MIDDELBlIRtiSCHE COURANT. I Vrijdag 2 April. MsijÊt. Kameroverzicht, 78 182" Jaargang. looy. Dczo courant yorschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsou in Nederland franco pp. f 2. Alzonderlijke nummers kosten 5 cent. Therm alhier en tel. weerbericht van het K. N. Mot. Insfcit. te Bilt. 1 April 8 n. vm.43gr., 12 u. 45 gr., av. 4 n. 45 gr. - Hoogste barora. stand '770.4 te Seydisfjord; laagste 747.1 te Haparand». 7erwaohtingtot den avond van 2 April afnemende N., later krimpende wind, afnemende bewolking, aanvankelijk bnïig on later booger temperatuur. Advertentiëu20 cent per regel. Bij abonnement veel lnger. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels t 1.50elke regel meer 20 cent Reclames 40 cent per regel. Groote lettors naar do plaats, die zij innomon,] Tot de plaatsing van advertontiën en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffende Handel, Njjvorheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Adverteutie-Itnrenn A. DB I.A MAR Ar.., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam. Middelburg 1 April I ijuiste I ntrent I schip - 1 ier. an de piaftmd wy, Shipper Irooger oopen n was ng by As van et hot I ren of Wjj Ie aa- kpril 1 Soc. Wal- HOflt- pen. 13£-f" met 'laste L'ng 27 igv. Zitting van Woensdag. Weikeljjk, dr Bos bad 't by hot rochte eind. Er waarde iets van den geest van den ouden schoolstrijd in de zaal rondbet wna alsof Thorbecke en Groon van Prinsterer weder aan het debatteeren waren. De heer Lohman beet, met het vnur van een twintig jarigen jongeling, fel en harts tochtelijk van zich af, slingerde den beeren der linkerzijde eenige citaten van Thorbecke naar het hoofd, meeningen van dozen staats man over de houding der regeeriug tot het bgzonder ondeiwjjs, welke later echter bleken te dateeren uit 1829. Despoten" noemde mr Lohman de beeren der overzgdo, »te bekrompen" om hem en zjjne geestverwanten te kunnen begrgpen Anders veelal niooilgk verstaanbaar, klonk zijn stem thans als een klok. Deze veteraan was nu dan ook één eD al actie. In volle overtuiging kwam hg togen de drie amendementen van den heer Ter Laan op, daar zjj z. i. slechts de vrijheid der bijzondere scholen belaagden, geen rekening bielden met de ware behoeften des volks. Mr Heemskerk, die, door spit geplaagd, zich nauwolgks bewegen kon, keek pgnlgk ïn het rond, zich verbazend over dezen zoo fel-uit- slaanden politieken brand. De heer Tydeman, over wiens hoofd zich de toorn des heeren Lohman voornameljjk uitstortte, beantwoordde dezen aanval niet minder harstochtelgk. Hjj zoide slechts uit gesproken te hebben wat velen in den lande denken. Miniatrieele goedkeuring van het leerplan (eorste amendement-Tor LaanJ is een «redelijke eisch." Hg begreep met wat bg biermede zou hebben miszegd. Nu eiT_ citaten van Thorbecke in het vuur waren gebracht, wilde bg toch wel eens ietB uit Groen van Prinsterer voorlezen en vragenof de heer Lohman het daarmee eens was Zoo werd het feit met de boekjes uitge vochten; wel aardig, maar toch eonigszins uit den tjjdl Dr Kuyper was één en al oor, zeido echter geen woord: een ware marteling voor iemand, die liier zoo beBt mee had kunnen praten. Telkens te moeten aanhooren: dr Kuyper dit en dr Kuyper dat, en dan onbeweeglijk stil te blgven zitten luisteren, is geen geringe krachtproef. Gelukkig zal deze kwelling nog slechts enkele dagen duren. De Minister trachtte olie op de woelige baren te storten De heeren moesten zich toch niet zoo boos makeuanders zou men gaan zeggen, dat deze wet op «wederzjjdsch wan. trouwen" berust, hetgeen Z.Ex. beslist moest tegenspreken. De drie