M1DDELBURGSCHE COURANT.
Zaterdag
31 Juli.
Sprokkelingen.
M". 178
182* Jaargang.
1909.
i Zon-
Prijs per kwartaal,
i Feestdagen.
Deze courant verschijnt degelijks, met uitzondering
zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f 8.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
A dVe t tenti Sn by abonnement op voordeeligo voorwaarden.
Prospectussen daarvan zyn aan bet bnreau te bekomen.
Advortentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één nur
aan het bureau bezorgd zyn.
Advertentiën10 cent per regel. Bij abonnement voel lager. Geboorte-, dood- ea
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regela f 1.60elke regel me
SO cent. Reclames 40 cent per regel. Grooto letters naar de plaats, die zij innemen,
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffende
Njjverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentle-Bnrenn A. DB LA
MAR Ai., 81.35. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Middelburg 30 Juli.
In ajjn jongste kjjkjo op de Ton toonstelling
van Huisindustrie wees onze Amsterdamsche
correspondent op het ongehoorde feit dat de
loonen zoo onverantwoordelijk laag zynniet
het minst voor bet in onze omgeving in
zwang zjjnd erwtenlezen.
Over die Huisindusterie is, ook door ons>
herhaaldelijk geschreven, en daarbjj gewezen
op het ongezonde van dit -werk en op hot voor
de gebruikers van die erwten onfrissche nu
dat gesehiedt in woningen en onder alles be
halve hygiënische omstandigheden.
Zelfs werd aangeraden om dit werk te doen
verriehten in lokalen, onder contröle, waar
door al het onfrissche en ongezonde zou wor
den weggenomen.
Dit schijnt echter niet te kunnen gebeuren.
Ondanks herhaald schryven bleven de toe
standen op dit gebied onveranderd.
Zoo ook de regeling der loonen.
Uit de opsomming daarvan blykt dat, be
halve Harlingen, waar men do kroon spant
op dit punt, Middelburg en Goes daarby ook
een slecht figuur maken.
In Zierikzee betaalt men tenminste nog 2>/<
cent per uur, in Arnemuiden 2 cent, en
dat iB al weinig maar in Middelburg geeft
men slechts l'/„ in Goes l*/7, en in VliBsingen
1'/. cent.
Dat is geen loon.
Hiervan zal men wol algemeen overtuigd
zyn.
la daarin nu toch niet eene verbetering te
brengen
Wjj willen daarlaten de vraag of dat uit
zoeken van erwten niet op andere wyze kan
geschieden, want dat zou toch moeten gepaard
gaan met eene betere regeling van het loon-
Laat men daarmee echter nu reeds beginnen.
Dit moet in de allereerste plaats uitgaan
van de firma's die in dezen de macht in
handen hebben.
Als zy vooigaan, moeten de andere wel
volgen,
Uit de marktnoteeringen blykt dat in de
pryien voor erwten groote schommelingen
voorkomen, zelfs van guldens. Er kan dus
moeilijk volgehouden worden dat op den prijs
ruet enkele dubbeltjes kunnen worden gelegd
om den lezers een heter loon te bezorgen.
Met het oog op moeilijkheden, die nit de
concurrentie kunnen voortkomen, zouden wjj
willen vragenis het niet mogelyk dat die
groote firma's met de andere leveranciers van
erwten zich verstaan teneinde gemeenschap
pelijk tot een betere, uniforme loonregeling
te geraken?
in 180».
Een eeuw-herdenking
3 noon
J. H. D.
Het bombardement van
VliBsingen.
Om zich nu een goed begrip te vormen van
wat toon gebeurde is niet makkelyk, want
men moet zich dan voorstellen dat het kanaal
door Walcheren, en de havenwerken niet be
stonden. Eon sterke wal met bastions omsloot
de toen veel kleinere stad aan de landzjjdo.
In drie kolonnes rukten do Engolschen van
uit Middelburg naar VliBsingen op een over
Souburg, eon links over Rammokens en een
rechts die op de Nolle aanrukte. Al schermut
selend Trokken de Franschen terug, want aan
tegenhouden dier overmacht was geen denken.
Het was vechten achter heggen en boscbjes en
huizen. Maar iets anders dan dat de samen
trekking der Engolsche troepen er iets door
vertraagd werd, bereikte nier» er niet door.
