MIDDELRURGSCHE COURANT.
N*. 218
132* Jaargang.
Donderdag
16 September.
Verschillende Berichten.
FEUILLETON.
WAT MEN NIET WEET.
Uit Stad en^Prövïncie.
1909.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland tranco pp. f 8.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
A'dverVentiën bjj abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan sjjn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zjjn
Advertentiën10 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regela f 1.B0elke regel meer
80 cent. Beolames 40 cent per regel. Groote lettera naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing ran advertentiën en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA
MAR Ai., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
terwjjl '8 avonds een tien twaalftal verlichte
schuiten op het Groote Gat zullen kruisen,
waar ook het vuurwerk wordt afgestoken.
In de Dinsdagavond te Aardenbnrg
door het /Vakdepartement Sluis—Aardenburg
gehouden vergadering werd de rekening goed
gekeurd in ontvangst met f 868.24 en in uit
gaaf t 789.32, sluitende alzoo met een goed
slot van f 78.92.
Verder werd o. a. besloten aan het hoofd
bestuur te Amsterdam de reizende keuken
aan te vragen, waardoor zes meisjes uit Aar
denburg en ovonveel uit Sluis in de gelegen
heid gesteld worden gratis het koken te lee-
ren. Hoofdzakeljjk zullen de meisjes uit den
werkenden stand den voorrang genieten, opdat
zjj later daardoor als dienstmaagd een flink
flguur in de keuken kunnen maken.
't ls te hopen, dat alle mevrouwen en
juffrouwen mede zullen werken, om het voor
gestelde doel in de hand te werken.
LETTEREN EN KUNST.
Thans ia, bjj de firma Van Benthem en
Jatting alhier, verschenen De Engelschen in
Zeeland in 1809, door J. H. Deibe'.
Zooals wjj reeds vroeger meidden, is de
grondslag voor het geschrift de «Eeuwher
denking', die als feuilleton in ons blad is
verschenen, maar de tekst js belangrijk uit
gebreid.
Bovendien bevat het werkje een zestal fraaie
lichtdrukken, voorstellende bet in den nacht
van 14/15 Aug. 1809 verbrande stadhuis te
Vlissingen, 's landv arsenaal te Veere na het
bombardement van 31 Juli 1809, de ruïne der
Ooatkerk te Vlissingen, verbrand in den nacht
van 13/14 Aug. van hetzelfde jaar, de Wal-
straat ea do Noordstruat aldaar na het bom
bardement en een afdruk van een Engelscbe
spotprent in September 1809 te Londen ver
schenen.
De typographische uitvoering verdient allen
lof.
Door het stafmuziekkorps van het Ned.
lnd. leger te Batavia is een nieuw werk van
den heer Jan Mork6 alhier, en wel een,lie
Suite, uitgevoerd.
LANDBOUW.
Aan de haven bg den Koningin Bmma-
polder te C1 i n g e zjjn in de laatste veertien
dagen honder.de zakken erwten scheep ge
daan, vooral met bestemming naar Dordrecht,
Amsterdam en Rotterdam. In dien tjjd is do
prjjs der goede kwaliteit opgeloopen van
f 12.50 tot f 15 per 100 K.g., en daar zoowel
kwaliteit als beschot bg het dorschen niet
big ven meevallen, wordt algemeen verwacht
dat die prgs nog zal stjjgen.
Ook nieuwe tarwe is er reeds in belangrjjke
hoeveelheid geladen. Voor goed soort is f 12.50
per 100 K.g. besteed.
Aan een Belgische beetwortelsuikerfabriek
beeft het onderzoek op suikergehalte van
beetwortelen, ofkomstig uit Zeeuwsch-
Vlaanderen, geen gunstig resultaat opge
leverd.
Er werd eleohts een suikergehalte van 7
percent geconstateerd, terwijl het vorig jaar
op denzeliden tjjd dit gehalte 12 tot 14 percent
bedroeg. (Wkbld t>. Z. VI. W. D)
KERKNIEUWS.
