MIDDELRIJRGSCHE COURANT.
N*. 233.
152* Jaargang.
1909.
W oensdag
6 October.
Middelburg 5 October.
Sprokkelingen.
Benoemingen enz.
Rit Stad en ïroiïncie.
Dew courant verschijnt da gelijk», met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f 1.
Alzonderlijke nummers kosten 6 oent.
A uVoTremti ën bjj abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zgn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags v 6 r één nnr
aan bet bureau bezorgd zjjn.
Advertentiën10 eent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regela f 1.50elke regel meer
SO cent Reclames 10 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffend*
Handel, Nijverheid on Geldwezen, is gerechtigd bet Algemeen Advertentle-Burean A. DB LA
MAR As., NI. Voorburgwal 366, Amsterdam.
Dr Kuyper maakt dezer dagen
wêer het onderwerp uit van korte
ol lange beschouwingen in de
bladen.
Daartoe geeft zjjn Btilzwjjgen over de be
kende zaak aanleiding, en dan ook het klasr-
bljjkeljjk op zjj zetten van den grooten man
door de rechterzijde in de Tweede Kamer, o.a.
als voorzitter der commissie van rapporteurs.
Hetgeen nu geschied ie, had zoo schreef
dezer dagen de N. R. Crt. immers, wie niet
zienderoogen blind is reeds eenige weken lang
kunnen zien aankomen. «Daarover thans ver
bazing te toonen bewijst öf volstrekte onwe
tendheid met hetgeen in de laatste maanden
in ons land voorviel, öf eene naïviteit, die
inderdaad grenzenloos moet worden genoemd.
Toen dr Kuyper van zjjn zomerreis in ons
land terugkeerde hebben wg erop gewezen,
hoe bjj, naar ons inzicht, bet zeker niet denk
beeldig gevaar van tegen zgn zin buitenaf te
worden geBteld kon voorkomen. Hg had daartos
slechts omtrent sommige connecties met een
man en 6ene vrouw van rechts de verant
woording te geven, die hg zelf, blgken het
korte briefje, waarmede hg het land tgdelgk
vaarwel gezegd had, noodzakelgk achtte. Dat
scheen ons conditio tine qua non om weer, naar
Hollandschen stgl, in zgne oude positie onder
de mannen van rechts te worden erkend.
Dr. Kuyper zelf schgnt te hebben verwacht
dat hollandache rondborstigheid, welke, wars
van veinzerg, meebrengt, dat wie als primus
inter pares wordt aangewezen ook werkelgk
met het hart als de eerste onder de gelgken
beschouwd wordt, ten aanzien van hem zou
worden aan kant gedaan. Dit nu was verkeerd.
En het is wg erkennen hetniet tot ons
leedwezen eene misrekening gebleken. Eene
misrekening, die dr. Kuyper echter aan zich
zelf te wgten heeft.
Wg zouden dit niet nog eens uitdrukkelgk
in het licbt hebben gesteld, indien niet de
Slichlsche Courant het voor dr. Kuyper, en voor
niemand anders, pgnlgke geval als eene «klein
zielige wraakneming van de sociaal-democraten
en liberalen over hun nederlaag in Jam"
poogde voor te stellen. Dit toch is volstrekt
bezgden de waarheid. De oorzaak van het ge
beurde is geenszins in de nederlaag van Jnni
te zoeken. De nederlaag, door dr. Kuyper in
de vierde afdoeling der Kamer geleden, heeft
met de Juni-stembus tittel noch jota uitstaande.
Zg was niet anders dan de nederlaag van den
Amerikaanschen stgl, waarvan dr. Kuyper in
Jnli bewonderaar bleek."
Hetzelfde Stiohxsche blad baalt weer de
verklaring van dr Kuyper aan dat hg zou
afwachten of eindelgk het bewgsmateriaal
volledig bg elkaar was.
De juiste methode om de verdediging tot
bet oneindige uit te stellen 1
Zoo zou er van een opheldering dus niets
komen.
