132* Jaargang.
1909.
Donderdag
10 Juni.
Middelburg 9 Juui.
Sprokkelingen.
ia Stad en frovineie.
■Uil
H\*134
middelblin<ïsche courant.
Deze «omrant verschijnt i a g e 1 ij k b, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen ia Nederland braneo pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten S seat.
Advertentiën bp abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zgn aan bot bareaa te bekomen
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags v r i n nar
aan hot Imreau bezorgd z)jn.
Advertentiën10 eont per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer
20 sent, Reclames 40 cent per rogel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig ait Zeeland, betreffende
■andel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen AdTertentie-Bnrenn A. DE LA
MAK Ae., N.Z. Voorburgwal 260, Amsferdnm.
Bij deze courant behoort een bijvoegsel.
Nog slechts één dag scheidt ons van den
gewiohtigen elfden Juni.
Zjjn de onzen bereid hun plicht te doen?
Wg hopen het.
Zg laten zich door niets daarvan afhouden.
Alleen overmacht, zeer ernstige ziekte bv.,
dringen hen tot thuis bljjven.
Maar andersmoge het oude heilige vuur
ait vroegere dagen hun jjver, waarop onze
kiezers met rocht trots vraren en die nooit
zioh bjj hen verloochende, prikkelen en hen
weer bezielen en aanzetten om naar de
stembns te gaandesnoods per rjjtuig.
Get komt er ditmaal evenzeer op aan als
bjj de stemming in 1905.
iKomter een meerderheid rechts
dan stevsnen w| met of zonder dr
Koyper als kapitein met volle
zeilen in een Kuype r-k oer s".
Die waarschuwing liet prof. Drucker te
Groningen hooren.
Dat men daaraan gedachtig zjj
In ons vorig nommer protesteerden wjj tegen
den toon en den inhoud dar circulaires, welke
uitgaan van het comité der Vrjje liberalen in
het district Middelburg.
Thans ligt voor ons het derde blaadje, van
dia zjj de verspreid.
Dit geeft ons aanleiding tot een enkele op
merking.
Tot heden was men daar zeer ongelukkig
met het voeren van een prineipieelen strjjd
men toonde daarbjj niet op de hoogte te zgn
van de beginselen der Vrjjzinnig Demoeraten.
Thans traoht men de kiezers, die steeds den
heer Herman Sngders trouw bljjven, af-
kaerig te maken van dezen uitmuntenden
eandidaateen man die jaren lang door woord
en daad gejjverd heeft voor de Yrjjzinnige
ideën in ons district, wat men toch zeker niet
van den eandidaat der Trjje liberalen kan
zeggen.
Meer dan deze is de heer Sngders door zgn
jjveren voor het algemeen belang en zgn
meeleven op de hoogte van de toestanden in
ons district en daarbuiten.
Geen enkel kiezer heeft tegenover den heer
Herman Sngders een belofte afgelegd,
«ooals in dat biljet beweerd wordt, en
bet is een lakenswaardige beschuldiging
tegenover hem alsof hg ooit zulke beloften
zon hebben gevraagd of aangenomen.
Maar het overgroote deel dat hem stemt kent
zgn jjver, zgn toewjjding voor de goede zaak;
bewondert zgn onverpoosd arbeiden, en z|n
strjjd voor zjjn beginselen, tegen de coalitie.
Men weet wat men aan hem heeft.
Wie hem ditmaal niet zullen stemmen, dat
zgn zjj die, meer conservatief dan liberaal,
eigenljjk tbuis behooren bjj rechts.
Daarom te meer reden voor allen, die den
heer Herman Sngders gaarne gekozen
zien, die hem en vooral zjjn beginselen
user hart en ziel zgn toegedaan, om nu Trjj-
dag alle krachten in te spannen teneinde hem
ep zgn minst in herstemming te brengen.
Onze Candidate» in Zeeland zjjn do
ieeren
District Middelbarg.
Herman Snyders.
District Goes.
Mr. H. Goeman Bergenia».
District Zieriksee.