amendementen van den heer Ter Laan noemde mr Heemskerk »onaan. nemeljjk", evengoed ala dat der heeren Yan Asch van Wjjk en Van Wjjnbergen. Als eerstgenoemde zjjn amendement >n zou willen intrekken en de beide laatstgenoemden volgden het goede voorbeeld, dan zon met gemeen overleg de wet tot stand kunnen komen. Beide partyea zouden iets toe moeten geven. De heer Ter Laan was hiervoor echter niet te vinden. Hjj handhaafde zijn voorstellen, zoodat ook de heeren Van Asch van Wjjck en Van Wjjnbergen op hun stuk bleven staan. Rechts noch Links week. Do Minister had wel gezegd, dat bjj by aan neming van het eerste amendement-Ter Laan de wet zou terugnemen, doch wat nood, als de gemoederen verhit zjjn door strjjdgedroisch bjj het in het spel brongen der politiek Zóó stonden de zaken, toon do beer Bob eon uitweg aanweesals de subsidie-verleening nu eonB facultatief word gesteld, als er in plaats van «wordt verleend" in de wet kwam te staan kan verleend worden Dit was een kostelijke vondst l Z Ex. moendo, dat dit lang geon vorwerpoljjk denkbeeld was. De heer Roodhujjzen insgeljjks. De heer Van Wjjnbergen ging hot zelfs een amendement omzetten, voelend dat de stemming in de Kamer draaide en dat met hard tegen hard niets te winnen viel. De linkerzjjde heeft nog altjjd do meerder heiden was zich dit, door de heftige debatten, opeens wedor krachtig bewust gowordon. Of echter de heer Van Wjjnbergen niet verstandiger had gedaan, door den heer Bis diens denkbeeld zelf in een amendement te laten omzetten, bljjve hier buiten beschouwing. De eer van een goede oplossing te hebben komt in elk geval den heer Bos toe, ook al zal hot resultaat op naam komen van den heer Van Wjjnbergen. Het amendement-Van Wjjnbergen zal ge drukt rondgedeeld worden. Het was intusschen vier uur geworden, dus tjjd voor de «voreenigde zitting." In de vereenigdo vergadering werd besloten morgen de wetsontwerpen betreffende het regentschap en de voogdjj in behandeling te emen. Men zie Laatste berichten. Oost-Indië. De corrosp ndent der N. Ct. seint uit Bata- a dat, overste H, N. A. Swart, civiel en en militair gouverneur van Atjeh en Onder boorigheden, buitengewoon is bevorderd tot kolonel. verband biermede herinnert het blad er dat naar het Bat. Nbl. onlangs meldde, do legercommandant overste Swart ongeschikt bad verklaard tot bevordering bjj keuze, zoo als de Gouverneur-Generaal wenschto. De bui tengewone besordering zou dus, naar het blad meldt, geschied zjjn in strjjd met bet gevoe len van den legercommandant ilit Stati ea Provincie. Iu bet verslag der werkzaamheden van den Voogdyraad te Middelburg in ons vorig nommer opgenomen kwam deze zinsnede voor «De betrokken moeders worden thans door den ambtenaar van den burgeljjken stand hunner woonplaats uitgonoodigd ter gemeente secretarie te verscbjjnen, welke verschjj- n i n g zoo noodig wordt herhaald." Qet woord verschjjning moest uituoodi- g i n g zjjn. Belanghebbenden herinneren wjj er nog eens aan dat do kiezereljjat tot en 15 April ten gemeentebuize voor ieder ter inzage ligt. Men zal goed doen zich te vergewissen of mon daarop voorkomt, indien men in de ter men valt kiezer te zjjn. Zooals uit eene in dit nommer voorko mende advertentie bljjkt, heeft de heer E. Helder, photograaf alhier, afbeeldingen van den kinderwagen, het geschenk derZeeuwsche vrouwen aan fl. M. de Koningin, in twee ver schillende formaten, verkrjjgbaar gesteld. De photo is uitstekend geslaagd en geeft een zeer goed denkbeeld van het prachtige geschenk. Woensdag zjjn heel wat menachen teleur gesteld, die zoo gaarne den vorsteljjken kin derwagen hadden willen