HIDDELBURGSCHË COURANT.
Dinsdag
27 April.
Sprokkelingen.
ïlit Stad en Provincie.
98
132* Jaargang.
1909.
Deze courant verschijnt dag ei ij les, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advortentiën by abonnement op voordeeligo voorwaarden.
Prospectussen daarvan zyn aan bet bureau te bekomen
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóér n uur
aan hot bureau bezorgd zjjn.
Advertentiën20 oeut per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen»!
Tot de plaatsing van ndvortentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Ny verheid en Goldwezen, is gereohtigd het Algemeen Advertentie-Bnrenn A. DE LA
NAB Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een bijvoegsel,
De opgaaf van don spoordienst komt in
dit nommer voor op de gebruikelijke
plaats.
Yoor de stemming in het district Goes,
voor een lid der Provinciale Staten op
Dinsdag 4 Mei bevelen wij ton drin-
genste aan den hoer
W. KAKEBEEKE.
Middelburg 26 April.
Hoe bedenkelijk en gevaarljjk het wee
't leven roepen van de antithese
is, blykt wel uit de stemmen in het antirevo-
lutionnaire kamp die daarover hunne ingeno
menheid betuigen en tevens den indruk weer
geven welke de daarop betrekking hebbende
woorden van dr. Kuyper op de deputatenver-
gadering maakten.
«Het was" zoo schrjjft de antirevolution-
naire Rotterdammer »het was klaurbljjkeljjk
te bemerken, dat vooral toen «naar het hart
van Jeruzalem" werd gesprokenen de liberale
pers moge bet vreemd vinden, doch de sym
pathie, die by dit onderwerp voor de woor
den van den spreker zichtbaar was, kwam
voort uit de diepe overtuiging dezer honder
den mannenbjj deze gingen is het leven
onzer zieldeze dingen worden door ons erva
ren in de pracljjk onzer Cbristelyke samen-
loving."
Daarin das schuilt de kern van don strjjd
die ons in Juni wacht.
Dweeperjj en vjjandscbap jegens andersden
kend en geestdrijverij spreken uit die woorden.
Aan de ajjde der vryzinnigen achte men dit
gevaar niet licht.
Opmerkelijk ia wat oen orgaan der Bondge-
nooten, De Tijd, schrjjft over dr Kuyper's rede
PP dit punt:
Wilden wjj ingaan op hetgeen door dr
Kuyper in die rede gezegd wordt omtrent het
historisch karakter van Calvjjn en den invloed
van het Calvinisme op onze Nedorlandsche
volksgeschiedenis, wy zouden in zeer veel, zoe
niet in alle opzichten met hem moeten ver
schillen. Alleen het idealiseeren van de per
soonlijkheid van Calvyn en alleen het bezien
van onze vaderlandsche geschiedenis vau een
bepaald, hoogst partijdig standpunt kan er o.
i. toe leiden te verklaren, dat »de doorwerking
van Calvjjn's geest Nederland vrjj, Nederland
groot gemaakt heeft, of dat «in het Calvinisme
de oorsprong en den waarborg ligt van onze
constitutioneele vryheden."
Zou ook de eohte, de onvervalschto geest
van Calvyn over Nederland heerschappij er
langen, wy gelooven, dat voor hen, die niet
tot zyn geestverwanten en volgelingen be
hoorden, van constitutioneele of andere vry
heden zeer weinig sprake zou wezen. Wjj,
Nederlandeche Katholieken, hebben daarom
trent zekere ervaringen opgedaan in de oeuwon,
1800 onmiddellijk voorafgaande. Eu nog werden
door «libertjjnsch" gezinde magistraten en door
eene omkoopbare justitie en politie do wen-
schen van Calvinistische predikanten, wat de
onderdrukking van «Roomsche superstitiën"
on »paapsohe stoutichheden" aangaat, maar
zeer traag en zeer onvolledig ten uitvoer gelogd.
Maar de tegenwoordige anti-revolutïonnairen
mogen zich al met Groen van Prinsterer
>issus de Calvin" noemen, van het onverdraag
zaam karakter van hun geestelijke voorouders
valt voor ons niet moer te duchten.
