MIDDELR11RGSCHE COURANT.
152* Jaargang.
Zaterdag
25 September.
Middelburg 24 September.
Sprokkelingen.
Kameroverzicht.
Uit Stad en Provincie.
N*. 226
1909.
Dom courant verschijnt dageliji», met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Frijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland traneo pp. f 1.
Alzonderlgie. nummers kosten 6 eent.
A d v e r t e n t i n bjj abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zjjn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan bat bureau bezorgd zjjn.
Advertentiën10 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels t 1.50elke regel meer
10 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reolames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Njjverheid en Geldwezen, is gerechtigd bet Algemeen Adverlentle-Biirean A. DB LA
MAR As., N.m. Voorburgwal 366, Amsterdam.
Nog enkele aanhalingen over de Op
ningsrede uit bladen die daarmee niet
bjjzonder ingenomen zjjn, o. a. van twee
katholieke organen.
De Gelderlander vindt weinig treffends en
principieels in het program dat uitvoerig
genoeg is, maar desnoods ook door een
cabinet d'affaires zou kunnen aanvaard worden.
De regeering blijft echter hiermede haar
plan getrouw om zooveel mogeljjk bevrediging
te brengen, door niet datgene op den voor
grond te plaatsen wat verdeelt, doch wat
vereenigt.
De redactie van Het Huisgezin noemt de rede
lang maar slap, en vindt het voornemen een
staatscommissie in het leven te roepen, vreemd.
>Bebben wjj dan niet onder bet vorig mi
nisterie zoo'n commissie reeds gehad, en ii
haar arbeid niet in een rapport neergelegd
Of ie de bedoeling uitsluitend dat die com
missie juist het kiesrechtvraagstuk waar
van haar voorgangster moest afbljjven te
endersoeken zal hebben
En het anders op politiek gebied bezadigde
Nieuws van den Dag had 'n principieeler pro
gram verwacht, dan in dit «zonderlinge stuk"
wordt gegeven.
«Van beginselen spreekt de zinsnede over
de «Christeljjke rechtsbeginselen", naar welker
toepassing «evenals tot hiertoe" het ministerie
bljjft streven. Wat wordt daarmee eigenljjk
bedoeld? Onze rechtsbeginselen zjjn toch in
den laatsten tjjd niet merkbaar verkerstend
hetgeen ook, voor zooveel dit verband niet zin
ledig is, iu onzeu modernen tjjd vrjjwel on
mogelijk zou zjjn. Men heeft toch niet het oog
op de doodstraf? Wat de toepassing be
treft, wjj hebben ons over minister Nelissen's
opvatting, daarvan allerminst te beklagen ge
had bljjft het streven der regeering in die
richting gaan, dan kan ook de politieke tegen
stander er tevreden mee zjjn. Alleen zien wjj
er ook alweer niets bjjzonder chriateljjk in."
Door vele bladen wordt betreurd dat in de
rede niets gezegd wordt over Venezuela.
Wjj voor ons achten dit een gunstig teefeen;
omdat daaruit valt op te maken dat na de
laatste mededeehngen daarover niets valt te
zeggen en de toestand daar ook voor ons land
gunstig is.
De Regeering kan toch moeilijk ingaan op
al de praatjes die in de pers over den toe
stand van Venezuela de ronde dedenen
voor een groot deel onjuist en verzonnen
bleken te zjjn.
Bovendien valt er iets mee te deelen, dan
kan dit, dunkt ons, beter geschieden bjj de
behandeling der begrooting voor buitenland-
sche zaken, dan in een rede, namens de Ko
ningin uitgesproken.
De keuze der Tweede Kamer van mr. W. K.
F. P. graaf van Bylandt tot baar voorzitter
wordt een goede geheeten.
Het Vad. noemt haar onder de
omstandigheden de meest gelukkige.
De aan wjj zing moest, krachtens een oude en
goede gewoonte welke een voorzitter uit de
meerderheid wenscht, uit de rechterzjjde ge
schieden. De Katholieke fraotie, als ds sterkste,
heeft bljjkbaar haar aanspraken opgegeven,
toen de heer Loeff niet bereid bevon
den werdvoor een candidatuur-De Visser
werd, naar het schjjnt, weinig gevoeld.