Mr. R. J. H. Patijn.
District Hontenisse.
Jkr. R. B. li. de Haralt.
en
Dietriet Oostbarg.
A. Yorstermaa tb» Ojem.
Wjj hebben de gromden ontveawd waarop
wjj hen aanbevelenwjj bebben erop gewezen
dat men in hen nitstekende vertegenwoordigen
naar de Tweede Kamers zal bebben.
Daarbjj nog iets te veegen, achten wjj over
bodig.
De Yereeniging Het Vrije Ruilverkeer'b\jjft
met jjver voortgaan vlugschriften in het lioht
te geven, die ook hun invloed kunnen doen
gelden bjj de stemmingen voor de Tweede
Kamer.
Het nn pat verschenen heeft tot titelV r jj-
handel en bescherming, een reeds
meermalen, maar nu op nieuw behandeld on
derwerp. Daaybjj is thans m hoofdzaak ge
volgd oene redeveering, door den heer A.
Plate te Rotterdam gehouden.
Slechts het slot halen wjj hier aan, en men
neme van dit waarschuwend woord van een
handelsman als de heer Plate vooral kennis.
Het zegt ons wel wat wjj herbaaldeljjk
hebben kunnen vernemen, maar dat kan niet
genoeg worden herhaald
»Wat mg steeds een reden tot verbazing was
is de voorliefde van de rechterzjjde voor be
schermende rechten. Ik zal de laatste zgn
om te ontkennen dat aan die zjjde steeds de
ernstige wil is om tot zedeljjke verheffing van
het volk mede te werken, al verschil ik dik-
wjjls in het oordeel over de middelen, daartoe
aanbevolen. Het beste wat men ooit van
beschermende rechten zal kannen zeggen
is, dat zjj zuiver stoffelgke belangen raken.
Het is de leer »het hemd is nader dan de
rok" en de vurigste tariefhervormer zal nooit
kannen beweren, dat in zgn stelsel ook maar
schgn of schaduw is om te herinneren aan
zedeljjke politiek.
Ik zou hot als een misdaad beschouwen in
dien ik voedsel gaf aan de gedachte, dat zjj
die ter goeder trouw zioh opmaken voor be
scherming togen vrjje ruilverkeer, minder hoog
■taan of minder bezield zjjn met den ernstigen
wensoh tot verheffing van het volk mede te
werken. Maar wel spreek ik mjjne verwonde-
dering nit, dat zjj niet inzien dat onder hen,
die toejuichen en hen die later volgen, zoo
vele zjjn waarmede zjj geen gemeene zaak
kunnen en willen maken, omdat onder den
achjjn algemeene belangen te dienen, bjjzondere
belangen bepleit worden-
Laat mjj het open uitspreken Bescherming
leidt tot zedenbederf der natie, tot corruptie
der machthebbenden. Of wjj het oog richten
op Duitschland, op Fraakrjjk of op de Ver-
eenigde Staten, altjjd nemen wjj hetzelfde ver
schijnsel waar. Hier brutaler, daar meer be
dekt, hier openlgk optredende, daar intrigee
rend in het kabinet van den Minister, van
den ambtenaar of van den volksvertegenwoor
diger, altjjd geschiedt het ter behartiging van
bjjzondere belangen ten nadeele der alge
meene belangen. Aan de grooten en machti
gen, aan de invloedrijken door geld of ge
boorte, is de overwinning, en in trusts en
cartels met al den Amerikaansshe aankleve
van dien of in de onbeschaamdheid der Prui
sische agrariërs weerspiegelt zich het peil,
waartoe de natie gaat vervallen. Nog eens, ik
begrjjp de mannen der reohterzjjde niet, die
daartoe medewerken.
Men make zich geen illusie dat bjj oub de
boons der bescherming anders gevoed zou wor
den dan elderB. Zeker, onze zeden zjjn strenger,
wjj sjjn ontvankelijker veor de publieke opinie,
voor goed- of afkeuring op zodelgk gebied*
Maar dat ook bjj ons, indien er van protectie
sprake is, de grooten en machtigen gemakke-
ljjker gehoor vinden dan de kleineren, daar
van kennen toch ook wjj voorbeelden.
