UIDDEL6URGSGHG COURANT. ff*. 133 132* Jaariui. 1909. Vrijdag 11 Juni. Middelburg 10 Jnni. Herman Snijders 3it Stadln ïroïincie. ;,iv: D#ï« ciirul varschijNt d a g e 1 ij k met uitzondering van Zen- en Feestdagen. ■Pry's p«r kwartaal, zoowel voor lliddelbmrg ala voor alia plaatsen in Nederiaad Jraneo pp. f 3. Afeonderlijke anniaaers kosten «ent. A «TvVrTenTT n bij abonnement op voordeehgo voorwaarden. Frsspestassen daarvan zjjn aan hat bnreaa te hekomen Advartantiaa voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vdérddnaar aan hst hureaa hezorgd zgn. AdrertentiënSO «ant per regel. By abonnement voel lager. Geboorte*, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer 30 cent. Reclames 40 sent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen. Tat de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Njj verheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeem Adverteutle-Bnreaa A. BB LA NAR Au., NA. Voorburgwal 260, Amsterdam. I courant behoort een bijvoegsel. tk. 3e reg. uih 7l/t n- 1 Schut- Muziek - ■tuin 7l/» u. :k. Se reg. Tl, Sdhut- t. Muziek' tuin T1/, u. mg Qinne- |.*<>or. Schut' Vergeet morgen (V f ij d n g) vooral niet ter stembus te gaan. Van acht uren 's morgens tot vijf uren 's namiddags staan de stembussen gereed om onze biljetten in ontvangst te nemon. Men doe liefst zoo vroeg mogelijk zijn plicht. Er kon allicht verhindering komen. Wie in Zeoland onze beginselen is toe gedaan, vuile zjjn biljet in met een der volgende namen, al naar gelang van zijn district District Middelburg. Herman Snyders. District Goes. Kr. H. Goeman Borgesins. District Zierikzee. Hr. R. J. H. Patljn. District Honteniase. Jhr. R. R- L. de Huralt. en District Oostburg. G A. Vorsterman van Oycn. Met recht kon Woensdagavond op de, door de Vrijzinnig Democratische Kiuverteniging alhier uitgeschreven vergadering de voorzitter, de heer L. A. E. van der Log, zjjn voldoening uit- apreken over de groote opkomst van de be langstellenden. De zaal van 't SckullarihoJ was neer vol. Met een woord van erkentelijkheid heette de voorzitter den spreker van den avond, mr J. Limburg uit Den Haag, welkom, die het vorsteljjk 's Gravenhage heeft verlaten om in het nederige maar klassieke, historische Middelburg de beginselen der Vrjjzinnig Demo craten uiteen te zetten. De heer Limburg begon zjjn rede met, in aansluiting van deze woorden, er aan te herin neren dat Middelburg oen histo-ischo beteekenis heeft ook in politiek opzicht. In de laatste jaren is dit district wel in de Tweede Kamer vertegenwoordigd geweest door een lid van de -reohterzjjde, maar in vroeger jaren was het de linkerzjjde die hier de meerderheid had, en die eerst don heer Tak van Poortvliet, later den heer Bateux naar de Kamer zond. Bjj •preker stond hst vast dat Middelburg weer kan behooren tot de linkerzjjde wanneer iedere vrjjzinnige zgn plicht doet. Die triomf, om do .liberale vlag weer over Walcheren te doen waaien, ia do zwaarste inspanning waard, en daarom had spreker niet geaarzeld over te •komen ter aanbeveling van den candidatuur van den heer Herman Sngders, niet slechts om den persoon van den heer Sngders, maar omdat hg weet dat de vrjjzinnige beginselen .door hem worden beleden De heer Limbnrg herinnerde daarna aan de verkiezing van 1905, toen de strjjd ging vóór of tegen de antithese, en toen de krachtige inspanning ten slotte beloond werd door oen gelukkigen afloop voor links. Men had toen ook gewanhoopt aan den uitslag -, ook toen hadden Bta.atemr.nneu van gezag gedacht dat men hoogstens do meerderheid der rechterzijde son kunnen verminderen maar zjj hadden niet durven droomen dat men een meerderheid zon behalen. En toch hebben do partjjon der linker zjjde toen het