HIDDELBURGSCHE COURANT. 132* Jaargang. Zaterdag 5 Juni. Kt Stad en Provincie. H*. 130 1909. Deze rcuraat vsrschijat dagelijks, net uitzondering ran Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal, zoowel Toor Middelburg al» roor alle plaatsen ia Nederlaad traneo pp. f 2. Atzondrrlijke nummers kosten i «ent. Advertentiön bp abonnement op voordeeligo voorwaarden. Prospectussen daarvan spa aaa b«t bareaa te bekomen Advsrtentiëa voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór i i n aar aaa hat bnreaa bezorgd zjjn. Adverteutaën20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.60elke regel meer 20 cent. Reclames 40 aent per regel. Groot® letters naar de plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeoland, betreffende flandel, Nijverheid on Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DB LA MAB Aa., N.Z. Voorburgwal 206, Amsterdam. Middelburg 4 Juni. Strijd voor beginselen. Met een korte schets van dien strijd vangen wij een drietal opstellen aan tot voorlichting en opwekking vaa de kiezers met het oog op de stemming die "Vrijdag 11 Juni hen wacht. "Wij geven hun de verzekering dat wij hen niet zullen vermoeien met langdurige betoogen, die hun zeker allerminst welge vallig kunnen zijn. Dit das ter hunner geruststelling. Er is in de laatste jaren reeds zooveel hun onder de oogen gekomen over de hoofdpunten, waarvoor nu gestreden moet worden, over de politieke bewegiDg in den lande, over den plicht die op hen rust, dat wij, hun tan believe, ons zeker wel gerustelijk mogen beperken. En waar elke partij voor zich zelve kan pleiten, meenen wij ons eenvoudig te kun nen bepalen tot eene herinnering aan het geen de Vrijzinnig Democratische als eiseh tegenover hare candidatee, als wensch van hare aanhangers doet gelden. Daarop te wijzen wenschen wij in de eerste plaats, om vervolgens een opstel te wijden aan onze candidaten en in de derde plaats te betoogen dat de strijd ook en niet het minst moet gaan tegen de coalitie. v Zij die het verst van ons afstaan zijn wel de bondgenootonde antirevolutien- nairen, de christelijk historisohen en de Boomsoh katholieken. Waar de linksche partgen, de Unie- liberalen, het Algemeen Jsiederlandsch Werk liedenverbond en de sociaal demoeraten sedert jaren met ons strijden voor grond wetsherziening om te komen tot een lang gewenschte kiesreohtuitbreiding, zijn de reohtsche partijen, met uitzondering van eenige democratische elementen sterker dan menigeen allicht denkt hoe langer zoo meer teruggegaan om eiken vooruit gang op dit punt te beletten. „Eenmaal zoo is dezer dagen in een schrijven uit Den Haag in de Zutph. Crt zoo terecht herinnerd eenmaal werd door dr Kuyper de kerngezonde actie voor algemeen kiesrecht gesteund. Wij zijn thans 16 jaren verder, de tijd van Tak wordt ons alleen herinnerd door het bostaan van Van Heuten's wanstaltige kieswet, het alge meen stemrecht ligt voor het grijpen zoo allen, die zich reeds voor de urgentie van de oplossing der electorale quaestie aitspra- ken, te zamen optrokken, althans te zamen slag leverden maar ter wille der antithese wordt door dr Kuyper het huis- manskiesrecht aanbevolen het is een klank niemand kan zeggen wat er onder ver staan wordthet dekt allerminst de begin selen waarop het gegrondvest heet te zijn wat wij er van gewaar worden en dat is weinig bewijst hoe kinderachtig en onlogisch de lijnen ervan getrokken worden, maar het is uitnemend geschikt om de over het kiesreehtvraagstuk totaal verdeelde reohterzijde bijeen te honden, en dat is het eenige waarnaar de eertijds democratische coalitie-dictator vraagt." Zoo miskent men zijn verleden, zoo werkt men ter wille van partijbelang en van een monster-coalitie tegen wat men eenmaal ter wille van ons volk nuttig en noodig achtte. Bij de Vrijzinnig-Democratische partg blijven algemeen kiesrecht en grondwets- herziening, die hiervoor en voor vrouwen kiesrecht een waarborg zal opleveren, op den voorgrond Btaan. Wie daarvoor sympathie gevoelt, sluiten zich bij hen