>De heer Van Bylandt komt voor een zware
taak te staan, en dat bleek hjj, bjj zjjn in
komstrede, zelt zeer wel te beseffen. Onder
verscherpte parlementaire verhoudingen en
onder een gewjjzigd Reglement van Orde. dat
den voorzitter een moeiljjke en kiesobo taak
°plegt, heeft hjj een uitmuntend en Staats
rechtelijk hooggeleerd voorganger te vervangen.
Of de heer Van Bylandt voor den zwaren
voorzittersarbeid berekend zal zjjn Bjj is,
merkt hetzelfde blad op, een wellevend en
aangenaam man met voortreffelijke persoonlijke
hoedanigheden, een parlementair veteraan, die
bjj de Kamer algemeon in aanzien staat en die
thans een. zweep te hanteeren zal krjjgen,
waarvan hjj het klappen naar alle zjjdon
kent zonder er ooit mee in aanraking te
zjjn geweest. In decoratief opzicht is hjj
rechts dan ook inderdaad de eenig aangewe
zene. Hjj zal in de Kamer ongotwjjfeld
algemeene achting en medewerking bezitten
en de Kamer zal in haar nieuwen voorzitter
een welwillende en strikt onpartijdige leiding
weten te waardeeren.
Maar naast deze persoonlijke en decoratieve
eigenschappen vraagt het voorzitterschap der
Kamer meer. De leider der parlementaire de
batten heeft een kalmte en onbewogenheid van
gemoed te behouden, die hem op de hevigste
momenten in de Kamer tot beslist en waardig
ingrjjpen hebben in staat te stellen. Daarnaast
worden van den voorzitter onvermoeide en
steeds gescherpte aandacht gevergd, diepgaande
kennis van de te behandelen vraagstukken,
en vooral deugdelijke Staatsrechtelijke ont
wikkeling. Of graat Van Bylandt ook deze
meer innerlijke voorzitteradeugden zal toonen,
dient te worden afgewacht. Het meer beschei
den optreden, waartoe hjj zich in de Kamer
bepaalde, gat hem nog weinig gelegenheid,
deze deugden te toonen. Hjj was daar een
gemoedelijke en beminde figuur, die zich wel
eens te spoedig tot geestdrift of verontwaar
diging liet voeren.
Moge te betwijfelen zjjn, of hjj een figuur
als jbr Röell geheel zal kunnen vervangen,
wel staat vast, dat de Kamer thans een voor
zitter heeft, die de algemeene medewerking
verdient en zeker zal verwerven."
Naar aanleiding van den uitslag der stem
ming in het district Breukelen herin
nert de N. Roti. Ct. aan het volgende
Bjj de algemeene verkiezingen van dit jaar
werd de heer J. H. de Waal Malefijt zonder
stemming gekozen.
Bjj de algemeene verkiezingen in 1905 werd de
heer J. H. de Waal Malefijt gekozen met 4248
stemmen tegen 1825 op dr H. P. Kaptojjn
(Dnie-lib.)
Bjj de algemeene verkiezingen in 1901 ver
kregen de heeren F. J. A. M. Wierdels (r.-k.)
1944, J. H. de Waal Malefijt 1765, mr fl. J.
Doude van Troostwjjk (chr.-hist.) 903 en dr
W. P, Rujjsch (£7nie-lib.) 780 stemmen. Bjj de
herstemming werd toen de heer J. H. de Waal
Malefijt gekozen met 3111 stemmen, tegen'2357
op den heer F. J. A. M. Wierdels.
Hierop afgaande, staan voor den anti-revo-
lutionnairen candidaat bjj de herstemming, die
5 Oct. a. s, moet plaats hebben, de kansen
gunstig.
In Ons Tijdschrift, anti-revolutionnair litterair
orgaan, is een deel van den Terugblik gewjjd
in de Kuyper-Lehmann-zaak.