zienzelfs velen, die met dat doel van elders waren gekomen, o. a. uit V1 i s s i n g e n. Ook heden werd van de geboden gelegen heid weer een zeer druk gebruik gemaakt. Geregeld was de vestibule van het raadhuis gevuld met belangstellenden. Wjj vernemen dat waarschjjnljjk eerlang do inwisselbaarheid der muntbiljetten weder zal worden opengesteld. Dit het eerste jaarverslag der afdeeling Zeeland van don A gemeenen Apothekers- adsistentenbond bljjkt dat het ledental stationnair bleef. De rekening over dat jaar Bloot met een batig saldo. Het bestuur bestaat thans uit de heeren B. Crucq, voorzitter, A. Adema, vico-voorzitter, en de dames 3. Prinsema, le secretaresse, E. G. de Rujjter, 2e secretaresse, en A. J. Fopma, ponningmcestercsse. Uit Vlissingen. In don Ber|jjn8chon mailtroin zjjn Woensdag gevonden een zilveren ketting, waaraan be vestigd een beurs mot een groot bedrag nan geld en verschillende zilveren snnisterjjen. Alles werd bjj den stationschef aldaar gede poneerd. De gemeoateradon van Oudelande en 's Hoerenhoek besloten de gevraagde bydragen aan het comité voor de drinkwater leiding op Zuid Beveland to vorleonen. Voor de betrokking van gemeente-veldwach ter in laatstgenoemde gemeente hebben zich 40 sollicitanten aangemeld. '1'e Klooatorzande is overleden do heer P. J. van Braband, secretaris der gomeente Hontenisso. Hjj volgde in Sept. 1884 zjjn vader als secretaris der gemeente op en was nog slechts 54 jaren. De overledene was ook sinds jaren de ijverige directeur van bet bar- inoniogezolschap te Hontenisse. Voorts was hjj in verschillende andere open bare betrekkingen werkzaam. In do week van 24'tot en met 80 Maart 1909 zjjn in Zeeland voorgekomen 19 ge vallen van roodvonk, waarvan 4 to Eede, 1 te St Maartensdjjk, 1 te Middelburg, 5 te Rilland- Batb, 5 te Stavenlsse, 1 te Vlissingen en 2 to Wolphaartadjjk 8 van diphtheritiB, waarvan 2 te Aardenburg, 1 te St Annalaud, 4 te Hengst dijk en 1 te Honteniets1 van typhus en febris tvphoidea te Rilland-Bath. Electrische Centralen. Woensdagavond hield de heer A. C. Zoet hout Azn, daartoe uitgenoodigd door het depar tement Middelburg der Maatschappij van Nij verheid, in do bovenzaal van do sociëteit De Vergenoeging alhier, oen voordracht over «Eleetriscbo Centralen. Het opwekken van den electrischen stroom en het verbruik er van door de afnemers''. Een vrjj groot aantal personen, waaronder eenige dames, bad aan de uitnoodiging van bet bestuur, om de voordracht te komen bjj- wonon, gehoor gegeven, waarvoor de voorzit ter vau het departement, mr J. J. Heyae, hun i zjjn openingswoord dank bracht. Do heer Zoethout ving zjjn voordracht aan met de mcdadeeling, dat men goeu zware proeven met storken stroom moest verwachten, daar hier een sterke kraoht hem ontbreekt. Was er in Middelburg een electrische cen trale, ec zouden zwaardere proeven genomen kunnen worden. Vervolgens wees sprekor op de verschillende wjjzen, waarop electriciteit kan worden opge wekt, nl. door wrjjving, inwerking van zuren of zouten op metalen en door inductie. De oudste methode ib die door wrjjving, waarmode men op de H. "B. en andere scholen door middol van de wrjjf-electriseerma- chine kennis maakt. Do methode van inwerking van zouten of zaren op metalen vindt haar toepassing in de algemeen bekende elementen, bet Bunsen- eleraont, het Daniel- en Grove-element, om maar enkele te noemen. Meer b eedvoerig werd stilgestaan bjj d« derde wjjze van opwekking, nl. door inductie Enkele eenvoudige proevon verduidelijkten het gesprokene. Achtereenvolgens werden daarbjj de werking van een magneet op een hoeveelheid jjzer ver