MIDDELBERGSCHE COURANT.
r. 183
1S2* Jaargang.
1909.
Vrijdag
6 Augustus.
Middelburg 5 Augustus.
Benoemingen enz.
Bit Stad en Vrovincie.
FEUILLETON.
Een oude Vrouw.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
iPrij» per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland tranco pp. f 3.
Afzonderlijke nummers kosten 5 oont.
Adrertentiën by abonnement op voordoeligo voorwaarden.
ProspectosBcn daarvan zjjn aan bet bureau te bekomen
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór óón
aan bet bureau bezorgd zjjn.
AdvertentiënSO cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regol meer
20 cent. Reclames 10 cent per regel. Groote letters naar do plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Njjverheid on Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentle-Bnrenn A. DB LA
MAR Aa., M.Z. Voorburgwal a«ö, Amsterdam.
Bjj kon. besluit ib aan mr ,T. W. Telting,
op verzoek, een eervol ontslag verleend u't
zjjne betrekking van rechter in de nrrond.-
rechtbank te Zwolle, onder dankbetuiging voor
de in rechterlijke betrekkingen bewezen
dieneten.
De groote Schutlershojz&aA alhier was
Woensdagavond weder geheel bezet.
Ook nu vonden de artisten een dankbaar
publiek, dat hen telkens luide toejuichte.
De middagvoorstelling, heden gegeven, was
•vrjj goed bezocht.
Ook de tweede opvoering van De Big
van 't 168ste door de Nieuwe Ned. Tocneelveree-
niging had Woensdagavond een vollen schouw-
burg getrokken.
Z|lfs in de loge zaten bezoekers.
Het publiek kwam weer in eenzelfde vroo-
Ijjjce stemming als Maandag en herhaaldelijk
werd bnrteljjk gelachen.
De heeron Delmonte, Van Beem, Urban en
Van Elson gaven weer kostelijke en goede
types te zien
Uitgelokt door liet succes van dit stuk wordt
het morgen (Vip dag) voor de derdo maal ge
geven.
In de stad heerschte heden een bjjzon-
■dere drukte. Behalve de gewone marktbezoe-
■kers. had de kermis veel bewoners uit de om
liggende dorpen getrokken.
Ook het aantal vreemdelingen, vooral Bel
gen, was zeer talrjjk.
De Markt, waar om twaalf uur de kermis
-reeds in vollen gang was, was natuurlijk de
plaats waar de grootste levondigheid heerschte.
Bij kon. besluit is aan mr Ph. J. Callenfels,
op verzoek, met ingang van 1 October a. s.,
een eervol ontslag verLeend uit zjjae betrekking
van rechter in do arrond.-rechtbank te Mid
delburg, onder dankbetuiging voor do
langdurige door hem bewezen diensten.
In de St Crt. no 181 zjjn opgenomen de
kon. goedgekeurde statuten van de ereeniging
van Burgemeesters en Secretarissen der voorma ige
plattelandsgemeenten in Walcheren te M i d d e 1-
burg, gewjjxigd, en van de afdeeling Hein-
kenezand van het Centraal Genootschap voor
Kinderherstellings- en vacantieko'onies te B e i n-
kenszand.
Te 'sGravenhnge is geslaagd voor het
Ie gedeelte van het notarieel staatsexamen,
de heer J. C. M. Knttel van So-s.
Met de kunstmatige kreeftenteelt te
f er selre gaat bot, zoo schrjjft men ons van
daar, aanvankelijk niet naar wsnsch.
Duizenden kreefrjes werden geboren, doch
van deze menigte waren na enkele dagen
"slechts een vjjf- of zestal overgebleven. Door
Naar het Fransch.
VAK
JEAN li O RE DAN.
Ze had niemand ooit kwaad gedaan, en er
kon haar niets bepaalds verweten worden
haar tenminste niet. Ze was zoo'n goede
vronw als een ander, heel oud, den geest
versuft door de jaren, erg doof en bjjnn blind.
