MIDDËLBURtiSCHE COURANT.
189
182- Jaargang.
1909.
Vrijdag
13 Augustus.
Middelburg 12 Augustus.
Sprokkelingen.
Benoemingen enz.
Bit StaTen Provincie.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitsondering van Zou- eu Feestdagen.
iPrüï per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f i.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advortentiën bjj abonnement op voordeehge voorwaarden.
Prospectussen daarvan zyn aan bet bureau te bekomen.
Advartentièa voor het eerstvolgende nummer moeten des middaga vóór één nar
aan hat bureau bezorgd zjjn.
Advertenbiën10 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.S0elke regel meer
10 cent. Reclame» 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advortentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Njjverheid on Geldwezen, is gerechtigd het Algemeea Advertentle-Bnrcaii A. DB LA
MAR Az., N.Z. Voorburgwal 866, Amsterdam.
Door den heer J. Kuiper, hoofd eeuer bijzon
dere school te Leeuwarden, is de Koningin
verzocht het. daarheen te willen leiden, dat de
Ned. Regeering aan de Mogendheden van
Europa het voorstel doe, dat er een Eu-
•ropeesche Statenbond wordt gevormd, waar
door de verkwisting van enorme
sommen voor oorlogstoerustin
gen en van douanerechten kaa worden ver
meden.
De heer Kuiper ging bg zgn adres uit van
de gedachte, dat een kleine Mogendheid, zooals
Nederland, beter zoo'n voorstel ban doen, dau
een groote Staat. Komt een groote Mogend
heid met een dergelgk voorstel, dan zou men
dit aan veroveringszucht oi heerschzucht kun
nen toeschrijven.
Voorzeker lieel goed bedoeld.
En wie zou daarvoor geen sympathie gevoelen;
Toen zal niemand de illusie koesteren dat
het pogen van den heer Kuiper slagen zal.
Wjj hebben nu al vredesconferenties gehad
en wjj krggen nu het vredespaleis-
En al erkennen wg daarvan met ingenomen
heid reeds de goede zijden en de gunstige
resultaten, plannen tot ontwapening en ver
mindering van militaire lasten vonden op
•die samenkomsten nog weinig gehoor.
Maar elk pogen in die riohting kan allicht
zgn nut hebben; en het herhaaldelijk slaan
op hetzelfde aambeeld, ook door de kleineni
houdt de belangstelling voor het gewichtig
vraagstuk: vermindering van militaire lasten
gaande.
Het idee van een Europeeschen Sta
tenbond zal echter in de eerste jaren wel
■niet verwezenlijkt worden. Daarvoor is men
in de onderscheidene rijken nog niet rjjp, en
hebben zg ook op militair gebied te verschil
lende belangen.
Bovendien wordt menig land met bet oog
op zjjne bezittingen en. zjjne verhouding tot
andore rjjken buiten Europa genoodzaakt vloot
eu leger op grooten voet in te richten.
Het vraagstuk is dus niet zoo gemakkeljjk
•op te lossen.
Zekere V. meende een goede vondst gedaan
te hebben om voor de doodstraf te pleiten
Hg deed daarvan mededeeling in De Neder
lander, onder aaubaling van hetgeen de Parjj-
sche correspondent van het Handelsblad vertelde
van de op 5 Aug. te Parjjs voltrokken executie.
Toen den moordenaar, die een verzoek om
gratie' had ingediend en die stellig hoopte op
verandering van straf, werd meegedeeld, dat
zijn verzoek verworpen was, riep hg uit»lk
wiet niet dat er nog geguillotineerd werd."
V. sebryft nu»De gevolgtrekking ligt dus
voor de hand. Had hg het wel geweten dan
zou hjj vermoedeljjk niet hebben gemoord. De
angst voor de Doodstraf (met hoofdletter D)
zou hem dan hebben afgeschrikt," enz.
Deze gevolgtrekking is absoluut mis, merkt
het Hbld. op.
»Reeds in de woorden, door onzen corres
pondent aangehaald, ligt niets anders dan
teleurstelling van den moordenaar omdat zijn
verzoek geweigerd was; dat hjj hierbg aan
zyn misdrgf zou hebben gedacht en aan de
straf, waarop bij bij eventueele ontdekking te reke
nen bad, ia een volkomen willekeurige bewering.