aan en kunnen onmogelijk het tegenwoordig Ministerie steunen, omdat daarvan geen voldoening van dien wensoh te wachten is. Het heeft zich homogeeu verklaard met de coalitie en een grond wetsherziening onder zijne leiding kan niet gelukken. In de tweede plaats wil onze partg aan sturen op een wettelijk geregelden tien uren-dag ook voor den landarbeiderop uitbreiding van de verplichte sociale ver zekering van staatswegevoldoend levens onderhond voor ouden van dagen zonder heffing van bijdrage van inkomens beneden een wetteljjk to bepalen bestaansminimum; op verbetering van bet algemeene volks onderwijs met handhaving van de neutrali teit der openbare schoolen op uitbreiding van do vakopleiding. Op deze hoofdpunten vestigen wij de bijzondere aandaoht der kiezers. Niet te verwezenlijken wenschen wil onze partij hun niet voorspiegeleneen ouderdomsverzorging aeht zij dringend noodig maar daarnaast is ook, en eveneens dringend, behoefte aan verzekering tegen de gevolgen van invaliditeit en ziekte. "Wie alleen over ouderdomsverzorging of Staatspensioen voor onden van dsgen of over wat dan ook van dien aard Bpreekt, misleidt, willens of onwillens, de kiezers. De geheele sociale verzekering, hiervoren genoemd, is noodig, daarbij nog inbegrepen de uitbreiding der ongevallen-verzekering tot landbouw en zeevisscherij. Voor dat geheele stelsel dient men ta ijveren, zij 't dan ook dat de oudjes het eerst en het snelst moeten geholpen worden. "Wieaan die sooiale verzekering, in haar geheel genomen, kan bijdragen, zal het moeten doenanders komt er niets van Maar de Vrijzinnig Demooraton stellen uitdrukkelijk op den voorgrond dat zij, van wier inkomsten geen bijdrage kan worden gemist, daarvan dienen te worden vrij gesteld, Wie dit verzwijgt of anders voorstelt, handelt onoprecht. Deze eischen zijn van dringenden aard en dienen daarom als leuze te gelden voor den aanstaanden strijd. Op het programma vaa urgentie van]den Vrijzinnig Democratiseren Bond en het Algemeen Nederlandsch Werkliedenverbond komen nog de volgende punten voor Staatsexploitatie van spoorwegen. Een volksleger en inkrimping van militaire uitgaven, welke het nu bestaande stelsel vastleggen. Stoffelijke en geestelijke ontwikkeling der iulandsohe bevolking in de koloniën, met uitbreiding van het aandeel der ontwikkelde inlanders in het bestuur. Belasting naar draagkraoht. Wettelijke regeling van den reohtBtoe- stand van alle personen in dienst van rij k, provincie ea gemeente. Deze wensohen staan thans niet in de allereerste plaats op den voorgrond, maar blijven toch ook hoofdbeginselen van onB partij-pogram. Om ook dit alles eenmaal te verwezen lijken, maar vooral om de zoo noodige grondwetsherziening te verkrijgen en sooiale verzekering in den een of anderen vorm, is het dringend noodig dat alle voorstanders daarvan als één man tegen het huidige kabinet optreden. Benoemingen enz. Bg kon. besluit: ia aan H. M. adjudant in buitengewonen dienst den luitenant-generaal, commandant van het leger en chef van hot departement van oorlog in Ned.-Indië M. B. Boat van Tonnin gen, op verzoek, eervol ontslag uit 's lands dienst verleend, met behoud van aanspraak op pensioen en onder dankbetuigiag is benoemd tot ridder in de orde van den Neder landschtn Leeuw, de generaal-majoor der inf. van het Ned.-lndische leger B. T. Ch. F. Schmidt is benoemd tot luit.-goneroal, commandant van het leger en chef van het Dep. van Oorlog in Nod.-IndiS de generaal-majoor P. C. van der Willigen van dat leger en bevorderd totluit.