Ze liep met wankelende passen door de
steegjes, leunend op haar groote, groen
katoenon parapluie, die zjj altjjd droeg, in
alle weer. Wanneer het regende en zjj de
parapluie mooBt opzetten, om haar muts te
beschermen, -leek zjj nog onder en minder
vast op haar beonenen meermalen had men
haar op straat moeten oprapen, ala zg omver
geworpen was door den wind die voorzeker
heel veel sterker was dan zgZe dronk
-echter niet. Neen, maar ze was zoo vervallen.
Ze was over de negentig, twee en negentig,
zei ze niet zonder trots tegen de monschen
die er naar vroegen. Men wist haar leeftjjd
niet precies. Men kende haar minstens zestig
jaar. De oude menschen herinnerden zich dat
zg haar op een lente-avond in die streek
hadden zien komen, met een jongetje aan
het omvallen van den bak, waarin deze zich
bevonden, gingen ook zjj verloren.
Door dozen uitslag krjjgt de vrees, dat de
kunstmatige kreeftenteelt niet gelukken zal,
voedsel, maar het zal denkeljjk bjj deze eéne
proef wel niet bljjven.
Woensdagmorgen sloegen op den Nieuwen
weg te. C o 1 U n s p 1 a a t de paarden, gespan
nen voor een wagen van den landbouwer J.
van Maldegem, op hol, men zegt doordat zg
geschrokkon waren door bot werpen van
grintkeiljës door oenigo jongens.
De pnarden renden naar bet dorp enver-
brjjzelden den lantaarnpaal vóór de Ned. herv.
kerk. T e wagon kwam met een dor paarden
in de kerkgrackt bjj den tuin der pastorie
terecht. De voerman, oen landbouwersknecht,
heeft eonige hoofdwonden, die dadeljjk door
den doktor vorbonden werden.
Aan don boerenwagen is nog al wat schade,
doch de paarden hebben niet geledon.
Door d«n Commissaris der Koningin ia
een verguld zilveren medaille beschikbaar ge
stold voor den op 22 en 23 September a. a.
vanwege de seberpschuttersvereeniging Voor
Vaderland en Koning te Neuzen te houden
schietwedstrijd.
ln de week van 28 Juli tot en met 3
Augustus 1909 iB in Zeeland voorgekomen
1 go val van roodvonk te Retranchement en 1
van diphthoritis te Yliasingen.
LANDBOUW.
Woensdag 11 dezer wordt in het Schut
tershof te Middelburg een openbare ver
gadering gehouden van de afdeeling Zeeland
van Het Nederlandsche Rundveestamboek.
Aan de orde is dan o.a het rapport der
commissie voor de stieren keuringen in 1009 in
deze provincie.
Blgkens dat rapport is bet aantal van de
met oen eersten prgs bekroonde stieren met
twoe of rneor breede tanden, nog niuimer zoo
groot geweest alle prjjzen, nl. vjjftien, zjjn
toegekend van de tweede prjjzen zjjn er twee
beschikbaar gebleven, terwjjl nog vier en
twintig stieren eorvol zjjn verklaard,
Nieuwerkerk, Goob, Oostburg, Axel enNoord-
wello mogen met recht de beste kenrings-
plaatsen in onze provincie genoemd worden,
terwjjl Cortgene en Oud-Yosmoer, waar geen
enkele oudere stier was aangevoerd, bjj deze
keuringsplaatsen treurig afstaken.
Wat de stieren met nog geen twee breede
tanden betreft, het aantal bekroonden is be-
langrjjk minder dan 't vorige jaar.
Dat der ingevoerden en in het kalverboek
ingesohrevenen ia echter veel grootervan
veraoheidene stieren konden gecontroleerde
melkataten der moeder, van enkele zelfs ook
die van de moeder van den vader overgelegd
worden.
Opmerkeljjk was 't, dat op iedere keuring,
waar ingevoerde stieren aanwezig waren, deze
dadeljjk in het oog vielen en ook meestal het
hoogste aantal punten behaalden.
Zeer ongelukkig is in dezen uitgevallen de
nieuw opgerichte stierenvereeniging te Geers-
djjk. Dat dezo vereeniging bjj een volgenden
haar hand, en met een koffer dien een man
op zjjn schouders droeg. Het was een jongetje
van vjjf of zes jaar, blond, met een baret op,
en een zwart linnen baisjo, dat aan de elle-
boogen was versteld. De oude koffer was van
zwart geschilderd bout, en met touwen vast
gemaakt. Maar dat waren allemaal oude his
tories waarvan de joDgelui mets af konden
weten.