Knyperbewind weggedreven, en vervangen door een Ministerie van Vrijzinnigen. Spreker bracht dit in herinnering omdat velen ook htt weer zullen zeggen »We willen wel ons best doen, maar zullen we overwinnen?" Als men die vraag doet, ia men al op den ver keerden weg Men late den moed niet zakken. Dan is ook in dit district de zegen te be vechten. De strjjd gaat ook nn weer om de anti these en daarom zou spreker daar een oo; blik bjj stil staan. Aan do linkerzjjde is in alle partgen het hierover eens: dat de kerk niet magheerschen over den staat. Men huldigt daar het beginsel van de vrjje kerk in den vrjjen staat, welk beginsel zicb stelt tegenover dat van hen die den staat willen gebruiken voor korkeljjke doeleinden. Toen na de overwinning van 1905 het Ministerie-De Meester aan het bewind kwam, arm men, naar ae beweringen van de rechter zijde, hebben mogen verwachten, dat toen de minderheden zonden worden onderdrnkt. Maar wat gebeurde Het bleef op antithese-gebied bladstil. De rechterzjjde kon geen enkol heilig goed aantoonen dat door dit ministerie van vrijzin nigen werd bedreigd. Spreker wees hierop om t# bewjjzen dat het de reehtorzjjde is, die voortdurend de antithese op den voorgrond brengt e» de linkerzjjde noodzaakt zich daar tegen to Terweren. Van rechts wordt er in dat opzicht een stelselmatige verwarring gekweekt. Men vraagt daar of de godsdienst dan geen invloed heeft op den staat en op de politiek. Maar daar gaat het niet om. De algemeene beginselen van zedeljjkheid en recht, die nog onder zjjn dan het christendom, maar vooral door bet Chris tendom over Earopa werden verbreid, worden gehuldigd door iedere politieke partjj. Maar wat de vrjjzinDigen ontkennen, dat is dat het aanhangen van een bepaald kerkelgk dogma, hetzjj orthodox-proteBtantsch of katholiek, op zichzelf een goede richtsnoer zou zgn voor de staatkunde. Het gaat niet aan om de Neder landers te verdoelen in twee groepen, links zjj die niet gelooven als de kerkelgken en rechts zg die het wel doen. Er zgn tal van orthodox geloovige mannen, die even wars zjjn van vermenging van politiek en godsdienst als de vrijzinnigen, bjj v dr Bronsveld, of de jonge schrgver van Christelgke huize Van der Laar die in de Klaroen achrjjft. De door de rechter zijde gestelde antithese houdt hot stellen van een veel betere antithese, die van don vooruit gang en het behoud, tegen, en kan geen richt- ir zgn voor staatsbeleid omdat zg niet leidt tot eenheid van optreden in do politiek. In vogelvlucht ging de heer Limbnrg daarna geschiedenis van ons land na sedert het attreden van het ministerie-Kuyper. Hjj deed daarby uitkomen dat het ministerie-De Meester, hetwelk lang niet alljjd den stenn had van spreker on zgn geestverwanten, toch dank heeft verdiend voor de goede hervormingen, die het heeft getracht te volbrengen. Het-heeft allereerst de grondweta-horziening aan de orde gesteld, en dat het niet gelakt is die tot een goed einde te brengen, is te wjjten de rechterzjjde die onverhoeds samenliep om de begrooting van oorlog van minister Van Rappard te doen vallen, en daardoor de vooruitstrevende maatregelen van de baan te schuiven. De rechterzjjde wilde hier niet aan omdat daardoor haar onderlinge verdeeldheid zon bljjken. In de tweede plaats heeft het Ministerie- De Meester de wet op het arbeidscontract doen aannemen, ten opzichte waarvan de Sociaal-Democraten nog steeds een houding aannemen die niet te begxjjpen is en ook door den toekomstigen geschiedschrijver nooit te be- grjjpen zal zgn. Zg hebben het doen voorko men of deze wet den toestand van den arbei der achteruit heeft doen gaan. Nu is er geen ernstig staatsman die van deze wet een plot selinge oplossing van de sociale kwestie