MIDDELBURGSUHE COURANT.
M°. 214
i >2' Jaargang.
1909.
Zaterdag
11 September.
Middelburg 10 September.
Sprokkelingen.
Benoemingen enz.
Uit Stad en frovinoie.
Deze courant verschijnt d 8 g e 1 ij k s, met uitzondering vsti Zou- en Feestdagen.
JPrge per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor nlle plaatsen in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummeis kosten 5 oent.
A!d v e r t out i n bp abonnement op voordeehge voorwaarden.
Prospectussen daarvan zpn aan bet bureau te bekomen.
Advortentiën voor het eerstvolgende nummer moeten deB middags vóór één t
aan hot bureau bezorgd zjjn.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten on Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer
20 cent. Reclame» 40 cent per regel. Groote lettors naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend»
Handel, Nijverheid on Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA
MAR Ax., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Dinsdag a. is er in het tweede district
te Vlissingen herstemming voor oen lid
van den road, waarvoor wjj ten zeerste aan
bevelen den beer
J. M. STUART.
De redenen, waarom wjj dit doen, deelden
wjj reeds bjj de eerste stemming mee.
Het is te betreuren dat bjj die gelegenheid
wederom gebrek aan jjver bjj de vrjjzinnigen
schuld heeft dat do heer Stuart niet dadeljjk
gekozen werd.
Er ontbraken slechts een tiental stemmen, en
de meerderheid was door hem verkregen.
Dit verzuim moet Dinsdag a. goed gemaakt
worden.
Men spanne zich dan zooveel mogeljjk in.
Door rar H. J Tasman ïb in de Vragen des
Tijds een belangwekkende beschouwing gewjjd
aan de algemeene verkiezingen
van dit jaar en den nitslag daarvan.
Hjj wjjst daarin o. a. op hot eigenaardige
verscbjjnsel, dat aan de linkerzijde de meest
-conservatieve party, de Chr. Historische, ver-
houdingsgewpze het meest vooruitging, zp
klom van 8 op 12, terwpl de meest conserva
tieve groep links, de oud-liberalen, het meest
•achteruit ging, zji daalde van 10 tot 4.
Hp gaat verder na het aantal cpl'ers der
verschillende partjjen en de verhouding van
recht6 tegenover links en komt dan tot deze
slotsom.
»De rechterzpde is dus 28.130 stemmen voor
uitgegaan, de linkerzpde slechts 4045 stemmen.
Wanneer men nu ziet, dat de sociaal-demo
craten met 16.952 stemmen, de Ume-liberalen
met 12.191 stemmen zjjn vooruitgegaan, de
vrpzinnig-democraton slechts 1741 stemmen
zpn achteruitgegaan, de oud-liberalon daaren
tegen niet minder dan 23.489 stemmen hebben
verloren, dan is hot duidelpk dat inderdaad,
■behalve een opschuiving links naar meer
vooruitstrevende partpen, ook een overgang
van oud-liberale Btemmen naar de rechterzpde
heeft plaats gehad.
Zoo wordt do rechterzpde hoe langer hoe
meer het bolwerk van het conservatisme, ver
liest de linkerzpde gelukkig hoe longer hoe
meer hare conservatieve elementen.
Dit geeft voor de toekomBt moed. Wanneer
de linkerzpde wederom meerderheid wordt en
daarop bestaat o. i., zelfs in afzienbare tpden,
wel degeljjk kans, dan zal zjj dat doen onder
belangrpk verbeterde omstandigheden, die
grooter waarborg opleveren dat er inderdaad
hervormingen kunnen worden tot stand ge
bracht."
Aan bet slot herinnert mr Tasman er aan,
dat in de 88 districten, waar een stemming
gehouden werd, ruim 170.000 kiezers tehuis
bleven.
Is het vermetel te verwachten vraagt hp
dat goede organisatio onder deze thuisblijvers
«en oogst van ruim 30.000 linksche stemmen
ban doen binnenhalen, die de rechtache meer
derheid vernietigt?
Het paganisme begint weer te herleven, nu
van Roomsch Katholieke zpde.