Bljjft hg zwggen en bet licht aan de Kamer
en het volk onthouden, dan is zoo schrgft
mr P. J. Troelstra heden in Het Volk de
eenige weg om tot klaarheid te komen, dat
de Kamer gebruik maakt van baar recht van
enquête en uit haar midden een voorstel tot
hét instellen van een onderzoek vanwege de
Kamer zelve wordt ingediend.
Men heeft daarbg de gelegenheid beëedigde
getuigenverklaringen te verkrggenmen kan
de gedagvaarde getuigen met den sterken arm
dwingen te verschgnen, op de wgze als dit
in gewone processen plaats vindtmen kan
de Lehmann's en Matbilde Westmeyer en ook
dr Kuyper zelf hooren.
Een voorstel hiertoe kan niet achterwege
blgven, als men van de zgde van den beschul
digde en diens politieke vrienden de taktiek
mocht volgen, om de zaak dood te zwggen.
Zoo'n voorstel moet naar de afdeelingen wor
den verzonden en wordt overigens op gelgke
wgze behandeld als voorstellen der regeering.
Het opent de mogelgkheid de Kuyper-Lehmann-
Westmeyer-zaak in vollen omvang in de Kamer
te bespreken, voor zoover dit op andere wgze
mocht zgn verhinderd.
In z.g. chriBtelgk bladen is men anders het
in dezen ook niet eens-
In bet antirevolutionnair maandblad Ons
Tijdschrift werd zelfs de eisch gehoord dat
men de kerkelgke tucht op dr Kuyper zou
toepassen.
Dat ergerde de Haagsche Stemmen. Die eisch
ging dlle perken te buitenbeweerde dit
christelijk weekblad, en tastte de kerk vau
Christus aan.
De man die dezen eisch stelde, heette een
vreemdeling in ons Jeruzalem, zoo hg niet weet,
«dat niemand, die recht van oordeelen heeft,
dr Kuyper's eer en goeden s,am in twgfel
trekt, enz.
«Hg weet toch, dat er in antirevolutionaire
en Gereformeerde kringen een communis opinie
bestaat, dat dr Kuyper belasterd wordt. Het
is toch te dwaas, dat iemand onder de tucht
moet, van wien men overtuigd is, dat hg zich
niet misgaan beeftdat de Kerk van Christus
zoo te eenenmale haar eer vergooien moet,
dat zg een van haar eigen dienaren moet op
offeren aan den haat en de vrees van den
tegenstander."
Wg opperen twgfel, of men met dit on
wrikbare geloof aan dr Kuyper's onschuld ook
anderen zal overtuigen, merkt Het Vad.
op. En dit zal toch moeten gebeuren. Het
is met genoeg, dat men i n a.-r. en Gere,
formeerde kringen van zgne onschuld
zeker is. Waar het een man betreft van de
positie van dr Kuyper leider eener partg,
oud-Minister-president, Minister van Staat,
dient men ook anderen daarvan te kunnen
overtuigen, moet de laatste twgfel dienaan
gaande kunnen worden uitgewischt.
Waarom dan niet het woord gesproken, dat
noodig is, waarom niet de ophelderingen ge
geven, die zgne blinde vereerders niet, maar
alle anderen w 1 behoeven
«Liefst was ik niet op reis gegaan, zonder
in de bekende zaak van mg te hebben doen
hooren," schreef bg 8 Juli, d. i. nu bgna drie
maanden geleden.
De tgd is voorbggegaan. Dr Kuyper is van
zgne reis teruggekeerd, maar de opheldering
is nagelaten, en de twgfel gebleven. Met be
tuigingen van aanhankelgkheid en vertrouwen
van de zgde zgner vereerders, lost men dien
niet op.
Waarom blgft de toegezegde verklaring uit,
indien zg gegeven kan worden?
Dit vragen wg met Het Vaderland.
Eigenaardig is eene beschouwing van het
groene weekblad De Amsterdammer. Dat schrgft:
«Vermoord vader en moeder, steel u rgk uit
openbare en particuliere kassen, pers de laat
ste druppel bloed uit het hart van uwen
evennaaste, wees de grootste ellendeling die
er rondloopt, maar zorg er vooral voor, dat ge
niet wordt gecompromitteerd.