De heer J. F. de Later, pred. der Ned.
Herv. gemeente te Tholen, die na41-jarige
ambtsbediening eervol emeritaat verkreeg,
heeft Zondag afscheid van de gemeente ge
nomen met een preek naar aanleiding van
Psalm 138 8.
Ds P. J. Roscam Abbing Jr, van Elden,
deed Zondag bg de Herv. gemeente te IJsel-
monde zjjn intree naar aanleiding van Jesaja
33 20—22.
's Morgens was hg bevestigd door dr F. H.
van Leeuwen, van Barendrecht, predikende
over Lukas 9 60.
Het drietal voor predikant bjj de Ned.
Herv. gemeente to Rotterdam, vacature dr P.
J. Kromsigt, bestaat uit de heeren dr E. J. W.
Posthumus Meyjes, te 's-GravenbageG. W.
C.Vunderink, to Amersfoort en C. J.van PaaBsen
te Haarlem.
De commissie van voorbereiding voor de
oprichting van een opvoedingsgesticht voor
jongens van wege de Ned. Herv. Kerk heeft
thans het bezit verworven van een voor de
groote stichting uitnemend gelegen terrein.
Het zjjn drie stukken heidegrond onder
Maarn, in de provincie Utrecht, aamon een
oppervlakte beslaande van ruim 57 hectares.
De gebouwen der stichting 'zullen met de
voorzjjde naar den Leersummerweg verrjjzen.
RECHTSZAKEN.
De bekende H. J. E. te Oegstgeest werd
Dinsdag door de Alkmaarsche rechtbank in
hooger beroep veroordeeld tot 2 malen 2
maandeD hechtenis wegens het onbevoegd
niloefenen der geneeskunde in een paar Noord-
Hollandsche dorpen.
ONDERWIJS.
De raad der gemeente Hemelumer Olde-
phaert en Noordwolde besloot, op verzoek der
bewoners van het Heidenschap bjj Workum,
niet meer in de vacature van hoofd der open
bare school aldaar te voorzien, maar school
en woning ai te staan aan de ereeniging voof
Chr. onderwijs.
Er wordt een beroep gedaan op de hulp
vaardigheid van Nederland ten behoeve der
slachtoffers van twee vreeseljjke rampen in
Indiëde brand van KaliwoeDgoe, waar 3 a
400 huizen in de asch gelegd zijn de schade
beloopt 'n ton gouds en de dorpelingen heb
ben aiies verloren en de overstrooming in en
bjj Loemadjang (ros. Pasoeroean) waar 5 a
600 slachtoffers werden meegesleurd door een
wilden bergstroom.
Men vraagt milde gaven, want er is veel
noodig.
De heer A. A. C. Harting, penningmeester
van de vereeniging Oost en West, Buys-Ballot-
straat 2 Den Haag, wil gaarne de verdere
doorzending en verantwoording van bjjdragen
op zich nemen.
Met het oog op den naderenden winter,
den tijd voor leotuur, abonneere men zich
tegen 1 October op de Mitldelbwgsche
Courant.
De deze maand nog verschijnende nom-
mens ontvangt men dan kosteloos.
Middelburg 15 September.
De Nederlandsche Tentoonstel
ling van Huisindustrie.
Sluiting.
Amsterdam, 15 Sept.
Dinsdagavond na afloop der vertooning van
een schitterende serie lichtbeelden, had in de
zaal van Veloz, bjj monde van den voorzitter,
den heer N. G. Brouwer Jr., de officiëele slui
ting plaatB van de bovengenoemde tentoon
stelling, vanaf Juli hier ter stede gehouden.
De heer Brouwer bracht in herinnering de
beteekenis en het karakter van deze tentoon-
etellieg »der ellende", die het leven der huis
arbeiders naar werkelijkheid weergegeven heeft:
een realistisch beeld met de waarachtige be
teekenis openbaarheid te geven aan de toe
standen in de huisindustrie.
