UIDDELBllRGSCHE COURANT. 132* Jaargang. Donderdag 15 April. Middelburg 14 April. Van den waterkant. 911 Stad en Provincie. H* 88 1908. Doze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- on Feestdagen. Pnj, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsan in Nederland franco pp. f 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Advortentiën by abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zjjn aan het bnreaa te bekomen Advert"nti«n voor het eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur aan het bureau bezorgd zjjn. Advertentiëu20 ceut per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- ea alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel 20 oent. Reclames 40 cent per regel. Grooto letters naar de plaats, die zij innemen,] Tet de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gereohtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA HAR Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam. Bg deze courant behoort een bijvoegsel De opgaaf van don spoordienst komt in dit nommor voor op de gebruikelijke plaats. 8 45 8 45 Met het ontluikende voorjaar treedt voor het groote publiek de visscherjj op schelpdieren, oesters en mosselen min of meer op den achtergrondonze aandnoht wordt moer ge vestigd op andere waterbewoners, die in den herfst onze wateren verlaten of op dieper ge legen gronden zich oen schuilplaats zoeken voor den naderenden winter en zich zoodoende aan onze waarnoming onttrekken. Onder deze laatsten treedt in den jongsten tjjd do kreeft moer en meer op den voorgrond. Hadden wjj een vorig jaar reeds gelegenheid er op te wjjzen, hoe binnen enkele jaren de zeekrooft reeds in die mate zich in de Zeouwsohe stroomen vertoont, dat zjj zich een belangrjjke plaatB in de rjj onzer uitvoerartikelen had veroverd, thanB kunnen wjj met genoegen oonstateeren, dat zjj ook in hot jaar 1908 die plaats heeft weten te behouden. Naar wg uit goede bron vernemen, kan de opbiengBt dezer visscherjj zeker op minstens f 12.000 worden geschat. Onze stroomen schjjnen inderdaad gunstige levensvoorwaarde» voor de kreeft aan te bieden, gunstiger dan op sommige plaatsen elders, waar de handel in kreeften sinds jaren een zekere hoogte heeft bereikt. Deze omstandigheid heeft zoo zeer de aan dacht van belanghebbenden getrokken, dat een der grootere firma's in België besloten heeft haar kreeftenhandel naar Yerseke te plaatnen. Do hoer Do Swarte, eigenaar van de oester putten te Nieuwpoort, aan onze oesterhande laren niet onbekend, hooft tot dit doel gedeelte van den oesterput, gelegen in den zg.n. »Harden Hoek" te Yerseke aangekocht en is bezig dezen voor het bewaren der kreef ten in te richten. De directeur, de heer Swerts, een kundig man met veel ondervinding op dit gebied, heeft niet alleen den handel op hot oog, maar stelt zich tevens voor door teelt het zjjne bjj te dragen tot bevordering van den kreeften- stand in de Ooster-Schelde, Nu moet men zioh daarbjj niet voorstellen, dat het kweeken van kreeften reeda goschiódt op de rationeele wjjzo, waarop do kunstmatige visohkweekerg wordt uitgeoefend. Men heeft op dit terrein slechts de eerste wankele schreden gedaan; dit bedrjjf bevindt zich nog in de kindsheid en tot nog toe het niot mogen gelukken kreeften in gevan gen staat te bevruchten. De kunstmatige teelt bepaalt zich daartoo de gevangen zaad kreeften bg gunstige waterv^rverschmg en voeding in afgesloten bassinB te bewaren tot dat de eieren, die zg bg zioh dragen, totrjjp heid zjjn gekomen en vervolgens het jonge broed te beschermen voor de talrjjke vjjanden die