MIDDELBGRGSCHE COURANT.
Vrijdag
8 October.
Sprokkelingen.
I*. 23".
132- Jaargang.
Deze couriiai verschijnt d a g o 1 ij k s, roet uitzondering vtn Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatson in.Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën by abozneroent op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zjjn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten dea middags vóór éón uur
aan bet bureau bezorgd zjjn.
1909.
Adverteutiön20 cent por regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
allo andere familieberichten en Daukbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel m
20 cent Reclame» 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DB LA
MAK Ax., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam-
Middelburg 7 October.
Zooals gemeld, heeft de beer Lovmk zelt
de berich en tegengesproken omtrent een
minder goede verstandhouding tusschen hem
en minister Talroa.
Sommige bladen hechten daaraan weinig of
geen waarde en beschouwen die verklaring
als een hoffelijkheid van den scheidenden
ambtenaar tegenover zjjn chef.
Het Utrechtsch Provinciaal en Stedelijk Dagblad
schrgft zeer terecht
»Een dergeljjko officieel gekleurde ontken-
tenis maakt om in vermaarden stjjl te
bljjven iemand bjjna paff.
Met zekerheid weet men, dat reeds in het
najaar van 1908 de hoofdambtenaar ernstig
gegriefd zich gevoelde, omdat de minister
allerlei zaken afdeed buiten hem om.
Met zekerheid weet men dat belangrijke be-
slniten werden genomen en dat bolangrjjke
maatregelen werden voorbereid zonder den
directeur-generaal er in te kennen.
Met zekerheid weet men, dat ten aanzien
van een ingrjjpend wetsontwerp, dat den Mi-
nieter zelf een echec in de Kamer kostte, het
adTiee van den hoofdambtenaar weinig meer
dan formeel was ingewonnen.
Met zekerheid weet men, dat door ultra
agrariërs herhaaldelijk is gestookt tegen het
beleid van den directeur-generaal, die niet ge
neigd waB om te sturen naar landbouwprotec-
tie en die niet zoo mild met subBidieB om zich
strooide als deze klagers en stokers wel
wensehten.
Met zekerheid weet men ook, dat de minis
ter, die (o politiek!) met deze ultra agrariërs
nogal wat heeft uit te staan, aan hun klagen
en stoken meer hot oor leende, dan den direc
teur-generaal wel aangenaam kon wezen.
Sn alB men dat alles met zekerheid weet
.dan komt het Correspondentiebureau, na be
komen inlichting >te bevoegder plaatse", kalm
weg met een vierkante ontkenning.
Inderdaad het papier is wel geduldig!"
Sedert de hoofdredacteur van De Standaard
van zjjn vacantiereiB teruggekeerd was, had
dit blad zich tot nu toe van het toedienen
van wjjzo lessen aan het liberalisme voor
heen eene geliefkoosde bezigheid onthouden.
Dat was, onder de tegenwoordige omstandig
heden, juist gevoeld.
Nu schjjnt echter de lust tot de oude lief
hebberij weder op te komen, zoo schrjjft de
JV. Roti. Crl. In het nummer van Woensdag
lezen wjj, naar aanleiding van een artikel van
mr. Yeegens in de Vragen des Tijds, het volgende:
»Hjj (mr. Veegens) laat geheel onbesproken
de fout van 1905, toen men een Pyrrhusover-
winmng behaalde met electorale middelen, die
het Liberalisme discrediteerden."
En verder:
Retwjjfeld mag dan ook, of dit op zichzelf
uitnemend betoog het Liberalisme tot inkeer
sal brongen, en die herziening van eigen stand
punt zal bevorderen, waaraan het Liberalisme
zoo dringend behoefte heeft."
Dit lezend, komt de vraag bjj ons opLigt
het op den weg van De Standaard smalend te
spreken over de overwinning, toch mede op
de geldmaoht van een Lehmann en eene
Mathilde We'tmeyer bevochten?
En ook deze: Moet De Standaard op het
oogenblik in de eerste plaats het Libera
lisme tot inkeer trachten te brengen en
herziening van het Liberalisme trachten te
bevorderen
Ons dacht, De Standaard had zich daarvan
roerhands buitonaf te houden.