ver- waoht; maar zjj brengt groote verbeteringen, door tal van misbruiken te verbieden die vroeger waren veroorloofd, en spreker tartte een ieder om uit de wet een bepaling te noe men waardoor de toestand van den arbeider nu nadeeliger is dan die vroeger was. Een derde punt van het hervormingaprogratn van bet ministerie-De meester was de poging van minister Staal om een begin te maken met de bezuiniging op de militaire uitgaven. Voor de Vrjjzinnig Democraten was hjj nog lang niet ver genoeg gegaan, maar zoodra hjj de hand uitstrekte naar militaire hervormingen vond hjj de geheole reohterzjjde als een blok tegen zich. En over die kwestie is het mi nisterie dan ook gestruikeld. Toon daarua het ministerie-Heemskerk op- ttad, deed zich dat oorspronkeljjk voor als •gematigd onverschillig". Wel werd gezegd dut het volgens do beginselen der rechterzjjde bewind zon voeren, maar van de antithese was geen sprake, en do leider dei vrjjo liberalen bon het ministerie goedkeurend op de schouders kloppen. Maar de Antirevolutionnairen en de Standaard mokten, en dr Kuyper aarzelde onder deze omstandigheden een Kamerzetel te aanvaarden. Totdat de bekende memorie van antwoord verscheen, die waarin de anti these weer werd opgehaald, met het gevolg dat dr Kuyper in zgn schrijven aan de kiezers van Ommen dat nog eons oaderljjnde. Dr Kuyper noemt de antithese het echte cement der coalitie. Atsof niet slechts eenheid over de groote politieke vraagstukken dat cement geeft. Op tal van ponten zgn dan ook de rechterpartjjen verdeeld. Ten eerste inzake het verzekeringsvraagstnk. Als do godsdienstige overtuiging werkeljjk de richtsnoer aangeeft in de politiek, hoe komt het dan dat dr Kuyper vroeger niets van dwangverzekering wilde weten en nu ervoor is, terwjjl prof. Eabins don verzekeringsdwang schuwt Hoe komt het dat dr Kuyper nog geen tien jaar geleden zich zoo scherp kon uitlaten over een samenkoppeling der anti-revolutionnairen met Rome, terwjjl h": nn gezamenljjk met de katholieken optreedt Hoe is het te rjjmen met de bewering dat de antithese het eemont der rechter partgen is, dat dr Kuyper in 1894 schouder aan Behouder Btond met Tak van Poortvliet en minachtend sprak over de man nen met twee namen g geen wetsontwerp heeft de antithese- politiek zoo Bterk gespraken als onlangs bjj de behandeling van dat op het middelbaar onderwgs-wet. De linkerzjjde, die zicb heeft neergelegd bjj het geven van snbsidies aan de bjjeondere scholen, en ook geld wilde geven aan hetbjjzondere middelbare onderwgs, vroeg, als er ergens geen neutrale middelbare school is, en wel een bjjzondere, om deze dan te ver plichten ook de kinderen van andersdenkenden aan te nemen. Het daartoe voorgesteld amen dement-De Geer werd aangenomen, maar de halve rechterzjjde, en bjina de heele anti- revolntionnoire partjj stemde tegen. En toen gevraagd werd om dien kinderen dan vrijstel ling te geven van het kerkelgk onderwgs, werd dit voorstel eenstemmig door de rech- erzjjde verworpen. Dat toen ook enkele vrij zinnigen gemeend hebben tegen dit voorstel moeten stemmen, werd door spreker diep betreurd. De rechterzgde is een conservatief blok. Dat is bewezen bjj het debat over den tien- urigenarbeidsdag, bjj dat over de werkloosheid over welk vraagBtuk minister Heemskerk zoo luebtig heen huppelde, bjj de bespreking van de motie over staatsexploitatie van spoor wegen, en het sterkste van allen bjj die inzake de kieBrecbthervorming, die door Minister Heemskerk niet urgent werd genoemd. Dit laatste punt bracht den heer Limburg tot bot programma, da. de Liberale Unie en do Prgzwntg Democratische party verbindt, en dat grondwetsherziening voorschrjjft om tot alge meen kiesrecht te komen. De poging om dat