daarop azen. De jonge larven zgn, zoolang zg zich pelagischen toestand bevinden, d. w. z., zoolang zg zioh nog drjjvonde in de bovenste water- lagen ophouden, zeer onbeholpen in hunne bewegingen en trokken door hun levendige kleuren de aandacht van garnalen en allerlei jonge visacben, voor wie zg een wolkome buit zgn. Na ongeveer 3 weken is de ontwikkeling zoo ver gevorderd, dat het jeugdige kreeftje don bodem opzoekt en door zgn levendige bewegingen zich aan do vervolging zjjner vganden kan onttrekken. Dan is de tjjd gekomen, waarop de kwee- keling in vrjjheid wordt gesteld en voor eigen veiligheid en voeding moet gaan zorgen. Hg ii dan wel het allergevaarlijkste tjjdperk van zjju leven te boven, maar te ontkennen valt het niet, dat op zoo jeugdigen leettjjd hem in het ruime sop nog veie gevaren bedreigen, waardoor zonder twjjfel een zeer groot, zoo niet het grootste gedeelte ten onder gaat. Men verstaat nog niet de kunst de jonge kreeften tot een rjjpen loeftjjd op te kwooken, zooals dit b.v. bg zalm en andere visschenhet geval is. Daarbjj komt, dat de kreeftjes als ware kanibalen, als zg in grooten getale in een kleine ruimte aanwezig zgn, elkander delgon. Wel is waar is het bg proefneming op kleine schaal in «en aquarium gelukt kreeftjes' groot te brengenin het zoölogisch station te Helgoland heeft zelfs een kwoekeling het ge bracht tot dan leeftjjd van 3 jaren, maar voor tospassing op groote sohaal heeft men nog niet de waro methode gevonden.- Toch heeft dat eene kreeftje zgn leven niot te vergeefs geleefd en evenmin de brooders, die hem in den dood zgn voorgegaan. Het jaarboek der wetenschap zal met erkentelijk heid hun kortstondig bestaan bljjven herdenken. Hun leven en hun lotgevallen binnen de 4 wanden van het aquarium hobben ecu licht doen opgaan over vele vraagstukken op het gebied van leven en ontwikkeling der kreeften, die tót voor korten tgd voor ons in het duister lagen. Bg zgn dood had dit kreeftje een lengte >u 115 m,M. en in dien tassohon tjjd 17 ver schalingen doorgemaakt. Gedurende den tgd dat de kreeft de oade schaal heeft uitgetrok ken en de nieuwe nog niet is verhard, heeft het dier gelegenheid te groeien, Naar mate de kreeft ouder wordt, wordt de pooze tuaschen de op een volgende verachalin- gen grootor, daarentegen noemt tjjdens den toestand van weekheid de groei toe. Van het tot het 6 levensjaar heeft de verschaling 2 malen 's jaars plaats en wordt do kroelt telken male ongeveer 2.5 c.M. langer. Zoo doende hoeft zg bjj den aanvang van het 6e levensjaar eene lengte van circa 25 c.M. ver kregen en beeft zg tevens den lesftjjd bereikt, waarop zg aan de voortplanting gaat deel nemen. Wanneer wjj dus vernemen, dat het Bestuur der Visacherjjen aan hot uitreiken der ver gunning tot het visschen op kreeften met staande netten en met kreeften korven de voor waarde verbonden heeft, dat kreeften beneden 25 cM. lengte, gemeten van het uiteinde van den kop tot het uiteinde van den staart, weder in vrjjheid moeten worden gesteld en de ge- vangon zaadkreeften evenmin mogen worden behouden, dan begrjjpen wjj na dat doze maatregel genomen is met het doel le de kreeft te beschermen totdat zjj geslachtsrijp ge worden isen 2o daarvoor te zorgen, dat ter instandhouding van den kreeftenstand steeds weder een nieuwe generatie tot ontwikkeling komt. Deze voorzorg is noodig, omdat het voort plantingsvermogen der kreeften veel geringer ia dan bjj de overige water bewoners en vol strekt niet staat in verhouding tot 's menschen vindingrijkheid ten opzichte van de middelen om dit kostbare schaaldier buit