Spreker noemde de expositie een beeld dat
met de waarheid geheel strookt. Veel sym
pathie en waardeering heeft men ondervonden,
maar ook ontzettende strjjd tegen het pogen
der tentoonstelling om de huisindustrie-toe
standen bloot te leggen. De sociale beteekenis
ervan is door velen uit een economisch of
politiek standpunt belaagd.
De tentoonstelling bracht een schok in den
lande, zooals geene daarvoor en geene daarna
zal brengen. Vroegere exposities lieten een
bezinksel van medailles in brons en goud
achter meerdere zullen volgenmaar deze
sociaal-economische tentoonstelling was de eer
ste in ons land, de vierde in Europain een
reeks van jaren zal er geen volgende komen.
Aan allen, die medegewerkt hadden tot het
welslagen der expositie, bracht de heer Brou
wer hulde en dank. De objectiviteit van de
tentoonstelling acht hjj bewezen door de groote
belangstelling, betoond door personen van alle
kerkeljjke richtingen.
Na het laatste congres in herinnering ge
bracht te hebben, zeide de heer Brouwer op
dat congres als middel tegen de huisindustrie
gemist te hebben het waarmerken der huis
industrie-producten. Ten slotte wekte hg allen
op een kruistocht tegen de huisindustrie te
ondernemen en geon goederen, in huisindustrie
vervaardigd, to koopen. Doet men dit wel, dan
is men medeplichtig aan de bevordering der
huisinduBtrie-ellende.
Versterkt de vakorganisatie, riep de heer
Brouwer ten slotte uit, en krjjgt daardoor
macht tegen de huisindustriesouvQjreine
macht! (Applaus).
Onder het zeer talrijke publiek merkten we
verscheidene Amsterdamsche gemeenteraads
leden op. De zangvereeniging De Stem des
Volks zong eenige fraaie liederen en
de tentoonstelling behoorde tot het verleden!
Naar het Fransch.
1 van
EDMOND DESCHAUMES
I.
De Man.
Dr Bertillon, de man van de statistieken
zon geen moeite hebben, zelfs niet de
geringBte moeite, om de zeldzame inwoners
van bet quartier des Batignolles te Parjjs te
tellen, die de wellust hebben genoten van den
aanblik der pyramidau, van Venetië, of
van de witte suikervelden, waarmee de kop
van de Jungfrau zich bedekt, of van het
Noorderlicht van de door robben bewoonde
Poolzeeën.
Omgekeerd ib Int gemakkeljjk te verzekeren
dat de beroemde statisticus evenmin kans zon
hebben onder de ontelbare soldaten van het
heilige leger dor onversaagde globe trotters
(Russen'"met kostbare pelsen, kaalgeschoren
Yankees, bruine Spanjaarden, Japanners van
koekendeeg, brutale Cook-reizigers, in een
dambordpak en met een pet op) een enkele
te vinden, ja, slechts één enkelen reiziger
die, overzadigd van de reizen tegen vasten
prgs, een bezoek heeft gebracht aan de rue
Benoemingen enz.
Ter vervulling eener vacature van rechter
in de arrond.-rechtbank te Breda ie opgemaakt
de navolgende alphabetische 1 get ran aanbe-
eli ng: jhr mr A. J. M. G. de la Court; jbr
mr E. A. E. van Meeuwen en mr G. M. H.
Sassen, allen griflier, reBp. bjj het kantonge
recht te Tilburg, ElBt en Eindhoven.
De gewone audiëntie van den Minister van
Binnenlandsche Zaken zal op Zaterdag e, k.
niet plaats hebbéb.
Met ingang van 1 October zjjn benoemd tot
adspirant-administrateur bjj de zeemacht H.
J. Eenhoorn en D. Pothoven.
Aan de Dinsdag te Vlissingen in het
tweede district gehouden herstemming voor
een lid van den gemeenteraad werd deelge
nomen door 502 van do 6z6 kiezers. Van
onwaarde waren 9 biljetten.