Wjj hebben ons goed bevonden bjj bet
stelsel van vrjj ruilverkeer, wensehelgk voor
een klein land met beperkt afzetgebied.
Houden wjj de vlag van vrjjen handel hoog
in het belang der stoffeljjke welvaart, maar
niet minder ter voorkoming van zedeljjken
achteruitgang."
Bjj hot uitbrengen van sjjne stem op Vrjjdag
neme elk kiezer dit waarschuwend woord ter
harte.
De antirevolutionnaire bladen zgn weer druk
m de weer om de kiezers te vangen met de
verlokkende verzekeringen omtrent de voer-
deelen en zegeningen van bescherming, vooral
van een verbooging van het tarief van invoer
rechten.
Wjj zullen Yrjjdagavond denjuitslag der ver
kiezingen voor de Tweede Kamer in de ver
schillende districten van «ns land, naar gelang
de opgaven daarvan bjj oi' s inkomen, aan ons
bureau in de St Pieterstraat en in de Kegel
baan der sociëteit De Vergenoeging op de
Groote Markt bekend maken.
In verband met dit laatste is een voortdu
rende telephonische verbinding met dat lokaal
noodzakelijk. Daarom verzoeken wjj beleefd
dien avond per stadstelefoon geen aansluiting
met ons bureau te vragen, aangezien dat
storend werken zou op een snelle bekendmaking.
Bovendien hebben wjj bjj do dan heerschende
drukte geen gelegenheid om vragen te beant
woorden of inlichtingen te geven.
Do stemming voor loden van den raad te
Middelburg is door Burg. en Weth. be
paald op Dinsdag 13 Juli, en eene oventusele
herstemming op Yrjjdag 28 Juli d. a. v.
Zooals bekend, heeft de verkiezing Dinsdag
29 Juni plaats.
Aan den sergeant J. Hoekstra van het
2e bataljon 3e regt inf. te Middelburg
is met ingang van 1 Juni jl. op zgn verzoek
ontslag uit den militairen dienst verleend
onder toekenning van pensioen.
Door de kiesvereeniging Algemeen belang
te Oost- en Wes t-S onbnrg zgn Dinsdag
avond eandidaat gesteld voor den gemeenteraad
de heeren P. Cevaal, aftredend lid, en in plaats
van den heer M. Gemier, die niet meer in
aanmerking wenscht te komen, de heer A.
Pieterse te West Souburg.
In do Dinsdag to G r o e d e gehouden
raadszitting werden aangeboden het gemeente
verslag over 1908, oen stembureau benoemd
voor de eerstvolgende verkiezingen en de
werkzaamheden van de ambtenaren van den
burgerlgken stand geregeld.
Een belangrjjk besluit werd genomen om
trent de vuilnisbelt die reeds meermalen een
onderwerp van disouBsie in den raad heeft uit
gemaakt. Met intrekking van het besluit, in
1908 genomen om het vuilnisplein te ommuren
en een nieuwe poort aan to brengen, werd nu
op voorstel van Burg. en Weth. besloten het
plein aan den openbaren dienst te onttrekken,
en tgdeljjk voor tuingrond te verhuren, en
voorloopig voor bergplaats van vuilnis aan
gewezen een terrein aan den Noordweg, onge
veer 10 minnten gaans buiten de kom der
gemeente.
Dit besluit werd genomen met 6 tegen 1
stem, die van het lid Iz. RiBseeuw, en zal.
merkt onze borichtgever op, voorzeker door
de aangrenzende bewoners van het tegenwoor
dige «pesthol" met vreugde worden vernomen.
YrUzinnlg-Democraat en
Chnstelük-Historisch.
In het Café Centraal te Kondekerke
sprak Dinsdagavond de heer Herman Sngders
over de vraag waar bet 11 Juni a.s. om gaat.