Wij meenden dat het uit de wereld was. De
rechtache pers hoeft zich zoodanig bepverd te
verzekeren dat dit als beleediging opgevat
woord eigenlpk nooit met die bedoeling van
rechts in de wereld gebracht of gebruikt was,
en zp heeft zóó dikwpls aan de linker pers
verweten, dit woord slechts te bezigen om den
haat tegen de kerkeljjken te prikkelen, dat
men in gemoede zou mogen verwachten, bet
uit den jonrnalistieken woordenschat, althans
van rechts, verdwenen to vinden.
Des te meer trof het ons in Het Centrumf
in eene beschouwing over het in Breukelen
te voeren beleid, de volgende passage aan te
treffen, waarin wjj enkele woorden hebben
gespatieerd.
«Allioht komt het tot een herstemming tus-
echen links en rechts, en dan valt het wol
met te denken, dat mannen van chriatclpke
beljjdenis aan den voorstander van pnga-
nistische beginselen de voorkeur
zouden geven boven een goed katholiek^.^ls
de heer Wykerslooth is, maar do warmte en
kracht van den stenn, dien we dan zullen
ontvangen, zou toch in de campagne voor de
eerste stemming kannen worden bekoeld."
Te meer zoo merkt Het Vad. op valt
dezo herleving van het onaangename woord
op, omdat het hier bljjkbaar niet in«scherta
mi.ar in ernst 11
Het Congres over Haisindnstrie.
Amsterdam, 9 Sept.
(Slot.)
Omtront de vergadering van Donderdag
dienen we Dog een kleine aanvulling te gever.
Tegen het eind werd het woord gevoerd
door mr P. J. Troelstra. Hp vond dat men
met dit congres aan een bescheiden begin
staat. De huisindustrie is een bron van velerlei
kwaad in verschillende bodrpven. Er ontbreekt
nog een optreden der arbeiders zeiven in hun
organisaties, er ontbreekt nog moor. Tentoon
stellingen kunnen steeds georganiseerd worden.
Spr. beveelt aan de «Vereeniging voor een
tentoonstelling derNederlandscbe huisindustrie"
te reorganiseeren en baar doel ruimer te
makenhet contraliseeren en organiBeeren van
middelen tor bestrpding der huisindustrie.
Het vraagstuk moet tot vuurproef in alle
politieke partpen opgenomen worden.
Dan zal men zien, dat niet iedero partjj het
eens ïb over de bestrpdingsmiddelcn tegen de
huisindustrie. De politieke partpen, als zoo
danig, moeten stelling nemen tegenover dit
vraagstuk, dan kan ook in do Kamer daarom
trent gehandeld worden. Voorts ontbreekt nog
do actie van de vakvereenigingen. Spr. heeft
dit tot z'n teleurstelling, ter congresse gemerkt
De voorzitter hield vervolgens een slot
redevoering. Hp zag het resultaat van het
congres hoofdzakelijk hierin, dat de plichten
en de verantwoordelijkheid, die op personen
en lichamen -in deze zaak rnsten, duidelpk
zpn uitgekomen. Voorts wees lip op clen plicht,
dio op de consumenten rust, geen hnisindnstrie-
producten te gebruiken. De regeering moot,
wat de wettelpke middelen betreft, met de
arbeidersorganisaties samenwerken.
i een conclusie, die nit den aard der zaak,
zeer algemeen moest zjjn, was de geest der
vergadering uitgedrukt. Zp luidde
Het Congres over Huisindustrie,
enz. spreekt als zpn oordeel uit
dat de toestanden in de huisindustrie
in Nederland, met name wat betreft den arbeid
van kinderen en jengdige porsonen, den
arbeidsduur, de werklokalen, en het loon van
dien aard zjjn, dat verbetering dringend
noodig is
2o. dat maatregelen daartoe uit moeten gaan
zoowel van de huisarbeiders zeiven als van
andere belanghebbenden als belangstellenden
dat het echter tevens noodzakelpk ïb
dat de wetgever zpn aandacht wpdt met name
aan de toepassing, uitbreiding en nale
ving van den arbeid- en veiligheids-wetgeving
op de werkplaatsen der huisarbeiders
b aan de loonregeling
laatregelen, waarbjj zooveel mogeljjk de or
ganisatie van werkgevers en worknemers zpn
te betrekkon."
