MIDDELBURGSCHE COURANT.
_J
Vrijdag
7 Mei.
H*. 107
152* Jaargang.
1909.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k b, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prija por kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaateen in Nederland franco pp. f 2
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentien bjj abonnement op voordeoligo voorwaarden.
Prospectussen daarvan zyn aan bet bureau te bekomen
Advert°ntiën voor bet eerstvolgende nummer moeten des middags vóór n uur
aan bet bureau bezorgd zyn.
AdvertentiënSO oent per regel. Bij abonnement veel lager. Goboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f l.BOelke regel meer
20 cent Reclames 40 cont per regel. Groote letters naar do plaats, die zij innemen,]
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig nit Zo el and, betreffende
Handel, Njjvorheid on Geldwezen, is gereohtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. BE LA
MAR Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
De opgaaf van den Bpoordienst komt in
dit nommer voor op do gebruikelijke
plaats.
Middelburg 6 Mei
ftameroverzitm
Zitting van Woensdag.
Heden stond als nommer een op de agenda
de behandeling van bet adres van gelukwen-
sohing.
Zonder debat of stemming werd bet aange
nomen.
De sociaal-democraten waren tjjdens dit be
sluit niet in de zaal. Eerst daarna verschenen
zg weder op het appèl.
Besloten werd nog aan H. M. de Koningin
te vragen ot zg dit adres door de Kamer
en bloc wenscht aangeboden te zien, dan wel
of het baar door de commissie van redactie
zal worden overhandigd.
Hierna werd hetgeen nog van de Schepen
wet restte, in behandeling genomen.
Dit debat liep zeer voorspoedig van Btapel
na een korte discussie werden de meeste
amendementen ingetrokken. Alleen over een
amendement-Smeenge moest worden geBtemd.
Die afgevaardigde wilde n.l. dat de schipper
alleen vervolgd zal kunnen worden op klachten
van degenen, die direct schade lgden door zgn
godn g, niet op klachten van derden.
De heeren juristen konden zich hiermede
echter niet vereenigen, evenmin als de Mi
nister.
Het amendement werd dan ook met 36 tegen
20 stemmen verworpen.
Er waren dus nog juist 5 leden boven het
vereischte minimum aantal om de Kamer be
slissingen te kunnen doen nemen.
Do eindstemming der wet zal later plaats
hebben.
In den namiddag kwam het fnmeuse
reorganisatie-plan dei arbeidsinspectie aan
de orde.
Het groote bezwaar tegen deze reorganisatie
is, dat hierdoor te veel gecentraliseerd zal
worden, dat do Minister niet meer in directe
aanraking zal komen met de inspecteurs, doch
uitsluitend met den directeur-generaal, zoodat
van de richtige uitvoering der wetsbepalingen
niet veel te verwachten valt.
Do heer Troub, die verleden jaar reeds
hierop had gewezen, handhaafde ook nu zgne
- bedenkingen. De reorganisatie is in strgd met
de wet, die geen directeur-generaal kentde
afzonderlijke verslagen der inspecteurs zullen
niet moer gepubliceerd worden; het publiek
belang zal door deze hervorming niet gediend
worden.
Scherp stond ook de heer Van Idsinga
tegenover dit wetsontwerp gekant. Het zou
zjjns inziens een Btap in de richting van een
revolutionnaire staatsinrichting" zgn door al
weder de ambtenaarsbemoeiing uit te breiden,
en by de uitvoering van speciale wetten op
nieuw de eigenlgke bostuureorganen voorbg te
gaan.
JNiet zonder stekeligheid aan het adres van
Minister Talma, was zgn opmerking, dat hg
niet hield van een clergé savanl. Hg zou tegen
stommen.
De heer Sohaper was optimistischer gestemd,
al wilde ook hg, evenals de heer Treub, aan
de adjunct-inspecteurs grooter zelfstandigheid
toegekend zien.
De heer Blooker drong natuurlijk aan op
versterking van het medïsoh element bjj de
arbeids-inspcctie.
Minister Talma deed bjj zjjne verdediging
vooral uitkomen, dat de bestaande inspectie-
organisatie niet voldoende is, en gleed wgse-
ljjk heen over de principieele bezwaren der
heeren Treub en Van Idsinga. Die zouden
eerat aan de orde komen, als een algeheole
herziening van de reorganisatie van het bin-
nenlnndsch bestuur behandeld zou worden.
