen polder in het Slaak,
dat tot de gemeente behoort, wijk Ben dis
trict 2 de Anna-Jacoba\)o\dvt on de Willem-
poldcr, wijk C,
In de Dinsdagmiddag te Sluis gehouden
raadsvergadering, waarbjj de heer dr. Brand
wegens uitstedigheid afwezig was, werd de
begrooting van het algemeen armbestuur mee
een gemeentelijke subsidie van f 800 goedge
keurd, nadat reeds in twee vergaderingen die
begrooting geene goedkeuring kon verwerven.
De heeren Kerpestein, Kupers, Goossen en
Beerena werdeu als onderwijzers voor het her-
balingsonderwjjs aan school A benoemd.
Tengevolge van de oprichting van een vee
markt, word eene nieuwe verordening op de
helling en invordering van marktgolden vast-
Aldaar werd dien dag een der vier nieuwe
wjjzerboraen met uur- en minuutwjjzers op
den toren van het stadhui» geplaatst. Van de
week hoopt men met het werk gehoel gereed
te zjjn.
Zondagavond heeft bij den landbouwer
C., onder St Kruis, oen brutale^'diefstal
plaats gehad.
Een kind meende, 't was na zeven uur des
avonds, iemand in de gang te hooren loo-
pen, maar dc vader wees er op dat dit niet
kon, aangezien alles gesloten was. Daarop
hoorde hij toch de achterdeur sluiten, en
toen hij ging onderzoeken, bevond hij, dat
deze niet gesloten was, dat ook de deur van
den kelder openstond en dal daaruit al het
brood gestolen was.
Wel waarschijnlijk heeft de dief zich laten
insluiten, het brood door het kelderraam aan
een helper overgereikt, cn zich, bekend met
de gelegenheid, daarna verwijderd.
Dader of daders nog onbekend.
Maandag bad men op de .hoeve van de
wed. R., in den Pie/erspolder onder Bier
vliet, na liet bakken, de gloeiende houts
kolen in hot kncchtskamcrtjo geplaatst, wijl
hot daar zoo vochtig was.
's Avonds vergat men de kolen weg te
halen en de knechts vonden, toen zij in dit
kamertje hun logies namen, de warmte zoo
aangenaam, dat zij den doofpot niet sloten,
Den volgenden morgen verscheen de koe
wachter in den stal, en toen hij de knechts
niet op hun post zag, riep hij den baas,
die hen geheel bewusteloos vond met ver
wrongen gelaatstrekken.
Dadelijk werd geneeskundige hulp ingeroe
pen.
Eerst na den middag keerde het bewust
zijn weder.
LETTEREN EN KUNST.
Bij de firma F B. den Boer alhier
vindt men thans opnieuw uitgestald een ver
zameling isographieén (reproducties van tee-
keningen, gravures, en andere zwart-wit
kunst). Het is de verzameling-Van Mours
die er ook vroeger te zien is geweest. Maar
toch is er een zeer groot verschil met toen
dc prijs is veel lager 1 Sedert de exploitatie
van die uitgave in handen is gekomen van
de My v Goede én Goedkoope Kunstrcpro-
dncties, een tweelingzusje van de onderne
ming die de Wereldbibliotheek uitgeoft, vol
doet zij aan haar bedoeling. Zooals we reeds
bij dc eerste expositie schreven, munten deze
isographieén uit door een zeldzame trouwe
weergave van het oorspronkelijke, waarvan
hot karakter geheel behouden blyft.
Er is weer een nieuw volksgeschrift van
de Maatschappij tot Nul van 't Algemeen ver
schenen. Het is getiteld De organisatie van
de school, in verband met de ontwikkeling
der leerlingen en van de hand van don
heer Th. Sanders.
Verkoooinsen, enz.
Te Axel werd hedennamiddag door het
bestuur van den polder Beoosten en bewesten Blij
in liet Gulden Vlies aanbesteed
a het maken en met keien en kantBteenen
bestraten van een 612 M. langen weg in den
zuid-oosteljjkon hoek van den polder in- en
bjj het Olmendreefje, gemeente Koewaeht,
raming f 5000
b. bet vervangen der grindbaan in den 950
M. langen Kinderdjjk, gemeente Zniddorpe.
door eene bestrating van keien en kantsteenen
beide werken met bjjlevering van alle mate
rialen en met het onderhoud gedurende zes
maanden, raming f 7580.
Voor beide werken was minste inschrjjva
de heer G. J. Balkenstein Jr te Neuzen»
voor f 4530 en b voor f 6860.
Beide werken zjjn hem gegund.
Het laatste stadium.