Onder 'het opschrift Voortd rappels n
schrjjft Het Volk
»Er zijn kerkelijke bladen in den nood
klampt men zich aan een stroohalm vast
die het zwjjgen van dr Kuyper goedpraten
willen met het smoesje dat wjj hebben laten
verstaan nog meer materiaal ter onzer be
schikking te hebben. En dat de beschuldigde
eerst moet weten wat er is alvorens zich te
gunnen verdedigen.
Dat iB waar voor oen beschuldigde die zich
ergens uit moet zien te liegen; dat is
niet waar voor iemand die niets op zjjn
geweten heeft Is een beschuldiging vafsch,
dan bestaat er geen materiaal dab haar zou
kunnen staven.
Het Handelsblad had oen beschuldiging geuit
aan hot adres van dr. Kuyper in zake het
ine dent-Sweerts, en staafde die beschuldiging
roet geen enkel stuk bewjje. Dat hebben wjj
afgekeurd en wjj schreven naar aanleiding
daarvan, op 24 Juli
>Ons heeft men-kwaljjk willen nemen, toen
wjj, na de »togenspraak" van dr. Knyper in
zake de Lohman-lintjes, met eenige brieven
kwamen die sommige deelen van die tegen
spraak beslist te niet deden. Dat was drup
pelsgewijs publiceeren van het materiaal, be
weerde men. Wjj hebben gepubliceerd naar
mate wjj 't noodig achten om de aanklacht te
staven, en zullen daarmee voortgaan, zoodra
wjj 't weer noodig achten."
In don laattten zin zit 't hem.
Ieder begrjjpt dat in zoo'n zaak een aantal
momenten zjjn die op zich zeli geen beteeke-
nis hebben, doch die door een bepaald ver
weer beteekems kunnen krjjgon.
Dat was o. a. het geval met de dokumenten
die bewezen dat dr. Kuyper met juffrouw
Westmeyer in een vrjj intieme briefwisseling
had gestaan. Op zich zelt genomen* heeft
zoo'n feit geenerlei beteekems. Doch toen
dr. Kuyper deed alsof hg de juffrouw zoo goed
als niet kende, toen kreeg dat feit beteekenis.
Doch het kreeg die beteekenis alleen omdat
dr. Kuyper onwaarheid schreef.
Zoo kan het met meer stukken gaan.
De aanklacht is onzerzjjds gepubliceerd, vol
ledig, zonder terughouding van wat ook dat
voor staving noodig was. Als dr. Kuyper de
waarheid en niets dan de waarheid ter verde
diging wil aanvoeren, dan heeft men onzer
zijds geen enkel dokument meer te wachten.
Probeert hjj echter zich er uit te liegen, dan
zou het kunnen zjjn dat zaken, die thans
geen beteekenis hebben, ze door zjjn bewe
ringen krjjgen.
Aan dr. Kuyper zelf de beslissing of hjj op
zjjn verdediging, die toch komen moet, reeds
bjj voorbaat de verdenking wil doen rusten
dat ze door nieuw materiaal weer zal kunnen
worden gewraakt."
Mr S. van Houten heeft na eenige maan
den rust weer een Staatkundigen brief in 't
licht gegeven.
Hjj zet daarin zjjn «Liberale Strjjd
en Werkprogram voor 1909" ongestoord
voort.
Volgens hem heoft het algemeen kiesrecht,
in den zin, dien men er in democratische
kringen aan hecht, thans afgedaan, nu de
middenstof bjj de verkiezingen aan de Christe-
ljjk-historische richting de voorkeur gaf boven de
candidaten van den Vrij-liberalen bond, »die met
algemeen kiesrecht ging modderon." Van twee
zjjden keerde men zich tegen de Vrij-liberalen
de centrumkiezers, omdat de Vrg-liberalen
zich voor algemeen kiesrecht verklaardenen
van vooruitstrevende zjjde, omdat de Vrij
liberalen de Eerste Kamer wilden versterken.