Gg nioogt al het kwaad van de wereld heb
ben uitgevoerd, uw zondenregister mag be
kend zgn bg ieder, die n nadert, het zal u
niet deeren. Maar vrees het oogenblik, dat
openbaar in de krant staat het tiende deel
van wat ge gezondigd hebt en van 't geen
uw omgeving wel wist.
Vrees in Holland de publicatie!
Het gedrag van huichelende anti-revolution-
naire leiders was sedert jaren bekend. Het
Haagsche gekonkel van allerlei aard, waar de
moraliteit niet op vooruitgaat, re9u. Op re
cepties en hofbals drukt men banden van
«hooggeplaatsten", waarvan men weet, waar
van de omgeving weet, dat ze lager staan dan
ongeletterde inbrekers of prostituées. Men
drukt hun handen, en om ben been is het
achting en strgkage.
Maar wordt ietB bedenkelgkB «bekend", beeft
met dr. Kuypers naam in verband gebracht,
openlijk in de pers, met een dame, die iedereen
bg haren voornaam noemt, en met een consul
van wat erg mondaine reputatie, zgn «be
schuldigingen geuit", dan is het mis 1 De
hoofden wenden zich af, de Tweede Kamer
trekt een deftig gezicht, in de kranten begint
men te roepen
«Wasoht u schoon Wascht u direkt schoon!
Spreekt ons van Mathilde. Biecht oub op over
LehmannBewgs, dat gg even rein zgt als
wg, anders kunnen wg niet met u als gelgke
omgaan 1"
Want denk toch niet, dat de geuite ernstige
beschuldiging, de beschuldiging van corruptie,
die aantgging van gansch onbewezen «lintjes
verkoop", de menschen de vrome deugd op
de kaken verft.
Die besohuldiging, die niets is, maar, be
wezen, alleB had kunnen zgn, is maar de peper
van het heete gerecht. Het compromitteeronde
relletje, de ontzaggelgke hoeveelheid leedver
maak door heel Nederland, is het eten. Lees
Het VoUc, dat zoete wraak neemt over 1903,
lees Het Handelsblad van de Rein Leven-bone-
ging, lees de andere deugdzame kranten
en er dringt u in den neus een onedele reuk
van speculeeren op de eigenschap, die de
massa, en niet het minst de massa in Holland
kenmerkt, deze om de ondeugd af te meten
naar de mate, waarin zg bekend werd.
Zeg nu Verdedigt gg Kuyper Staat gg in
voor zgn onschuld? Wg danken u stichtelgb.
Wg staan niet in voor zgn en voor niemand*
onschuld. Maar wg doen niet mee aan het relletje.
Wat dat betreftmerci
Dit klinkt eigenlgk nog barder dan de
scherpste veroordeeling.
Zekermen zg op zgn hoede voor open
baarheid.
Maar aan den anderen kant zonden wg zeg
gen men wachte zich liever, vooral wanneer
men een leider, en in de eerste plaats een
cbristelgk leider is, wanneer men een hoog
geplaatst persoon, een minister is, voor daden,
nog al in de kwaliteit verricht, waarover men,
als zg openbaar worden, zich zou moeten
schamen.
De schuld van dat achteruitzetten van dr
Kuyper, door hem niet te benoemen als voor
zitter der commissie van rapporteurs over de
Algemeene Beschouwingen trachten de clericale
bladen weer te Bchniven op de schonders van
de vrgzinnige Kamerleden.
Men wist uit te rekenen dat de heer Lohman
wel degelgk op dr. Kuyper bad gestemd, maar
dat de liberalen en de sociaal democraten
«komplot" hadden gemaakt.
Noch het een, noch het ander was waar.
De heer Lohman was niet eens bg de stem
ming tegenwoordig geweest en van een com
plot was geen sprake. Zelfs had vooraf geen
afspraak plaats gehad.
Zoo verdraaien de clericale bladen met een
verregaande brutaliteit de waarheid.