doel te bereiken door een blanco artikel, waarmee de Sociaal Democraten in weerwil van hun vroeger smalen zich ook vereenigden, is mislukt, en men wil thans trachten het algemeen kiesrecht direct in de Grondwet te krjjgen. Daartegenover Btaat de rechterzgde met een oarricatnnr van een kiesrecht, nl. het gezins hoofden-kiesrecht, een uitvindsel van drKuyper, waarvoor de katholieken vroeger niets voelden, maar dat ze nn schoorvoetend aanvaard hebben terwille van de coalitie; dat door dr Fabins een hutspot-kiesrecht is genoemd, en waarvan de bovengenoemde Van der Laar schreef dat het den eersten den besten slampamper die er maar op Iob trouwt, wel kiezer maakt, ter wjjl het den werkman die nit voorzichtigheid met trouwen nog wat wacht, dat recht niet geeft. In als men dan terwille van de katholieke geeateljjken en vandeongetronwde ontwikkelden, die men er door zon uitsluiten, nog een aanvulIiDgsbepaling maakt, dan is het beter dat men dat hniBmanskiesrecht maar laat varen om het te vervangen door algemeen kiesrecht. In verband hiermee wees de spreker van het standpuni der Vrjje Liberalen die de be staande Kieswet niet meer verdedigen, maar als voorwaarde voor kiearechtuitbreiding stellen den eisch dat aan de Eerste Kamer het recht van amendement worde gegeven. En dat willen de Vrjjzinnig-Democraten zeker niet. Men heeft in de laatste jaren algeno g ondervonden van de Eerste Kamer om haar niet nog madhtiger te wenschen dan zjj nn al ia. Dat de Vrjje Liberalen in dit district met een eigen candidaat komen, achtte spreker een gelukkig verachjjusel, daar dun een verrassing als die voor vier jaar zal worden voorkomen, n.l- dat door hot wegbljjven van oen groot aantal kiezers van links de candidaat der rechterzgde dadeljjk gekozen wordt. Maar wat hg niet kon goedkenren was de wjjze waarop zg op hun strooibiljetten de beginselen der Vrjjzinnig-Democraten voorstellen. Opeen daarvan leest men o. a •Maar, eilieve, moot dan, omdat de bestaande kieBwet voor verbetering vatbaar is, eene wet in het leveD geroepen worden, waardoor de Regeering in honden gebracht kan worden van de massa, waarvan de leiderB oponljjk verkondigen, dat zjj die macht wenschen te gebruiken tot bevrediging van de eischen het verlangen uitsluitend van 6 n e klasse De niet handige schrgver van deze tirade preekt hier, misschien onbewust, den klasson- strjjd, en komt terecht bjj de Sociaal Democraten, Een tweede punt van het programma van de Liberale Unie en de Vrgzinnig-Democraten is de ouderdomsverzekering. Drieërlei Btandpunt kan men in dat opzicht innemen. Men kan, zooals de Vrjje Liberalen willen, een vrijwil lige verzekering wenschen, met toeslag van den Staat, zooal» in België geschiedt. Maar daar is het stolsel mialmkt, en zou men nn, terwjjl de tjjd njjpt, het hier willen invoeren Ten tweede kan men vragen een sociale ver zekering, en ten derde een staatspension- neoring. Tusschen deze twee bestaat behalve, bet technisch verasbil, eigenlgk alleen dit onderscheid, dat de voorstanders van staatspen- sionneering een pensioen willen toekennen zonder bgdrage van den persoon zelf. De Vrgzinnig Democraten zgn voor het stelsel van verzekering. Zjj wjjzen erop dat men met ouderdomsverzorging nog niet ia, dat men ook zal moeten voorzien in verzekering tegen invaliditeit, tegen ziekte en voor pen- sionneering van weduwen en weezen, welke voorzieningen niemand wonscht in te voeren in een anderen vorm dan door verzekering. Maar bovendien moet men, als men door den staat een pensioen wil laten geven zonder bg drage, ook vooraf weten waar men het daar voor benoodigde geld vandaan moet halen. Een invoering van het Engelsche stelsel van f 3 persoon 's weeks aan 65-jarigen, die min der