De noodzakelijkheid van samenwerking tegen
don gemeenschappeljjken vjjand op godsdien
stig en maatschappelijk gebied doet zich
daartoe al te zeor gevoolen."
Eene kosteljjke verklaring van die zjjdo
En toch verzekerde dr Kuyper dat de anti
these, rustend op het Calvinisme, het cement
is van de coalitie.
Hy zal zelf ook wel beter weten.
Het is slechts partybelang, ieder voor zich,
dat de verbonden bjjoen houdt.
En de verdraagzaamheid in ons
land zal daardoor in de verdrukking geraken-
Vooral uit dat oogpunt is eene overwinning
van die coalitie zoo gevaarljjk.
Vóór wjj nu vorder gaan, mogen wjj wel
voorzichtig zyn.
Er is n.l. iemand die zioh de liefhebberjj
veroorlooft over ons als mentor op te treden.
En dat wel zekere L. Edie in De- Baan
breker aan zjjn grieven tegenover ons lucht
geeft.
Hjj vindt dat wy ook wel eens mochten
sprokkelen in het bosoh van onze eigen
party, de vryzinnig democratische, en verwyst
ons daartoe naar de mededeoling in liet Volk
dat te Uithuizen een vryzinnig democratische
kiesvereeniging ia waarvan het Unie liberale
Eerste Kamerlid Dojes voorzitter is.
Toen wjj dit bericht lazen, kwam het ons
zoo zonderling voor dat wy aan de juistheid
ervan twijfelden. Eu vooral omdat wy het
nergens anders zagen vermeld dun iu Hetulk,
wiens medodeelingen, vooral waar het de
vryzinnig democraten geldt, nu juist niet altjjd
uitmunten door onpartijdigheid en juistheid,
en daarom niet zeer vertrouwbaar zyn.
is het bericht waar, dan vinden wjj de hou
ding van den heer Dojes, den Unie-liberaal,
al even zonderling als die van do Vereeniging.
Maar men treft in 't Noorden wel m
toestanden aan die wjj erg vreemd vinden.
Duar heeft men bv. een der hoofdmannen
van de S. D. A. P., den heer J. H. Schaper, in
hoogst eigon persoon, die zich onlange, even
als in 1905, liet candidaat stellen door een
allegaartje van verschillende werklieden
verenigingen, waarvan verscheidene
niet sociaal democratisch, bv. een afdeeling
het Algemeen Nederlandsch Werklieden Verbond,
waarop Het Volk zoo vaak heeft afgegeven.
Schaper is daar de candidaat van de «Voor
uitstrevende werklieden."
Vreemd van die afdeeling.
Maar nog vreemder, op 't kantje van be
ginselloos af, die van Schaper zeiven.
Druk spreken en uitpakken over den «klas
sen stryd", over den «stryd tusschen kapitaal
en arbeid" waar het bjj de a. verkiezingen
omgaan zou, en dan zoo beginselloos mogeljjk
zich candidaat laten stellen door een «Vry
zinnig" en «Vooruitstrevend" mengelmoes,
waarbjj een bootje socialistisch rood
Eu dat nog wel een voorman van de party
E denke ook eens aan de afdeoling Alkmaar
der S. D. A. P., die bjj een gemeenteraads
verkiezing allergenoeglijkst met de Vrijzinnig-
Democraten do actie voerde.
Dit alles zal hem misschien aansporen in 't
vervolg voorzichtig te zyn met zyn opmer
kingen. Hjj ziet nu hoe 'n gevaarlijk, lastig
werk het is, te oordeelen over anderen.
In eigen tuin is meestal nog heel wat te
wieden.
Op zyn verder schrjjven aan ons adres gaan
wjj niet in. Wjj erkennen hem niet als keur
meester van onze meeningen verdedigen ons
niet tegenover opmerkingen, die getuigen van
miskenning onzer bedoeling, en van een zucht
om, zonder grond, verdacht te maken.