De 'edactie van De Residentiebode, die deze
vergissing omtrent den heer Lohman maakte,
tracht zich van deze kwestie met een Jantje
van Leiden af te maken, en verschuilt zich
achter de onjuiste bewering dat zg slechte
veronderstellender wgze schreef.
In verband met het heengaan van den heer
Lovink wgst Het Vaderland op het gevaar dat
diens opvolger bedreigt.
Zooals gemeld, schgnt de eigenlgke reden
van Lovink's heengaan gelegen m de onmo-
gelgkheid van verdere samenwerking tueschen
hem en den Minister van Landbouw.
De heer Talma wg wezen er herhaalde-
op, schrgft het blad heeft van landbouw
zaken niet het geringste begrip. Maar zgn
zucht om ook in deze naar buiten als num
mer één op te treden, en vooral om in direct
contact te blgven met de boeren- en buitenlui,
voor welke hg vroeger zoo dikwgls als red
dende engel is opgetreden, hebben den
Minister er toe gebracht, den Directeur-Gene
raal bg verschillende gelegenheden ter zgde
te schuiven. Welk een figuur de heer Talma
in dergelgke gevallen tegenover mannen
van het vak maakte, schgnt hg zelf niet te
hebben gevoeld. Wg zgn er meermalen pgnlgk
door getroffen geweest; en het ie ons her-
haalgk voorgekomen, dat de Minister in 't
belang van 't aanzien van den landbouwdienBt,
bg sommige gelegenheden, o.a. bg het openen
van tentoonstellingen (en niet alleen d&arbg)
veel, veel beter zou hebben gedaan, zich ach
teraf te houden, en deze speciale taak over te
laten aan wie er verstand van hebben, in het
bgzonder aan den daarvoor aangewezen man.
De heer Lovink gaat nu naar Indiëmaar zal
vervangen worden door een nieuwen titularis,
die niet zoo licht te vinden zal zgn. En deze
zal, wanneer bg een man van de rechte soort
is, in zgne ambtelgke verhouding tot den
Minister voor dezelfde moeilgkheden komen
te staan. In het belang van eene vrge en
krachtige ontwikkeling van den land- en tuin
bouw zal het dan noodig wezen, dat zoowel
'b Ministers collega's als de volksvertegen
woordiging goed toezien, om eene herhaling
van het gebeurde met den heer Lovink te
voorkomen, hetgeen te meer dringt met het
oog op den langen bewindstermgn, waarop dit
Kabinet, en blgkbaar ook de heer Talma, rekent.
Een tak van staatszorg als de Landbouw,
die in de laatste jaren al meer en meer van
de bemoeiingen van het Rgk is gaan vorderen,
heeft aanspraak op zelfstandigheid. Blgkt dat
niet mogelgk wegens de persoonlgke gevoelig
heid van een ter zake niet-deskundigen
Minister, dan dient het belang der zaak zelve
vóór te gaan, en moet óf de Minister wgkeu,
óf de betrokken afdoeling buiten de organi
satie van zgn departement worden geplaatst
Het Haagsche Correspondentiebureau beweert
dat volgens «te bevoegder plaatse verkregen
inlichtingen" van een minder goede verstand
houding als bovendoeld geen sprake is geweest.
Bg kon. besluit:
is aan G. D. van der Wart, op verzoek,
eervol ontslag verleend uit zgne betrekking
van notaris te Nieuwer-Amstel
is benoemd tot griffier bg het kantongerecht
te Druten mr. Ch. J. M. H. Roebroeck, advo
caat en procureur te Maastricht, tevens waar
nemend griffier bg het kantongerecht en werk
zaam als beëedigd klerk ter griffie van de
arrond.-rechtbank aldaar
zgn benoemd tot rechter in de arrond.-recht
bank te Amsterdam mr. P. A. Rutgers van
der Loeff, touus rechter in de arrond.-recht
bank te Heerenveen, en mr. F. C. van Geer,
doctor in de staatswetenschap, thans auditeur
militair in het 5de militaire arrond., stand
plaats Leeuwarden, en te Breda jhr. mr. E.