Uitgebracht werden op de heeren A. Husou
(A.-R) 238 en J. M. Staart (L.) 255 stemmen.
Gekozen is alzoo de heer Staart.
Bg de eerste stemming op 2 dezer werden
uitgebracht op de heeren A. Huson 161, T.
Manse (R.-K.) 83 en J. M. Stuart 225 stemmen.
Deze uitslag zet de kroon op die der vorige
Btemmingen.
Het is de clericale partgen aldaar dus niet
gelukt om eenige verandering te brengen in
de vrjjzinnige meerderheid van den raad.
Zelfs het tweede district, waarop zjj zoo vast
meenden te kunnen rekenen, is hun ontrouw
geworden.
Dit zal voor hen wel een groote teleurstel
ling zjjn, maar doet zeker velen, evenals ons,
voor Vlissingen genoegen.
Ter openbare civiele zitting der Arron-
dissements-rechtbank te Middelburg is
heden de heer mr. J. W. Goedbloed, wonende
te Middelburg, als advocaat en procureur
beëedigd.
Uit Vlissingen.
Dinsdagavond bracht het muziekgezelschap
Ons Genoegen, bjj fakkellicht, aan het nieuw
gekozen raadslid, den heer J. M. Stuart, eene
serenade. Zoo groot was het aantal menschon,
daarbjj tegenwoordig, dat de passage in do
nauwe St. Jacobstraat voor een tjjdje was
gestremd.
Na belangrgke reparatie en voorzieningen
op 's Rjjks werf te Willemsoord te hebben
ondergaan, die worden uitgevoerd door de
Kon. Maatschappjj Dt Schelde te Vlissingen,
werd Dinsdag met Hr Ms pantserschip Hertog
Hendrik ter reede van Nieuwediep de proef-
tooht gehouden, welke uitstekend is geslaagd.
Dinsdagmiddag werd per mallejan uit Mid
delburg een 3800 K.G. zware balk aangevoerd.
Doordat in 't Bellamypark de spaken van een
der wielen braken, moest een ander dergeljjk
vervoermiddel aangewend worden.
Terwjjl men bezig was met kettingen den
balk aan het voertuig te bevestigen en het
gevaarte daartoe ondersteund werd door een
Noliet (Parjjs, 17de arrondissement).
Deze Parjjsclie straat, die zoo weinig Pargsch
is, en een passende omljjsting vormt voor
het bewonderenswaardig-éénsnarige bestaan
van den kassier Octave Martinel, heeft de
gewone breedte, maar haalt dat weer in in
de lengte.
Haar huizen zjjn precies eerder. Ze be
kennen hun leeftjjd mot evenveel openhartig
heid als sommige vrouwen, die sedert ze
trouwden nooit meer den vorm van haar
coiffure veranderden.
Een dergeljjke bewonderenswaardige trouw
vindt men slechts in wjjken, die zoo afgelegen
en vasthoudend aan de traditie zjjn dak ze
provinciaal zjjn geworden, in weerwil van
gas, electriciteit, revoluties en eenige regee-
ringsveranderingen.
De >kazeme-stgl" van de gebouwen in de
rne Noliet is die van de groote werken van
baron Haussmann, Hun gevels van somberen
steen schjjnen te Blapen mot dien suffen,
zwaren slaap, waarin soms oude dames met
een kneveltje, en kleine renteniers met een
buikje, verzinken op een vervelenden, langen
rit in een krakende en schuddende omnibus.
De voorbijganger ontmoet met lange tas-
schenpoozen in die doode straat een >taxi,"
die zelf verbaasd is zich daar te zien, of een
wagentje van een modemagazjjn. Soms doet
een zware vrachtwagen de vensterruiten trillen
door- het rumoer van zjjn luidruchtige wielen,
paar blokken, schoten deze uit, terwjjl een
werkman zich tusschen de wielen bevond.