De oud-Minister hoopt, dat de Vrjj-liberalen
bun program spoedig, willen herzien en zich
vereenigen op het beginsel, dat het kiesrecht
slechts verleend wordt aan hen, »die in bun
eigen onderhoud en dat der hunnen voorzien."
Zooals steeds toont de heer Van Houten
weer een eigenaardigen kjjk op de dingen te
hebben en zonderlinge verwachtingen te koes
teren.
Hjj big ft in het oude zog varen.
Zjjn geschrjjf lokt daarom ook niet uit tot
polemiek en om daarvan veel notitie te nemen.
Benoemingen enz.
Bjj kon. besluit
is onder toekenning van pensioen, oen eer
vol ontslag uit den militairen dienst verleend,
ter zake van langdurigen dienst aanden
generaal-majoor van den grooten staf J. D. N.
de Fremery, commandant der Stelling van het
Hollandsch -Diep en hét Volkerak, tevens be
velhebber in de lilde militaire afdeehng den
kolonel van den staf dor artillorie W. A. P.
F. L. Rovers, hoofd der IVde afdeeling van
het Dep. van Oorlogden kapitein F. H Lam
bert, van het 2de reg. iuf.den kapitein der
inf. C. Bekker, administrateur van het mili
tair bospitnol te 'a Gravenhage, allen op hunne
aanvrageden kolonel L. W. van Hoek, com
mandant van het 5da reg. inf.den kolonel van
den staf der art. W. A. Sodenkamp, inspecteur
der vesting-art.; en nan den luit.-kolonel J. M.
van Stein Callenfels, v n het 11de reg inf.;
is bet kon. beslnit van II Augustus waarbjj
de directeur van het post- en telegraafkantoor
te Geldermalsen J. L. Pitlo Rz,, werd benoemd
in geljjke betrekking te Valkenburg, op ver
zoek, buiten werking gesteld en is hjj beves
tigd in het beheer te Geldermalsen.
Bg beschikking van den Minister van Marine
zgn de officieren van gezondheid 1ste kl. P. J.
Vastenou en dr. J. H. A. T. Tresling, resp. ge
plaatst aan boord van Hr. Ms. pantaerschip
Evertsen en in activiteit gesteld te Groningen.
In de St. Crt no. 234 is opgenomen een kon
besluit van don 8sten September 1909, hou
dende nadere vaststelling van de instructie
voor stellingcommnndanten en commandanten
van afzonderlgke forten, voor tgd van oorlog
of van oorlogsgevaar.
Met ingang van heden zgn de in- en
doorvoer van lompen, gebruikte kledingstuk
ken en ongewasschen lgf- en beddegoed uit
Narvn verboden.
Bagages, door reizigers meegebracht, zgn
onder dit verbod begrepen, voor zoover betreit
ongewasschen lgf- en beddegoed.
Voorts is het verbod niet toepasselgk wat
den in- en doorvoer betreftop goederen, die
wel van Narva zgn aangevoerd, maar waarvan
voldoende blgkt dat zg van elders afkomstig
zgn en die zoodanig zgn vervoerd en verpakt
dat zg niet in aanraking kunnen geweest zgn
met besmette voorwerpen, en wat den door
voer betreft, op goederen, die zoodanig zgn
verpakt dat zg onderweg geenerlei bewerking
of behandeling kunnen ondergaan.
Oost'lndië.
De ramp van Loemadjang en
P a s i r i a n.
Aan een, 31 Augustus gedateerd, particulier
achrgveD van iemand die te Tjondro nabg
Pasirian woont, ontleenen we de volgende bjj-
zonderheden over de ramp, die de streek ten
Zuiden van de Semeroe den 29sten Augustus
getroffen heeft.
De schrgver vertelt eerst dat het vier dagen
onophoudelgk geregend heeft, en dat bg eenige
gaBten op visite had. Daarna gaat hg voort:
»De karretjes zouden van PaBirian komen
tegen half twualf om de gasten te halen. De
regen was minder, doch de karretjes lieten
zich wachten. Ik liet de tuf voorkomen ik
zou de dames wegbrengen en de heeren zon
den oploopen. Direct viel me een eigenaardige
drnkte op. Spoedig zagen we karren vol met
vluchtende menschon, zoowel vrouwen als
kinderen. Wat is er aan de hand De bandjir
ia achter de passar (markt) Pasirian ingesla
gen, juist op paBsar-avond. De dames worden
zenuwacht'g en denken reeds dat Legoendie
ook onder zand en steenen zit. Maar zoover
ia het niet gekomenwel zitten een deel van
het erf en twee van mgn schuren onder den
modder.
