UIDDELBURGSCHE COURANT.
N" 75
152* Jaargang.
190».
Dinsdag
30 Maart.
Middelburg 29 Maart.
Bit Staa en Provincie.
Dezo courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plantsen in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thoim alhier en tel- weerbericht van het K. N, Mot. Instit. te Bilt.
29 Maart 8 n. vm. 49 gr. 12 u. 55 gr., av. 4 n. 56 gr Hoogste barom. stand 766.1 t- Horta
laagste 735.9 te Scilly.-Verwachting tot den avond van 30Maart zwakke tot matige Z. tot
Z O. wind, zwaar bewolkte lucht, waarschijnlijk regen en iets zachter temperatuur.
Advertentóëu20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- on
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regel meer
20 cent Reclames 40 cent per regel. Groote lettors naar de plaats, die zij maeruou.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Njjvorheid on Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Ilureun A. DE LA
91 AR Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een bijvoegsel
Vrijhandel voor den Nederland'
schen Landbouw.
Bjjna geen enkel bedrjjf heeft zich hier te
lande zóó voorspoedig ontwikkeld als de
landbouw. Waar men ook komt op hot plat
teland, overal zjjn teekenen van welvaart en
voorspoed waarneembaar. Een beuchelgk ver
schijnsel, te meer opvallend omdat deze voor
uitgang zoo spoedig en zoo algemeen op zeer
ongunstige jaren is gevolgd.
Met de landbouwcrisis van 1880 waren er
zeer mooiljjke tjjden aangebroken. De prjjzen
van baast alle landbouwproducten daalden
snel en aanhoudend, tot ze op een peil kwamen,
dat het bedrijf eigenljjk niet meer loonend was.
De boerenstand kon zich nog Blechts met
moeite bandhaven, verarmde of ging geheel
ten onder. De grond, voor zoover nog in eigen
bezit der landbouwers, was veelal overbelast
met hypothecaire en andore schulden. Vele
pachters konden zich alleen nog maar band
haven door oigen kapitaal op te teren, of door
te bezuinigen op bet arbeidsloon. Kortom,
een ernstige malaise-toeBtand was ingetreden,
welke niet naliet een zcot ongunstigen invloed
te oefenen op de algemeeno welvaart.
Niet alleen Nederlaud had hiermee te kam
pen. Dezelfde verschijnselen deden zieh ook
olders voorin geheel West-Europa had de
landbouw dozelfde bezwaren 't hoofd te bieden
en zooals 't steeds gaat wanneer 'n bedrjjf
op moeiljjkhedon stuit er begonnen steeds
meerderen om protectie te vragen. In ver
scheidene landen is de Regeering voor dat roepen
om protectie bezweken. De verbruikers zjjn
er tot 't kind van de rekening gemaakt door
invoerrechten op graan en andere landbouw
producten. En zoo is de landbouwcrisis er
tijjdeljjk overwonnen door de lasten en moei
lijkheden van het bedrjjf op andoren over te
brengen.
Gelukkig heeft men hier te lande dat voor
beeld niet gevolgd. De toenmalige ministeries,
hoewel herhaaldelijk er toe uitgenoodigd,werden
niet bereid gevonden tot dit middel over te
gaan. Ze vonden bg die weigering krachtigen
steun in het feit, dat het rapport der land-
bouw-enquêtecommisBie van 18 September 1886
de protectie verwierp. En de sedert ingetreden
vooruitgang op landbouwgebied is een krachtig
bewjjs, dat Regeering en Enquêtecommissie
destjjds goed hebben gezien.