Deze motie werd bp acclamatie aangenomen,
Met de gebrnikeljjke plichtplegingen sloot de
voorzitter daarop de zitting van het congres
voor huisindustrie.
Het Erwten-lezen te Middelburg.
De enquête-commissie dier tentoonstelling,
heeft te Middelburg 250 gezinnen bezocht om
gegevens te verzamelen over het erwtenlezen,
als kinderarbeid. Het resultaat van die onder-
oekingen is neergelegd in een bplage tot de
referaten-bundel voor het congres.
Onze correspondent schjjft daaromtrent het
volgende
De leeftpden der kinderen wisselen af van
6 tot 16 jaar, de werkuren, aan het erwten-
lezen besteed, zjjn natuurljjk afhankelpk van
hot al- of niet-schoolgaan der kleinen jongens
en meisjes. De cpfere zpn de moeite van het
beBtudeeren overwaard. Men kan er uit zien
hoe kinderen hun vrpo tpd tuBschen de
schooluren in, wjj durven wol zeggen «ont-
stolen" wordt en begrjjpen dat zulke jonge
zwoeg-kinderen tot niets dan blooke, slappe,
vroeg-onde stumpers moeten opgroeien.
Wat is de oorzaak van dat moeten werken
op bevel der ouders? Werken voor de laat-
sten een kleine bjjdrage tot verlichting van
het kommervol bestaan Zeker dit, doch wjj
begrppen den gedachtengang der oudors: de
kinderen moeten voor zich zelf door dat e'rw
tenlezon maar wat verdienen, zjj eten er ook
van moe! Middelen oui ar.u dit kwaad paal
en perk to stolloo bestaau, doch mocteD,
willen zo succes hebben en geen elande-tien
werk kweeken, geleidelpk toegepast worden.
Ter congresse gaf éen der sprekers als middel
tot verbetering, geheel in 't algemeen, aan de
gemeenten te verplichten voor g'
schoolkleeding on voeding zoowel's winters als
's zomers te zorgen. Het zou dan een groote ge
ruststelling voor de ouders zjjn, te weten dat hun
kinderen, ten minste op de schooldagen, behalve
wat huisvesting des nachts betreft, verzorgd
zjjn, en die ouders zouden dan niet uit
noodzaak hun kinderen huisarbeid doen
verrichten. E>n ander spreker noemde dien
kinder-huisarbeid «spelen" of een equivalent
van «spelen" ten minste in den gedachten-
gang der ouders. Dat kannen wg niet aan-
netnendat nu en dau van «sleur" gespro
ken kan worden, gelooven we eerder.
O. i. zal oen betere wettelpke ve
p li c h t i n g kloeding en voeding aan arme
kinderen door de gemeenten zeker veel, zelfs
zeer voel helpen echter niet afdoende.
Aidoeode zon alléén kunnen zpn verbod van
kinder- en huisarbeid, doch hoe te contro-
leeron Juiste controle is bjjna onmogelpk.
Men dient te beginnen eenige jaren van
gemeentewege dat voedsel en die kleeding te
verstrekken, dan «paedagogisch op de ouders
te werken beerlpk werkterrein voor df
vakorganisatie 1 en vervolgens het kinder
huisindustrie-verbod af te kondigen en de
controle zoo streng mogeljjk door te voe
W e 11 i c h t dat die controle dan n i o t meer
noodig is! Vóór alles geven de autoriteiten
het goede voorbeeld in samenwerking met
de vakorganisatie, die «onderwpzend", «leera-
rend", «sociaal-opvoedend", dient op te voe
den tot heil van de toekomst.
Wat nu het erwtenlezen te Middelburg
betreft (kinderarbeid), zullen we enkele cpfors
laten sprekon. Kinderen van 713 jaar werken
niet zelden 's avonds van 5 tot half tien, d.
4'/i uur. Zulke werktpden van 4 unr voor
kinderen van 10 jaar treffen we meer dan
eens aan. Eo dat na een gebeelen dag in het
schoollokaal doorgebracht te hebben. Twee
kinderen van 9 en 11 jaar na schooltjjd tot
10 a 11 unr. Eo dan nog hetgeen tusschenin
gewerkt wordt in stede tusschen 12 en
ïr rustig te eten en in de buitenlucht te
spelen.