dan f 6 inkomen hebben, zon volgens een berekening van mr Trenb 40 millioen koB'en en voor 70-jarigen 23 millioen. Wel maakt de Liberale Unie een andere berekening waarbjj ze voor 70-jarigen komt tot een bedrag van 12 k 13 millioen, die ze meent wel te kunnen vinden, maar men bedenke wel dat het Engelsche stelsel alle bedeelden uitsluit die het 't meest noodig hebben, en dat men dan nog niets heeft voor de bovengenoemde andere ver zekeringen. Do Sociaal Democraten maken zich er ge makkei jjk af door den eisoh te stellen van staats pensioen zonder eigen bgdrage; zg schuiven steeds iedere verantwoordelijkheid van het staatsbewind van zich af, maar wanneer een van hen achter de ministertafel komt, geraakt hjj dadeljjk in strjjd met zgn partjjgenooten, zee- als in Frankrjjk met bekwame mannen als Millerand en Briand gebleken is. og even stipte spreker aan dat er geen Vrgzinnig Democraat is die niet onderschrijft dat zg. die de premie niet kunnen betalen, moeten worden vrggestelden voorts ook dat geen enkel vrjjzinnige de benoodigde gelden wil halen uit beschermende rechten, zooal» dr Kuyper wil. Een enkele opmerking besprak de heer Limbnrg nog nit het strooibiljet no. 2 voor candidatnnr-De Casembroot. Daar staat te lezen dat door het streven der Vrjjzinnig Democraten de maatschappg ten slotte ver deeld zal zgn in drie groepen „Tot de eerste groep behooren zg, die hard werken en het geld verdienen, dat door de tweede groep, de ambtenaren, geheel levende op de kosten van den eersten groep, wordt verdeeld over den derden groep, zjj die liever weinig of niets werken". Spreker raadde den schrgver van dit zinnetje aan om het niet te laten zien aan den heer Tydeman, daar hij dan kans zou heb ben op een oorveeg. De heer Limbnrg eindigde, zooals hjj begon met een herinnering aan den historischen plicht der vrjjzinnigen m dit district om links te stemmen. Tak van Poortvliet, die hier in 1870 gekozen is, heeft ook zitting gehad in het Ministerie-Kappejjne, dat grondwetsherziening voor kiesrechtnitbreiding voorstelde, en dat het eerst de denkbeelden verkondigde die de grondslag van do Vrgzinnig Democratische beginselen zgn. Van de Vrjje Liberalen, die toen den heer Tak van Poortvliet gekozen heb ben, want het kiesrecht wsb destgds zeer be perkt, is toen niemand opgekomen tegen die verklaringen. Laten nu de nazaten van die kiezers zorgen dat thans de candidaat dor vijjzinnigen zoo al niet direct gekozen wordt, dan toch in her stemming komt. Luid applaus volgde op deze rede. Voor het debat meldde zich aan de heer L de Jong uit Leeuwarden, die zei als Sociaal- Democraat niet veel tjjd voor het debat noodig te hebben, daar zgn partjj niet bjjzonder aangevallen in de rede van den spreker. Van rechts had hier iemand moeten optreden in debat. Hjj verdedigde tegenover de door den heer Limburg gemaakte opmerking de houding van de Sociaal-Democraten ten opzichte van het blanco artikel. Zg willen directe actie voor algemeen kiesrecht. Maar toen ze dat niet konden krjjgen, hebben ze zich vereenigd met hetgeen ze krjjgen konden, al gaf dit h. 1. ook niet veel. Ten opziohte van do verbeteringen, die door het arbeidscontract zouden zgn gebracht, wees debater op de ontevredenheid welke bjj de invoering daarvan onder de arbeiders in tal van plaatsen is gewekt. Door aanhalingen van verschillende stem mingen in de Tweede Kamer wees hjj er op, dat de Vrjjzinnig-Democraten herhaaldelijk verdeeld zjjn, zoodat hun stemmen ten slotte geen invloed hebben, daar ze tegen elkaar opwegen. Een dergeljjke partjj verdient niet het vertrouwen der kiezers. In het bjjzonder verweet hg aan hen,dat zg door hun stemming bjj de begrooting-Van Rappard niet trouw waren gebleven aan hun belofte