- generaal, de generaal-majoor der art. van dat leger G. 0. E. van Dnalen. •■WEEDS KAMER. Kroondomein. In het verslag omtrent den toestand van het kroondomein in 1908 wordt o.a. vermeld dat gedurende het verslagjaar de kistdammen op de zeedgkon ran den Noorddfjk- en Wilhelmus - polder werden opgeruimd, en dat het proiel dier dgksn werd verhoogd en verswaard. Alle dgkeu van het calamitenre waterschap Walzoor- den zgn thans tot de hoogte van 4 M. boven hoogwater gebracht, zoodat naar alle waar schijnlijkheid het gevaar voor overstrooming door hoogwater is weggenomen. Pe zeewering van den Kruispolder bevindt zich thans in uitstekenden toestand. Van de gelegenheid tot vrijwillige opheffing der tiendplichtigheid, ingevolge art. 83 der Tiendwet 1907, werd vooral in de provincie Zeeland ruim gebruik gemaakt. Op zeer weinig na zgn alle tiendrechten, rustende op tot het kroondomein behoorende goederen, afgekocht. Voor de Btemming op Vrijdag 11 Juni bevelen wij bij de kiezers in de verschil lende Zeenwsche districten de volgende hoeren ten dringendste aan Distriot Middelburg. Herman Snodere. Distriet Goes. Mr. H. Goeman Borgesius. District Zierikzee. Mr. B. J. H. Patljm. District Hontenisse. Jhr. B. B. li. de Maralt. en Distriot Oostbnrg. G. A. Torsterman van Oyen. Ook in het district Breda is de heer Herman SngderB te Middelburg van vrij zinnig democratische sjjde candidnat gesteld voor de Tweedo Kamer. De le-luitenant G. H. O. W. van der Nagel, van het 2e bataljon 3e regiment infanterie te Middelburg, gedetacheerd aan de Hoogere Krijgsschool te 's Grar nhage, sal na afloop dier detacheering 1 September a. s. werkzaam worden gesteld ten bureelo van den Intendant in de Stelling van Amsterdam. Dinsdag herdacht H. de Kok den dag waarop hg vóór 25 jaren in dienst trad van de firma wed. J. H. C. Kakebeeke Gz. a 1 h i e r. Woensdag werd hg met dit jubilégelnk ge- wenscht en ontving hjj zoowel van den chet der fabriek als van het hoofd der firma een tastbaar bljjk van waardeering zjjner diensten. Heden ochtend kreeg, bg het lossen van balken uit een aan de Loskade alhier lig- gond houtschip, een der werklieden, J. H., een der balken tegen het been, waardoor dat brak. De man. die gehuwd is en kinderen heeft, is in het Verpleeghuis opgenomea, Van de Maansverduistering die heden nacht plaats had, is alhier weinig of niets te zien geweest, gevolg van de bewolkte lucht. Voor een even goed bezette zaal als Woensdagavond de heer De Muralt, trad Don derdagavond de heer mr G. W. Sannes, can- didaat der S. D. A. P. in het district Mid delburg, in het SchuttershoJ alhier op voor het districtscomité dier partg. Do voorzitter daarvan, J. Onderdgk, leidde den spreker met een kort woord in en deelde tevens mee dat van de tot debat uitgenoo- digde tegencandidatem do heeren Blum en Snjjders berioht hadden gezonden verhinderd te zgn aan die nitnoodiging gevolg te geven omdat zjj zelren elders moesten optreden, ter- wjjl de heer De CaBembroot meldde dat hg samenkomsten van tegenstanders niet bij woonde. De heer Sannes begon zgn voordracht met een aanhaling uit de N. R. Crt. over de weinige belangstelling die er op dit oogonbhk heerscht, zgn» inziens een gevolg van.het ontbreken van een groot leidend beginsel. Hg wees er verder op dat er in de jaren 1848 tot ongeveer 1860 door de vrijzinnigen heel wat goeds tot stand is gebrachteen historisch feit waaraan met erkentelijkheid dient te worden herinnerd. Maar na dien valt er volgens spreker niet voel meer te vermelden waarop sjj zich be roemen kannen. Hg wees er tevens op dat naar mate het kapitalisme in kracht en macht toenam, in de laatste jaren vooral, een zelfbewuste arbeiders klasse zich ontwikkelde en haar invloed deed gelden. Zoo ontstond de strjjd tuBgchen kapitaal en arbeid. En tevens constateerde spreker dat de con centratie van de bedrjjven in Duitschland met cgfers is bevestigd. Tot het eigenljjk doel van zgn beschouwing komende, leverde mr Sannes een voortdurende critiek op de toestanden in ons land, op de houding der politieke partgen en op de beide ministeries die in de laatste vier jaren aan het bewind zgn geweest. Hg sprak daarbg zgne afkeuring uit over de financieele plannen van bet ministerie-De Meester, over bet geldverslindende militairisme, over de houding der Vrgzinnig-damooraten bg de behandeling der begrooting van den Mi nister Yan Rappard, over het ongehoorde inzake den Batópolder toen aan Engelscbe kapitalisten, die oigenlgk den spoordgk hadden moeten