Dat is geen nobele manier van polemiseeren.
Het Volk maakte kort gelodon gewag van;
het volgende vermakelijk geval.
De Tijd nam dezer dagen kennis van een
amende honorable, afgelegd door Mr. Valokenier
Kips, redakteur van het Utrechüsch Dagblad. Dit
blad had eenige jaren geleden, toen dr. Kuyper
zekeren ds. H. Visscher tot professor in de
filosofie benoemde, gemeend dat dat een party-
benoeming was en dat die dominee van filosofie
geen verstand had. Nu echter had die professor
redevooring als brochure uitgegeven en
daaruit was den heer Kips gebleken, dat de
professor meer van filosofie wist dan bjj
zelf. En nu verklaarde hjj dat hy op de be
noeming niets meer tegen had.
Doch nu had De Tijd kennis genomen van
den inhoud dor brochure en daarop de wenk
brauwen gefronst. De heer Visscher gelooft
nl. aan een eeuwige materie en aan een
eeuwige beweging en zegt dat de
kracht- en stof-theorie van Büohner en van
de moderne monistenschool van Haeokel niet
anders leert. Bovendien gelooft de heer Vis
scher aan de eeuwigheid van elkander opvol
gende generaties van eindige levende wezens.
Kortom, De Tijd vindt dat het mefe het geloof
van professor Visscher niet in orde is en
vraagt giftig of ook misschien dAArom de
liberale heer Kips zoo gemakkeljjk tot zjjn
amende honorable kwam.
Maar o wee, nadat dit geschreven was, las
het Roomsohe blad dat diezelfde professor
Visscher, aohtor wiens christelijk geloof bet
blad daar net een groot vraagteeken zotte, op
de nominatie staat van het centraal comité
van do antirevolutionaire party. Een coalitie
genoot dua 1 Een coalitie-genoot, oen Kuypo-
riaan, en dan zyn geloof niet in orde Dat
gaat niet. Eu fluks schroef De Tijd onder hot
stuk een «Naschrift", waarin werd uitgespro
ken, dat do vergissing toch ook by hem kan
liggen.
Jawel, en ze bestaat daarin, dat het blad
andere dau politieke kehtoekenen van zuiver
■geloof meende te mogen eischen.
Het zuiverste kenmerk van het zuiverste
geloot is lid van de Coalitie te zyn en cle-
'rikale politiek te dry ven. Heel de rest is lari!"
Sinds dien is prof. Visscher als lid van het
centraal comité gekozen.
Reden te meer voor De Tijd om de kwestie
maar voor goed te laten rusten.
Als men zooveel te ontzien heeft, ter wille
van bondgenooten, is het erg lastig voor zjjn
meenicg uit te komen.
Het is weêr een zeer lezenswaardig geschrifti
hot jongste blaadje, onder den titel «zuiver
opportuniteit" door de Vereeniging Het
Vrije Ruilverkeer in 't licht gegeven
Het heeft ten doel te wjjzen op den nadee-
ligen invloed, dien de politiek der bescherming
op den duur uitoefent op de moreelo eigen
schappen van een volk.
Nadat daarin gewezen is op het bekende
feit dat do eerste stap op den weg dor protectie
zoo uitermate gevaarlijk is, omdat zjj nood
wendig door andere moet worden gevolgd, be
gunstiging van den een bevoorrechting van
ander kweekt en behartiging van allerlei
private belangen in den grond voert tot wet
geving ten behoeve van, zelfs niet van zekere
klaBBen, doch van particuliere personen, wordt
het volgende betoogd.
Bovendien dreigt biervan gevaar in nog
ander opzicht.
Die begunstiging van bepaalde bedrjjven
gesteld dat de Staat, d. i. in de praktjjk
do ambtenarij, inderdaad by machte was te
kunnen beoordeelen welk bodrjjf wèl en welk
niet bescherming «verdient" zal op den
duur ook in dit opzicht verzwakking van de
volkskracht meebrengen, dat in industrieels en
handelskringen de wetgever als de groote
steun wordt beschouwd, van wiens bescher
ming het slagen der onderneming afhankelyk
is. Do energie-doodende opvatting wordt aldus
gekweekt, dat men, om stoffelyke welvaart
deelachtig te worden, het zonder protectie
van de wetgevende macht niet kan stellen.