klaard, door een krjjtteekening aanschouwe lijk voorgesteld do magnetische krachtlyuen> die van de polen van een magneet uitgaan, en woes spreker op het vorbaud tusschen een magneet en een eleetriBchen stroom Dit verband werd door oen proef duideljjk gemaakt. Een stuk week jjzer, van draad win dingen voorzien, werd magnetisch door het voeren van een electrischen stroom door die windingen, torwjji de polen van die jjzermag- neet dezelfde eigenschappen vertoonen als die van de staalmagneten, nl. dat de geljjknamige polen zich van elkander afstooten en deonge- ljjknamige polen elkander aantrekken. Vorder word verklaard de proef van Faraday het opwekkon van een electrischen stroom door het brengen van een magneet in een klos met draadwindingen. Op een galvano meter werd de aanwezigheid van een electri schen stroom, wanneer de magneet enkele malen in de klos was op en neer gehaald, getoond. De heer Zoethout kwam vervolgens tot de dynamo's en gaf met modellen een duideljjke verklaring van geljjk-, wissel- en draaistroomen. Door tusschen do polen van oen magneet, in hot z. g. magnetisch veld, een gesloten koperen draadwinding te brengen wordt daarin een electriecho stroom opgewekt. Deze wetenschap gaf aan Gramme grond voor zjjn denkbeeld, dat eerst pas in 1871 in een bruikbare dynamo verwezenlijkt werd. Zjjn donkbeeld echter vormde de basis voor de dynamo. Gramme gebruikte een koperen ring, naar hem genoemd de ring van Gramme. Mot behulp van een drietal modellen van dorgeljjke ringen en een electro-magneet werd een voorstelling gegeven van bet ontstaan van geljjk, wissel cn draaistroomon en het verschil tusschen die Btroomen onderling uiteengezet. Als laatste punt vóór de pauze behandelde spreker do verschillende eenheden tot het meten van hoeveelheden stroom. We betaloo, bjj verbruik van electrischen stroom, in Kilo-vrattuur, dat is de ptjjs van 1000 maal 1 Watt por uur. Nu is Watt geljjk aan Volt X Ampère. Volt stelt de kracht voor van den stroom, die ongeveer geljjk is aan dien van een Daniel element. Ampère geeft weer de hoeveelheid van don stroom, zoodat Watt geljjk is aan de kracht X de hoeveelheid. 1 Ampère l Volt 1 Ohm. Ohm geeft weer den weerstand, die de stroom in de geleiding ondervindt en die'geljjk is aan den weerstand van een kolom kwik van 'l M. hoogte mot con grondvlak van 1 cM', en ongeveer geljjk aan den woerstand, dio een stroom ontmoet in 100 M- tolegraai'draad, met een doorsnede van 4 mM. Ampère is dus do spanning gedeeld door den weerstand. De stroom, die bjj do verbruikers komt, kan gebruikt worden voor licht, beweegkracht en verwarmingvoor het laatste wordt zjj nog het minst gebruikt. In do pauze word gelegenheid gegoven een drietal gloeilampjes nader te bezichtigen. Nadien ging do beer Zoethout in het bg zonder na do toepassing van electriciteit voor de verlichting, door middel van booglampen, on gloeilampen, en voor bet leveren van drijfkracht mot 'behulp van electromotoren. Voor verlichting voor groote terreinen, ge- bonwen enz. wordt hoofdzakelijk het booglicht gebruikt; voor kleinere inrichtingen, zalen, kamers enz. do gloeilamp. De verschillende in gebruik zjjnde en in gebruik geweest zjjndo gloeilampen werden besproken. Door Edison werd in 1838 een gloeilamp aaamgesteld voorzien van een platina-draad. Daar die draad niet voldeed, gebruikte by later een draad van bamboe-vezel. Eerst in 1880 kwamen do goede kooldrnad- gloeilampeD, geljjk die voor het meerendeel gebruikt worden. Sedert kort echter vinden de meer economische metaaldraad-gloeilampen meer ingang. Het licht dat wordt verbruikt, wordt ge meten naar het aantal Normaal-Kaarsen licht sterkte. Spreker rekende na wat 1 Normaal Kaars licht kost, iets wat natuurlijk verschillend is naar gelang van den aard der lamp, die men gebruikt. Een goede kooldraadlnmp verbruikt 3'/j Watt per Normaal-Kaarseen metaaldraadlamp 1 Watt en de pas ingevoerde dubbele Z. lamp 0.7 Watt per 1 Normaal- Kaars. Als vergeljjking tusschen den prjjs van een 1 N.