Ook vraagteekens treffen wc in de tnbol aan,
een bowps dat controle moeiljjk ia. Gemiddeld
mogen we wel aannemen dat, behalve de school-
tpden, het kind in een erwtenlezersiamilie te
Middelburg per dag 4 a 5 uur werkt en dat
terwpl het gemiddeld 10 11 jaar oud is! En
als het vacantie is en er is druk werk
dan zullen ochtend, middag en avond wel be
steed worden aan hot erwtenlezen. Dat de
zoo noodige nachtrust te kort schiet, spreekt
van zelf.
Men ziet hetdezo toestanden zpn onhoud
baar mogen de middelen ter verbetering, hier-
voren genoemd, ook op andere kinder-huisin-
duBtrieën toepasselpk, spoedig verbetering
brengen 1
Verkiezing Breukelen.
Bij de verkiezing (nieuwe zittingsjaar)
van een lid der Tweede Kamer in bet district
Breukelen zpn officieel candidant gesteld de
heeren mr. E. J. Doude van Troostwpk (chr.-
hist.)mr. F. H. de Monté Ver Loren (anti-
rev.); mr. F. L. S. F. boron van Tuyll van
Serooskerken van Zuylen (lib.) en mr. J. B. L.
C. C. baron de Wjjkerslooth de Waerdeatepn
(R.-kath).
Voor het thans nog loopende zittingsjaar
zpn geen candidaten opgegeven.
KORTK MLDEDEELINGEN
VERGADERINGEN
Te Utrecht is de jaarvergadering gehouden
van de Vereeniging voor christelijke verzorging van
krankzinnigen, onder voorzitterschap van prof.
L. Lindeboom te Kampen.
Do voorzitter opondo de vergadering met
een toespraak, waarin hp woes op het bpzonder
karakter van deze vergadering waar deze
samenvalt met het 25jarig bestaan der Ver
eeniging, welk feit in do middagvergadering
werd herdacht.
Het jaarverslag doet zien dat die Voreeni-
ging omstreeks 11.000 leden tolt, 82 afdeelm-
gen, 461 correspondenten met 59 corporaties
uit verschillende kerkeraden. Thans bevinden
zich in de verschillende stichtingen ongeveer
2000 patiënten. Als het gebouw te Wolfhezen
voltooid is, kunnen weer 500 patiënten ge
plaatst worden. Het totaal der geldloeningen
bedraagt f 4.260.000, waarvan ia afgelost
f367.000. De bouw van de kliniek voor de
medische faculteit aan de Vrge Universiteit te
Amsterdam is vermoedeljjk het volgend jaar
voltooid.
Te Groningen is de zevende jaarvergadering
gehouden van den Nederlandschen Stucadoors
Patroonsbond. Uit alle oorden van het land
waren afgevaardigden opgekomen. De verga
dering werd gepresideerd door den heer J.
Landzant van Utrecht.
Tot Bondsvoorzitter werd benoemd de hoor
P. Jonkhoff te Groningen, dio du benoeming
aannam. Als bostnursleden worden voorts ge
kozen de heeren H. van Vreeswpk te Rotterdam,
D. Lugt te Enschedé, W. F. Abeling te Am
sterdam en H. J. Cordes te Leeuwarden.
Als hoofdredacteur van het orgaan werd
herbonoemd de heer Doing te Haarlem.
Het getal leden steeg tot 218. De ontvangsten
bedroegen f 1083.73, de uitgaven f 1220 21.
De volgende jaarvergadering wordt te Utrecht
gehouden.
Bp kon. besluit zpn benoemd
tot voorzitter van de Eerste Kamer gedurende
de zitting, die zal aanvangen op den derden
Dinsdag in September 1909, J. E. N. baron
Sohimmclpenninck van der Oye van Hoeve
laken, lid van die Kamer
tot griffier bjj het kantongerecht to Dord
recht mr F. A. EbbiDge Wubbon, thans griffier
bp het kantongerecht to H u l s t on te Slie-
drecht jhr mr L. A. van den Brandeler, doctor
in de Staatswetenschap, thans plaatsvervangend
voorzitter van den raad van beroep (ongeval
lenverzekering), advocaat en procureur te
Breda
tot commissaris dor loodsen te Hoek van
Holland de commissaris der loodsen, tevenB
ontvanger der loodsgelden, te Amsterdam P.