Ze kwam ver weg, uit de stad Brest, en
heette Franijoise Madec. Zo was een volle
nicht van Catherina Bertaud, do vrouw van
den metselaar. Die Catherina Bertaud woonde
toen op den weg naar Port Goulphar, bjj den
ingang van het dorp, vink bjj de Bmederjj
van Guilbert. - Wat zjjn die allen allang
dood De jaren gaan voorbjj en men weetniet
hoe Hoeveel menschen die men gekend heeft,
zjjn vertrokken op hun laatste reis.
Franfoise was een wednwe en geheel zon
der inkomsten. Haar man, een arsenaal-arbeider
een slachtoffer van den drank, de arme
man was vóór hjj oud wa9 versleten, ver
lamd, verschroeid, en was omdeljjk in bet
hospitaal overleden. En toen was zjj alleen
achtergebleven, zonder geld, zonder iets om
van te loven, alleen met den kleine en met
schalden Gelukkig had zjj haar nicht Ber
taud en baar man ontmoet. Dat ware brave
menschen on hoewel ze bjj na even arm waren
als zjj zolf, waren zjj toch to hulp gekomen, e'n
hadden baar bjj zich in huis genomen.
aankoop gelukkiger moge zjjn in bare keuze
is de hartgrondige wensch der commissie.
Voor de zooveelste maal moot 't uit bare
penveefokkers vereenigt u zoowel voor den
aankoop van goede stieren als voor de contrólc
uwer koeien en voor het voor gezamenlijke
rekening verwerken uwer melkslechts op die
manier werkt men 't goedkoopst.
De voorkeuringen zjjn gebleven zooals voor
heen, terwjjl de keuringscommissie voor de
kringkeuringon belangrjjk is ingekrompen en
thans bestond uit drie leden.
Ook het aantal punten ia gewjjzigd en ge
bracht op 75 punten voor een eersten prgs,
73 voor een tweeden prijs en 72 punten voor
eervolverblaring.
De gewone rgkenajaarskeuringen van tot
dekking bestemde hengsten zal dit jaar in
Z o e 1 a n d gehouden worden, op 7 September te
Oostburg, 8 te Middelburg, 9 te Hulst, 10 via,
te Kattendjjke, 10 nm. te Cortgene, 11 vin. te
Zierikzee en op 11 September nm. te St.
Maartensdjjk.
ONDERWIJS.
Te 's Gravenbage slaagden Woensdag voor
Fransch Ij. O. de heet W. C. Braat van Ril-
land-Bath en mejuffrouw A. M. Arendzen
van V1 i s s i n g o n.
--- Yoor het staatsexamen tot toelating aan
de universiteit te Utrecht zjjn geslaagd, voor
de faculteit der godgeleerdheid, de hoeren C.
S. Jolmers en H. C. P. de Brujjn en voor de
faculteit de geneeskunde de beer F. den Boer.
Uemeenteraafl vaa Middelburg.
Zitting van heden, Donderdag, middag
te 3uur.
Voorzitter do heor jbr M. van den Brandelor,
burgemeester
Afwezig do hooron iruin, Hejjse, VaD Tey-
iingon. De Veer, Suouck Hurgronje, Tak en
Sannes.
De notulen van bei verhandelde in de vorige
vergadoiing worden aangekouden.
Van de heeren Hejjse, Tak en Van Teylingen
is bericht ontvangen dat zg niet tegenwoordig
kunnen zjjn.
Aanvraag Vitrite Works.
De voorzitter stelt aan de orde het voorstal
van Burg. en Weth. om aan de Naamlooze
vennootschap the Vitrite Works te verkoopen
de gronden en erven met gebouwen, waarop
deze Vennootschap thans het recht van erf
pacht heeft, alsmede bet gebouw en erf, thans
in huur bjj den heer J. D. Jolmers, benevens
een gedeelte water, voor de som van f 30.000.