herstellen, nog geld in den schoot werd geworpen. De wet op het Arbeidscontract moest het evenzeer ontgeldenzjj gaf, volgens spreker, niet wat de arbeiders eigenljjk verlangden maar wel waren daardoor bg bet teekenen van contracten scherpe verhoudingen ontstaan tus- schen werkgevers en arbeiders, die later baren invloed zullen doen gelden. Het Ministerie HeemskerkTalma, conser vatief en reactionnair als het is, werd nog scherper aangevallen. Den premier werd zjjn harteloosheid ver weten bg gelegenheid der interpellatie-Troel- stra over de werkloosheid, terwjj! ook de hou ding daarbg van al de anderen, partgen door mr Sannes werd afgekeurd, evenals die bg de behandeling van de motie-Schaper over den tienuren dag. Ten slotte verklaarde spreker dat zooals het nu gaat, het niet langer kanen noemde hg, na de pauze, als middelen tot verbetering: algemeen kiesrecht, staatspensioneering en tienuren dag. Yan de geboden gelegenheid om met den heer Sannes van gedachten te wisselen werd geen gebruik gemaakt. Donderdagavond wsren te Aagtekerke in het vcormalig schoolgebouw ongeveer een zestig personen tegenwoordig bjj de lezing, die daar door den heer Herman Snjjder» van Mid delburg werd gehouden. Na een kort openingswoord van den leider der vergadering, den heer H. L. Gerth van Wjjk, ving de heer Snjjders zgn rede aan. Hg begon met den burgemeester en het dageljjksch bestunr dank te zeggen voor het besobikbaar stollen van het lokaal. Vervolgens wees hg er op hoe in 1907 bjj de Prov. Statenverkiezing gezegd is, eveneens ran anti-revolutionnaire zjjde, o. a. door den heer De Wilde te Aagtekerke, dat de strjjd gevoerd werd onder de leus: revolutie en evangelie, geloof en ongeloof. Ook nu weer is die antithese-leus op den voorgrond gesteld, wat aangetoond werd o. a. door aanhalingen uit de deputatenrede van dr. A. Kuyper, dit jaar gehouden. Spreker keurde deze wgze van strjjdvoeren af, daar de godsdienst naar beneden wordt gebaald, wanneer zjj wordt gebruikt als ver- kiezingswapen. Verder besprak de heer Snjjders de wjjze waarop het ministerie De Meester door de rechtsche partgen is bestredenhoe het door de rechtsche partgen gewipt werd, o.a. omdat be doeld ministerie was gekomen met een voorstel tot grondwetsherziening waardoor mede het kiesrecht beter en afdoende geregeld sou kun nen worden. Om te voorkomen, dat de verdeeldheid van genoemde partgen ten opsichte van het kies recht duideljjk in de volksvertegenwoordiging aan 't licht zou komen, naar aanleiding van zulk een voorstel, moest het Ministerie-De Meester weg. Ook stond spreker stil bg de plannen van genoemd ministerie, ten opzichte van de be lasting hervorming, invoering van 10 opcenten op debedrgfs- en vermogensbelasting, welke belasting toen door de rechtsche partgen fel bestreden is en nu door Minister Kolkman weder in de Troonrede is aangekondigd. De heer Snijders behandelde vervolgens nog eenige punten van de rechtsche verkiezings- programma'p, o.a. bescherming van de nationale njjverheid, waarbjj hjj in 't licht stelde dat do landbouw van die protectie zeer veel nadeel zou ondervinden, en in 't kort het onderwijs vraagstuk. Uitvoerig wjjdde hjj uit over het algemeen kiesrecht en de sociale wetgeving, en wekte ten slotte de aanwezigen op bjj de stembus in elk geval vrjjzmnig en democratisch toBtemmen. In de Donderdag te R 111 a n d-B a t h gehouden raadsvergadering werd, in plaats van wglen öen heer Jac. Dronkors, tot lid van de commissie tot wering van schoolverzuim te Bath met nlgemeone stemmen benoemd de heer Jacob Dansen Pz. Behalve deze benoeming, had ook nog de beëedigmg plaats van den hoer W. Griep tot secretaris en ontvanger dier gemeente. Een gebrekkig inwoner van Stoppel dijk, wien een kind werd geboren op den geboortedag van PrinseB Juliana, heeft van H. M, de Koningin f 25 ontvangen. Donderdag is bjj de werkzaamheden aan den djjk van don Margaretha^older de 17jange werkman F. Stoffijn van Neuzen, onder een kipwagen terecht gekomen, waardoor zgne bcenen zeer ernstig