Maar zg wordt geheel omgeworpen door den
uitvoeriger tekst van 'a manB uitroep zooals
w|j dien in den Figaro vinden»C'est tout de
niême dégoutant. On a gracié Soleilland. Et pas
moil.,.. Je croyaisquon ne guil'otinait plus".
Den moordenaar viel het dus vreoseljjk tegen
dat men hem wèl ter dood bracht, nadat de
gratie van Soleilland hem had doen gelooven,
dat er niet meer onthoofd werd. Dat is alles.
Wjj gelooven niet aan do afschrikkende
werking van de doodstraf, die door geen enkele
statistiek bewezen is en ook uit deze woorden
niet mag worden afgeleid."
In De Standaard wordt oen artikel gewgd
aan het verleden der liberale partjj.
De schrgver herinnert daarin aan het bjj de
laatste verkiezingen tegen haar gerichte ver-
wjjt, dat zg onmachtig was om tö^Tegeeren,
eu zegt dat ditzelfde haar reeds sinds 1848
verweten ie, en niet door de reohtcrzjjde, maar
haast meer nog door mannen van links.
Men zou zoo zeggen, dat daarin wel bet
beste bewjjs is gelegen, dat het verwjjt onge
grond was. Want de ontzaglijke werkzaamheid,
die de liberale partjj in hot tjjdperk, dat met
1848 geoyond werd, heeft ontwikkeld, ken
door niemand geloochend worden. Trouwens
onze geheelc wetgeving getuigt daarvan.
Merkwaardig is evenwel dat men van links
de liberale partjj beurtelings verwjjt, veertig
jaren oppermachtig te hebben geregeerd, en
diezelfde veertig jaar onmachtig tot regeeren
te zgn geweest.
Dat klopt niot, merkt Het Vaderland op.
Mogen wjj de Nieuwe Crt gelooven, dan zal
de komende begrooting sluiten met een tekort
van minstens twaalf millioen. Gepoogd zal
worden voor een goed deel het ontbrekende
te verkrjjgen uit belastingwjjziging, door
samensmelting van vermogens- en bedrijfsbe
lasting tot een inkomstenbelasting,
waarbg de plannen van den oud-minister mr
Th. de Meester goede diensten zullen bewjjzen.
Zoo dit waar is, dan zal meu weór het
eigenaardig verschijnsel zien dat een Rechtsch
kabinot aanvaardt wat het eerst zoozeer ver
wierp en dat een linksch minister ten slotte
de eer krjjgt die hem toekomt.
Omtrent de te verwachten tariefwjjziging
deelt hetzelfde blad mede, dat het minder in
de bedoeling ligt een fiscale-, dan wel een
technische herziening van de bestaande tarieven
ter hand te nemen, waarbij dient opgemerkt
dat bet ontwerp van minister Harte zeer zeker
een fiscale herziening beoogde.
Ook op dit punt verloochent rechts zgne
beginselen
In verband met een bjj verschillende ge
meenteraden ingekomen aanvrage der firma
F. A. de Jongh os., te Njjmegen, om voorloopige
concessie voor het oprichten van een centraal
station voor de levering van electriciteit voor
licht en kracht, verdient zeker wel de aan
dacht een beschouwing van dr W. H. Nolens in
de Nieuwe Venlosche Courant over dit onderwerp.
Hjj wjjst er daarin op dat ook in Limburg
den laatBten tjjd herhaaldelijk sprake is ge
weest van het oprichten van electrische cen-
tralen, om voor een groot gebied aan particu
liere ondernemingen electrische energie, elec-
trisch licht en electrische kracht te leveren.
»In de eerste plaats, zegt hjj, wordt daarbjj
gedacht aan het verkeer, het transport, het
vervoer, vooral aan trams.
Het ligt voor de hand, de ervaring elders
opgedaan bewjjst het, dat reeds als zoodanig
dergeljjke ondernemingen groote dienBten knn-
non bowgzen.
Zoowel voor het verkeer in het algemeen als
in 't bjjzonder voor het vervoer van arbeiders,
o. a. in het mjjndistrict.