De schrjjver herinnert er o. a. aan, «dat ons
Christelijk leven staat onder den eisch der
Christelijke moraal", en laat daarop de ver
maning volgen «Wie Christen is, heeft toe te
zien, dat dit geen doode letter worde." Ook
drukt hjj zjjn ongenoegen er over uit, dat men
den leider der a.-r. partjj niet ter verantwoor
ding roept. «Er schjjnt waarljjk te veel met
de gedienstigheden der praktjjk te worden
gerekend in sommige kringen, indien men staat
tegenover de personen, die een hooge plaats
innemen." De schrjjver acht het met 't oog
hierop bedroevend, dat men thans ook in de
Goref. kerken een verzaking der tucht aan
schouwt, «die men elders alleen mogeljjk had
geacht,"
Hjj waarschuwt verder dat de zaak-Kuyper-
Westmeyer-Lehmann niet alleen staat en zin
speelt op «zekere ApeldoornBrusselHaag—
Arasterdamsche historie," waarvan het gerucht
doordrong tot kringen, waarin men dan wel
tot oordeelen bevoegd is, maar inen schjjnt een
onderzoek» dat wel is waar moeiljjk is, niet
goed aan te durven."
En de schrjjver vermaant verder
«Laat men zich daar toch overheen zetten.
Met bedekken en atilzwjjgen maakt men
stinkende wondeplekken in ons Kerkeljjk $n
Chriateljjk samenleven. Mannen met beroemd*
namen mogen niet als priesters e» heogeprieBters
voor de groote menigte staan, terwjjl in de
kringen der Levieten een duisteren gaat over
de vlekken op het priesterkleed."
Het heeft er due allen echjjn van, alsof in
a.-r. kringen meer dingen van dezen aard ge
beuren, dan men Termoedt, zegt Het Vad.
De tjjd is mogeljjk niet ver meer ol is
hjj reeds gekomen dat men dergeljjke
dingen alleen in anti-revolutionnaire kringen
mogeljjk acht.
Volgens een mededeeling in het #6tóisvan
het aanvankeljjke voornemen om in de Tweede
Kamer een interpellatie te houden over
zaak Kuyper—LehmannWestmejjer, om meer
dan ééne reden, algezien óók door de
sociaal-democraten. Do zaak zal echter ver-
moedeljjk bjj de begrooting ter sprake worden
gebracht, dus zonder dat de Regeering er
rechtstreeks in betrokken wordt.
Zitting van Donderdag.
Nadat heden door den tjjdeljjken voorzitter,
den heer Lieftinck, het lid voor Alkmaar,
jhr Van Foreest, was beëedigd, had de over
gave van het presidium en de installatie van
den nieuwen president, graaf Van Bylandt,
plaats.
De heer Lieftinck getuigde van den nieu
wen voorzitter, dat deze bjj de Kamer een
persona grata was, een man van «groote urba
niteit", en dut H. M. de Koningin door deze
benoeming «een goede, welgevallige keuze'
had gedaan.
Daarop gaf de heer Lieltinok het presidium
over aan den nieuwen voorzitter, die op de
gebruikeljjke wjjze de medewerking zjjner
medeleden inriep bjj de vervulling van zjjn
moeiljjke taak en hoopte dat onder GodB
zegen de arbeid dezer Kamer goede vruchten
zal dragen.
De nienwe Toorzitter las dit korte aan-
spraakje voor
De Kamer betuigde door handgeklap hare
ingenomenheid met deze woorden.
Indien wjj één opmerking mogen maken, is
het dezede heer Van Bylandt zou goed doen
in den vervolge wat luider te spreken. Van
onze plaats was hjj nu en dan totaal onver
staanbaar.
Met danbanrheid brengen wij hier in her
innering het heldere geluid zoowel van den
heer Röell als van den heer Mackay, die er
beiden steeds voor zorgden, dat iedereen, hoe
hoog en hoe ver ook van het voorzittersge-
atoelte gezeten, hen goed kon verstaan.
Voor graaf Van Bylandt zal het een kleine
moeite zjjn iets luider te spreken en iedereen,
in de eerste plaats de pers zal er hem erken
telijk voor zjjn.