We rgden naar den pasBar. Wat een toe
stand Alles op de been, de groote weg vol
vluchtende menschen, omringd door huisraad
en wat er verder nog te redden valt. We loo-
pen den passar op en ja, daar Bchiet het woe
dende modderwater langs en over een deel
van den passar. De daarachter gelegen huizen
ataan een paar meter in de modder. Waar de
stroom gaat, is alles weggeslagen.
De Kali Poadjing banjerde wel hevig, doch
ge weet, dat zgn we gewend, dat gaf geen
reden tot bjjzondere zorgen. Om twee unr was
ik thuis, drjjf nat en niet kalm genoeg om
te gaan slapen.
Maandagochtend vroeg was ik bjj de hand.
Altjjd nog regende het. Ik vreesde dat or
onheilen waren aangericht. De Kali Pondjing-
brug was in zjjn geheel in het zand bedolven.
Een pjjler een enorm stuk steen lag 50 ol
verder. Twee spanningen waren van de brug
verdwenen, en de rails hingen tot hoepels ge
bogen naar omlaag en langs de baan. De weg
naar Drarit was geheel verdwenen. Steenen
lagen daar op elkaar gestapeld alsof reuzen er
rotspartjjen hadden willen aanleggen. Spoor
weg-communicatie verbroken, telegraafpalen
en Ijjnen tegen den grond. Wjj wisten niet
hoe het boven gesteld was. Ook niet hoe het
te Tempels stond. We woonden op een eiland.
Maar het ergste komt nog. De telephoon
met Loemadjang werkte nog, en op de hoofd
plaats was het nog erger.
De enorme water-maBsa had zich verspreid,
een groot deel door de Moedjoer, waar de
voetgangersbrug totaal was vernield. De spoor
wegbrug stond hemelhoog, want de bedding
was zoo diep geworden, dat de pjjlers 3 meters
hooger uit den grond keken dan gewoonljjk.
Het water in ouderlingen strjjd, in razenden
vaart, ging er onder door.
Een ander deel van de waterkolom had zich
een weg gebaand naar Loemadjang. ledereen
die beenen had vluchtte naar hot station toen
de Kotta onder water begon te loopen. Om
één uur vertrok er een trein met Loemad-
jaugers naar Klakah, bestuur incluis. Die trein
zou terugkomen om de achterblijvers te kalen
welke geen plaats konden vinden, maar is niet
terug gekomen, daar de baan bg Loemadjang
onder water stond, tot op het perron.
V.'s jjsiabriek heeft ook roo gelede» dat
hjj niet weet wat er van terecht moet komen.
Te bereiken is de fabriek niet, want er staat
2 meter modder, evenals in zgn schuren langs
den grooten weg De kleppen zgn alle inge
drukt zoodat de massa modder gelegenheid
kroeg naar binnen te dringen. Ik zelf heb de ver
woestingen gezien van Diarit tot de Moedjoer.
Verder kon ik niet komen. Aanstonds het
regent nog altjjd zal ik trachten langs den
Bpoordjjk Loemadjang te bereiken. Ik zag ook
Ijjken in de modder liggen30 menschen zjjn
hier reeds gevonden, en ook vee Een jongetje,
aan een sappie geklemd, lag even boven de
Moed8oerbrug, boven de 'modder uit, samen
omgekomen, vreesljjk
West-Indië.
»Eindeljjk, zoo schrgtt de Amigoe di Curasao,
is dan de reeds zoo lang verwachte benoeming
van den nieuwen gouverneur hier bekend ge
worden. Tot algemeene vrougde viel de keuze
der hooge regeering op mr Th. I. A. Nujjens,
procureur-generaal in de kolonie Curaf&o en
ondervoorzitter van den raad van bestuur.