En verder aan dezelfde vennootschap te ver
haren een stuk grond aan de Loskade voor
een jaar, met stilzwjj*onde verlenging telkens
mot 1 jaar, tenzjj door een der partgen de
baar is opgezegd, voor f 0.10 per ML
Do commissie van fabrioage heeft geen be
zwaar tegen deD verkoop van den in erfpacht
bezeten grond en zjj adviseert daartoe.
Wat betreft bet gebouw in huur bjj Jolmers
ontraadt zg den verkoop daarvan.
Later iB van de directie der Vitrite Works
bericht ingekomen dat zjj geen bezwaar heeft
den heer Jolmers, zoolang hjj persoonlijk en
zooals nu alloon voor eigen rekening zjjn be-
drjjf uitoefent, het perceel te bljjven verhuren.
Aan het rapport der Commissie van finan
ciën ia het volgende ontleend.
Allereerst wordt opgemerkt dat het bezwaar
der commissie van fabricage tegen den ver
koop van hot buis, thans in huur bjj J. D.
Jolmers, welk bezwaar door de commissie van
financiën wordt gedeeld, door do beloften, in
het schrjjven van The Vitrite Works Lim. ver
vat, niet wordt opgeheven. Immers ook met
die concessios verliest de heei Jolmers de
bevoegdheid om zjjne zaak ter plaatse aan een
ander over te dragon ol' na te laten on is bjj
evenmin gewaarborgd tegen eeue verhooging
van den huurprjjs van bot bjj kern in gebruik
zjjndo pand, zoodra de eigendomsoverdracht
plaats zal hebben gehad. Daar uit een inge
komen adres voldoende het belang der zaak
van den heer Jolmers voor Middelburg bljjkt,
meent de commissie van financiën don verkoop
van het door hem gebruikte pand uit het voor
stel van Burg. en Weth, te moeten uitscha
kelen. Aanleiding om daarbjj overigens wjjzi-
ging in de ontworpen voorwaarden te brengen,
bestaat er naar het oordeel dor commissie niet,
daar toch Burg. en Wotk. bjj bet beoordeelen
van de voordeelen, voor do gemeente ann het
aannemen der voorstellen van The Vitrite Works
verbonden, met do huur van het huis, bjj den
heer Jolmers in gebruik, geone rekening heb
ben gehouden.
Wat nu de hoofdzaak betreft, bjj aanneming
van hot onderhavige voorstel zal de comeente
jaarljjks eerst ongeveer f'222, sinas 1917 circa
f122 profiteeten. Daartegenover staat echter,
dat de gemeente voor goed de beschikking
over zeer belangrjjke terreinen zal verliezen.
Ol inderdaad aanneming van bot voorstel,
geljjk het daar ligt, geacht kan worden in bet
financieel belang der gemeente te zjjn en of
niet veeleer een hoogere koopprjjs zou moeten
worden bedongen, zou naar het oordeel der
commissie wol degoljjk ernstig overwogen
dienon te worden.
Wel erkent de commissie mot Burg. en
Weth. »dat een industrie als die van de Vitrite
Works het hare bjjdraagt aan den bloei der
gemeente" en moent zg, dat het plicht is zulk
een plaatselijke industrie te steunen, maar de
commissie is van oordeel, dat die steun zeer
wel verleend kan worden, zonder dat de ge
meente onherroepelijk haar eigendom over deze
terreinen verliest, zelfs al mochten later The
Vitrite Works worden opgeheven en de terreinen
voor andere dan industrieele doeleinden worden
gebezigd. De commissie zou dus veeleer ge
neigd zjjn aan de maatacbappjj te berichten,
dat tegen een eventueele verlenging der erf
pacht geen bezwaar bestaat, dan dat zg tot
aanneming van dat voorstel kan adviseeren.
De heer Van Teylingen is door ongesteld
heid verhinderd geweest aan dit rapport mede
te werken.