Gebleken en bewezen is nu, dat de verbe
tering in den toestand van den landbouw
komen kon langs geheel andere wegen en
met geheel andere middelen. Een goed geleide
staatszorg voor den landbouw, geheel
gericht op technische verheffing van het bedryt
en op aanmoodiging of ondersteuning van het
eigen initiatief. Een zeer verbreid en steeds
verder zich ontwikkelend vereenigingfi
le v e n, dat niet gewacht heeft op regeling
door wettelijke bepalingen, maar dat gedragen
wordt door de belangstelling en toewjjding
der leden. En bovenal ook de ontwaakte en
sedert wakker gebleven energie bg den
boerenstand, zieh uitend vooral in een woekeren
met den grond en met do bedrijfsmiddelen.
Deze drie factoren hebben elk voor zich en
alle te zaaien meegebracht, dat do Nederland-
sche landbouw zonder protectie waarljjk de
vergelijking met het geprotegeerde buitenland
zeer goed kan doorstaan.
Het bedrjjf is, waar dit noodig bleek, ver
vormd en aangepast aan de veranderde tijds
omstandigheden. De techniek van den akker
bouw is zeer belanrgk verbeterd en er worden
veel grooter oogsten gewonnen dan voorheen.
De veefok- en melkcontrOle-verecningen heb
ben aan den Nederlandschen veostapel de
aloude, maar tjjdeljjk verloren, wereldreputatie
teruggegeven. Op do schrale zandgronden is.
door veehouderg en akkerbouw nader tot
elkaar te brengen, een gemengd bedrjjf ge
groeid, dat groote levensvatbaarheid toont.
Eo bijzondere cultures, vooral in don akker
bouw, zjjn in sommige deeleu van het land tot
eene ongekende on nergens geëvenaarde hoogte
gestegen.
Dit alles werd bereikt zonder directe in
menging van de handelspolitiek. Bescherming
bleek men zeer goed to kunnen missen, de
produotie wist zich te verheffen zonder kunst
matige prijs verhooging van het product. Wel
echter is hier de bestaande handelsvrijheid
zonder twjjfel voor die ontwikkeling van den
landbouw een zeer gunstige factor geweest,
omdat ze, alle bedrgfsmaterialen onbelast
latend, den landbouwer in staat stelde niet
alleen goed maar ook goedkoop teprodaceeren
Op deze wjjze kon de Nederlandiche land
bouw meer en meer worden een exportbedrijf,
zich geheel richtend op den uitvoer van land
bouwproducten. Ook werd op deze wijze het
pad gebaand voor eene uitgebreide landbouw
industrie (aardappelmeel- en stroocartonfabrie-
ken), welke voor het landbouwbedrijf van niet
minder beteekenis was dan de beschermde
suikerfabricage.
De Nederlandsche landbouw is tegenwoordig
vóór alles exportbedrijf. Graaninvoer ia voor
ons dichtbevolkt land met zjjn vele heiden en
weiden onmisbaar. Reeds van af het begin der
middeleeuwen is deze noodig geweest en geene
wjjziging der handelspolitiek zal daarin alge-
heele verandering kunnen brengen. Maar naast
dezen onmisbaren invoer groeide in den loop
der tjjden een nog veel belangrjjker uitvoer,
welke (vergelijkt men do jaren 1897 en 1907)
voor enkele der belangrijkste uitvoerartikelen
beliep
Yoor dezen hoogst belangrijken export van
landbouw-producten zal protectie nooit anders
dan schadeljjk kunnen zjjn. De plaats op de
wereldmarkt heeft de Nederlandsche landbouw
veroverd door goed en goedkoop te producee-
ren. Elke vorhooging van het invoerechten-
tarief zal door stgging van de goederenprjjzen
de productie-voorwaarden voor den landbou
wer ongunstiger maken. Ea hem dus niet
steunen maar bemoeilgken in zgn bedrgt.
Tegenover deze protectielasten staan voor
den Nederlandschen landbouwer geen piotectie-
lusten.
Vroeger scheen dat anders te zgn. Tot aan
het jaar 1897 zgn de politieke groepen, welke
heenaturen naar de protectie, ook opgekomen
voor het invoerrocht op graan. Wel zou dit
een zeer zware last op alle verbruikers heb
ben gelegd, maar de graanverbouwers zouden
-- tot zoolang do verhooging van koop- en
pacbtprjjzen dit weer te niet ging doen
daarvan althans voordeel hebben genoten.