De VlisBingers kregen echter by deze scher
mutselingen tevenB een voorproefje van wat
hun te wachten stond, want de Fransche be-
Het is daarom dat wjj op een en ander nog
eens de aandacht vestigen nu er van uit
Amsterdam gewezen is op een toestand, dien
wjj hier al jaren kennen en die onze stad en
onze provincie alles behalve eer aandoet
Uit Philippine ontvingen wjj, over een
oude, bekende kwestie de volgende jammer
klacht
Waren de verzendingon van mosselen aan
de haven alhier gedurende de maanden Mei
en Juni zeer druk, thans zyn deze aanmerke
lijk verminderd.
Algemeen hoort men dan ook de handelaats
klagen, en evenzeer de vrouwen, die de balen
moeten vullen en daardoor in dezen tyd van
hot jaar gowoonlgk een aardig stuivertje ver
dienen. Als een gevolg daarvan lyden ook de
neringdoenden. Dit alles komt, omdat er
tegenwoordig zooveel mossels aan de
Bouchautsche haven worden ge
lost. Die handel neemt daar jaar op jaar
toe, en 't is te begrjjpen dat voor Philippine
alzoo de toekomst zich donker laat aanzien.
Wat toch kan de reden zyn dat, ofschoon hot
gemeentebestuur alles in het werk heeft gesteld,
dien handel daar tegen te gaan, aangezien het
lossen van mosselen aan de Bouchautsche
baven is verboden, nog steeds dat lossen on
gestoord bljjft voortgaan?
Het is meer dan tyd dat de visschers van
Philippine zich doen gelden en nogmaals
pogingen aanwenden om verbetering in dien
toestand te verkrygen, vóór zy eenzelfde toe
komst tegemoet gaan als te Neuzen.JMen is reeds
aan het onderhandeion om een kanaal te
graven vannk do Bouohautaoho h«»Toxi iu< do
diepte voor de uitwatering van de /sairlla-slnis,
waar België dan ook eene algemeens losplaats
zal aanleggen.
En mocht dit gebeuren, dan zal het weldra
met den handel in onze gemeente gedaan zyn.
Na velerlei gewryf en geschryf zyn wjj in
de door het Handelsblad op het tapjjt gebrachte
kwestie-Sweerts-Kuyper zoo ver dat
wjj op eenigszins vasten bodem staan.
De heer E. C. baron Sweerts de LandaB Wy-
borgh, die burgemeester van 's Gravenbage is,
heeft thans in een vertrouwelijke correspondentie
met de Nieuwe Courant zijdelings toegegeven
dat by aan de partijkas der antirevolutionnaire
partjj een bjjdrage heeft geschonken. Hjj be
schouwt dit alB een persoonlijke daad, waarmee
het publiek niets te maken heelt. Volgens hem
heeft iedere ambtenaar, die zioh wegens zyn
ambt thans onthoudt en gedurende zyn
ambtsbekleeding steeds onthouden heeft van
publieke aansluiting by een kiesvereeniging,
in afwachting dat by dit na vrywording en
dan nng desgowenacht. zal doen, vryheid zyn
steun, ook financieelen, te sohenken aan de
party, waartoe hjj door de omstandigheden en
velhebber maakte van die schermutselingen
tevens gebruik om de boerderijen rondom de
stad, die den vjjand van dienst konden zyn,
in brand te steken. In het boekje van Van
Dykshoorn worden achterin ruim vjjttig
woningen en buitenhuizen en twee zaagmolens
opgesomd, welke op die wyze opzettelyk ver
nietigd werden.
De bezetting der stad was een mooi voor
beeld van de dooreenmenging van nationali
teiten in die Napoleonsdagen, want behalve
Franschen en Hollanders vond men een heel
regiment Pruisen en een korps leren, in
het geheel 5000 man onder bevel van generaal
Monnet. Schepen waren er niet meer. Die
hadden zich bjjtyds in Antwerpen gered.
Maar toen eenmaal het beleg begonnen was,
kwam er nog een versterking van ongeveer
2500 man van den overkant uit Breskens.
In wat nu Woatolyk Zeöuwsch Vlaanderen
heet, en toen het eiland Cadzand was bet
Zwin by Sluis was toen nog niet ingedykt
lag nl. een Fransch kampement. En du bad het
wol in de bedoeling van de Eugolsohen gelegen
om ook dat eiland te bezetten,ten men had er
ook transportschepen met 2000 man voor aan
gewezen, maar de sterke wind, en vooral het
feit dat men geen sloepen genoeg had om
meer dan 800 man in eens aan dien bewaakten
By het Engelsohe legei bevond zich
trouwonB een korps Duitsche vrijwilligere.
zyn levenservaring geleiduljjk gebracht ia. En
hjj meent dat dit niemand ter wereld aangaat
dan hem en hem alleen en derhalve publieke
bespreking daarvan uitgesloten is.