De directie van de Vitrite Works heeft, na ken
nisname van de rapporten der beide commia-
eiën over het voorstel van Burg. en Weth., een
nader adres aan den raad gericht. Daarin
wordt o. a. gezegd dat het pand Jolmers voor
hare onderneming een waardevol pand is, dat
zjj dit niettemin aan den heer Jolmers wil
bljjven verhuren voor denzelfden huurprjjs als
thans door don heer Jolmers wordt betaald,
dat zjj niet kan inzien, dat een industrie als
die van don heer JolmerB uitsluitend daar
ter plaatse kan worden uitgeoefend, doch dat
elk gedeelte van Middelburg, wolk nabjj een
der baden of het kanaal is golegen, voor een
dergeljjke industrie goschikt zou'zjjn, maar dat
zjj voor de thans ontworpen groote uitbreiding
barer ondernoming het bedoelde pand niet
onmiddelljjk noodig heeft, e* dat zg daarom»
en wjjl het onzeker is of buar bedrijf ook in
de toekomst tot Middelburg zal kunnon ge-
eoöceoteetd big ven, afstand wil doen van baar
verzoek, om ook bet pand Jolmers in eigen
dom te verkrjjgen, op voorwaarde dat wel
aan haar in eigendom worde afgestaan de
strook grond, op de situatie, behoorende bjj
hare aanvraag van den 11 Juni 1909, aange
geven, en de gemeente bjj oventueelen aanleg
van een straat dus op deze strook grond geen
aanspraak zou kunnen maken, en mede op
'oorwaarde, dat do Gemeente haar bljjft waar
borgen de rechten, welke zjjn omschreven in
de artiken 7 en 8 van het erfpachtscontract
van den 11 Juli 1892.
Verder zegt de directie
dat zjj derhalve bereid is, haar verzoek in
dier voege te wjjzigen, dat aan baar in eigen
dom worden atgostaan alle gronden on ge-
bouwon, waarop de Naamlooze Vennootschap
The 1 itrite Works thans recht van erfpacht
heeft
dat zjj evenwol niet geneigd is, om haar
groot uitbreidingsplan uit te voeren, indien
dezo gebouwen en gronden baar niet in eigen
dom worden afgestaan, dus ook met, indien de
erfpacht mocht kunnen werden verlengd, en
dat zjj in dit geval aan hare onderneming te
dezer stede slechts een kleine uitbreiding zal
geven, om in de eerste beboette aan een grooter
productievermogen te kunnon voorzien
dat reeds kg de bespreking van de vorige
uitbreiding harer onderneming en ook in den
laatsten tjjd bjj haar ernstig is overwogen, of
aan uitbreiding in Middelburg dan wel aan
het stichten van een tweede fabriek in het
buitenland, waarvoor zjj speciaal Duiiecbland
op het oog heeft, de voorkeur zou moeten
worden gegeven, waarbij zjj tot de overtuiging
ia gekomen, dat bjj verdere ontwikkeling van
hare industrie het stichten van een fabriek
in het buitenland op den duur wel niet zal
kunnen worden tegengehouden, doch tevens
tot de conclusie, dat concentratie van haar
bedrjjf tot Middelburg vooralsnog de voorkeur
verdient, torwjjl voor de uitwerking van een
plan voor het fabriceeren in het buitenland
een langere tjjd van voorberoiding noodig
zou zjjn, dan daarvoor toen en nu beschik
baar was;
dat evenwel do overwegingen, welke haar
aan concentratie van haar bedrjjf te Middel
burg de voorkeur deden geven, mede waren
gebaseerd op de omstandigheden, waaronder
zjj in Middelburg haar bedrjjf zou kunnen
vergrooten, waarvan hot verzoek om haar de
gebouwen en gronden, waarop zjj recht van
erfpacht heelt, in eigendom af te staan het
gevolg is geweest, zoodat. indien dit verzoek
niet kan worden ingewilligd, andormaal het
denkbeeld van het stichten van een fabriek
in het buitenland ernstig moet worden over
wogen
Ze woonden samen in dat huisje bjj den
ingang van het dorp, en probeerden zich zoo
fatsoonljjk mogeljjk er door te slaan, zon
der al te hangen van hun buren. Franijoise
kon vrjj goed naaien en ging uit verstellen
bjj de menschen in het dorp en op boer-
derjjen, en verdiende zoo een beetje als
haar aandeel in de uitgaven, om niet heel-
maal ten laste van haar bloedverwanten te
zijn-
Do kleine Franijois zoo heette bet
jongetje dat zjj mee naar Madec bad gebracht
speelde op den weg met de andere kinde
ren, liep buiten door de velden, zocht vogel
nestjes in de struiken, of plaste aan bet strand
Hjj was een kleine stevige jongen, bruin,
ondeugend, altjjd klaar om te vechten, of om
mot steonon te gooien, altjjd zjjn buis ge
scheurd, zjjn hemd uit zjjn broek, en de anderen
bedreigend, schreeuwond en iedereen beve'end.