Na 1897 is de landbouwbescberming echter
geheel terzjj gestold. Er wordt tegenwoordig
alleen nog maar aangedrongen op industrie
bescherminghet tarietontwerp-Harte ging
uit van dat beginsel, Minister Kolkman gaat
dit voorbeeld vermoedelijk volgen en het tegen
woordig verkiezingsprogram der anti-revolu
tionaire party eveneens.
Eon geheel andere weg derhalve dan in
andere landen door de protectionisten steeds
is gevolgd Oreral werd, als men tot protectie
overging, naast de industrie ook de landbouw
door invoerrechten beschermd, 't Zou ook
onredeljjk zgn geweest den landbouw daarvan
uit te sluiten, want wie beweert dat de pro
tectie een zegen is mag dien >zegen" toch niet
aan den landbouwer onthouden'.
Het schjjnt dat men dit hier te lande wol
gaat doen, wanneer althanB de proteotie-
politiek straks zegeviert. Er is daarom alle
aanleiding om, naast de herinnoring aan den
vooruitgang op landbouwgebied onder bet
stelsel der handelsvrijheid, den landbouwer er
met nadruk op te wjjzen hoezeer hg bg een
zijdige industrieele protectie het kind van de
rekening gaat worden.
Het Vrije Ruilverkeer..
Voor den voordrachtenavond, morgen
(Dinsdag) in den Schouwburg alhier te
geven door den heer Albert Vogel en moj.
Roll, zgn op alle rangen nog plaatsen te ver-
krjjgen. Zooals te verwachten was, is de eerste
rang goed bezet.
Als do heuehelgko gebeurtenis heeft plaats
gehad, zal, wanneer een prins geboren is, op
het earrillon van den Abdjj toren alhier ten
gehoore worden gebracht het bekendeAl is
ons Prinsje nog zoo klein, terwjjl, wanneer 00$
prinses het levenslicht heeft aanschouwd, de
volksliederen zullen worden gespoeld.
Dat zal het sein wezen voor het uitsteken
der vlaggeD,
Naar men ons mededeelt, hoeft de com
missie, bestaande uit de heeren Ant. A, Mee,
voorzitter, G. A. W. van Straaten, secretaris,
beiden bestuursleden van do vereeniging Uit
het VolkVoor het Volk, ds. P. H. Peen, pen
ningmeester, P. Adriaanse, pastoor J. Brüge-
mann, L. Frank, godsdienstonderwijzer der
Ned. Isr. gemeente en C. L. Schout, voorzitter
der werkliedenvereniging Pafrfmonfom,en belast
eventueel eene extra-bedoeling van de armen
van alle gezindten voor te bereiden en uit te
voeren, bg de verwachtte gebeurtenis, zich
verzekerd van de medewerking van de boeren
leden van de commissia voor de Nieuwjaars-
eolleote
In afwjjking van het plan, zooals vermeld
in do toegezonden circulaires om die bedeeling
te doen plaats hebben op den dag der heuge
lijke gebeurtenis zelve, beeft zjj besloten ze
te doen geschieden één dag vóór de eigenljjke
feestviering.
Zondag werd te Middelburg een
druk bezochte vergadering gehouden van de
Vereeniging van Directeuren en Commiezen
der Posterjjen en Telegrafie uit de Inspectie
Zeeland, terwjjl ruim 200 sympathiebetuigingen
inkwamen.
De volgende motie werd mot nlgemeene
stemmen aangenomen
»De vergadering van Dirècteuren en Commiezen
in de provincio Zeeland, op den 28 Maart 1909
in bet Schuttershof te Middolburg bjjeou,
«preekt hare afkeuring uit over de gezag-
ondermynende houding der klerken in zake de
ingediende wetsontwerpen en beveelt met ver
trouwen hare belanger. aan bij R°goering en
Volksvertegenwoordiging, opdat de lang toe
gezegde en noodig geoordeelde lotsverbetering
eindelijk tot stand kome."