A. E. van Meeuwen, thans griffier bg het
kantongerecht te Eist.
In de St. Crt. no. 232 is opgenomen de wet
van den 27sten September 1909, tot onver-
wglde bcstrgding van den achterstand bg som
mige gerechten. (Wgziging van de wet op de
Regterlgke Organisatie en het Beleid der
Justitie en van het Wetboek van Burgerlgke
Eegtsvordering, en vaststelling eener pensioens
bepaling.)
Aan het Rgkskrankzinnigengestioht te Me-
demblik is te vervullen de betrekking van
derde-geneesheer, waaraan verbonden is eene
jaarwedde van f 1200 met genot van vrge
huisvesting, voeding, vuur, licht en verpleging.
Ongehuwde geneeskundigen, die voor deze
betrekking in aanmerking wenschen te komen,
behooren zich daartoe vóór 15 October a.s. bg
een op gezegeld papier geschreven verzoek
schrift tot de Koningin te wenden.
KORTE MbDEDEELINGEN
VERGADBRIN OBN.
De afdeeling voor Werktuig- en Scheeps
bouw van het Koninklijk instituut van ingenieurs
hield Zaterdag teVlisBingen onder leiding
van den heer F. G. Waller een ledenverga
dering.
Nadat verslag was uitgebracht over het jaar
1908-1909, waarbg bleek dat het getal leden
gestegen is tot 658, was aan de orde een
voordracht van den heer E. B. Wolff te Am
sterdam, «opmerkingen over gegoten metalen
voorwerpen", "welke met tal van lichtbeelden
verduidelgkt werd.
Hierna gaf de heer Th. H. de Meester,
directeur der Stoomvaartmaatschappg Zeeland,
een inleiding tot een bezoek aan de Prinses
Juliaua.
In aansluiting met deze mededeelingen sprak
de heer Kromwgk, ingenieur der maatschappg,
over de machines.
Nadat de vergadering gesloten was, werd
het nieuwe stoomschip bezichtigd.
In de Maandagavond door de Anti-
revolutionnaire kiesvereeniging Nederland en
Oranje alhier gehouden vergadering is met
algemeene stemmen candidaat gesteld voor
lid van den gemeenteraad in het 3e district
de heer mr L. van Andel. Deze heeft zich
bereid verklaard de candidatuur te aanvaarden-
Alhier ia Maandag opgericht de
Zeeuwsche Landbouw onderlinge, die zich krach
tens de statuten heeft aangesloten bg de
Centrale landbouw onderlinge te Amsterdam.
In de St. Crt no. 232 is opgenomen een
kon. goedgekeurde wgziging in de statuten der
N. V. Izaak Boüsson en Zonen's Effectenkantoor
te Middelburg.
Uit Vlissingen
schrgft men ons
Niet minder dan 17 verschillende aanvragen
tot het bouwen van nieuwe huizen en villas
zullen deze week in den raad in behandeling
komen.
Voor het bouwen op den Boulevard De
Ruijler bestaat veel animodaar zullen bin
nenkort reeds 12 kapitale gehouwen zgn ver
rezen, terwjjl van af den Gevangentoren nog
maar een zeer klein gedeelte te koop is en
dat terrein ook spoedig geheel zal zgn be
bouwd.
Om genoomden Boulevard op de noodige
hoogte te brengen en geljjk door te trekken,
zal een grondkeerende muur worden gemaakt
op den muur tegenover de zg. Westdgkkazerne
en zal de aldaar bestaande oprit komen te
vervallen. Van uit de Weststraat zal een
glooiing gemaakt worden naar genoemden
Boulevard, wat niet weinig zal bgdragen tot
verfraaiing van dat stadsgedeelte.
Ook zullen binnen eenigen tgd de onooge-
Ijjke leeuwen, aan weerszijden aan de trap
naar het badterrein, worden weggenomen en
vervangen worden door een paar, fraai van
vorm en van veel grooter model, terwjjl in
het midden van die trap, zeker wel ten ge
rieve van de honderden, ja duizenden, die
daarvan bg mooi weer gebruik maken, twee
fraaie leuningen zullen aangebracht worden.