De idee der self-help, het de personljjkheid
vormend besef de vruchten te plukken van
eigen arbeid, loopt door een streDg doorge
voerd beschermend stelsel gevaar te worden
verzwakt, on in de plaats daarvan begint men
zioh vertrouwd te maken met do meening
dat men zonder de gunst van de wetgevende
macht goen kans heeft van slagen. Het zelf
vertrouwen der natie loopt derhalve gevaar
bescherming loopt uit op oen speculatie in 't
groot op de gunsten der wetgevende macht, d. i.
in laatste instantie op eon Btreven en een gekon
kel om de leden der Staten-Goneraal voor par
ticuliere belangen te winnen. Zoo voert protectie'
op den duur tot onderschatting van persoon
lijke veerkracht, verslapping van het particulier
initiatief, vermindering van den ondernemings
geest. Leer het tegenwoordig geslacht loopen
op krukken, het volgend zal niet anders meer
kannen j geef het thans levend één steun, het
nakomend zal er twee meenen noodig te hebben.
Anderzijds wordt een element in het leven
geroepen, dat voeren moot tot gevaar yoor
corruptie en bederf in het openbare en poli
tieke bedrjjf. De praktyk bewyat dat de diepere
geschiedenis van de wjjze, waarop de moderne
tarieven van beschermende rechten gowoonljjk
tot stand worden gebraoht, er een is van com-
mercieele corruptie en politiek verval.
Nu spreekt het van zelf, dat men zoekt to
verbloemen de naakte waarheid, dat protectie
in den grond niet anders is dan begunstiging
van private belangen. Men traoht argumenten
te vindon ontleend aan het algemeene belang
van do natie, men maakt er van een «stelsel
tot bevordering van den nationalen arbeid."
Dit verbloemen van het juiste motief, behar
tiging van particuliere belangen door middel
van de wetgeving des lands, is op zich
zolf roods een bewjjs, dat protectie gevaar
meebrengt voor de zodolyke eigenschappen
der natie. Of wordt niet soms ook het rechts
bewustzijn des volks bedreigd als het zietdat
juist de BterksteD gaan strjjken met de groot
sten buit, dat het juist do maebtigsten zyn
die zich den steun konden verzekeren van de
wetgevende macht en in ruil daarvoor de
sterkste bescherming wisten te bedingen
Ziet naar Amerika; om het protectionistisch
tarief daar te handhaven en ervan te profi-
toeren, is het voor fabrikanten voordeelig ge
bleken zich te vereonigen in trusts, wier in
vloed op de wetgeving on bestuur van het
laad niet is te ontkennen. Eu om den invloed
te kunnen bestendigen, is het noodzakelijk
geworden voor do beschermde mdustrioelen en
hunne vertegenwoordigers in de wetgevende
macht enorme sommen gelde beschikbaar te
stellen by elke erkiezmg, is de politiek uit-
geloopen op een do-ut-des politiek van de
grofst denkbare soort.
Behoeft nog te worden betoogd dat zulks
geen voortgang kan hebben zonder te kwetsen
en te verminderen het gevoel voor wat recht
is en billjjk
Wy zwjjgen hier nog van de gevaren ook in
moreel opzicht van het moedwillig verzwaren
van bet leven der arbeidende klassen door het
duurder worden der eerste levensbehoeften
tengevolge van beschermende rechten. Het
springt in het oog, dat, naarmate zjj meer
moeten betalen voor bevrediging van materieele
behoeften zooals levensmiddelen, kleeren,
woning, gereedschap. er minder beschikbaar
zal zjjn om hun toch reeds gering deel te
verwerven in de onstoffeljjke zaken die strek
ken om het zedeljjk peil te verhoogen en do
geesteljjke ontwikkeling te helpen bevorderen.