Zaterdagavond is hier ter stede, ala
gevolg van do b sprekingen der vorige week,
opgericht een Vereeniging voor Handelsonderwijs
Het doel der vereeniging is hot oprichten
en instandhouden van een handelsschool in
Middelburg.
De statuten werden vastgesteld en zullen
ter koninkljjkegoedkeuring worden opgezonden.
Als bestuursleden werden gekozen do heeren
I. fl. Blum, voorzitter, mr P. Dieleman, vice-
voorzitter, E. "W. Hendrikse, penningmeester
J. P. Kögeler, secretaris, M. G. Boiisaon, C.
Boudewjjnse en A. Mes, terwijl als adviseerend
lid optreedt de heer W. Kosten, leeraar
boekhouden.
Ten spoedigste zal nu subsidie-aanvrage
geschieden, daar bet plan beBtaat de school
1 Januari 1910 te openen.
Dat hierdoor aan een werkelijk bestaande
behoefte wordt voldaan, zal zeker wel alge
meen worden erkend.
Het is te hopen dat velen, vooral ook de
middenstandera, zich als lid zullen aanmelden,
opdat wjj hier krjjgen een flinke handels
inrichting.
De in Mei alhier te houden Huisvljjt-
tentoonste'.liDg belooft veel goeds.
Het aantal inzenders iB Zaterdagavond ge
klommen tot 310.
Vele deelnemers hebbeD zich toegelegd op
het maken van scheepsmodellen, zoodat daar
van wellicht een aardige verzameling te zien
zal gegoven worden.
Cartonnago, slojjd, snjj- en handwerk zal
natnurlgk niet ontbreken, terwjjl ook batik
werk zal ingezonden worden.
Eenigo personen zullen voorwerpen ter op
luistering inzenden.
Hedenmorgen kreeg op de Turibade bg
bet Badhuis a 1 h i e r, bg het laden van hout
in een in die kade liggende tjalk, de werkman
J. 8., io dienst van de N. V. Houthandel v/h O.
Alberts Lm. Co, een paar zwnro planken, die
van den wagen vielen, op den linkervoet, waar
door dit lichaamsdeel bg den enkel brak.
S werd eerst na zgn woning op het Vlis-
singsch Wagenplein, en daarna, op advies van
een geneesheer, naar het Verpleeghuis ge
bracht.
In ons vorig nommer maakten wjj in 't
kort melding van het adres aan den gemeente
raad van de patroons vereeniging Middetburgsch
Bouwkring in zake do haar leden aangedaan
wordende hevige concurrentie door de van ge
meentewege bezoldigde gemeente-bouwmeester
en gemeente-opzichters.