te maken. De gedane waarnemingen leeren ons verder dat een wjjtjeakreeft gemiddeld eenmaal in de 4 jaren eieren voortbrengt, wier aantal wisselt van 12.000 tot 16.000 Btnks en deze 10 tot 11 maanden met zioh ronddraagt voor dat de jongeD uitkomen. Vermoedeljjk bereikt slechts 500/0 daarvan het 4e levenstijdperk, d. w. z. na ongeveer 3 weken, het tgdstip, waarop het larfje in staat is op den bodem een sohnilplaats te vinden, is reeds de helft gevallen ten prooi aan zjjoe vjjandon. Bedenkt men, dat het dan nog 5 jaren duurt, voor dat de kreeft volwassen, is en voor den handel waarde krjjgt en hoevelen in die jaren nog kunnen bezwjjken, dan zal men moeten toestemmen dat maatregelen ter bescherming der kreeften zeer zeker gerecht vaardigd zjjn. De vissoherman, die alleen op eigen, tjjdeljjk voordeel bedacht is, zal op den duur leeren inzien, dat hg ter wille van toekomstige be langen zich eenigo offers moet getroosten. De op aandrang van het BeBtuar der Visscherjjen vrijgelaten oxemplaren zullen er toe bjjdrageh zyne vischgronden duurzaam to verrjjken. Hjj kan zich dit offer des te eerder getroosten, omdat de kreeft is eon »atnnddier", d. w. z. zg trekt niet, als andere viBschen of schaal dieren, als b.v. garnalen on krabben, in groote scholen van het eene weideveld naar het andere. De kreeft bljjft vrjj zeker in den omtrek van de plaats, waar zg zich eenmaal gevestigd heeft. Men kan gerust aannemen dat een vrg heid gesteld individn vroeger of later weder in handen komt. De pachter van een terrein, waar kreeften zich ophouden, heeft het zoodoende in de hand zich een regelmatige en duurzame opbrengst te verzekeren, evengoed als dit bjj oester- of mosselteelt het geval is. Dit is ook de grondgedachte van den kwee- ker, die zich thans te Yerseke gevestigd heeft. Op zgn verzoek is door hot VisBcherg Bestuur bjj wjjze van proefneming aan hem in pacht gegeven een strook langs den zuideljjken oever van Schouwen, waar nu de visscherjj op ratio neele wgze en rekening houdende met boven genoemde omstandigheden zal worden uitge oefend. De uitkomsten van dit bedrjjf worden door onze antoriteiten met belangstelling gevolgd, omdat zg als richtsnoer kunnen dienen voor in de toekomst eventueel te nemen maatrege len van bescherming. Teneinde de kunstmatige teelt te bevorderen zal de hoer Swerts tot wederopzegging en onder contröle van .het Bestuur zaadkreeften in zgn put mogen plaatsen, totdat de eieren, die zjj bjj zich dragen, zullen zgn uitgekomen, waarna de jonggeborenen op de bovenomschre ven wgze zullen worden besohermd voor dat zjj in vrjjheid kunnen worden gesteld Deze proofnemingen zullen er ongetwjjfeld toe bjjdragen meer k°nnis te verspreiden om trent het jaargetjjde, waarin de jongen bjj voorkeur ter wereld komen en welke rol de temperatuur van het water daarbjj speelt. Voor andere landen is dat tjjd«tip bjj bena dering vastgesteld; ten onzent tast men hier omtrent nog in het duister. Het is duideljjk, dat onze kennis daarvan dienstig kan zjjn bg het bepalen van een gesloten tgd gedurende de zomermaanden, die voor onze wateren eouo 6 weeksche is, van half Juni tot 1 Augustus. Helgoland is men op grond van derge lijke waarnemingen gekomen tot een gesloten tgd gedurende de 3 zomermaanden Juni, Juli 6D Augustushet is dus zeer de vraag of op den duur de gesloten tgd ten onzent ongewijzigd zal bljjven. Ook hierop bljjit de aandacht gevestigd van het Visscherjj bestuur, dat, zooals wjj mogen constateeren, de ontwikkeling van deze veel belovende industrie zeer ter harte noemt. Zoo juist wordt mjj medegedeeld, dat eenige