Verder merkte Z.Ex. op dat aan de dames bg
de reorganisatie niets te kort wordt gedaan
dat do centralisatie nuttig kon zgn en dat de
zelfstandigheid dor inspecteurs er niet onder
zal lgden.
Over de Heilige Bureaucratie werd maar
niet gerept! Deze had boven, op de groote
tribune, haar afgevaardigde.
Het is toch niet alles, Minister te zgn!
Morgen voorzetting.
rede honden over de wet op de arbeidsover
eenkomst.
Op den tweeden dag zal een verkiezing
plaats hebben van vier hoofdbestuursleden.
Do aftredenden, niet dadelgk Herkiesbaar,
zgn: mevr. W WgnaendtsFrancken—Dyserinck,
Den Haag; de heeren inr. S. J. L. van Aalten,
Rotterdam; P. Hofstra, Wjjnaldum, en Th. M
Ketelaar, Amsterdam.
Door do afdeel! ngen zgn als candid aten op
gegeven mevrouw W. van Italië—Van
Euibden, Leidenen de heeren mr. A. J-
Fokker, Leiden H. de Greeff, Frederiksoord
mr H, IJovinga, Delfzgl; C. H.Kouw,Leiden;
W. J. A. Matla, Haarlem; F. Netscher, Sant
poort J. Du Saar, Rotterdammr, H. J.
Tasman. Den Haag, D. van Dnnik, Dordrecht
en KI. de Vries Sz., Amsterdam.
Verder komen aan de orde eenige voorstel
len van afdeelingen, o. a. een van Amsterdam,
ondersteund door het Hoofdbestuur, om eene
commissio te benoemen, waaraan wordt opge
dragen een onderzoek in te stellen naar reeds
bestaande regelingen van de rechtspositie der
ambtenaren in binnen- en buitenland en die
bg het daaromtrent uit te brengen rapport
aangeeft, welke goede regeling wenscholgk en
noodig wordt geacht.
Door den beer S. J. L. van Aalten zal een
rede worden gehouden over den politieken
tosstand, waarna in eene huishoudelgke ver
gadering do propaganda, de verkiezingen en
Land en f'o k zullen worden besproken.
Vrijzinnig Democratische Bond
v Doze Bond zal, zooals gemeld, Woensdag er
Donderdag 19 en 20 Mei te Groningen verga
deren.
Den eersten dag zal mr H. L. Drucker een
Eerste Kamer.
Het adres door die Kamer aan H. M. de
Koningin te richten, luidt als volgt
»Mevrouw
Het zg der Eerste Kamer van de Staten
Generaal vergund Uwe Majesteit eerbiedig te
naderen met de betuiging barer dankbare
vreugde, nu het den Almachtige behaugd heeft
aan hot aloude, met Nederland zoo innig ver
bonden geslacht van Oranje een nieuwe telg
te schenken, on daardoor den historischen
band te bevestigen, die het Nederlandsche
volk reeds zoovele eouwen tot heil is geweest.
Wjj behoeven Uwe Majesteit niet te ver
zekeren, dat door dit heugelgk feit de wenachen
en gebeden van duizenden in den lande ver
hoord zgn, en in aller harten de bigde hope
loeft, dat Prinses Juliana moge zgn de vreugde
Haror Komnklgke Ouders, een sieraad van het
geliefde Stamhuis, een zegen voor ons dierbaar
Vaderland."
Benoemingen enz.
Bg beschikking van den Minister vanJMarine
is de luit. l/z 2de kl. A. E van Dishoeck
geplaatst aan boord van Hr. Ms, waeht-chip
te Willemsoord en de luit. t/z 2de kl. F. A.
Buddingh van dat wachtschip gedetacheerd
aan boord van Hr. Ms. Ever.
Bg resolutie van den Minister van Finan
ciën is benoemd tot commies ter directie der
registratie en domeinen te Leeawarden J. P-
H. de Wit, candidaat-notaris aldaar.
Bit Stafl en Provincie.