Dinsdag ia het Engelache Lagerhuis met de
derde lezing van de begrotingswetten begon
nen. Het ligt voor de hand dat er weinig
nieuws meer over gezegd kan worden.
De hoofdredenaar der oppositie was Dinsdag
Arthur Chamberlain, en hjj kon slechts zgn
vroegere kritiek herhalen, en opnieuw tarief-
hervorming aanbevelen als alternatief. Muur
bovendien heeft Arthur Chamberlain niet het
prestige van zgn vader, en zjjn tegenstanders
lachen hem vaak openlyk uit.
Ter konschet8iDg halen we uit het verslag
in de Westm. Gazette een brokstuk uit het
eind van zgn rede aan
Deze belastingon, doorgevoerd zoover al«
do regeering ze wil doorvoeren, zouden een
laatste redmiddel kunnen zjjn in een tjjd van
dringenden nood. Ze zgn schadeljjk wanneer
zo noodig zgn. Ze zjjn misdadig als zo niet
noodig zjjn. De leden aan deze zjjde vau het
Huis meenen dat er een betere wog is om den
financieelen toestand te verhelpen (luid ironisch
ministerieel gejnich en tegengejuich van de
oppositie). Er zgn precedenten van belasting
zoowel in andere landen (ironisch gejuich) en
in Britsche landen over do zee, verschillend
van die welke de kanselier van de schatkist
heeft meenen te moeten belichamen in deze
voorstellen.
Laten we van bun ervaring leeren (luid
ministerieel gelach). Alles rondom ons ver
andert. Zullen wjj alleen stilstaan 'l (gelach).
Iedere wetenschap gaat vooruit. Heeft de
politieke staathuishoudkunde haat laatste
woord gezegd Laten we onze oogen openen
(hernieuwd gelach) en ons niet zwachtelt n
in (theorieën van vervlogen eeuwen raors
of laughter). De grootste behoefte van het
oogen blik is zekerheid van handel en van arbeid.
Laten we die niet vernietigen maar opbouwen.
Laten we het net wjjder spreiden (luid gelach),*
laat do weelde van de rjjbon haar aandeel
dragen (ministerieel gejuich) maar laat de
groote massa van vreemden invoer, die naar
onze kusten komt om met de producten van
onzen arbeid mede te dingen, ook haar aan
deel dragen." (Ironisch ministerieel gejuich
en tegongejuich).
Gedurende de rede van Chamberlain zat
Balfour met voorovergebogen hootd naast hem.
schjjnbaar geen notitie nemend van al dat
gejuich en gelach.
Namens de regeenng word Chamberlain be
antwoord door den attorney generaal sir Williaui
S. Rob8on. Hjj formuleerde de motioven kort
en bondig door te verklaren dat de regeering
den besten wog had gekozen door belasting te
leggen op den niet uit arbeid verkregen en
dikwjjle onverwachten rjjkdom. Hjj betreed
met kracht de bewering, dat de voorstellen
socialistisch zouden zjjn en waarschuwde de
oppositie, dat bjjaldien de voorstellen verwor
pen mochten worden, zjj later toch toegopaat
zouden worden en wel op zulk een wjjze, dat
de unionisten dan wel eens de thans gevoerde
oppositie zouden kunnen betreuron.
Yan de rest van het debat zjj nog vermeld
een rede van hot arbeiderslid Snowden, die
de begrooting slechts weinig socialistisch en
niet revolutionnair noemde, want zjj zou een
revolutie voorkomen. En ten opzichte van
Chamberlain's pleidooi voor protectie wees hjj
naar Daitschland, en vroeg, als het mogeljjk
is door belasting van het buitenland inkom
sten te brjjgen, waarom Daitschland het dan
niet doet?
Tsjechen en Dnitschers.
Keizer Frans Jozef heeft de taalwetten voor
de vier reindeutsche kroonlanden bekrachtigd,
en de spoedige wjjze waarop dat geschied is,
wordt, volgens den Weener correspondent van
de Köln, Ztgopgevat als bewjjs dat de pofitie
van den minister-president Von Biomerth on
wrikbaar is.
Maar toch staat daartegenover dat de keizer
aan de twee Tsjechische ministers, die wegens
de bekrachtiging dier wetten altraden, een
zeer vleiende loftuiting en de waardigheid
vun Geheimraad heeft gegeven.
De wetten, welke het hier betreft en die,
zooals we reeds meedeelden, het Dnitsch als
offioieelo taal voor bestuur en onderwjjs vast
stellen in Opper- en Neder-Oostenrjjk, Salz
burg en Vorarlborg, zgn oorspronkelijk aan
genomen door de Landdagen van die vier
kroonlanden, maar hadden nog de bekrachtiging
door den keizer noodig. En die is nu gegeven