ondernemende personen te Bergen op Zoom zich den eigendom van eenige verlaten oester putten aldaar verzekerd hebben, mot het doel daarin den handel in zeekreefton uit te oefenen. De put van de firma Kakebeeke wordt voors hands geheel voor dat doel ingericht, fcerwjjl geoefend personeel uit Ostende aan de zaak verbonden wordt. De teelt van kreeften schjjnt voorloopig niet i het programma van deze onderneming te zgn opgenomenmen zal daarmede wachten totdat onze ondervinding en kennis op dit gebied een grooter omvang zullen hebben aan genomen. al beperkt zjj zich tot don handel, dan kan het welslagen ook van deze onder neming mot anders dan 1 jjdragen tot de ont wikkeling van de kreeftenvisscherjj op onze stroomen en het scheppen van een nieuwe bron van inkomsten voor onze visichersbe- volking. Aquarius. A. C. v. d. 8., oud 20 jaar, veldarbeider, geboren te Biervliet, wonende te IJ z e n- d jj k e die, zooals in ons vorig nommer werd gemeld, aldaar gevangen genomen werd, is thans naar het huis van bewaring alhier gebraoht. Zooals men weet wordt bg verdacht van poging tot doodslag op 12 April jl, IJzendjjke, door alstoen aldaar met een met hagelscherp geladen schietgeweer oen schot te hebben gelOBt op J. F. Dalnaar. Wie zich volledig op de hoogte wil stel len van de waarnemingen in het laboratorium te Helgoland raadplege: Mittheilungen des Diut- schtn Scejltchtni Vtrtins, Band XXIII no 6. Er zgn 25 leden toegetreden met 42 geiten en een bok van Zwitsersch ras is aangokooht. Een beatunr is gekozen en een reglement zal later worden vastgesteld. Men zal trachten oen rjjkssubaidie te ver- krjjgen. Door den Commissaris der Koningin it M. Knopjes, onbezoldigd-rjjksveldwaohter-jachtop- ziener te Nieuwdorp (gemeente's Hoer Arends- kerke) benoemd tot gomeente-veldwachter te Heerenhook. Maandag werd te 's-Gravenpolder in schiotwedatrjjd gehouden, uitgeschreven door de vereeniging O'-anje-Nasiau aldaar. Aan don korpswedstrjjd namen 12 vereeni- giDgen deel. De zilveren medaille, uitgeloofd door Volki- weerbaarheid te 's-Gravenpoldor, werd behaald door Oranje-N assau. Vorder werden behaald een zilveren medaille m Oranje-Naisau door Nimrod te 's-Heer Abtskerke; een bronzen medaille van'thoofd- bostunr door Willem Till te Baarland, resp. met 110, 129>/j en 133 punten. Op de personoele baan werden 156 kaarten verschoten om kunstvoorwerpen. Den lsten prjjs verwierf L. Nieuwenhuise van Nisso. Op de vrjje baan werden S91 kaarten sohoten om geldprjjzen. 60 o/0 van den inleg werd uitgekeerd. W. Kole van Heinkenszand behaalde den laten prjjs met 2 X 36, 4 X 35 en 6 X 34 punten. Op deze baan was het hoogst aantal behalen punten 36 in een serie van Jjj de Dinsdag te Stavenisse houden verkiezing voor een lid van den raad vacatnre wjjlen den heer L. J. Dorst zgn candidaat gestold do heeren H. J. Dorst en A. van 't Hof. De Centrale antirevolationnaire Kies- vereeniging in het district Ooitburg heeft nu voor de Tweede Kamerverkiezing definitief candidaat gesteld den heer mr P. Dieleman te Middelburg. In de Dinsdag te Philippine ge houden raadsvergadering werd door den voor zitter voorgesteld om f 75 uit de gemeentekai te geven voor de feestviering na de vervulling der bljjde verwachting van H. M. de Koningin en f 25 voor de schoolkinderen om dezen op een nador te bepalen dag op limonade en broodjes te onthalen. Dit werd met algemeene stemmen aangenomen. Verder werd besloten de ingezetenen uit te noodigen tot hot vormen van eene commissie, belast met de regeling van het feest en met hot rondgaan met eene inteokeningsljjst. De moest