Maar de vraag kan gesteld worden of het
ook niet mogeljjk en wenacheljjk zou zgn om
electrischen stroom als beweegkracht te leveren
aan de kleine en middelmatige bedrgven en
zelfs of dat niet ten goede zon kunnen komen
aan de huisindustrie.
Voor deze laatste zoeken zjj, die meenen dat
za in absoluten zin niet kan en mag worden
opgeheven en geweerd, naar middelen om de
nadeelige gevolgen, den roofbouw op juensche-
ljjko arbeidskracht te voorkomen.
Het groote bezwaar van een wetteljjke
regeling, nl. de moeilijkheid van toezicht, zou
door het gebruik van electrische kracht voor
een groot deel worden opgeheven.
En wat de kleine bedrgven, den midden
stand, betreft, reeds in 1893 zag Von Hertling
in zjjn Naturrecht und Socialpolitik voor de toe
komst er het middel in, waardoor de kleine
en middelmatige bedjjven zich weer naast de
groote een eigen gebied zouden verworven en
dat eigen gebied zouden behouden.
Hij beweert, dat do kracht van de groot
industrie is gelegen in do goedkoopte harer
producten, maar baar zwakke zjj de in de
moeilijkheid, ja de onmogeljjkheid zich aan
de individueele behooften aan te passen.
Hg wjjst op verschillende gevallen.jwaarin
de industrie op kleine sphaal met goed gevolg
don strjjd met de grootindustrie kan aanbinden.
Maar als voorwaarde stelt hg, dat de klein-
industrie zich zooveel mogelgk den vooruit
gang der moderne techniek eigen make.
Hg wjjst dan op de toepassing der stoom
werktuigen met geringe kracht, maar nog
meer op de decentralisatie der industrie, zoo
ais ze misschien van den verdoren vooruitgang
dor electrotechniek kan verwacht worden.
Als thans reeds en hjj schreef in 1893
in kleine steden, zelfs in dorpen electrische
verlichting wordt aangebracht, waarom zou
het dan niet mogelgk zgn in de toekomst met
behulp der electriciteit, goedkoope arbeids
kracht te verschaffen in de werkplaatsen van
smeden en meubelmakers, van kleer- en schoen
makers, misschien ook van wevers (sinds in
Frankrjjk op grooto schaal toegepast), een
arboidskracht, die de kleine indnstrie in staat
zou stellen te produeeeren, wat tot dusverre
slechts in groote fabrieken wet stoomkracht
voortgebracht kan worden.
De voordeelen van zoodanig aanwending der
electrische beweegkracht schetst hg als volgt:
»Een dergeljjke decentralisatie der industrie
zou bljjken het probaatste middel te zgn om
oen einde te maken aan de maatschappelijke
misstanden, die in onzen tjjd met de ontwik
keling der indnstrieele productie gepaard gaan.
De opoenhooping van arbeiders in enkele
centra van industrie zou verminderen, de crisis,
die door de slingeringen van de wereldmarkt
plegen uit te breken, zouden ophouden of ten
minste aanmerkelgk beperkt worden, terwjjl
ieder der kleine bedrjjven slechte voor een
beperkt en daarom gemakkeljjk te overzien
marktgebied zou werken, en derhalve zonder
moeite rekening zou kunnen houden met de
behoeften."
Niet allen koesteren deze verwachtingen van
de ontwikkeling der electrotechniek, die aindB
1893 steeds grooter afmetingen heeft genomen.
Zoo o. a. Sombart in zgn werk Der Moderne
Kapitalismus, II Eapitel 33.
Maar ook in dit ge-tol zal de waarheid wel
in het midden liggen.
In ieder geval is de zaak van voldoend ge
wicht, om bjj het bespreken en beoordeelen
van de oprichting van gewesteljjke electrische
centralen ook dezen kant dor zaak te onder
zoeken."
Bjj kon. besluit is A. J. M. Kuypers, ontvan
ger der invoerrechten te St. Pieter, ontheven
van zgn beheer en tjjdeljjk werkzaam gesteld
bjj het Dep. van Financiën.
KORTE JIEDEDBELINGBN
VERGADERINGEN.