Besloten werd Dinsdag a. s. over de toelating
van den heer Rujjsch van Beerenbrouck te
beraadslagen en dan verder de orde van werk
zaamheden vast te stellen.
Met het nienwe reglement van orde zal dit
wel niet zoo gemakkeljjk gaan, ale vroeger.
Uit de Staatsbegrooting.
Ter bestrjjding der tuberculose is f 25.000
meer aan subsidies uitgetrokken.
Onder de Rijkssubsidies in de koBten der
drankbestrijding is nu ook begrepen een som
tot ondersteuning van de verpleging van ver
armde dronkaards.
Voor bjjdragen aan bjjzondere scholen ten
gevolge van art. 59 der schoolwet is op die
begrooting voor 't volgend jaar f295.000 meer
uitgetrokken.
Voor het houden van voordrachten ten be
hoeve van den handeldrjjvenden en industri-
eelen middenstand is op de begrooting van
landbouw f 5000 uitgetrokken.
Er zal een voorlichtingsdienst voor de klein-
njjverheid in het leven geroepen worden,
f 10.000 zal daarvoor noodig zijn en dan wor
den er twee njjverbeidsconsulenten aangesteld.
TWEEDE KAMER,
Door de regeering is een nadere nota van
wjjzigingen ingediend betrekkelijk het wets
ontwerp tot verhooging van den accjjns op
het gedistilleerd en voorloopige regeling van
de bestemming van de opbrengst dier ver
hooging.
De nadere wjjzigingen beoogen te bepalen,
dat de geheele opbrengst van den verhoogden
aocjjns op het gedistilleerd in 1910 ten goede
komt aan de middelen van het dienstjaar.
KORTE MbDRDBRLINGEN
TERGADERIN6EN
Te Hoorn iB Donderdagmorgen onder leiding
van den voorzitter, den heer A. Salm G.Ben.,
de 103e algemeene Septembezvergadering ge
houden van de Maatschappij tol Bevordering
der Bouwkunst.
De voorzitter opende de vergadering met
een kort welkomstwoord en deelde mede dat
er thans overeenstemming is verkregen tus-
schen de verschillende vereenigingen op het
stuk der nationale prjjavraagregelen. Een con
cept is opgemaakt en zal spoedig in de leden
vergadering kunnen worden behandeld.
De instelling van een examen ter verkrijging
van bet diploma als onderbaaswerd goedgekeurd
en evenzoo deze toevoeging van het program
ma van eisohen voor het examen tot het
verkrjjgen van het diploma van bouw
kundig opzichter «kennis van het verstrekken
van de eerste hulp bjj ongelukken en van de
maatregelen ter voorkoming van beroeps
ziekten."
Naar wjj vernemen, is door den heer
mr. S. Gratama Hz tegen 1 October a., eervol
ontBlag aangevraagd als rechter in de arron-
dieseinentB-rechtbank alhier.
Zooals reeds in het verslag van de Dins
dag gehouden vergadering der Vrjjzinnig demo
cratische kiesvereeniging gemeld is, heeft zich
hier ter stede een comité gevormd, dat
leiding wil geven aan de voorbereidende werk
zaamheden voor de a. s. gemeenteraadsver
kiezing in het 3e district, en wel van vrjj
zinnig democratische zjjde.
Tot voorzitter is gekozen de heer L. A. E.
van der Ley, tot secretaris de heer J. A. Geill.
Verder hebben er o. a. zitting in de heeren
H. Bakker, H. Jongepier en P. van Sorge, allen
kiezers in 't 3e district.
De heer C- Mulder vau Vlissingen, die
reeds vroeger hier ter stede een proeve
van zjjn bekwaamheid op het gebied van huis-
vljjt tentoonstelde, heeft nu weder in de socië
teit de Vergenoeging een scheepsmodel ter be
zichtiging gesteld, voorstellende De Zeven Pro
vinciën, het admiraalsschip van Michiel Adri-
aanszoon de Rugter.
Het tot in de kleinste bjjzondorheden nage
bootste model, dat van vrjj groote afmetingen
is, voert 80 kanonnen, geplaatst op 3 dekken.