van militaire be zuiniging. Voorts kwam bjj op tegen do wjjze waarop bjj het werkloosheid-debat door mr. Treub nadeel ïb gedaan aan de motie van mr. Troelstra, en vroeg bjj, naar aanleiding van het verwjjt dat do Sociaal-Democraten geen verantwoordelijk heidsgevoel toonen bjj hun eisch van Btaats- penatoneering, of ook de Liberale Unie, die hetzelfde vraagt, geen verantwoordelijkheids gevoel toont. De heer Limburg zei den debater op even gemoedeljjken toon te zullen antwoorden als waarop hg hem bestreden had. Hg herhaalde dat het spectakel, door do Sociaal-Democraten tegen het Arbeiderscontract gemaakt, een iont is. De toestand van den ar beider is door geen enkel artikel verergerd, terwjjl de economische macht van den patroon gebreideld is, zooals spreker door ecnige voor beelden aantoonde. Dat er bjj de invoering stakingen zgn ontstaan, moet niet geweten worden aan de wet, maar aan de arbeidsvoor waarden, die in eens alle herzien moesten worden en daardoor annleiding gaven tot een zuiver economiechen strjjd. Ten opzichte van de kwestie van hot blanco artikel bracht hjj in herinnering hoe vier jaar geleden de Vrgzinnig-Democraten zich daarbjj neerlegden, omdat toen de Liberale Unie nog niet verder wilden gaandus juist dezelfde redeneering volgden als nn do Sociaal-Demo craten. Wat de verschillende stemmingen der Vrg zinnig Democraten in de Tweede Kamer aan belangt, vertelde hg omtrent de begrooting- Van Rappard de bekende geschiedenis over don on verwachten aanval van rechts, die tjjdena de stemming eerst aan het lioht kwam en toen de Vrjjzinnig Demoeraten voor de keuze stelde óf het ministerie te zien vallen, óf door die, ook door hen afgekeurde begrooting het aaubljjven van het ministerie De Meester te koopen. In ieder geval zjjn de Sociaal-Demo craten de laAtsten die daarover een verwjjt mogen maken daar zjj in den nacht van Staal hun stem lieten afhangen van de houding van anderen. Hn overigens zei de heer Lim bnrg, naar aanleiding van de aangehaalde Btemmingen, dat de Vrjjzinnig Democraten geen marionetten zjjn. Spreker kwam op tegen de voorstelling dat mr Trenb afbrenk zou hebben gedaan aan de motie-Troelstra inzake de werkloosheid. Hjj heeft daar tegen een andere motie gesteld, die practischer was, en hetzelfde beoogde. Maar wel ia bjj opgekomen tegen de bewering van Troelstra dat die werkloosheid louter een versehjjnsel was van de kapitalistische maatschappg. Met een woord van dank aan sproker en debater, en met opwekking om de candidatnur van den heer te steunen, sloot de voorzitter te ruim elf nar de vergadering. ffWEEDË KAMER» De Kamer is thans samengesteld uit Rechts: 16 Antirevolntionnairen, 25 Ka tholieken en 8 ChristeljjE Historischen. Links: 23 Unie-liberalen, 10 Vrjj-liberalen, 11 Vrgzinnig emocraten en 7 Sociaal Demo craten. De verhouding is dnB 51 links en 49 rechts. Wjj meen en goed te doen met de aan dacht van Middelburg's ingezetenen te veBtigen op de volgende bepalingen, welke den 19 Mei jl. door den raad in de politie verordening zjjn gebracht a. het afscheuren, bevuilen en onleesbaar maken van bekendmakingen op de plakborden der gemeente is straibaar b. het rjjden met rgwielen overdo klinker paden, de z.g. »padjes" of »kleine steentjes" en over de verhoogde bestrating van de markt is verboden hieronder zgn ook begrepen de verhoogde trottoirs als b.v. aan de Loskade c. het rjjden op de bolwerken en de wan delwegen bjj het Molenwater, das ook op het wegje van de Bree naar het Molenwater langs de Ambachtsschool, is verboden d. het loopen op het gras in de plantsoenen en op do bolwerken is verboden; e. het zich, op een rjjwiel zittend, laten

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1909 | | pagina 1