-K. gasgloeilicht en 1 N.-K. electriscb licht, maakte de beer Zoethout de volgende bereke ning: In een woonhuis brandon 4 gaspitten, 2 in de woonkamer en in den gang en in de keuken elk 1. Elk gloeikousje heeft een ge middelde lichtsterkte van 60 N. K. en ver bruikt 125 L. gas per uur, dus in 1 nur worden 500 liter gas opgebrand. Daar 1 M* gas hier 7l/s cent kost, zou dus voor 3cent gaB verbruikt worden. Voor het gasgloeilicht wordt nu electriscb gloeilicht in de plaats gebracht. In do woonkamer 1 groote lamp van 100 N. A. wat een beter licht geelt dan 2 lampen van 60 N. K. en in de keuken en gang 1 lamp van 40 N. K. te zamon 180 N. K. Daarvoor is dus noodig bjj dubbele Z. lam pen 180 X 9.7 126 Watt per uur. Kostende, bjj een prjjs van 20 cents per Kilowatt, onge veer 2.5 cent. Het electrisch licht is dus per 1 N. K. hyna P/'-i cent goedkooper dan gas gloeilicht. Het booglicht is nog goedkooper. Ten slotte werden nog in 't kort de samen stelling en werking van de electro-motoren uiteengezet eu werd de nadruk gelegd op de groote boteekonis van deze krachtwerktnigen voor de industrie in 't algemeen en de kleine nyverheid in 't bijzonder. De kosten van aanschnffiog en onderhond der electro-motoren zjjn veel geringer dan di van andero kracbtwerktuigen, ala stoomma chines, gasmotoren enz. De oprichting van een electrische centrale is dus, ook op grond danr- van, voor elke gemeento van een groote be- teekenia. Over 't geheel is de prjjs voor stroom verbruik over dag zoo laag, dat geen andere installatie daartegen op kan. Door spreker werden alsnog eenige bijzon derheden medegedeeld over de Gemeenteljjke Electrische Centrale te Amsterdam, waarvan eenige kiekjes van bet inwendige dor grootsche inrichting op hot doek verschonen. Ook werden zien gegeven verschillende machines en werktuigen, waarby de electro-motor als kraebt- werkuiig dienst doet, en nog gewezen op de bekende fabriek van Eleetriscbo werktuigen der firma W. Smit Co. te Slikkerveer, die reeds tal van groote dynamo's heeft vervaardigd. Na het vertoonen van do lichtbeelden gaf de heer Z othout een overzicht van de doel einden, waarvoor oen centrale in Middelburg zou kuunen dienen. Hjj stelde daarbjj op den voorgrond, voor de stichting daarvan dezen avond geen propaganda gemaakt te hebben maar hoopte toch, dat hotgeon hjj gesproken had, moer belangstelling voor het vraagstuk der electriciteit ook in onze gemeente wekken. Volgens spreker zou een centrale hier ter stede stroom kunnen leveren voor verlichting binnen- en buitenshuis, voor krnchtleveiing aan particulieren, aan bet station der hoogdruk waterleiding aan do Oranjezon, aan do Gas fabriek, wellicht voor de stoomtram Walcheren en zoodoende aan Domburg enz. Bjj eindigdo met de overtuiging uit te spre ken dat er in Middelburg eens een centrale zal komende vrnag is alleen maarwanneer Een luid applaus beloonde den heer Zoet hout voor zjjn belangwekkende voordracht en de onderhoudende wjjze, waarop zjj gehouden word. De heer Polet, directeur dor gasfabriek, hulde brengend aan den hoor Zoethout voor de populaire wetenschappelijke behandeling van zjjn onderwerp, merkte nog op dat door deze een vergelijking is gemaakt tusschen hot gas gloeilicht en do