Verkade; tot commissaris der loodsen, tevens
ontvanger der loodsgelden te Amsterdam, de
commissaris der loodsen tevens ontvanger der
loodshelden to Harling< n G. Adrianite Har-
lingon. de adjunct-commissaris der loodsen te
Amsterdam J. Sorgdrager; en in geljjke
trekking overgeplaatst de adjunct-commissaris
der loodsen te IJmuiden C. van Krieken, naar
Amsterdam
tot lid van het hoofdcomité der vereeniging
Hel Nederlandsche Roode Kruis de heer jhr mr
L. H. J. F. van Bevervoorden tot Oldemenle-
Beden was het 25 jaar geloden dat de
heer M. Fokker bonoemd werd tot gemeente
ontvanger alhier
De ambtenaren ten stadhuize vereerden hem
esn bloemstuk.
Het plan dat bjj de schietvereemging
Medtoburgum, waarmede thans ook vereenigdis
de schietvereemging Middelburg, bestond om 18,
19en 20 dezer hier ter stede een provin
cialen schietwedstrijd te honden, gaat op die
datums niet door, om reden de baan niet bruik
baar is wegenB het aanbrengen daarop van het
systeem Veltman op 150 meter.
Met 31 December a. wordt het agent
schap der Nederlandsche Handelmaatschappij te
Middelburg opgeheven.
Ook het agentschap Dordrecht houdt dan
op te bestaan.
Dinsdagavond ontstond voor de woning
an C. van H. op de Goesche Korenmarkt
1 h i e r een oploopje, daar Van H. zpn vronw,
die pas uit het ziekenhuis in de echtelpke
woning was teruggekeerd, op ergerljjke wjjze
mishandelde.
Toen de politie op het terrein verscheen,
verliet Van H., een goede bekende van de
politie, zpn woning, waarna de rust hersteld
Uit Vlissingen.
Het s.s. Willem, Prins van Oranje, dat Don
derdag zou vertrekken naar Hendrik-Ido-Am
bacht, ligt nog op zpn plaats in de binnenhaven.
Hot mag op last van den havenmeester niet
vertrekken, alvorens er vier man meer aan
boord zpn. Het nu aanwezige personeel, vier
personen, wordt te gering geacht om het schip,
dat binnendoor gesleept wordt, te besturen.
Sleepbooten liggen reeds klaar.
Omtrent de gevonden kleedingstnkken ver
zoekt een onzer lezers ons nader te melden
dat die zich niet op hot badterrein bevonden,
,r ter hoogte van de sociëteit l/nitas op de
palen van de zeewering.
Men acht dio vermelding noodig omdat an-
dors het personeel van het budbedrpf allicht
van onachtzaamheid verdacht zou leunnen
worden.
la de Donderdag door den dpkraad voor
de waterkeering van den oalainitousen polder
Borssele gehouden vergadering, werd met alge-
ne stemmen tot secretaris-ontvanger be
noemd de heer J. L. Richel, burgemeester van
Borssclon, zijnde no 1 van de reeds vroeger
medegedeelde voordracht, waarop met hem
voorkwamen de hoeren A. van Pienbroek te
Kampen en J. G. P. Timans te 's Heeronhoek.
De vergadering bleek goen bezwaar te heb
ben tegen hot verzoek van den calami tousen
polder l'orssele om te worden vrjj verklaard,
doch er werd op gewezen dat de dpkraad geen
voldoende gegevens beznt om te kunnen be-
oordeelen of deze vrpverkluriog wol in alle
opzichten gewenscht is, vooral m verband met
een beslist ODgunetig oordeel over den alge-
meenen toestand dor verdediging van den
onderzoescben oever, in 1906 door de deskun
digen uitgebracht cn tor kennisneming aan
don dpkraad gezonden.