Voor het afwerken van de tuigage, waarbjj
10 zeilen behooren, zjjn, behalve het onnoe
melijk aantal touwtjes, niet minder dan 950
blokjes gebruikt.
Op het bovendek bevinden zich 6 sloepen
en scheepsbenoodigheden, als putsen, zwabbers
enz. Mooi afgewerkt is de achterspiegel, waarop
27 beeldjes.
De vervaardiging van het fraaie model heeft
10 maanden geduurd.
F. W., de cholera-patient, is Donderdag
uit het gasthuis a Ih i e r geheel hersteld
ontslagen.
Door de rgkspolitie is heden onder de
gemeente Koudekerke gearresteerd zekere
Kverdacht van diefstal van aardappelen,
en kool.
et ontvreemde is in beslag genomen.
In de Donderdagavond te Yerseke
gehouden raadsvergadering werd definitief be
sloten tot den aankoop van een stukje grond,
groot 5 c.A., ad f20 per Blooische roede, voor
den aanleg van een goot. In de vorige verga
dering was in beginsel daartoe besloten.
Daarna kwam de gemeentebegrooting aan
de orde. Een daarbjj voorgestelde verhooging
met f50 van de belooning der beide klerken
ter secretarie werd door den heer Sauer be
streden, o.a. op grond dat één hunner best
gemist kon woiden. De post bleef echter zoo
zjj was.
Later stelde de heer Sauer voor, de beloo-
ning van den gemeente-arbeider Tramper met
50 cent per week te verhoogen, en toen dit
aangenomen was. kreeg, op voorstel van den
heer Caporjj, ook de andere gemeente-werkman
die verhooging.
Bedoelde poBt en die betreffende de rjjks-
uitkeering, bedoeld bjj art. 1 der wet van
24 Mei 1897 waren de eenige, die verandering
ondergingen.
De begtooting werd aangenomen met
f 33.227.21' als eindcjjfer voor ontvangsten en
uitgaven, en een batig saldo van f 638.11'.
De heer Bom vroeg of van laatetbedoelden
post niet een zekere sloot kon gerioleerd
worden, doch de voorzitter (de burgemeester)
achtte het niet raadzaam zich nu reeds daar
toe te verbinden, terwjjl de rioleering zelve
hot algemeene plan tot rioleering was
afgevoerd.
In de St. Crt no. 223 wordt medegedeeld,
dat gedoode zeehonden ter verkrjjging van de
premiën, in de provincie Zeeland kunnen
worden getoond te Breskens, Brouwershaven,
Bruinisse, Haamstede, Neuzen, Yholen, Veere,
Vlissingen en Yerseke.
Door het bestuur van het R. K. Liefde
gesticht St Anthonius te Oostburg zjjn de
eerste stappen gedaan tot stichting van een
ziekenhuis aldaar. Het noodige terrein is
beschikbaar.
Door Gedeputeerde Staten is aan den
heer P. de Brujjne, onderwjjtei te Aarden,
burg, vergunning verleend tot het vervullen
der betrekking van ontvanger-gri flier van het
Burger-gasthuis,
Woensdagavond ongeveer 11 uur ont
stond er tusschen twee personen twist te
Waterland-Oudeman (België)- Een van hen
kreeg een klap op het hoofd en vluchtte op
grondgebied der gemeente IJzendjjke;
achtervolgd door den ander. Daar kreeg
dezulfde persoon met een stuk hout zulke
slagen op hoofd, schouder en arm, dat hjj
bewusteloos neer viel en op den openbaren
weg is bljjven liggen tot des morgens ongeveer
4 uur, toen hjj gevonden werd.
De politie te IJzendjjke kreeg daarvan in
den loop van den voormiddag eerst kennis.
De burgemeester, marechaussee en rjjksveld-
wachter te Waterlandberkje begaven zich
naar het «Goed leven", alwaar de verwonde nog
lag en van de gehoorde getuigen, wist men
spoedig wie de dader was. Toen het onder
zoek afgeloopen waB en de politie op het punt
stond om huiswaarts te gaan, was de dader
zoo brutaal om langs den burgemeester en
brigadecommandant te keeren naar zjjn werk,
Natuurljjk werd hjj onmiddelljjk aangehouden
en medegenomen naar IJzendjjke om verder
naar Middelburg vervoerd en aan de justitie
overgeleverd te worden.