De man, L. P. uit Middelburg, geraakte
tusschen den balk en het wiol. Nadat bjj uit
zjjn netelige positie bevrjjd was, bleek bjj
niet te kunnen loopen. Hjj werd in een
apotheek binnengedragen en, na van een ge
neesheer de eerste hulp ontvangen te hebben
per brancard naar de R. K. weesschool ver
voerd.
Te Hans weert ie Dinsdagavond de
zeilmakerjj, tevens pakhuis van pek. teer enz.,
van de firma Gebroeders RibbenB te Neuzen,
tot den grond afgebrand.
Aan blussching der vuurzee viel niet te
denken. De.naastgelegen panden zjjn grooten-
deola behouden.
Verzekering dekt de schade.
Uit Cortgene meldt men ons dat
dr. Danckaerts, ter gelegenheid van zjjn 85e»
jaardag, verschillende giften heeft geschonken.
Zoo ontving de Ned, Herv. kerk f 100, de
bewaarschool eveneens f 100, het armbestuur
f 50 en de diaconie ook f 50.
Daarbjj waB het beding gemaakt dat ieder
bedeelde een groot krentenbrood met een half
pond boter zou ontvangen.
Verder liet de jarige verscheidene tulbanden
bakken voor inwoners boven de taohtig, vrien
den en buren, zoowel arm als rjjk.
De jongedochtors-vereeniging, het fanfaren-
gezelschap. de werkmansvereoniging, de afdee-
ling van den Ch'. Nat. Werkmansbond en die
van het Groene Kruis ontvingen ieder een gift
van f 10.
De aideeling Z i eri k z e e van het Groene
Kruis besloot zich aan te sluiten bjj de Provin
ciale Zeeuwsche Vereeniging Ret Groene Kruis.
Le werkzaamheden voor de Zaterdag
tot en met Maandag a. s te Oostburg te
houden tentoonstelling der Maatschappij tot
bevordering van eojt- en tuinbouw in het voormalig
4e district oan Zeeland, zjjn in vollen gang.
Het terrein der tentoonstelling, eene zeer
gunstig gelegen weide aan den ingang der
gemeente, van de zjjde van Schoondjjke ko
mende, is, naar men ons schrjjft, door zjjne
golving uitstekend geschikt voor den aanleg
van paden en perken.
Alles geschiedt onder de leiding van den
heer I. J. Steenhart, tuinbouwkundige te
Oostburg.
De inzending van fruit moet meer dan vol
doende zjjn, terwjjl die van groen en bloemen
zal overtreffen alles, wat tot heden op de
tentoonstellingen dezer Maatschappjj te zien
was.
Zooals ten deele reeds bekend, is op Zater
dag, den dag der opening, de tentoonstelling
alleen toegankelijk voor de leden met hnnne
dames en zonen van 15 tot 18 jaar.
Bg de opening worden enkele zangnummers
ten geboore gebracht door Oostburg's Zangkoor.
's Maandags namiddags geelt het Middel-
burgsche muziekkorps, onder leiding van den
heer Jan Morks, een uitvoering op" het terrein
en 's avondB een concert op de Markt.
Zondags festival, waartoe de muziekgezel
schappen van Oostburg, Zuidzande, Slnis, Bres-
kensen Cadzand hunne medewerking verleenen
schrik verspreidend onder de kippen, die door
den kolenhandelaar op den hoek in vrjjheid
worden opgevoed. Die kolenhandelaar, boos
aardig van inborst, en ernstig als een humorist
thuis, heeft den prachti gen durf om te beweren
dat zjjn ziekel jjke dieren leggen alsof ze acht
tien maanden oud waren, en kondigt op een
papier met blauwe inkt «versche eieren" aan.
Als de huizen van deze straat minder hoog
waren, zou de ontdekkingsreiziger, die van
het lawaai en geroezemoes van de place Clichy
doordringt in die doodsohe stilte, zich kunnen
verbeelden dat hg plotseling overgeplaatst
was in het provinciale onderprefectuur-stadje,
dat zjjn zaken zoowel als zjjn verkiezingen
Biecht behartigd heeft, en waaraan de minister
van oorlog nu zjjn bataljon heeft ontnomen,
om de inwonerB te leeren stemmen. Zoo
veel kalmte maakt de straatjongens bang. Ze
zouden zich in die stilte te hard hooren lachen.