electrische gloeilamp. Hoewel eene eore-saluut brengend aan de kundige eleetro-technikers, meende hjj toch er op te moeten wjjzen dat ook den gastecbnici eero toekomt, waar zjj het zoover gebracht hebbeD, dat niet meer voor 1 N. K. lioht 2 Liter gas, maar slechts 1 Liter gebruikt wordt. Do hoor mr Hejjso sloot de vergadering met een woord van harteljjken dank aan den heer Zoethout. LETTEREN EN KUNST. Op den eersten dag van het 26 en 27 Mei e. door de zangvereeniging Tot Oejening tn Uitspanning alhier te geven muziekfeest zullen als solisten optredenTilia Hill (Job. Linden van den Heuveil), sopraan, mevr. De Haan—Manifarges, alt, de beeT Anton Kobmann, tenor, en de heer Arthur van Eweyk, bas. De beide beeren zullen ook den tweeden dag bljjven, voor de dan o. a. uit te voeren frag menten uit de Meistersing er. De tentoonstelling van antieke meubelen, door de vereeniging Voor de Kunst gehouden de bovenvoorzalen van St Joris a 1 h ier, wordt zeor druk bezocht. Zooals men weet, wordt zjj Zondag a. s. gesloten. LANDBOUW. Zooals reeds vroeger gemeld is, zal in de maand Mei vau dit jaar een keuring van paarden gobouden worden. Deze zal plaats hebben in de provincie Zeeland op de navolgende data's: 11 Moi te Middelburg, voor de gemeenten Middelburg, Arnemuiden, Veoro, St. Laurens, Serooskerke (op Walcheren), en Grjjpskorke te Vlissingen, voor do gemeenten Vlissingen, Oost- en West-Souburg, Koudekerko, Bigge- kerke, Ritthem, en Nieuw- on St. Jooaland eu 12 Moi te Tholen, voor do gemeenten Tholen, Oud-Vossemeer, Poortvliet, Scherpeniseo, St. Maartensdjjk, St. Annaland, en Stavoniasoen te Nieuw-Vossemeer, voor de gemeenten Nieuw-Vossomeer, St- PhUipsland en Dinteloord en Prinsland. BlykenB het verslag vau den toestand der paarden fokker jj iD Zeeland over 1908, door de provinciale regelingscommiBsie uitgebracht, was het aantal hengsten in de provincie in 1907, 101 en in 1908, 5. Van deze zjjn er in Zeeland geboren 33. de overige, ten getale van 73, zjjn afkomstig uit België. Vier van de laatste bomen uit hot hongatenveulendcpot te Bergen op Zoom. Alle hengeten zjjn koudbloedig en bebooren, behalvo een die een dubbele Ardenner is, tot het ras van het Belgisch of hot Zeeuwsch- Belgisch trekpaard. Warmbloedige hengsten zjjn niet meer in Zeeland aanwezig. In do behoefte aan goede merries wordt ten deele voorzien door bet uitloven van nanhou- dingsbydragen voor een-en tweejarige merries, welke bjjdragen ook worden toegekend voor die, welke uit België zjjn ingevoerd. Door verscheidene fokkers in alle deelen van Zeeland, maar voornameljjk in Zeeuwsch-v laan- doren, Schouwen-Duivoland en de Bevelanden, worden dit jaar weder jonge merries in Belgie aangekocht. Het tokken van koudbloedige paarden was in het jaar 1908 even winstgevend als het vorig jaar. Voor veulens, jaarlingen en aoht- tienmaanders werden buitengewoon booge prjj- zen besteed. Er zjjn verscheidene aebttien- raaanders in Zeeuwsch-Vlaanderen naar België verkocht voor 1000 frank en meer, f 480. In de verzorging dor paarden viel verbetering waaT te nemen, Dtaar volo stallen hebben nog gebrek aan licht en beboorljjke luchtverver- sching. De keuringen gaven aanleiding tot geljjke opmerkingen als vorige jaren. De verhonding tusschen romp en beenwerk laat nog altjjd te wenscben over, terwjjl op den stand der krui singsproducten ook nog veel valt nan te merken. Maar de wjj 1 voor dio kruisingspro ducten door de kooplieden nit het buitenland nog loonende prjjzen worden besteed, wordt do behoefte aan den invoer van merries van zuiver

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1909 | | pagina 1