Na eene korte inleiding door den keer L. A
E. ven der Ley van Middelburg, ving de heer
Sngders aan met af te keuren als men dit
jaar den strjjd met lauwheid zou voeren.
Ook au staat er veel op het spel, hetgeen
breedvoerig door spreker werd uiteen gezet.
Yooral keurde de heer Snjjders het at, dat men
het doet voorkomen alsof de antithese van
vrjjzinnige zjjde is gesteldhjj toonde aan dat
in de jongste doputatenrede dr Kuyper haar
weer gasteld heeft.
Dat het tusschen de drie partgen der coalitie
niet altjjd zoo rustig is alB men wel zou den
ken, werd door Bpreker aangetoond.
Thans echter doet men wederom pogingen
alles op zgn mooist to doen voorkomen.
Het onzuivere van do politieke verhoudingen
als men de antithese in stand hondt, werd
door don heer Snjjdors aangetoond en hier
tegenover gesteld de Bbrjjd tusschen democratie
en conservatisme.
In verband mot eon derde, vanwege de z.g.
vrjje liberalen verspreid propaganda-biljet,aeido
snreker dat in al de jaren, die hjj in dit
district vooraan staat in don politieken strjjd
nog nooit door antirevolutionnairen zgn be
ginselen en zgn standpunt zoo verdacht zgn
gemaakt als in dit blaadje.
Wat spreker onder democratie verstaat,
maakte hjj den aanwezigen dnideljjk, alsook
hetgeen de staat door zgn wetten tot steun
en aanvulling van het particulier initiatief be
hoort te doen.
Na eenige «ogenblikken pauze werd op dienB
verzoek thans aan den heer L. Hjjmana, predi
kant bjj do Nod. herv. kerk, gelegenheid ge
geven om met don spreker van gedachten te
wisselen.
De heer Bjjmana begon zjjn aangenaam en
kalm debat met mede te doelen, dat bjj bjj
geen der politieke partgen is aangesloton en
dat hg dikwgls moeite heeft om te besluiten
op wien hjj stemmen zal.
Hjj keurt het prikkelend optreden van dr.
Kuyper sterk af, maar gelooft toch ook dat
er een antithese is er zgn ook op Koudekerke
geloovigen en ongeloovigon, dit laatste be-
schonwt bjj echter geenszins als een scheld
woord. Debater hooft onder de laatste categorie
vele goede vrienden gehad.
De heer Hjjmans toendo zioh een groot voor
stander der bjjzondere Bchool maar betreurde
den Behoolstrgd. Hjj meent, dat de sociaal
democratische onderwjjzers niet in staat zgn
om de kinderen op te voeden in alle christe
lijke en maatschappelijke deugden.
Yolledigo neutraliteit acht hjj onmogeljjk
en hg meent dat, waar do christelgke ouders
toch ook belasting betalen, zjj even goed
recht bobben op geld uit de staatsruif voor
onderwjjs voor hunne kinderen in hun geest.
Gaarne erkent debater, dat er veel ib, door
de regeering ter hand genomen, dat niets met
de christelijke beginselen te maken heeft.
Op religeuse en ethische gronden meent
spreker zich niet bjj den heer Sngders te
kunnen aansluiten ofschoon hjj dien persoonlgk
zeer hoog acht en gaarne erkent dezen avond
veel van dezen te hebben gehoord, waarmede
hjj kan instemmen.
De heer Sngders zoide, dat, als men altjjd
zoo aangenaam en gemoedelijk met elkander
debateerde als ditmaal, men spoedig veel ver
schil van meening uit den weg zou kunnen
ruimen- De Sociaal Democraten behooren niet
tot de linkerzjjde en willen daartoe ook niet
gerekend wordenzjj staan geheel op zich
zelf. Ook spreker erkent dat er geloovigen en
ongeloovigon zjjn maar die behoeven op staat
kundig gebied niet gescheiden te zjjn.
Er zgn genoeg zaken van practischen aard,
die gezamenljjk kunnen worden behartigd.