Hedenavond zal bet muziekgezelschap
Voorwaarts van Koudekerks een muzikale
wandeling door Midddelburg maken.
Om kwart voor achten komt het gezelschap
per tram alhier aan en gaat dan naar het
SchultershoJ, om van daar zgn tocht door de
Btad te maken.
Op de Markt worden eenige nummers uit
gevoerd, waarna men, met fakkellicht, naar
de Abdjj en den Dam gaat en vervolgens door
de Korte en de Lange Delft naar do Mark1
terug.
Dit plan gaat uit van enkele ingezetenen, die
daarvoor eenig geld bgeenbrachten.
Door hen is verzocht zich achter het muziek
gezelschap aan te sluiten, liefst met een bran
dende lampion in de hand.
De indeeling der viermaanders, beBtemd
voor het 2e bataljon 3e zeg. inf. te M i d d e 1-
burg, zal, voor wat de provincie Zeeland be
treft, plaats hebben op 17 Mei a s. te Middel
burg, 19 Mei te Neuzen en 21 Mei teTholen-
Bljjkens het jaarverslag over 1908 der
Algemeene teleplioonmaalschappij voorbeen Rtbbink,
Dork en Co bedroeg het aantal aangesloten
perceelen aan het telephoonnet op 31 Dec. te
Middelburg 185 tegen 176 in 1907 en
Vlissingen 159 togen 141.
Hot aantal gevoerde gesprekken bedroeg in
Middelburg 127.132 tegen 113.672 en in Vlis
singen 120.523 tegen 100.069 in 1907.
De aftredende commissaris, de heer J. B. van
Bork, werd herkozen.
Woensdagavond omstreeks half tien nar
werd brand ontdekt op den zolder der woning
van den heer K. op de Varkensmarkt alhier.
Door eenige buren werd het vuur gebluscht.
Een 120 pnrapluies verbrandden.
Woensdag is in het huis van bewaring
1 h i e r opgenomen C. v. G 31 jaar oud,
werkman, geboren te St. Jansteen, wonende
te Stekene in België, verdacht van diefstal
een rjjwiel te Hulst op 3 Mei jl. ten na-
deele van oen inwoner van Boschkapelle.
Dinsdagavond had te G o e s in de P'ins
i Oranje nog een feostelgke samenkomst
plaats ter eere van do dien dag behaalde
overwinning. Op eene buitengewone vergade
ring van do vrjjzinnige kiesvereeniging werd
het heuchljjk feit herdacht en het nieuw ge
kozen Slatenlid, de hoer W. Kakebeeke, die
daar verschoon, lnide toegejuicht.
Monig hartoljjk an opgewekt woord werd
gesproken.
De Goesche Crt wgdt ook een kort en krachtig
woord aan den gelukkigen uitslag.
Prov. blad no. 58 bevat eene circulaire van
den Commissaris der Koningin in Zeeland
Overwegende, dat er geone voldoende zeker
heid bestaat, dat in de kiesdistricten Oostbnrg,
Hontenisse en Ziorikzee de processen-verbaal
op den dag, volgende op de stemming of her
stemming, te 9 uur 's voormiddags naar den
zetel van hot hoofdatembureau zullen zgn
overgebracht, omdat tot die overbrenging uit
vele gemeenten een tocht over water, afhan-
kelyk van wêer en getg, noodig is en niet
altgd op do beschikbaarheid dor vervoermid
delen kan gerekend worden, heeft de com
missaris bepaald dat de zittingen der hoofd-
stemburoaux in de genoemde kiesdistricten
zullen aanvangen
te Oostburg; op Zaterdag 12 Juni-
's middags 12 uur en ingeval van herstemming
op Donderdag 24 Juni, 's middag3 12 uur;
te Hontenisse: op Maandag 14 Juni,
's voormiddags 9 unr, en ingeval van herstem-
ing op Vrjjdag 25 Juni, 'b voormiddags 9 uur
te Zierikzee: op Maandag 14 Juni,
voormiddsgs 9 uur en ingeval Tan herstem
ming op Vrgdag 25 Juni,'s voormiddags 9 uur.
Door den Commissaris der Koningin is
mot ingang van heden benoemd tot secretaris
van de gezondheidscommissie, zetel Oost-
burg, do heor A. Mys, notaris aldaar.