Woensdag werd te Frederiksoord eeu ver
gadering gehouden van oud-leerlingen der
G. A. van Swie/entuinbouwschool aldaar. Uit het
jaarverslag bleek dat de Yereeniging in Ua&r
tienjarig bestaan van 04 tot 140 leden is ge
klommen. Aan de redactie van het gedenkboek
werd dank gebracht voor de eervolle wjjze,
waarop zjj zich van haar taak heeft gekweten,
terwjjl wederkeerig de redactie dank bracht
voor de medewerking bjj de leden ondervonden.
Als bestuursleden werden herkozen de heeten
F. v, d. Vliet te Hees en J. H. Hirringh te
's-Gravenhage en gekozen de heer R. Ljjsten
te Utrecht.
Als plaats voor de volgende jaarvergadering
werd Boskoop aangewezen.
In de week van 4 tot en met 10 Augustus
1909 zgn in Zeeland voorgekomen 2 go-
vallen van typhus en febris typhoidea, waar
van 1 te Kortgene en 1 te Poortvliet; 4 van
roodvonk; waarvan 2 te IJzendjjke, 1 te Krui-
ningen en 1 te Retranchement, en 3 van
diphthentis, waarvan 1 te Axel, 1 te Hulst en
1 te Vlissingen.
Door den heer mr. A. P. Snouck Hnr-
gronje, rechtor-plaatsvervanger in de arron-
diasemeuts-rechtbank te Middelburg, is
als zoodanig eervol ontslag aangevraagd.
Het was Woensdag een verrukkeljjke
avond, en geen wonder dat het concert in
den Tuin op het Noord Bolwerk alhier
goed bezocht was.
De heer Barbe had ditmaal een goede keuze
gedaan; naast goede bekenden, door het pu
bliek gaarne gewild, zooals fantasio op Tann-
htiuser en Faust, werden door zgn muziekkorps
mooie nommers gegeven.
Wy noomen o. a. den Turkischen marsch van
Mozart, La Housarde, valse militaire, vun Gnnno
en Carnaval d'artistes van Svendsen.
Zgne arrangementen van Andante Religtoso
van Thomé en Murmure des fleurs van Wenzel,
waren verdienstelgk.
Ook de uitvoering viel ditmaal zeer te pryzen.
Er werd met opgewektheid gespeeld en met
die toewijding welke wy van hot corps ge
wond zgn.
Men verzoekt ons mede te deeleu dat
het plan van den heer J. D. Entink, om in
den tuin van het Schuttershof alhier dit
seizoen nog een viertal concerten te doen
geven door het muziekkorps van het 3e regi
ment uit Bergen op Zoom, wegens gebrek aan
deelname niet kan uitgevoerd worden.
Middelburg was heden overstroomd
door vreemdelingen.
Het meerendeel kwam met de tram, die om
half een van VliSBingen hier aankomt.
Daar was bjj het vertrek het aantal zoo
groot, dat de tram, die toch ieedB overvol waB,
ze met allen kon meenemen-
Velen moesten blijven staan en sommigen
maakten daarom den tocht naar Middelburg
te voet.
Do hotels en cafe's hadden niet over gebrek
aan bezoek te klagen.
Heden was op de markt alhier te be
zichtigen een kunetmoeder waarin kuikens op
gekweekt kunnen worde», zonder lamp of
natuurlgke moeder, vervaardigd door den heer
A. van dor Weel, wonende Baaustraat.
Deze kunstmatige moeder geeft het voordeel,
dat na het uitkomen de kuikens van do
moeder kunnen worden weggenomen en in de
machine opgekweekt.
Woensdagavond om acht uur kwamen de
Gentsche volkskinderen met bun toebtgenootjes
uit Domburg hier terug.
Zg werden afgehaald doer de muziekvereni
ging Excesior eu begaven zich, omstuwd door
een talrjjke menigte, door de Segeerstraat en
de Lange Delft naar De Vooruit.
Onderweg Bpeelde de muziek.
Heden werden de stad en omstreken be
zichtigd.