Wjj zgn der regeering dankbaar voor deze
benoeming; een betere had zg moeiljjk kun
nen doen en zeer zeker niet een. die meer
overeenkomstig is aan het algemeen verlan
gen der bevolking. Door zgn langdurig ver-
bigt in de kolonie kent de heer Nujjens de
voor een vreemdeling zoo geheel buitengewone
toestanden van Curn9ao. Aan zgn bestuur
behoeft geen proeftjjd vooraf te gaan. Hg be
hoeft niet eerst te zoeken naar de richting,
welke bg zal inslaan, op gevaar af misschien
nog mis te tasten. Bjjna onmiddelljjk zal hjj
kunnen beginnen met te doen, wat hg volgens
zgn jarenlange ondervinding werkeljjk in het
belang acht der kolonie.
De heer Nujjens geniet de algemeene sym-
pachie en wordt door een ieder geacht om
zgn grooten rechtvaardigheidszin. Men denkt
er bjj deze henooming zelfs niet aan dat de
nienwe gouverneur katholiek is; men is vast
overtuigd, dat elke partijgeest verre zal big ven
van het toekomstig bestnur der kolonie, en
dat er recht zal geschieden aan allen. Niet
slechts de katholieken, ook de andersden
kenden verheugen zich over deze benoeming
van harte en zjj allen wenschen mr Nujjens
onder Gods zegen een lang en gelukkig be-
Btuur toe. Dat het Z. H. E. G. gegeven zg
de kolonie tot bloei te brengen, tot heil der
bevolking en tot eigen voldoening.
Dit Staü en Provincie.
Alle liberale en vrijzinnig democratische
kiezerB voor den gemeenteraad van Middel
burg in district 111 waren bjj adverventie
uitgenoodigd tot het bjjwonen eener vergade
ring op Woensdagavond op de bovenzaal der
sociëteit De Vergenoeging.
Die oproep was uitgegaan van een comité,
waarvan de heer L. A. E. van der Ley voor
zitter was.
Deze opende de niet druk bezochte bjjeen-
komBt en deelde mede dat het doel ervan was
het stellen van een candidaat voor het lid
maatschap van den raad, in de plaats van
wglen jbr mr E. P. Schorer.
Het comité had gemeend dat het minder
wensoheljjk was dat men kwam te staan voor
een verrassing, mogelgk als door een groep
van personen een candidaat werd gesteld.
Het achtte het beter zooveel doenljjk de be
langhebbenden te vereenigen om een candidaat
te stellen.
Er zgn er die gemeend hebben dat dit op
den weg ligt der Vrijzinnig- Democratische kies ver.
eeniging, maar het bestuur daarvan oordeelde
dat zjj, politieke vereeniging als zjj is, dit niet
doen moest. Spreker stelde in het licht dat
bjj oen gemeenteraadsverkiezing zooveel andere
factoren in het spel komen dat de politiek er
buiten valt.
Wjjl er geen andere vereeniging bestaat,
hebben eenige heeren een comité gevormd om
de kiezers saam te roepen.
De heer Van der Ley wees er op dat de
taak van het gemeentebestuur een veel om
vattende is, waar hot belast is met de zorg
voor het onderwjjs, bet belastingstelsel, de
I gemeentebedrijven enz. en dus de keuze van
een candidaat voor den raad een zeer belang-
rjjke mag heeten.
Dat moet zgn iemand van algemeene ont
wikkeling, met lust, kracht en tgd voor wer
ken, zelfstandig en onafhankeljjk genoeg om
een eigen meening te hebben. Iemand, die
kritiek uitoefenen wil en kan en die in ge-
pasten vorm uiting kan geven van zgn ge
voelens iemand, die een open oog heeft voor
de belangen van het algemeen.
Na deze inleiding ging de openbare ver
gadering over in een beslotene.
Toen zjj was heropond, werd medegedeeld
dat nlB candidaat der vergadermg gekozen was
de heer C Boudewjjnse, directeur der Vitrite
Works.