En wat de beloofde verhoogiDg van loonen
betreft, door protectioniaten in uitzicht ge
steld, de arbeiders weten heel goed dat die
meestal niet vrjj willig wordt gegeven, dat ook
de vermeerdering van loon, noodig om de
meerdere duurte te kunnen bestrijden, veelal
niet dan na strjjd met de patroons kan wer
den verkregen Ook in dit opzicht wordt dus
het leven der arbeidende klasse door protec
tie, die ook hen heet te «beschermen", met
zwaarderen druk nog bedreigd, niet slechts tot
gevaar voor beide betrokken partjjen, doch
ook tot nadeel van den socialen vrede des
lands.
De kostbaarste bezittingen van eene natie
zjjn zelfvertrouwen, integriteit en een kraobiig
bowustzyn voor recht. Met die kwaliteiten is
een volk zeker van te zullen Blagen. Niet op
vermindering, op versterking daarvan zy hot
Btreven gericht, ook van de Regeering des
volks. Ook by het vraagstuk der handelspoli
tiek van ons land zyn zy in sterke mate be
trokken. Het systeem der protectie, dot de
handelswetgeving beschouwt oIb een zaak van
louter «opportuniteit", is in moreel opzicht in
stryd met het einddoel der wetten, de zedc-
Ijjke opvoeding des volks."
Het klokkenspel op den Abdjjtoren zal, te
beginnen met heden of morgen, doen hooren
B heel uur Les Cloches de St. Malo W. Rimmer
ball uur Connais tu le pays, uit de opera Mignon,
Thomasby kwartieren Entr' acte Mignon en
Di Afrikaanse Pop, lied uit den Zuid-Afnkaan-
schen Liederbundel van dr. N. Mansvelt.
Op de 5e internationale hondententoonstol-
ling te Rotterdam werden al de inzenders uit
Middelburg bekroond, en wel mevr. Al
berts— Salberg voor een Cocker Spaniel met
2en pr., de beer F. A Hiller voor een Engeieche
Setter met 1 eersten, 1 tweeden, 2 derde prjjzen
en een zeer eervolle vermelding en do heer
I. Salberg voor een Springer Spaniel met een
3en prjjs.
Zondagmiddag werd op een terrein achter
de meelfabriek alhier een vriendechappe-
lyke wedstrjjd gespeeld tusschen De Mosschen I
i Victoria I. beiden van hier.
De Victorianen wonnen den stryd met 21.
Tjjdens de rust was de Btand 1—0 in het
oordeel van De Mosschen.
Uit viissingen.
Zondag namiddag viel het vierjarig zoontje
van A. K,, spelende op den zeedyk nabjj
Oranje molen te water.
Ofschoon het ventje spoedig werd gered en
pogingen door een arts werden gedaan om de
levensgeesten op te wokken, kon niet anders
dan den dood geconstateerd worden.
Door den heer J. A. Rompu, lid van Ged.
Staten van Zeeland, is een verguld zilveren
medaille beschikbaar gesteld voor den van
wege de Kon. Scherpsohuttersvereeniging Vlis
smgen aldaar te houden nationalen schiotwed-
stryd.
De heer N. Haas te Rotterdam heeft voor
een nader te vermelden maatschappij aan de
Konmkljjke Maatschappij De üchetde, aldaar,
den bouw opgedragen van een stoomschip,
groot 5100 ton. Dit stoomschip, dat in April
1910 moet worden afgeleverd, zal volgens het
lsherwood systeem worden gebouwd en in de
algemeene vrachtvaart worden gebrach.t
De kapitein G. van Munster van het 8e
regt infanterie, die, zooals gemeld, verplaatst
is naar het 6e regt. van dat wapon, is toege
voegd aan den bovelhebber van de 3e mili
taire afdeeling te Breda.
De voorwaarden, waarop de ryks concessie
wordt verleend voor den aanleg en do exploi
tatie van een electrische tram Middelburg
Vlissingen, zjjn thans door den Minister van
Waterstaat en de stoomtrammaatschappy
VlissingenMiddelburg geteekend.