Hot Engelsche driemaatschip Port tram-
Jord, dat zich op 't oogenblik in 't droogdok
alhier bevindt, zal, na hier schoongemaakt
te zgn, naar de fabriek De Schelde worden over
gebracht om de noodige reparaties te onder
gaan.
Uit Vlissingen.
Do heer F. van der Meer heeft bedankt voor
de op hem uitgebrachte keus als raadslid voor
district 11.
De candidaatstelling is bepaald op 20 Au
gustus, do stemming op 2 en herstemming, is
die noodig. op 14 September.
Woensdagmiddag is bet 7jarig zoontje van
H. in de Prinsenstraat al spelende van de
jjzeren trap aan den zeemunr achter de z.g.
Zeehondenwerf op de steenen gevallen. Het
kind, dat zich aan hoofd en beenen ernstig
had bezeerd, was nog bjj machte de trap te
beklimmen, doch zakte op den dgk gekomen,
in elkaar.
Eenige in de nabyheid zgnde personen snel
den ter hulp en brachten den knaap naar bet
hospitaal. Hjj word daar verbonden en toen
naar huis gebracht. Op 't oogenblik is de toe-
tand redeljjk.
De adjunct-ingenieur by den Rgks water
staat J. Lely, thans onder de bevelen van den
hoofdingenieur-directeur aldaar wordt met 1
September gesteld onder de bevelen van den
hoofdingenieur te Nieuwesluis.
Do officier-machinist 2e klasse J. Zwart,
thans geplaatst te Vlissingen. wordt 16
dezer op non-activiteit gesteldde officier-
machinist 2e klasse C. van Cool wordt 14 dezer
m activiteit gesteld by de fabriek der Kon.
Maatschappy De Schelde aldaar.
Een bezoeker van Domburg achrjjft
ons
Na een hoerlgken zomerdag kwam Woensdag
een zeldzaam schoone avond. Toen de zon
prachtvol was ondergegaan bleef aan den
weatelgken horizon uitgestrekt een smalle
nevelbank, waarboven geelrood in alle kleur
schakeringen zichtbaar was, terwgl daar op de
zee een breede, gouden lichtband lag, lang
zamerhand meer overgaand in zilverglans tot
eindeljjk geheel de zee van horizon tot strand
geleek op zwak gerimpeld, gesmolten zilver.
Langen tgii hield dit heerlgke schouwspel aan.
Toen het donkerder werd, kwam hot lichtep der
zee in zeldzame schoonheid. Prachtig pbospho-
resceerend, zóó Bterk alB men slechts nu en dan
waarneemt, kwamen degolfjes aanrollen,brekend
tegen stranden en paalhoofden een schouw
spel zóó schoon, dat een kreet van bewondering
aan volen ontsnapte.
In de Woensdag teWostkapelle
gehouden raadsvergadering werd de gemeente-
Tekening, dienst 1908, vootloopig vastgesteld
op f 13.546 45 in ontvang en f 12.904.98® in
uitgaaf, alzoo mot een batig saldo van f'641.46*.
Door den raad werd goedgekeurd de reke
ning van het Burg. Armbestuur dienst 1908.
De voorzitter deelde verder mode, dat een
armlastig patiënt in het krankzinnigengesticht
Vrede Rust te Beïgen op Zoom zal opgenomen.
wordon.
Te W o 1 p h a a r t s d jj k is tot lid van
den raad gekozen de heer J. M. Houterman
met 154 van de 282 geldige stemmen.
Op den heer D. Vleugel waren er 128 uit
gebracht.
Woensdagavond vergaderde te S chore
de gemeenteraad. Afwezig was de heer C.
Glerum.
Medegedeeld werd o.a dat de geldleening
voordon keiweg door Ged Staten werd goed
gekeurd, niettegenstaande merkte de voor
zitter op door den heer Verbaago aan dat
college een schrijven was gezonden waarin hg
aandrong dit niet te doen.
De heer Verhaage zeide het te betwjjfelea
of Burg. en Weth. Ged. Staten omtrent dezo
quaestie wel naar waarheid hebben ingelicht.
Indien dit het geval was geweest, dan 'nad
z. i. geen goedkeuring op het besluit kunnen
volgen.