gesohikto dag kwam den leden voor als de Zendag; dan zgn meest alle schip pers aan wal. Goedgevonden werd over te gaan tot den aankoop van nienwe stoelen voor de raadzaal. Uit Vlissingen. De gemeenteraad aldaar houdt Vrjjdag a, n zitting, aanvangende te twee aren, waarin zullen behandeld worden de volgende voor stellen van Burg. en Woth.: tot gunning dor exploitatie van de zeebaden aan J. G. Meg er; tot uitbreiding van de oeververdediging en verlenging van den golfbreker aau de Boule vard Evertsènj tot het verleenen van vergun ning aan do Kon. Mg De Schelde tot het leg gen van rails in de Nieuwe Aagje Deken straat; tot aanlog van straten op de gedempte Pottekade, Bier- en KaaBkade en naamgeving van bedoelde stratentot aanvrage aan H. M. de Koningin om een buitengewone vorgnnning krachtens art. 5 der drankwet; tot het ver leenen van vergunning aan den gemeente- bouwmeester tot het verrichten van werk voor particulierentot verhooging der subsidie voor het Burger-weeshuis dienst 1908; tot wjjzi- ging der begrootingen van het gasthuis en het weeahni8 dionst 1908 en der gemeente-begroo ting dienst 1908 en 1909 tot verbouwing van de burger avondschool; tot vaststelling van het kohier van den hoofdeljjken omslag dienst 1909; tot behandeling van reolamona tegen den aanslag op het 4e suppletoire kohier H. O. dienst 1908 en tot vaststelling van het le suppletoire kohier der str&atbelaating. Ook te Nieuw- en St. Joosland ie een geitenvereeniging opgericht, die naam Etntgaindhtid draagt. Met ingang van 1 Mei a. is door den Commissaris der Koningin aan den heer jhr H. A. Wttwaall "an Stoetwegen, secretaris van de gezondheidscommissie, zetel Oost- burg, wegens vertrek naar elders, eervol ontslag verleend. In het bericht omtrent de vergadering van den polder Oud in Jong Brtskens, voor komende in ons vorig nommer, is' gemeld dat heer A. Bacu als lid van het dageljjkech bestaar zgn ontslag nam en ia zgn plaats werd benoemd de heer I. Risseeuw. Dit is minder juist. De heer A A. Been verviel als lid vnn den djjkraad van het cala mitous waterschap Oud en Jong Breskemdoor zjjne benoeming onlangs door de Koningin tot lid van hot bestaur der waterkeermg van dit waterschap. In zgne plaats werd nu tot lid van den djjkraad gekozen de heer lt. Risseeuw. Te Zuidzande werd Maandag na den liddag, in het logement De drie Koningen, door den heer G. A. Vorsterman van Ojen, voor zitter van het departement SlnisAardenburg der Maatschappij tot Nut van Algemeen, in tegenwoordigheid van een honderdtal belang stellenden, aan Maria van Schoffel, dienstbode bjj den heer Abr. Lutejjn, oud-wethouder dier gemeente, namens dat departement een sierljjk getuigschrift uitgereikt, benevens een geschenk in geld, wegens vjjf en twintig jarigen trouwen dienst in een zelfde gezin. Het getuigschrift, vervaardigd door de Gebr. Grevenstuk te Amsterdam, was vervat in een sierljjke ljjst en werd algemeen om de nette uitvoering geprezen. LETTEREN EN KUNST. G o n o e r t H o 11 a n d s c h Vocaal-Trio. In de laatste 15 jaren sjjn er op zanggebied verscheidene trio's en kwartetten gevormd Het feit, dat ons land zooveel goede zangers heeft voortgebracht, zal daarmedo wel verband honden. Maar die zangcombinaties werkten meostal niet lang samen. Zjj kwamen en gingen en daarom is het goed, dut van tgd tot tgd ontstaan. Of ome stad Dinsdagavond do primeur had van het Hollandsch Vocaal- Trio het was een zeer goed bezooht con cert weet ik niat, maar stellig is het toch een van zgn eerste uitvoeringen geweest "i zooveel in de muziekli'eratuur dat onbekend, maar toch zoo