Door den raad van C a d z a n d werd
Woensdag met 4 tegen 3 Btemmen besloten
niet in te gaan op het verzoek om f 580 per
jaar subsidie te geven voor den tram Knocke
Breskens. Wel werd een voorstel van den
wethouder J. Risseeuw om f 350 te geven met
5 tegen 2 stommen aangenomen.
In de week van 28 April tot en met
4 Mei 1909 zyn in Zeeland voorgekomen
4 gevallen van typhus en febris typhoïdea,
waarvan 2 te Kapelle, 1 te St. Philipsland
en 1 te Rilland-Bath4 van roodvonk, waar
van 1 te Eede, 1 te Krabbendjjke, 1 te St. Maar-
tenadyk en 1 te Middelburg9 van diphthe-
ritia, waarvan 7 te Neuz<n, 1 te Vlissingen en
1 te Wealdorpe.
Vrouwenkiesrecht.
Woensdagavond werd in een der lokalen
vala het SchultershoJ alhier een openbare
ledenvergadering gehouden door de afdeeling
Middelburg van den Pond voo' Vrouwenkiesrecht
Als spreekster trad dien avond op mevr. W.
Wynaendts Franckon—Dyaerinck, van 's-Gra-
venhage, die zich beschikbaar geBteld had om
de door leden en belangstellenden ingediende
vragen op dozo vergadering te beantwoorden
Een aantal was ingekomen, dat door mevr.
Francken, na een inleidend woord van den
waarnemenden voorzitter, den heer L. A. E. van
der L«y, breedvoerig werd besproken.
De eerste rraag luidde ongeveer als volgt:
De Bond stolt zich voor de poBitie van de
vrouw te verbeteren.
Heeft hg zich reeds een idee gevormd van
de verpliohtingen, die de vrouw, tegenover de
maatschappij, zal hebben ie vervullen
Er worden bedoeld werken des vredea: de
vrouw verplichten te laten doen als ver
pleegster, opvoedster enz.
Mevr. Francken zeide dat de Bond zich nog
niet over eenig ïdóe heeft uitgesproken.
Zg zelf verklaarde zich voorstandster van
dienstplicht der vrouw, evenwel niet als equi
valent met den dienstplicht van den man.
Van de mannen, moeten allen, die het kies
recht hebben, met den nu bestaanden persoon-
lyken dienstplicht, dien plicht vervullen, maar
niet allen, die militair zgn, zgn tevens kies
gerechtigd, zoodat het kiesgereohtigd zgn en
dionetpliohtig niets met elkander te maken
hebben.
Spreekster wees daarop, omdat het voor
komt dat tegen do vrouwen gezegd wordt
ge doet niets, en daarom hebt ge ook geen
recht om te stemmen.
De volgende vraag luidde: Welke middelen
wendt do Bond aan om de belangstelling
gaande te houden
De Bond tracht dat te doen door het houden
van lezingen en door de opleiding der vrouw
voor het publieke leven, dat baar, wanneer
zg het kiesrecht heeft, wacht.
Zg zal zich dan moeten bepalen tot het
maatschappolgk werk binnen het z. g. vrou
wenterrein en zich verre houden van party-
politiek.
Op hat oogenblik kan niets anders gedaan
worden dan de publieke opinio bewerken
ten gunste van het vrouwenkiesrecht, daar
toch afgewacht zal moeten worden wat de
een of andoro politieke party gelieft te doen-
Do derde vraag luiddeWaar bestaat het
kiesrecht voor de vrouwen, hoe is bet gere
geld en hoe werkt het in de praktyk
Spreekster wees in verband hiermede op
Noorwegen, Denemarken en Finland en enkele
staten van Amerika en Australië, waar het
kiesrecht geheel of gedeeltelyk is ingevoerd.
Op de vragen of zg het goed zou keuren,
dat er een dames-kiesrecht zou worden ver
kregen en wat er zou moeten voorgaanuit
breiding von mannenkiisrecbt of gelgkstelling
van den man en de vrouw bg do stembuB?
antwoordde mevrouw Francken dat de Bond
zich over het dames- of ander kiesrecht niet
uitspreekt.