De voorzitter vond die opmerking zeer on be.
scheiden en wierp verre van zich den blaam,
die de heer Verhaage op deze manier op Burg.
en Weth. werpt.
De heer Verhaage verlangde verder inzage
van het schryven dat hieromtrent aau Ged.
Staten is gezonden, doch dit weigerde de voor
zitter, omdat dit geen verplichting is, doch
hg verzekerde dat de raad omtrent het advies
volkomen geruBt kan zyn.
De geloofsbrieven van de onlangs gekozen
raadsleden weiden ondetzocht en in orde ba-
vonden, doch de hoer Verhaege stelde voor,
den lieer W. Sterk niot als raadslid toe te
laten ouidat deze z. i door het toezicht houden
op gemeentelijke werkon, waarvoor hg wordt
bezoldigd, gemeente ambtenaar is, of althans
daarmede is gelgk te stellen.
Hierover ontspon zich een breede discussie
tnsscben den voorzitter od den heer Verbuage.
waarna het voorstel Verhaage word verworpen
en een voorstel vun den voorzitter, om hot
onderzoek der geloofsbrieven aan te houden
tot een volgende vergadering, werd aangenomen.
Woensdagavond hield een agent van po
litie te Neuzen een net gekleed heer, die
met den trein naar België wilde vertrekken,
aan, daar hg meende dezen in militaire uniiorm
te hebben gezien. Bg onderzoek bleok het een
korporaal der torpedisten uit Hellevootsluis
te zgn, die naar Amerika wilde vertrekken.
Zgn uniform is Donderdagmorgen ontdekt ;n
een café onder de gemeente Hoek. De deser
teur is aan de militaire autoriteiten overge
geven.
Tengevolge van het veelvuldig voorkomen
van mazelen en roodvonk onder de jeugd is de
II. K. meisjes- en bewaarschool teljzendgke
gesloten.
De openbare school heeft vacantie.
ONDERWIJS.
Aan den heer G. Huisman te Brou
wershaven is togen 1 November a s over
eenkomstig zgn verzoek, eervol ontslag ver
leend als hoofd der openbare school aldaar
en zulks op de meest eervolle wgze, onder
dankbetuiging voor de vele diensten, door
hem sedert 1 Januari 1877 in die betrekking
aan de gemeente bewezen.
Te 's GraveBhage slaagde Woensdag voor
haadteekenen 1- o. de heer G. den Toom te
Aar denburg.
Door den heer G. M. van Reigersberg
Verslugs, is met goed gevolg afgelegd het
staatsexamon tot toelating aan de universiteit,
voor de faculteiten der geneeskunde.
Bg kon. besluit is benoemd
tot buitengewoon hoogleeraar in de faculteit
der letteren en wjjabegeerte aan de universi
teit te Utrecht, tot het geven van onderwys
in do algemeene geschiedenis der middeleeuwen,
de diplomatiek, de palaeographie en aanver
wante hulpwetenschappen der geschiedenis,
dr. O. Opperman, thans lector aan genoemde
Universiteit
i9 bekrachtigd het besluit van don taad dar
gemeente Amsterdam van 21 Juli 1909, waarbg
aan deGemeentolyke Universiteit aldaar zgn be
noemd tot gewoon hoogleeraar in de Latjjnsche
taal en letterkunde dr. W. Beek. privaat docent
aan genoemde Universiteit en leeraar aan het
openbaar gymnasiumtot gewoon hoogleeraar
in de physiologie dr. G. van Rjjnberk, buiten
gewoon hoogleeraar te Rome, en tot gewoon
hoogleeraar m de ziektenkandige ontleedkunde
en de gerechtelgke geneeskunde W. M de
VrieB, privaat docent aan die Universiteit
ia benoemd tot leeraar aan de It. H. B. School
te Utrecht, F. A. Kohly, thans leeraar aan de
hoogere burgerschool te Zaltbommel, en voor
het tydvak van 1 Septembor 1909 tot en met
31 Augustus 1910, dr. J. M. Tb. A. Stille,
tydolgk leeraar aan die school
is benoemd tot gewoon hoogleeraar in de
faculteit de geneeskunde aan de Rijksuniver
siteit Utrecht ou» onderwijs te geren in da