Ze geven er de voorkeur aan in de avenu de
Clichy te gaan spelen.
Alleen een philosoof en een roman- chrjjver
zullen begrjjpen dat die Btraat Noliet en
ze zullen haar er voor eerbiedigen en daarom
een beetje van haar houden gastvrjj en
zachtzinnig is voor de grjjsaards, voor de
ontnuchterden, voor do overwonnenen voor hen
die den dood voelen komen, of die hopen dat
bg komt
Het iB een toevluchtsoord. Oude Parjjzenaars,
die geen gelegenheid hebben in ban geboorte
dorp op strand te loopen, zooals de ontred
derde provincialen kannen doen, voor wie het
Pargsche plaveisel vjjandig is geweest, die
Parjjzenaars genieten ten minste in deze grai-
stilte een kalmte en rust, en vergetelheid van
de groote verslindende stad, die in een
duister, ondankbaar gezwoeg, hun krachtenen
bekwaamheden wegzoog.
De heer Octave Martinel woonde in een
geboaw van zes verdiepingen, met een gevel
van gehouwen steen, en dat, hoewel geheel
burgerlijk bewoond, benoden aan de voorzjjde
twee gepatenteerde personen herbergde
Juffrouw de weduwe Bujavel, corsettenmaakster
en den heer Landormit, horlogemaker.
Die twee eerzame ïndustrieelen haa'ten
elkaar van harte, hoewel de leeftjjd vnn
den hartstocht zoowel voor den een als voor
de andere voorbjj scheen te zjjn.
Dr moet er ook nog op wgzen, teneinde
alles in dit verhaal waarscbjjnljjk te maken,
dat zjj nog andere bronnen van inkomsten
moesten hebben dan die van hun beroep.
De heer Landormet gebruikte zjjn lange
dagen met het uit een nemen en weer in een
zetten, beurt om beurt, van drie koekoeksklok
ken, die laaghartig werden toegeschreven aan
hotSchwarzwald, een half dozjjn voorhistorische
dikke horloges, die aan geon liefhebbèr het
tegennatuurlijk verlangen konden hebben in
geboezemd om ze te bezitten.
Mme Bujaval bepaalde zich onder den onweer-
staanbaren druk der omstandigheden er toe de
baleinen te vervangen in de gehavende cor-
eetten, die nu en dan dames uit de buurt haar
toevertrouwden ter herstelling.
Die onbeteekende maar noodzakeljjk te ver
melden feiten waren van geen belang voor
Octave Martinel. Hg had eenvoudig een rustig
huis gezocht, fatsoenljjk, niet te duur, en dat
huis in de rue Noliet vereenigde alle eigen
schappen waaraan hg het meeste hechtte.
Deze vreedzame man had zich daar gevestigd
zonder bjjgedachten.
Octavo Martinel behoorde tot een klasse van
personen, die onophoudeljjk diensten aan de
samenleving bewjjzen.
Even verstandig, zoo niet verstandiger dan
veel anderen die meer rumoer maken en minder
werk doen, vormen die nuttige menschen, stuk
voor Btuk, in hun rol van kamraderen, het mecha
nisme dat de levensbewegingen en de gewone
functies van de menschheid regelt. Ze zjjn ten
opziohte van de beschaving wat een tooneel-
machimst is voor een stuk van Alexander Dumas
fils, of een letterzetter voor een gedicht van
Sully Prudhonme. Allee wat die vrjjwillig weg-
schuilenden meer naar voren zou kunnen
brengen, boezemt hun een onoverwinneigken
afkeer in. Zjj hebben schrik voor een avon
tuur. Even beleefd als weinig mededeelzaam
tegenover de vreemden, met wie de omstan
digheden hen in aanraking brengen, zich onder
geen voorwendsel mengend in de zaken van