Zg verklaarde zich voor algemeen vrouwen
kiesrecht, maar meende, dat er met op aan
gedrongen mug worden, ook omdat de Bond
Calvinistische en Roomsch-Katholieke leden
telt, die uit godsdienstige en andere overwe
gingen tegen algemeen kiesrecht zgn.
De Bond wil alleen do vrouwen klaar maken
het kiesrocht zal, naar de meening van spreek
ster, wel vroog ot laat haar plotseling in den
schoot geworpen worden.
Zg wees er nog op, dat hot niet gaat om de
gelgkstelling van de vrouw met den man, maar
dat de Bond er van overtuigd is dat de maat-
schappy vrouwelgke hulp van noode heeft, en
die kan het best verleend worden wanneer de
vrouw het stemrecht heeft.
De twee laatste vragen waren: wat heeft de
Bond op het congres te Londen bereikt? en
of het kiesrecht aan de roeping en plicht der
vrouw, die in hot huisgezin liggen, niet te
kort of af zou doen.
In het kort werden de resultaten, op hel
congres verkregen, medegedeeld.
Wat de laatste vraag aangaat, zeide spreek
ster, dat haar inziens het kiesrecht bg goide
vrouwen aan het gezinsleven geen afbriuk
zal doen.
Als voorbeeld wees zij op de Koningin-
Moeder, die een goed R -gentes en tevens een
uitstekend moeder was, en Konmgin Wilbel-
mina, die nu reeds weer belang stelt in de
staatszaken en door andere daden toont haar
moederplicht te willen vervullen.
De heer Van der Leg dankte mevrouw
Francken voor haar aangename causerie.
In de huishoudelgke vergadering, die volgde,
werden tot bestuursleden gefc-zen de dame>
mevrouw Van der Kamp—Buteux. mej. H. A.
Borsiua en mevrouw Dumon TakVan Trigt,
en de hoeren L. A E van der Leg en J. H
Deibol.
Mevrouw TakVan Trigt bedankte voor de
Mevrouw Van der Kamp oa de heer Van
der Log namen de benoeming aan; aan de
beid- andere gekozenen zal bericht worden
gezonden.
Mevrouw Van der Kamp werd tot presidente
benoemd.
Een huishoudelgk reglement werd vastge
steld.
De opening van „Vrederust"
Met het oog op den tgd en op den afstand
die ons van 't telegraafbureau scheidde, konden
in onze draadberichten van gisteren niet
zoo uitvoerig zyn als wy wel hadden gewenscht
en daarom moeten wg nog vrg breedvoerig op
de plechtigheid van Woensdag terugkomen.
We zullen niet boschrljven boe we langs
den zeer stofligon weg naar de stichting reden,
niet klagen dat het veel tgd en moeite kostte
om in de noodrestauratie een verversching te
krggen, doch maar dadelgk met de deur in
huiB vallen.
Lang reeds vóór eenen, het voor de opening
bepaalde uur, vulde het houten huip kerkge
bouw zich met afgevaardigden van afdeelingen
en corporatiën. henovens correspondenten en
belangstellenden, velen vergezeld van hunne
dames.
De autoriteiten, die er waren, en bg hun
binnenkomst met handgeklap begroet werden,
hebben we reeds genoemdter aanvulling zg
gezegd dat het staatstoezicht op het krank-
zinnigenwezon vertegenwoordigd was door de
heeren dr. J. van Deventer nit Amsterdam en
dr. J. L. Schuurmans Stekhoven van Utreoht.
Do leden van hot gedeputeord college van
Zuid Holland waren vergezeld van don griffier
der Staten.
Wanneer wg nu nog even resumeeren wat
door de verschillende sprekers, hun aantal wob
groot, werd gezegd, moeten wy meer de
strekking van he t gesprokono dan wel het
gesprokene zelf meodoelon, want ons beBtek
leent er zich niet toe om alles wat in ruim
twee uren tgds onder woorden gebracht werd
ook maar verkort weer te geven.
Onze telegrammen dan aanvullende, beginnen
wg met de openingsrede van dB. J. B. Donner.
Hg noemdo den 5en Mei een achoonon dag
voor do Vereentging tot Christelijke verzorging van
Krankzinnigen in Zeeland omdat op dien dag,
zg 't ook later dan men begeerde, bare stich
ting, Vrederust, ofschoon niet geheel voltooid,
toch kon worden geopend.