In de Woensdagavond m het gebouw
der Ambachtsschool door de Vereeniging De
Ambachtsschool alhier gehouden buitenge -
wone algemeene ledenvergadering werden de
gewjjzigde statuten, die ter visie hebben ge
legen, vastgesteld.
Deze nieuwe statuten waren noodzakeljjk
doordat op de ter vergadering van 17 November
1908 vastgestelde gewjjzigde statuten niet de
koninkljjke goedkeuring was verkregen.
Aan het bestuur word machtiging verleend
op do nu vastgestelde statuten die goed -
keuring aan te vragen.
Bg den bookhandelaar R. M. Smits
alhier is verschenen de winterdienst van
den bekenden zakgids voor Middelburg, Vlis-
singen en Domburg. De inhoud heeft weder
eenige uitbreiding ondergaan, door bjjvoeging
van de openstellmgsuren van de Hulpbank en
van de Nuta-spaarbank.
Door een bewoner van een villa aan den
Ouden VlisBingschen weg alhier werd heden
bg de politie kennis gegeven dat ten zjjnen
nadeele een aantal kippen ontvreomd waren;
Door de politie werd een onderzoek inge
steld met hotgevolg dat hedenmorgen, in een
koffiehuis op de Turf kade, twee mannen wor
den aangehouden, verdacht de daders van den
diefstal te zgn
Een van hen verzette zich bg zjjn arrestatie
zoo hevig dat hem de boeien moesten worde a
aangedaan,
Beiden zjjn op het bureau voorloopie in ver
zekerde bewaring gesteld.
De kippen werden op de Pottenmarkt bg
een boer, die ze gekocht had, in beslag ge
nomen.
Te Oud-Vossemeer werden de
schorren in de Eendracht in het jaar 1906, ten
gevolge van de verbeteringen aan do zeewering,
in verband niet de doorbraken aan de polders
Slabbecoorn en Vogelsang en de noodig geachte
verzwaungen van de zeedjj ken, sterk afgeroofd,
maar de aanslibbing daar tor plaatse is van
dien aard, dat bedoelde buitengronden weder
in ruime mate aanwassen. Ten oosten van den
Hollarepolder liggen mede nog vrg groote
kavels schorgrond en die ten noorden van
dien polder slikken ook goed aanreeds werd
voor eenige jareD een onderzoek ingesteld naar
de rgpheid, maar de uitkomst was dien aard,
dat men meende in de naaste toekomst nog
niet tot bedjjking te moeten overgaan.
Tot gemeente-secretaris van Groedo
is uit de in odb vorig nommer gemelde aan
beveling benoemd de heer M. Wagtho, ambte
naar eer secretarie te Watergraafsmeer.
Hjj verkreeg 6 stemmen tegen 1 op den
heer A. J. Wjjnveldt te Monnikendam.
Ook te Nieuwvliet werd de heer Wagtho
als secretaris benoemd en wel met algemeene
stommen. De aanbeveling daar was geljjk aan
die te Groede.
In de week van 29 September tot en met
5 October 1909 zgn in Zeeland voorgeko
men 1 geval van aziatische cholera te Krui-
ningen, 6 van roodvonk, waarvan 1 te Krui-
ningen, 1 te Middelburg, 3 te Sluis en 1 te
Stavenisse, en 3 van diphtheritis, waarvan 1 te
Goes, 1 te Neuzen en 1 te Vlissingen.
ONDERWIJS.
Te Biggekerke met Krommenhoeke bracht
de collecte voor de Scholen met den Bgbel
f 39,23' op, en to Zonnemairo (G. K.) f27.77
dit is f 11 minder dan in 1908, omdat de oogst
zoo bitter togenvnlt. Toch is, behalve de Unie-
collecte, in het afgeloopen jaar in die Schouw-
sche gemeente nog f 250 ontvangen in de
kerkbusjes ten behoeve van de Chr. school.
De leerling van den Hoofdcursus P.P. D.
Anschütz is na afgelegd heresamen overgegaan
in h-t tweede studiejaar.
Na afgelegd herexamen gaan aan de
Kon. Militaire academie o. a. ovor van bet le
naar het 2e studiejaar G.A.Smits van de infanterie