mooi is, en daarom mogen we ieder, die voor dat onbekende in do bres springt en dat onbekende ons breDgen komt, met vreugde begroeten en dus ook dit jongo trio. Met belangstollmg zag ik het optreden om de in mjjn voorberioht gemelde reden te gemoet en het trio heeft gegeven wat men mocht verwachten. Ieder der drie zange ressen liet zich ook in solo liederen booren en men kon dus nagaan wat ieder afzonderljjk on wat zg te zamen prestoeren. De sopraan, mevrouw Aaltje Kubbinga Burg, zong twee zeer mooie liederen van den prodnetieven Max Reger. Men verwjjt Reger en m. i. wel eens niet ten onrechte dat zgn muziek meer ver- stands- dan gevoelsmaziek is, maar iemand, die een melodieus lied als Watdeimamkeit of een teer liedeke als Dis Kindes Gebet mot zgn fijne begeleiding sohrjjft, deed meer dan aan techniek denken. Ook de liederen Mttrchen van Scheinpflug en Grelel vnn Pfitzner, twee componisten van de jongere generatie, hebben, mede door de wgze, waarop mevrouw Knbbinga ze voordroeg, injjn aandacht getrokken. Ligt bet sobalksche deze zangeres zeer na, bg mejuffrouw Hermine Scholten trof mg het warm-getinte en het gevoelige harer voordracht. Zjj bewees in de laatste jaren ernstig te hebben voortgewerkt met haar mooie stemmiddelen deed zjj drie van Brahms' heerljjke liederen uitingen van de zuiverste lyriek voor ons opleven. Vol extase deed zg Meine Liebe ist grün, het lied *an jonge liefde, ons tegenklinken. En bg mevrouw Jacoba Dresden—Dhont heb ik opnieuw genoten van het krachtig, veel omvattend orgaan, haar wgze van uitdrukking en haar levendige zioh bg den tekst altjjd goed aanpassende maar wel eens te gepassio neerde voordraoht. Afgezien van haar minder mooie uitspraak der vocaal A, heeft mevrouw Dresden de Strauss-liederen zeer mooi gezongen. En wat do drie dames samen ten beste gaven, getuigde van ernstige voorbereiding, wat daarom nog niet seggen wil, dat hot vol maakte bereikt is. De stemmen smelten goed samen. De alt draagt het trio, de sopraan stjjgt er helder boven uit, terwjjl de mezzo sopraan daartusschen equilibreert Wat nog kan winnen is do geljjke uitspraak van begin- •n eind-consonanten; en vóór de pauze was een enkel moment de stemming niet zuiver, maar overigens verwacht ik van baar samen werking veel heil. Nu reedt gaf het drietal veel te genieten, vooral in de trio's Rosenlied en Der Schalk van den helaas! veel te jong gestorven Milnohener Ludwig Thuille, wiens ■angen mjj door harmonie en tekstbehandeling ongemeon hebben geb'.\id. En na zes nummers met twintig Duitscbe liedoren en trio's foei 1 dames, z jj t g jj dochtoren van Nedor1 andbcban stam, bestaat voor u geen moeder taal, kent gjj niet uw eigen goede componisten?! drie liederen van Valerius Will heden rati treden, Geluekig Vaderland en het Oude Wilhelmus, do beide eerste door Julius Röntgen, het laatste door Sem Dresden bewerkt. De mooie oerkrachtige melodieSn deden het ook nu weer in hun geest van ware gods vrucht en vaderlandsliefde. Aan het eii?d een harleljjk applaus, waarin de zangeressen den heer Dresden, die zich den geheelen avond door delicate, wel eens te disorete klavierbe geleiding onderssheiden had, zeer terecht lieten deelen. A. A. NOSKE. Alb. Vogel, die nu eenigen tgd onder dienst is, zal den 26 dezer te Gent fragmenten uit Koning Oedipus voordragen. Door de Christelijke Oratorium Vereeniging te Amsterdam zal in studie genomen worden Quo Vadis, Dramatische Sttnen jtlr So i, Chor Orchtsltr urad Orgtl. Komponiert von Felix Nowowiejski. (Op. 80.)

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1909 | | pagina 1