Dit zyn wjj met hem eens. Het feit zou
slechts gewogen kunnen hebben by de inder
tijd druk gevoerde bespreking tot welke party
hjj bohoort.
Daarover is men hat niet eens geworden.
Alleen hjj zelf en dr. Kuyper hadden in
dezen het volle licht kunnen ontsteken.
Een belangrijker kwestio en eigenlyk de
kwestie is nugal" de heer Sweorts een by
drage met het oog op een eventueele benoeming,
in dit geval tot Commissaris der Koningin in
Gelderland
En als wjj nu nagaan dat hjj zyne bydrage
schonk voor de Provinciale Staten verkiezingen
in 1907, dan is het moeiljjk aan te nemen dat
hjj in dat jaar reeds kon vermoeden het over
lijden van den heer Mollerus in 1909, die des
tijds deze hooge functie in Arnhem vervulde.
Tenzg men veronderstellen moet, wat men
tegenover den heer Sweerts niet mag doen,
dat hjj zyn bydrage schonk met de bijbedoe
ling om in 't vervolg een gunBt te zullen
ontvangen en dus niet uit sympathie voor de
partjj.
Wel is mogelyk dat hjj dr Kuyper van zyn
positieve beginselen op politiek gebied,
die voor het algemeen in een zeer vaag licht
waren gehuld, heelt willen doen blyken.
En wat nu de rol van dr Kuyper in dezen
betreft: waar de gewezen premier meer wist
dan 't algemeen, kannen wjj tooh moeiljjk het
recht hem ontzeggen vooc den heer Sweerts
sympathie te gevoelen en ;oor hem een goed
woord te spreken by een'gewichtige benoe
ming
Alleen is er grond voor de vraag of het
louter een kwestie van geld is om voor een
man van rechts te worden gehouden.
In denzelfden geest als wjj oordeelt ook het
N. v. d. D.
Men kan nu achter dit alles wel veel zoe
ken, veel vermoeden, maar om allerlei be
schuldigingen tegen beiden te uiten, daarvoor
zou men andere bewjjzen moeten hebben en
in de harten der beide heeren moeten kannen
lezen.
In dergeljjke zaken moet men uiterst voor
zichtig zyn een oordeel uit te spreken zonder
dat men vaste gronden daar voor heeft.
Dit geval staat, dunkt onB, niet op éénljjn
met de bekende Lehmann-geschiedenis.
Volgens het Nb'.d. v. Nederland heeft het
Handelsblad, dat meende dr Kuyper te zullen
treffen, zich laten gebruiken voor een perfide
spelletje, op touw gezet door personen die
baron Sweerts als toekomstig gouverneur-ge
neraal van lndië hebben willen onmogelijk
maken.
»Baron Sweerts is nl. zoo schryft het
wal te brengen, deed van dat plan afzien
wat aan de Engelschen later veel nadeel be
rokkend heeft.
Het eerste nadeel was het overzenden van
versterkingstroepen, want al lag de Engelsche
vloot op de reede, de schepen durfden wegens
de ondiepten de Schelde niet op, om dat
overvaren te verhinderen. Eerst toen eenige
oorlozsvaartuigenWalcheren waren rondgevaren
en van het Sloe Vlissingen naderden, kwam
er een eind aan, een geslaagd waagstuk van
een paar schippers daargelaten.
Inmiddels waren de Engelsche troepen aan
de landzjj van Vlissingen begonnen hun bat-
teryen op te richten. Men moet daarby wel
in aanmerking nemen, dat die bjj de toen
malige, vrjj geringe draagkracht der kanonnen
tot binnen duizend pas van den wal kwamen.
Vooral aan den Westkant langs de kust sohoven
de Engelsche linies dicht op, in weerwil van
eenige pogiDgen der verdedigers om dit te
beletten. Dat verweer gaf over het algemeen
niet veel, on de eenige groote uitval die
gedaan werd, (7 Augs), ook weer op den rechter
fiank der Engelschen had geen succes.
De bezetting kon ook niet veel doen om
het opwerpen der batteryen te verhinderen.
Van de wallen schoten ze met hun kanonnen
op de werkers, maar dat was niet afdoende.
Maar wel deden ze éen ding dat eerst lang
zamerhand uitwerking had zo staken don 10
Augustus den zeedjjk beoosten de stad door.