Zelfs op onderwjj«gebied zgn neutrale saken,
zooals bljjkt uit de onderlinge besprokingen
over de paedagogiek.
Na een warme verdediging van het open
baar onderwjjs, meende de heer Sngders het
door da. Hjjmans aangevoerde te kunnen laten
ruBten en zette hg zjjn eigenlgke rede voort
met een beschouwing over de kiesrechtkwestie,
zooals hjj die de laatste dagen reeds meer
malen hield. Aan het slot van zgn herbaaldeljjk
doer applaus onderbroken voordraokt. riep hjj
de aanwezigen op om te stemmen, zooal niet
als Yigzinnig-Democraten, dan tooh als demo
cratische vrjjzinnigen.
De heer Van der Ley bracht dank aan den
■preker en den debater voor hot gesprokene en
aan de ongeveer 70 aanwezigen voor de ge
schonken aandacht.
De Zeeuwsche Landbonw-Haat-
schappij te Krniningen
8, 9 en 10 Juli.
Van onzen eigen verslaggever.)
(Voor het begin zie men het
bjjvoegsel.)
Kruiningen, Woensdag ochtend.
Heden was het de dag der
Algemeene vergadering.
Deze werd gehouden in bet Wapen van Zeeland
ving te 10 uur aan en was goed bezocht.
Onder de aanwezigen waren leden van het
gemeentebestuur van Kruiningen.
Na de aanwezigen wolkom te hebben ge-
heeten, zeide de voorzittor, de heer mr Moolen-
burgh, ongeveer het volgende
Alvorens verder te gaan, wensch ik van deze
plaats dankbaar te herdenken do groote ge
beurtenis die in odb vorsteljjk Huis heeft plaats
gevonden. Wjj verheugen odb in het geluk dat
onze Beschermvrouwe en haar Koninkljjken
Gemaal is ton deel gevallen, ik spreek den
wensch uit dat onze Prinses Juliana moge op
groeien tot vreugde haror ouders en tot hail
van ons vaderland.
Er zgn diverse autoriteiten genoodigd tot
bjjwoning dezer vergadering en zjj berichtten
zeer gaarne tegenwoordig te zullen zgn. De
Commissaris der Koningin is echter verhinderd
wegens een uitnoodiging om Donderdag bjj
H. M. de Koningin te komen middagmalen;
evenzoo is de directeur-generaal van landbouw
plotseling verhinderd.
De Commissaris der Koningin, nog slechts
enkele jaren hier werkzaam, heeft van den
beginne af warm gevoeld voor den landbouw
en gaf ook nu bljjk van zjjne belangstelling
door het schenken van een verguld ailvaren
medaille.
De directeur-generaal was meermalen op de
vergaderingen aanwezig en door zjjn toezeg
ging om te komen, is de Maatschappij zeer
erkenteljjk, omdat zjj er in ziet een bowjje van
waardeoring in haar Btreven van de zjjde der
regeering.
Burgemeester en Wethouders van Krniningen
zjjn zoo welwillend geweest de uitneodiging
voor deze vergadering aan te nemen en tegen
woordig te zjjnwjj danken hen voor die be
langstelling.
Het zal u vreemd zgn het dageljjksch be
stuur anders te zien samengesteld dan de
laatste jaren het geval is geweoBt. Mr Hen-
nequin, sedert 1891 vice-voorzitter der Maat
schappij en sedert 1892 algemeene voorzitter,
heeft wegens gezondheidsredenen zich gonood-
zoakt gezien die betrokking neder te leggen
met innig leedwezen word dat bericht verno
men, emdat mr Hennequin in zich vereenigt
de eigenschappen van een uitstekend voorzittor;
doorkneed in alles wat den landbouw in Zee
land betreft, was hjj bezield met de beste
gevoelens voor die groote bron van welvaart
in onze provincie, met warme belangstelling
stond hg de belangen voor, niet alleen op de
vergaderingen van het Hoofdbeslnur en op
die der leden der Maatschappij, doch in de
vergaderzulen van Rjjk en Provinoie Met
welk een tact en kunde wist hg uwe bijeen
komsten te leiden en ze aangenaam te maken.