Bg zgn gelukwensch aan het bestuur der
Yereeniging wees hg er op dat zgn taak nog
slechts voor een deel is aangevangen er blyft
nog reel, zeer veel te doen over.
wanneer het bestuur door den band
des geloofs en der liefde gebonden en de
banier van ChristUB het vereenigingspunt
blgft, zal ook dat wel in orde komeD.
Hulde bracht hg aan hot Zeouwsche Chris
tenvolk uit eiken kring en stand, dat onder
leiding van personen, doordat volk zelf verkozen
bgeenbracht hetgeen voor den bouw van dit
krankenhuis noodig was. In zeer korten tjjd
werd een belangryk kapitaal verzameld,
waardoor Zeeland bewees, niet alleen met
woorden maar ook met dadou een chrietelgk
krankzinnigengesticht te bcgeeren.
In warme taal schetste de heor Donner het
schoone doel der stichtinghet verzorgen
der krankon van geest, onder de schaduw van
de banier van Jezus Christus.
Aan de band van wat Blaise Pascal eens
zeidede menscb is slechts een riet, maar een
denkend riet, weeB bjj or op hoe de krank
zinnigen, levend gestorvenen hoe goed ook
verzorgd diep zgn te beklagen.
En hun getal is groot het ia in ons Vader
land reeds geklommen tot een tienduizendtal.
Na gewezen te bobben op allerlei oorzaken
die aanleiding ortoe gaven dat het iunerlyk
evenwicht bg sommigen werd verbroken en
als zgne moening to kennen gegeven te hebben
dat de zonde verstorend heeft, ingewerkt op
bet fijne organisme van den geest, stelde
spreker in het licht hoe in den loop der lgden
verandering gekomen is in de b-hand-hng
van de krankzinnigen, die men vroeger mis
handelde en bespotte.
Hulde bracht bg aan de mannon, die bun
rgke gaven van hoofd en hart in dienst hebben
gesteld om het lot dier ongolukkigen te ver
beteren.
Daarover sprekende, kwam bg ongemerkt
tot de oprichting, op 9 Oct. 1884 te Utrecht,
an de ereentgin-j tot christelijke verzorging van
Icrankzinnigen «n Nederland
Wat mot die christelgke verzorging
bedo'-ld wordt zette, hg daarna uiteen een
verzorging die geschied' uit het geloof, naar
Gods wet en tot Gods eer. Een stoff lgke en
geestelgke medicgn toedienen aan d» k'anken,
die aan de zorg der Vcreeniging worden toe
vertrouwd.
Na de stichting, in naam van den drie eenigen
God, den Vador. Zoon en Heiligen Geest voor
geopend verklaard te hebbeD, wendde de heer
Donner zich tot dr J. van den Brug, den
geneesheer-directeur, aan wien de leiding der
stichting is toevertrouwd Hem installeerende,
weo3 hg op zgn diep verantwoordelgke taak,
maar sprak zgn vertrouwen uit dat hg al zgn
krachten zal aanwenden om die taak naar
behooren te vervullen.
Datzelfde verwachtte spreker ook van het
ovorig personeel.
De aanwezige autoriteiten dankte ds Donner
voor de betoonde belangstelling.
In de tegenwoordigheid van den Minister van
Binnenlandsche zaken, mr Heemski-rk, onder
wiens ressort het krankzinnigen wezen valt,
zag spreker oen bljjk dat de regeering haar
vollen byval geeft aan het streven der Ver-
eeniging.
Vorder releveerde hg den steun van de
Staten van Zeeland en Zuid-Holland. In de
tegenwoordigheid van don Commissaris der Ko
ningin van het eerstgenoemd gewest en dia der
leden van het Gedeputeerd college van 'tan
dere, die beiden hot materieel mogelgk maak
ten dezen arbeid ann te vangen, meende by
'tbewgs te mogen vinden dat ook in de toe
komst, waar noodig, hun hulp niet te vergeefs
zal worden ingeroepen.
Achtereenvolgens bracht de spreker dank
aan het gemeentebestuur van Bergen op Zoom