werden verwond. Hjj is per rjjtuig naar het ziekenhuis te Neuzen overgebracht. Bjj de candidaatBtelling te Oostburg op Dinsdag jl. werd door den kapelaan even voor vieren nog eene ljjst ingeleverd tot can- didaatstelling van den heer mr. P. Dieleman! Bjj onderzoek bleek daarop eene handtee- kening voor te komen van iemand, die geen kiezer was, zoodat de ljjst maar 39 namen bevatte, wat één te weinig was. De candidaten- ljjst werd natuurljjk geweigerd. In die gemeente deed zich Donderdag het eigenaardige geval voor dat eene moeder het kind, waarvan ze op 23 Mei j. 1. beviel, zonder dat dit iemand bekend wsb, zelve bg den bargerljjken stead kwam aangeven. Proces verbaal werd opgemaakt. RECHTSZAKEN. Arrondissement»-Rechtbank te Middelburg. Voor bovengenoemde rechtbank had zich heden te verantwoorden A. C. v. d. S., oud 19 jaar, geboren te Biervliet, veldarbeider, wonende onder IJ z e n d jj k e, thans alhier in hechtenis, ter zake dat hg lo. in den voormiddag van 10 April 1909, onder Uzendjjke van een aan den Liniedjjk staanden Canadaboom oen zwaren tak, toebe- hoorende aan een ander dan aan hem, be klaagde, heeft afgekapt en weggenomen, met het oogmerk om zich dien tak wederrechtelijk toe to eigenen; 2o. in den namiddag van 12 April 1909 onder IJzendjjkea. opzettelgk en wederrechtelijk van het huis, bewoond door P. Dalle, twee glasruiten, aan dezen toebehoorende, en van hot huis, bewoond door C. Swartelé, zeven glasruiten, aan dezen toebehoorende al die ruiten althans aan een ander dan aan hsm, beklaagde, toebehoorende, heeft stok ge slagen, verbrjjzeld en vernield b, op den Liniedjjk opzetteljjk Ch. L. F. van der Walle met een geweer gewelddadig geslagen heelt; c. op het erf van de woning van J. F. Driesen, aan den Pontavancé, gepoogd heeft opzettelgk gemelden J. F. Diiessen van het leven te berooven, althans opzettelgk hem zwaar lichameljjk letsel toe te brengen dcor te dien einde uit een met kruit en kagel ge laden geweer, terwjjl hg slechts oigeveer één meter van hem afstond, een schot op hem te lossen, zjjnde de uitvoering niet voltooid, alleen tengevolge van de van zgn wil onaihankeljjke omstandigheden, dat de lading van het geweer was losgeraakt, de hagel er ten deele uit gevallen en hot schot Driessen niet in zgn lichaam heeft getroffen, of van andere van zgn wil onafhankelijke omstandigheden, althans aldaar opzettelgk J. F. Driessen door het in zgne onmiddellijke nabgheid op hem lossen van een geweerschot heeft bedreigd met dood slag of zware mishandeling. In deze zaak waren 13 getuigen gedagvaard en 2 deskundigen. Als verdediger trad op mr F. B. Evers van Middelburg. Na voorlezing van het bevel van verwjjzing werd tot het getuigenverhoor overgegaan. De eerste getnige A. Hendnkse, burgemeester van Waterlandkerkje, deelde mede aan wie de in de dagvaarding bedoelde boomen toebehooren personen uit Antwerpen. Getuigo E. Vere, huisvrouw van P. van Kerkvoordo, verklaarde dat getuige Maas op den 10 April j.l. bg haar een kapmes kwam leenen. Later zag zjj dat beklaagde in een Canada boom zat en met bedoeld kapmes een zwaren tak afhakte. Toen hjj uit den boom geklommen was, bracht beklaagde den tak naar het erf van zgn woning. Getuige Cb. L. F. vtn de Walle had be klaagde uit den boom zien komen sr lag toen een versch gekapte tak op den grond. Yerder had getuige gesien dat beklaagde op den 12 April voor het huis van Dalle stond on daar bg niet werd binnengelaten met zgn geweer 2 ruiten stuksloeg. Eenigen tjjd daarna ontmoette getuige be klaagde op den djjk en kreeg daar van dezen een slag met het geweer. Getuige F. Maas, huisvrouw van P. DallcJ verklaarde gezien te hebben dat beklaagde twee ruiten van haar woning insloeg, een mst een geweer en een ander met de hand. Daarna was beklaagde door de achterdeur binnengekomen en kad toen tegsn getuige opgespeeld, ook naar aanleiding van een brief van haar, waarin ze hem verzocht niet meer bg haar te komea.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1909 | | pagina 1