Aan de weduwe van den onlangs overleden
secretaris-ootvanger, J. Beenhakker word eon
pensioen van f 100 toegekend, terwpl de dpk
raad een besluit nam, waarbp aan de echtge-
noote van den tegenwoordigen dpksopzichter
C. van Asperen een weduwenpensioen van f 400
werd verleend.
Bovendien maakte do dpkraad een regeling
waardoor aan den dpksopzichter Van Asperen
bjj voorkomende vrijverklaring van den polder,
tenvolle verzekerd blpft zpn recht op pensioen,
volgens de regelen, welke, laatstelpk in 1907,
door Ged. Staten voor de beambteu en be
dienden in dienst van de waterkeeringen der
calamatouze polderB of waterschappen zpn
vastgesteld.
Donderdag avond poogde iemand zich in
do haven van G ces te verdrinken.
Eenige jongelui, die de brug passeerden,
brachten den drenkeling weder op het drooge,
doch dezo toonde zich weinig dankbaar en
weigerde zich naar zpn woning te begeven.
Politie werd te hulp geroepen cn bracht den
man naar het bureau.
Daar stolde bjj zich zoo dwaas aan dat
geneeskundige hulp werd ingeroepen.
Een dokter constateerde delirium tremens en
de ongelukkige wordt thans in zjjn woning
Deze week heeft een twintigtal leden
van de Société royale Lineenne uit Brussel een
bezoek gebracht aan eenige boomgaarden in
de omstreken van Goes. O. a. werd de Rjjks-
proeftuin te Wilholminadorp bezichtigd.
Het gezelschap, waartoe ook eenige dames
behoorden, was in bewondering voor de wpzo
waarop in Zuid-Beveland de lruitteelt
wordt gedreven en voordeschoone boomgaarden.
De volgende week wordt aldaar een excursie
gemaakt door ruim dertig leden van de
Duitsche Pomologenverein.
In het najaar zal te Goes een curBns in
fruitverpakking worden gehouden.
l'e afdoeling Goes der Nederlandsche Porno-
logische Vereeniging nam daartoe het initiatief.
De begrooting der gemeente Z i e r i k-
zoe voor 1910 bedraagt in ontvang cn uitgaaf
137.898.01'.
De hoofdelpke omslag is geraamd op f33.000.
Aan den militieplichtige L. K. Schipper
van de lichting 1909 van T h o 1 e n ia onthef
fing van den werkeljjken dienst verleend tot
Mei 1910, op grond dat hp geacht wordt
onmisbaar te zpn voor het gezin waartoe hg
behoort.
Donderdagavond werd te N e u z e n het
lokaal der Chr. Jongelingsvereeniging Bidt en
Werkt, waarvan 10 Juli jl. de eerste steen werd
gelegd, in gebruik genomen,
Het eenvoudige, nette gebouw kan ongeveer
300 personen bevatten. Het was geheel met
belangstellenden gevuld.
De voorzitter, de heer B. N, van Dp fee, hield
eene toespraak, gewgd aan dezo plechtigheid,
en dankte allen die de vereeniging hadden
gesteund in hare pogingen voor het verkrpgen
van een eigen lokaal. In het bpzonder maakte
hjj nog melding van de gift der Koningin-
Moeder, waarmede de Vereeniging was ver
rast, en etefde voor aan H.M. oen telegram
van dank en hulde te zenden, waartoe werd
besloten,
Vervolgen voerden nog het woord de heer
J. J. Kense, eerevoorzitter der Vereeniging,
ds. Timmerman van Neuzen, d--. Van Die van
Zaamslag en de heer J. Vercouteren. lid der
commissie van advies. Voorts werd de plechtig
heid opgeluisterd door liederen van het ge
mengd zangkoor Loojt den Heer.
Terwpl Donderdag een metselaar te
Philippine bezig was mot op het dnk
van een huis pannen te strjjken, speelden
eenige kleuters van 3—4 jaar tegen den gevel
van dat hniB onder de ladder. Met het verzet
ten daarvan tuimelde op oons do gcvelgoot,
welke waarschpnljjk los heeft gezeten, naar
beneden en kwam op twee dier kinderen
terecht. Het ventje kreeg een zeer zware
wondo aan het hoofd en brak een been. Het*
werd meer dood dan levend naar huis gedra.