De zomer van 1909 laat zich voor D o m-
burg goed aanzien. De particuliere huizen
zyn, naar men ons meldt, verhuurd en ook
bjjna alle grootere- pensions zyn vol, zoodat
de kleinore, voor zoover echter nog niot bezet,
aan de beurt liggen. Zelf in Mei en Juni
worden hier en daar reeds logó's verwacht.
Zaterdagnamiddag vergaderde te Seroos-
kerke de gemeenteraad.
Een voorstel van Burg. en Weth. om by de
vervulling der bljjde verwachting f 40 uit te
trekken, om de kinders van de openbare
schooi, bewaarschool en byzundere school te
onthalen, werd mot algemeene stemmen aan-
oraen. Vastgesteld werd nog het kohier
van 't schoolgeld over 1909.
De graskanten der wegen werdon gratis
onder ingezetenen verdeeld
Het bloeiende bloembollenveld te
N i b o e, ongeveer 1 H. A. groot, had Zondag
veel bekjjks. Gansche drommen fietsrijders
en rjjdstors kwamen er om bet voor Zuid-
Beveland zeldzame gezicht te bewonderen.
Wie de Holiandsche bloemvelden gezien heeft,
was wel wat teleurgesteld, daar hot terrein
nog betrekkeljjk klein is.
De commies te water 2o klasse bjj de
belastingen G. Dubbelt, aan boord van het
recherchevaórtuig Albatros te Hansweert,
is met ingang van 26 dezer verplaatst naar de
ambulante recherche te Hellevoetsluis.
In de Zaterdag to Stavenisse gehou
den raadszitting werd afwjjzend beschikt op
een veTzoek van de vergunninghouders om
wjjeiging te brengen in de verordening tot
heffing van de vergunningsrechten.
Eervol ontslag, op verzoek, werd verleend
aan mej. P. Hont als hulptelofonisto en be-
stelster.
Ingekomen was de koninkljjke goedkeuring
op de heffing van haven- en kadogold tot 1
Juli 1912.
Gunstig werd beschikt op een verzoek van
de antirevolutionnaire kiesvereeniging aldaar
voor hare vergaderingen gebruik te mogen
maken van een dor schoollokalen.
Als ambtenaar van den burgerlijken stand
belast met het voltrokken der huweljjken
werd aangewezen de heer A. F. Hanssens, tot
op heden belast met alle werkzaamheden van
den burgerljjken stand, behalve de huwelijks
voltrekkingen. Verder werd tot ambtenaar van
den burgerljjken stand benoemd de heerJ. W
Doorninek, burgemeester.
Te O u d-V ossemeor werden Zaterdag
nacht een dertigtal konynen gedood. Was men
van gedachte, dat hier van diefstal sprake
was, het bleek weldra dat de dieren onder den
grond gestopt waren en naar alle waarschijn
lijkheid is oen losloopende hond de dader
geweest. Bjj een weduwvrouw waren er 12-tal
vedwenen, een koopje dat in een arbeidersge
zin allesbehalve prettig is.
Uit Zeeuwsch-Vlaanderen W. D.
schryft men ons
Zooals meermalen voorkomt, ia men aan be
kende zjjde weer voorbarig geweest. Men heeft
al een ljjstjo van candidaten vo ir de a. Tweede
Kamerverkiezingen in ZeelaDd openbaar ge
maakt en daarop als vryzinnig candidaat voor
bet district Oostburg genoemd den heer G. A.
Vorsterman van Oyen.
Do berichtgever ziet daarbjj echter over het
hoofd dat dezo nog slechts de candidaat van
een deel der vryzinnigen ia. De kiesvereeni-
gingen te Neuzen, Axel en Zaamslag, aange
sloten bjj do Centrale ten ooBten van den
Brakman, hebben ovbr de candidaatstelling nog
niet vergaderd, en onder deze heerscht ont
stemming over de wjjze waarop de kiesver
eeniging te Oostburg, in stryd met genomen
gezamenlijke besluiten, tot candidaatstelling is
overgegaan.