Nieuwsblad lid van den raad van lndië ge
weest. In die qualiteit heeft hy zich eens zeer
vrjjmoedig op ongunstige wyze uitgelaten over
wat bij eene déloyale handel wyze achtte van den
toonmaligen gouverneur-generaal. Dit heeft
deze, nog altjjd een machtig en invloedrjjk
man, hem nooit vergeven, en nu de kans be
staat, dat baron Sweerts in aanmerking kan
komen voor den post van gouverneur-generaal,
als opvolger van generaal Van HeutBz, worden
alle zeilen bjjgozet, om dat tegen te werken.
Dit is het «dessous" van de heele geschiedenis.
Als het Handelsblad dit geweten had, zou
het zich waarschynljjk tot deze manoeuvre
niet hebben geleend. En met ons zal het er
zich, naar wjj vertrouwen, over verheagen, dat
het opzetje, waartoe het zich heeft laten ge
bruiken, falikant zal uitkomen. De kansen
toch van baron Swoerta om tot den gewicb-
tigen post benoemd te worden, staan, als wy
good zyn ingelicht, op het oogenblik beter
dan ooit."
la De Nederlander komt als hoofdartikel een
ingezonden stuk voor, waarin de vrjjzinnig-
democratischecandidaat in het district Scho-
terland, mr. J. Limburg, warm aanbevolen
wórdt, o. a. eerstens omdat bet gaat tegen
een sociaal-democraat; in de^tweede plaats
om zyn standpunt ten opzichte van de Staats-
pensionneering en ten derde omdat de heer
Limburg is een eerste juridische kracht.
De redactie van genoemd blad teekent bjj
dat stuk de volgende merkwaardige regelen
aan
«Gaarne plaatsen wy dit stuk als hootd-
artikel, omdat wy met de strekking ervan
Omhaal oan -* --- -r -1
meene politiek betreft. Welke scherpzinnige
redenen en welke schrandere tactische over
wegingen ook mogen worden aangeroerd om
ons te overtuigen, dat het van christelijk
Btandpunt geoorloofd is de verkiezing der
aoc.-dem. te bevorderen; wjj laten ons daar
door niet van de wjjs brengen. Onwaar is de
bewering, dat de soc.-demooratie de conse
quente ontwikkeling is van het liberalisme,
althans dat zy niets anders is dan dat. Doch
al ware dat anders, dan nog zouden wy die
consequentie niet behooren in de band te
werken, 't Ia dezelfde font, die ook vroeger
begaan is, toen men, omdat de conservatieven
(van ouden datum) volgens mr Groen van
Prinsterer, en terecht, niet principieel van de
liberalen verschilden, aan dezen boven genen
de voorkeur gaf!"
Wy hebben wel gedacht dat er een tegen
spraak zou volgen.
De heer Days deelt mede dat omtrent het
stellen van vragen in de Tweede Kamer in
verband met de bekende kwestie dr Kuyper-
Lehmann door de sociaal-democratische Kamer-
club nog niets definitief bepaald is.
Het Volk noemt het bericht een komkommer.
Men was er veel eerder mee begonnen, maar
waarom het werk vertraagd werd, konden we
niet vinden. In ieder geval begon het toen
weldra in de Engelsshe linies treurig gesteld
te worden. De sloten zwollen, en weldra
liepen de soldaten tot de knieën in modder
en water. Maar voor het beletten van den
batterjj-bouw was het te laat; hoewel het
overbrengen van de zware kanonnen van uit
Yeere dagen werk koBtte, waren de batteryen
toon reeds klaar.
In het gehool stonden er 32 kanonnen, 20
mortieren en 4 houwitsers in stelling, voor
namelijk ten Noorden der stad, ongerekend de
vuurpjjl-batterjjen, die brand moesten stichten.
Met al die voorbereidingen was het 12
Augustus geworden. En toen waren ook een
tiental Engelsche fregatten dank zy de naar
het Oosten opgeloopen wind van het Sloe
voor de stad gevaren, wel is waar hevig be
schoten van den Cadzandschen oever en door de
VlisBingsche kustbatterjjen, maar do kanonnen
bleken niet ver genoeg te dragen.
Die 12de Augustus, een Zaterdag, was een
dag van^bange spanning voor Je Vlissingers.
Op allerlei wyze had men zich voorbereid op
wat komen zou. Alle mannen die wapens
konden dragen, zoowel vreemden als burgers,
waren georganiseerd tot een burgerwacht, en
bovendien was een reeds bestaande compagnie
«Fompers" of brandweermannen aanzienlijk
Benoemingen enz.
Bjj kon. besluit
is benoemd tot adjunct-inspecteur der invoer
rechten en accjjnzen te Amsterdam A, J.