Door gezondheidsredenen gedwongen, moest hjj
de betrekking nederleggen die hem lief was
zjjne belangstelling in alles was den landbouw
betreft is evenwel daarom niet verflauwd, ge
tuige de jaarljjbsche bjjdrage van f 100, door
hem toegezegd voor de boekenverzamelingen
der oud-leerlingen van landbouwcursussen.
üw Hoofdbestuur bood mr Hennequin het
eerelidmaatschap aan der Maatsohappjj, het
welk door dezen gaarne is aangenomenwjj
honden ons overtuigd dat deze mededeeling door
u met ingenomenheid wordt begroet, en dat ge
met ons mr Hennequin zooveel mogsljjk her
stel van gezondheid toewenicht bjj de meer
dere rust die nu genomen kan worden al wat
Hennequin deed gedurende zgn leiding der
zaken zal in dankbare herinnering bjj de leden
big ven.
Nog moet ik melding maken van da
ernstige ongesteldheid van onzen algemeen
geachten vice-voorzitter, den heer Wagtho
moge hg spoedig herstellen en hg zjj zgn
plaats wederom kannen innemen; de waar
nemend vice-voorzitier, de heer Dominicus,
wil niets liever dan spoedig zgn plaats afstaan
aan den heer Waghto.
Het zjj mg vergund de hoop uit te spreken,
dat de andere leden van het dageljjksch bestuur,
de heeren Van Weel en Yorsterman van Ogen,
jaren zullen kunnen en willen bljjven in
hunne tegenwoordige functie.
In de vorige Hoofdbestuvrsvergadering viel
my de eer te beurt tot voorzitter uwer Mant-
■cbappjj gekozen te worden, eene onderschei
ding, door mg niet onderschat, die groote
plichten medebrengt; ik wil trachton zo te
vervullen en roep bjj die taak de hulp in van
mgne medeleden van het dagelgksch bestuur,
van de leden van het Hoofdbestuur, vau de
besturen der afdeelingen, van de leden der Maat-
ichappjj eu van do heeren die aan het hoofd
zgn geplaatst van diverse inrichtingen, betrek
king hebbend op den landbouw in den uit
gebreid sten zin.
Uw afgetreden voorzitter roemde in zgn
afscheid op de uitmuntende verstandhouding
die steeds bestond; ik wil mgn best doen dien
geest te behouden en ben overtuigd dat geljjke
gevoelens u bezielen.
Wat de zaken zelf betreft, zou ik willon op
merken dat in de laatste jaron een ontzaglgke
vooruitgang is waar te nemen in allesjwat den
landbouw betreft; een zegen is het dat we
gekregen hebben een Departement van Land
bouw, 't welk rechtstreeks de zaken ter hand
neemt «n van waar groote steun alom wordt
verleendik moge wgzen op de talrjjke subsidies
voor keuringen en cursussen, op de bjjdrage
voor de zaken van den zuivel, op het Rgks-
landbouwproefstation, op de winterscholen enz-
enz., daarbg komtBogde steun van de provincie'
de landbouwers kunnen daardoor bereiken wat
met eigen krachten niet te bereiken zoude zgn.
zg kunnen proflteeren van die hulp en van die
gegeven wenken, terwgl hunne kinderen
wetensohappelgk kunnen worden opgeleid voor
hun toekomstig vak; daardoor, en door zich
aaneen te slniten tot leden eener Maatachappg
zien za goede resultaten, wordt energie opge
wekt en brengen zg, bg eigen vooruitgang,
iats by tot da algemeene welvaart der natie,
Laten zg op dien weg voortgaan, het be-
stnur zal hunne pogingen steunendoe een
ieder zgn best in eigen omgeving leden te
winnen voor onze Moatschappghoe meer
leden toetreden, hoe krachtiger de maatschappij
wordt. Eendracht maakt macht, dat zjj zool
De toespraak werd meermalen door applaue
onderbroken.