Donderdag is te B i e r v 1 i e t in het
gerestanreerde Schorersgraf de nieuwe zerk
geplaatst.
Deze totale vernieuwing geschiedde voor
rekening van een familielid uit Den Haag.
Schorersgrof, omgeven door een heining
van arduinen palen en jjzeren staven, ligt
maar enkele minuten verwjjderd van den
straatweg IJzendjjke—Biervliet.
De grafsteen, '295 centimeter lang, 145 breed
en 1.3 dik, bevat het volgende opschrift
Hier ligt begraven de Wel Edele Gestr. Heer Mr
Willem Schorer, in leven President en Raad van
den Edelen Hove van Vlaanderen, Superintendent
der Leene, overleden den 6 December 1800 in den
ouderdom van 83 jaar en negen maanden, geboren
te Middelburg den 4en Februari 1717.
Job. 14 1 en 2. Psalm 393—6. Ps. 90 10.
De A. IV. W. B in Zeeland
In het jongste nummer van de Kampioen
komen de notulen voor van de Zondag 5 Sept.
te Mi ddelbnrg gehouden vergadering van
de afdeeling Zeeland van den A N. W. B., Toe
risten bond voor Nederland.
Uit het daar uitgebrachte jaarverslag van
den afdeelingsconsul bleek o. a. dat het aantal
bondswegwjjzers in deze provincie is gestegen
tot 100, dat van de voetpompen tot 13*2
dat van de hulpkisten bedraagt 40, dat van
benzinedepbts 8.
Het aantal bondsleden bljjft in deze afdee
ling echter gering. Dat in Middelburg is
219 in Zeeland 918 hoewel het aantal ry wielen
in Middelburg 1500 en in Zeeland 25 000 is.
Naar aanleiding van dit verslag werden door
de vergadering middelen besproken om het
ledenaantal te doen toenemen.
Van de besprekingen over verschillende
toeristenbelangen halen wjj het volgende aan
De heer jhr P. J. Boogaert bracht ter sprake
het ongeluk dat zich onlangs op den Noord-
weg voordeed tusschen een rjjtuig en een
automobiel, die onder Oostkapelle bjj een
kromming van den weg in botsing kwamen.
Een stroom van ingezonden stukken in de
Middelburgsche courant is daarvan het gevolg
geweest. Wat dunkt den afd.-consul daarvan
De afd.-consul zei dat ter bevordering van
de veiligheid op de wegen aan de hand wordt
gedaan op krommingen in den weg, waar
boomen of kreupelhout het vrjje gezicht be
lemmeren, den houtkant te kappeii of waar
schuwingsborden te plaatsen. Werd aan deze
gedachten uitvoering gegeven, dan zou men
i:et langer spieken van «mooi Waloheren".
Want bet aantal kilometers gekapte houtkant
of bet enorme aantal borden, zou alle wegen
ontsieren, en alleen bevorderen bet snelle rjjden
der auto's. De afd.-consul zei geen betere
oplossing te kunnen geven dan die de inzender,
welke de aanrpding beschreef, zelf aan de hand
deedrjjdt voorzichtig, waar gjj geen vrjj
gezicht hebt.
De voorzitter, de heer G. A. Pos, was het
hiermee eens, en wees er op, dat art. 15 der
Motor- en Rjjwielwet, dat geheel in het geval
voorziet, op'dergeljjke wegen streng behoort
te worden toegepast.
Voorts kwam de veelbesproken kwestie van
den Scbeldedam ter sprake, allereerst doordat
de heer Baarens erop wees, dat een pad langs de
znidzjjde van den spoordam door den Engel-
8chen Polder van Rilland tot aan den Sobelde-
dam zeer in het belang van het verkeer zou zjjn.
De voorzitter vroeg of officieele bemoeiing
van den A. W. N. B. daarmede nn wel ge-