Ernstige plannen zgn er ook m behande
ling betreffende den bouw van een nieuw
Gemeente-Ziekenhuis, een inrichting, die bg
een bevolking van ruim 21000 zielen geen
overtollige weelde is.
Voor den komenden winter zal er dus in de
verschillende bouwvakken geen gebrek aan
werk zgn.
Uit alles kan men zien, dat het gemeente
bestuur niet stilzit, en al 't mogeljjke aanwendt
zoowel ter verfraaiing en verboterng van
een en ander als ter verkrjjging van een in
richting, die zeer zeker ook in 't belang van
een ieder is.
In de Maandag te Koudekerks ge
houden raadszitting werd behandeld een ver
zoek van C. Maas J.Jz. om oen vaste bezoldi-
diging als assistent keurmeester of hem anders
eervol ontslag te verleenen.
Burg. en Weth. stelden voor hem het volle
keurloon van het door hem verricht werk toe
te staan, wat de raad goedkeurde.
Van zes bewoners van 't Zand was een
verzoek ingekomen om den bak voor het vuil
en de asch te verplaatsen, wjjl zg er last van
ondervinden. Op voorstel van Burg. en Weth.
werd besloten den hak te overdekken.
Goedgekeurd werden de rekening van den
VlissingenKoudekerkschen straatweg over
1908, in ontvang op f 2127.69' en in uitgaaf
op f 1748.26', das met een goed slot van
f 379.43, en de begrooting van dien weg voor
1910 tot een bedrag van f 1893.61', met een
poBt voor onvoorzien van f96.61'.
Naar aanleiding van de gehouden verpachting
van vroonen stelden Burg. en Weth. voor het
eerste perceel niet te gunnen voor f 180, maar
den pachter aan te zeggen dat hg het voor den
tegonwoordigen prgs van f 200 kan pachten
en dat anders een nieuwe verpachting zal
worden uitgesehreven.
Dit werd goedgevonden. Het tweede perceel
werd voor f 25 toegewezen.
Het bestuur tot instandhouding eener chris
telijke bewaarschool verzocht een subsidie uit
de gemeentekas van f 200.
Burg en Weth., erkennende het groote belang
van de bestaande christeljjke bewaarschool voor
de gemeente, stelden voor om voor het jaar
1910 een subsidie te verleenen van f 125, onder
voorwaarde dat de in een bglage genoemde
verbeteringen aan huis en school worden uit
gevoerd in het jaar 1910 en dat vóór den len
Mei 1911 aan den raad worde overgelegd de
exploitatie-rekening over het afgeloopen jaar.
Burg. en Weth. gronden hun voorstel hierop
dat, aannemende dat de genoemde verbeterin
gen een uitgaaf zullen vorderen van f 900,
welk bedrag zal moeten worden geleend a 4 o/q
's jaars en dat jaarljjkB f 50 zal moeten wor
den afgeloBt, er dan nog 1 39 van het gemeen
telijk subsidie over blgven voor gewoon onder
houd.
Voor het toekennen van een grooter bedrag
wenschten Burg. en Weth. de verantwoordelijk
heid niet op zich te nemen.
Het voorstel werd met algemeene stemmen
aangenomen.
Van eenige ingezetenen was een verzoek in
gekomen om, in verband met de verandering
van telefoonhouder, het kantoor meer uren
open te stellen.
Burg. en Weth. s.'elden voor 5 uur en een
salaris van f100. Op voorstel van den heer
Contant werd het aantal uren op 5bepaald.
Daarna werd de gemeente-begrootidg voor
1910 behandeld.
De hoofdeljjke omslag werd met f 200 ver
hoogd en gebracht op f2300.
In den Breeweg en op den Nieuwen Vlis-
Bingsohen weg zal, ingevolge een voorstel van
den heer Kramer, een lantaarn worden bijge
plaatst. In verband daarmede werd het salaris
van den opsteker met f 10 verhoogd.
Op voorstel van de heeren Contant en Kraamer
werd besloten in het midden van den Zand
weg een klinkerpad aan te leggen en den