Logons, waarnemend adjunct-inspecteur dier
middelen aldaar
is in zyn rang overgeplaatst by het 4 de reg.
veld-art. de luit-kolonel H. Kemper, van den
staf der artillerie, oersto-officier bg de Kon.
Militaire Academie, uit welke betrekking hg
in verband daarmede eervol wordt onthoven
en is in zyn plaats benoemd, en in verband
daarmede overgeplaatst bg den staf der art.,
de majoor A. J. do Booy, van het 4de reg.
veld-art.
De Minister van Oorlog brengt bg deze ter
kennis van belanghebbenden, dat bg voor
degenen, die hem in zgne betrokking wenachen
te spreken, audiëntie zal geven eiken Donder
dag, des namiddags te half twee uur, in het
gebouw van het Departement van Oorlog.
KORTE MbDEDEELINtiEDI
TEReADERINGEN.
Te Katwyk aan Zee ie Donderdag de 23e
algemeene vergadering van de Vereeniging tot
bevordering der Nederlan'hche Visscherij gehouden.
Blgkens het uitgebracht jaarverslag bedroeg
het aantal afdeel ïngen 10 behalve de Vereen,
tot bevordering der Zeeuwsche Oestercultuur. Het
getal leden nam met 2 toe en bedraagt thans
564.
De rekening over het dienstjaar 1908 werd
goedgekeurd in ontvangst op f 901.50 en in
uitgaaf op f 911.78. De begrooting over het
dienstjaar 1909 werd vastgesteld in ontvang
en uitgaaf op f 1457.
Op de Woensdag te Utrecht door de
Nederlandsche Organistenvoreeniging gehouden
twintieste iaarvergadering bleek de gestadige
toeneming van net getarieuen <?u ueoswun.
Do aftredende bestuursleden, de heeren Jos.
A. Verhojjen, voorzitter, en J. van Dissel,
muziekcommissaris, werden herkozen en in
plaats van wjjlen den heer J. C. Braspenning
werd de heer J. C. Dudok te Amsterdam als
bestuurslid gekozen. Het legaat, groot f2500,
door den heer Braspenning der Yereeniging
vermaakt, werd op voorstel van het bestuur
tot een afzonderlijk «Braspenning-Fonds" be
stemd, om van de rente daarvan de onkosten
te dekken van eventueele examens, door de
Vereeniging af te nemeri, en een commissie
van drie bestuurs- en twee gewone leden be
noemd tot regeling van dit fonds.
De algemeene vergadering in 1910 zal te
Amsterdam worden gehouden en dan tevens
het 20jarig bestaan der Vereeniging eenigszins
feesteljjk herdacht worden.
Aan alle aanvragen om ondersteuning kon
worden voldaan.
Het kapitaal der Vereeniging bedraagt thans
f 20.820.57'/,.
De jaarljjkscbe subsidie aan het maandblad
Het Orgel werd wederom toegestaan.
Oost-Indië
Aan generaal Van Daalen is 30 Mei op
eenvoudige wyze, in tegenwoordigheid van
familieleden en enkele goede bekenden, de
eeredegen overhandigd die de Europeescbe
versterkt.
De Engelsche officier-briefscbryver vertelt
dat de Engelsche bevelhebber het aanbod deed
de vrouwen en kinderen uit de stad te laten
trekken, wat door generaal Monnet zou zyn
afgewezen met de hooghartige verklaring dat
by ten volle in Btaat was zelt de vrouwen en
kinderen te beschermen. Maar we hebben dat
bericht niet bevestigd gevonden, en Van Dyke-
boorn, melding makend van een dergeljjk ge
rucht, zegt na nauwkeurig onderzoek niet te
gelooven dat zoodanig voorstel is gedaan.
Zoo brak de Zondag aan. leder oogenblik
verwachtte men het schieten. Maar het was
half twee vóór het begon. En toen moet het
geweest zjjn of de wereld verging. AI die
kanonnen van de landzjj, en minstens even
veel van de zeezyde donderden hun schoten op
de ongelukkige stad, beantwoord door de ka
nonnen op de wallen. En tegeljjkertjjd stegen
eerst van de schepen, later ook van de land-
batterjjen, vuurpjjlen op waarvan de eerste al
dadeljjk brand stichtte. De vlammen konden
bjj tjjds gobluacht worden, maar spoedig was
overal hulp noodig.
Do duizenden kogels en bommen sloegen de
muren stukhet neervallen der schoorsteenen
deed de daken instorten, en als dan in die
half geopende huizen vuurpylen neerdaalden,
ontstond dadeljjk brand. De brandweerman
nen renden met bun spuiten van bet eene
punt naar het andere, en werkelyk Blaagden ze