Men hield niet veel van hem.
Hjj was al twaalf jaar voor hjj zgn oorsto
oommunio deed, want hjj was achterlgk voor
zgn leeftgd. Mon hud iu do kerk een inzame
ling gehouden om hom een kaars te k open,
en een zwart lakenBoh jasje en eeD armband
van witte zjjde als de anderen. En Framboise
zag er dien dag heel tevreden en trotsch uit,
toon ze door de straten liep mot haar zoon,
die net gekamde en gepommadeerdo haren had,
en een mooi wit lint op zgn nieuw lakensch
jasje droeg.
Daarna was hjj als soheepBjongen gaan varen
op eon viesobersschuit van Donalieu Garel.
Hg kon ternauwernood do letters in een
boek opnoemen, en bjj was erg lui het eenige
waar hg plezier in had, was het wrikken in
een boot, het opzoeken van mossels op de
rotsen om ze op te eten, hot languit liggen
slapen m het veld, of het afloopen van de
herbergen met de grooten Hjj bedronk zich
al als een man, liep Btruikelend over de
wegen, wankelend op zgn zwakke Leenen hij
zocht twist met iedereen over alle», vooral
wanneer bjj gedronken hadhjj wilde altjjd
geljjk hebben, was najjvorig op iedereen, en
schreeuwde en twistte over den wind, den
vloed, de visob, bet weer dat er morgen zou
zgn, bot geld dat bjj als zgn aandeel in de
opbrengst van de vangst moest hebben.
Daarna hndden langzamerhand velen uit het
dorp zich om andere, ernstiger redenen van
hem afgewenden deden slechte geruchten
over hem de rondte men zei dat bjj niet heel
eerljjk was: dat bjj twintig stuivers gestolen
had uit den zak van Jean Lebris, dat bjj niet
schroomde om zich alles toe te eigenen wat
bjj in zgn banden kreeg, een tabaksdoos, een
mes, onverschillig wat. Men moet altjjd op
passen met dieven, en Bommigen keken bem
met een wantrouwend oog aan, en beschuldig
den bem dadeljjh van alle misdaden die in de
bunrt geploegd werden. Wanneer er oen hek van
een omheining was vernield, wanneer er 's nachts
peren waren goplukt, waDneer er oen mand of
vÏBchljjmen uit een Bohuit waren gestolen, wan
neer er uit boosaardigheid netten waren stuk
gesneden, dadeljjk werd Francois verdacht. Hjj
voelde wel dat men hem beschuldigde, en
dat men niet van hom hield. En hg verachtte
ook de meeste menschen.
En dat liep vaak misop booze blikken
volgden woorden, twisten en vuistslagen, op
den drempel van de kroegen en op den weg,
en verflohrikkeljjke vechtpartijen waarin ze
elkaar als wilden half worgden, over don grond
rollend, elkaar bjjtend, en elkaar kneuzend
met woedende slagen.
Het was een door en door slechte jongen, die
Francois Madec.
Frnmjoise had veel verdriet over die
twisten en die vechtpartgen, waaruit baar zoon
altgd bebloed thuis kwam met gescheurde
plunje, het gezicht gemarmerd met groote
plekken rood. Maar ze noemt hem tochdien
armen Francois.
Want zjj verontschuldigde bem altgd. De
moeders zgn blind, en zjj nam zjjn verdediging
op tegen iedereen, bad berhaaldeljjk twist ter
wille van bem, haatto daarom sommige per
sonen en wendde het boofd om wanneer zjj ze
op den weg herkende, of wel ze deed bjj het uit
gaan van de kerk of ze niet zag dat men
haar wjj water toereikte, of dat men haar goeden
dag zoi. Ze zette dan een stuuracb gezicht,
en langzamerhand kreeg zg ook oen slechte