In dat adres wordt er op gewezen
dat bet geen betoog behoeft dat deze ambte
naren, reeds oen doorgaand vast inkomen van
de stad ontvangende, foor een logeren prjjs
kunnen werken, bovendien door het ter be
schikking hebben van de aan de stad behoorende
hulpmiddelen veel meer faciliteiten genieten
dat dus reeds alleen uit dien hoofde con
currentie voor de vaklieden drukkend is;
dot ook vorder uit den aard der zaak de be
doelde ambtenaren veel voor hebben boven
andere, particuliere deskundigen, wordende bier
alleen maar gewezen op den grooten invloed,
welke zjj kunnen uitoefenen tot het bekomen
van bouwvergunningen, en tot het afngken
van gestelde voorwaarden of het door de vin
gers zien van bestaande afwjjkingen, hetwelk,
geljjk den raad bekend zal zgn, zeker na de
invoering der woningwet en der daarop ge
baseerde verordeningen, overal geschiedt, maar
welk toegeven aan do practpk, bg gebreke
van oenige grens, zoo gemakkelijk aanleiding
kan geven tot de geschetste bezwaren
dat adressante over dat alles des te meer
zich beklagen durft omdat zjj is eene te Mid
delburg gevestigde Vereeniging van inge
zetenen dezer stad. en zjj dus het recht
heeft er beBcheidenlyk op te wjj zen dat do
bedoelde ambtenaren door de publieke gemeente
kas bezoldigd worden en geregeld ten dienste
moeten zgn van het stadsbelang, wat in de
eerste plaats niet altjjd strookt met de belan
gen van particulieren waarvoor zjj werken,
welke laatste belangen kans hebben bg die
botsing het te winnen, maar tweedons die
gemeentebelangen, al is er geen tegenstrijdig
heid, tooh steeds wel iet» geschaad worden
door particuliere werkzaamheden in hetzelfde
vak, aan welke allicht meer energie zal worden
geschonken dan aan het werk waarover men
als vast-ambtonaar staat
dat in het stellen van dit alles bg de adres-
seerende Vereeniging niet het minste idee van
>geen goede trouw1' voorzit, maar zjj alleen
datgene aanvoert waarvoor gevaar kan bestaan
dat immers daarom aan ambtenaren hetzjj
mil of moer, al naar de categorie waartoe zg
behooren, en juist met de bedoeling om zooveel
als noodig is dat gevaar van belangenstrijd
tegen te gaan, bg wet of verordening vei boden
wordt particuliere diensten te verrichten
dat ook ten opzichte van de hier bedoelde
ambtenaren de Raad noodig heelt gevondeD
de bepalingen te maken en speciaal aan de
Gemeente-Opzichters bg artikel 4 hunner
instructie absoluut is verboden om voor bijzon
dere administration of personen werkzaam
heden op zich te nemen, terwjjl de Gemeente-
Bouwmeester naar luid van art. 15 van
diens instructie schriftelijke toestemming be
hoeft van Burg. en Weth. om zich te belasten
met het maken van plannen en bestekken van
en het toezicht houden over eenig werk ten
dienste van anderen, cn toestemming van den
Raad om eene andere betrekking te bekleeden
of eenig ander beroep nit te oefenen
dat duB wat betreft de grief van adressante
tegen het particuliere werk der gemeente-
opzichters reeds om die reden is gegrond
dat adressante veronderstelt dat de heer
gemeente-bouwmeester van alle de door hem
reeds uitgevoerde werken in particulieren
dienst schriftelijke toestemming van Burg. en
Wetb. heeft bekomen, maar de talrjjke parti
culiere bezigheden, als bouw-deBkundige door
genoemden gemeente-bouwmeester uitgeoefend
de vraag doet rjjzen of in casu niet van het
uitoefenen van een beroep mag worden ge
sproken waarvoor, naar adressante veronderstelt,
door den raad nimmer toestemming is verleend;
dat zonder eenigen twjjfel de genoemde beer
gemeente-bouwmeester een ander beroep uit
oefent, waar bjj is opzichter: over de Justitie-
gebouwenover het gebouw sociëteit St. Joris;
van bet gebouw van bet Zeeuwsch Genootschap
der Wetenschappen; over den Schouwburg over
het Schuttershofgebouw en over het gebouw
van het Vreemdelingenverkeer.
Dat buiten dit alles, om aan te toonen dat
het beklag van adressante gegrond is, een
greep wordt gedaan uit de vele doox bem in
den laatsien tjjd om slechts daarbjj te bljjven.
verrichte particuliere werkzaamheden, te weten:
opzicht bg de verbouwing van het huis des
burgemeesters, bjj den bouw der nieuwe Am
bachtsschool, bjj den bouw der stoomwaBScherjj,
Loskade, bg den bouw van het badhuis der
Israëlitische kerk, zelfs tot kleine werkjes toe:
als hot als deskundige toezicht houden op het
schilderen vat> een gevel van een particulier
woonhuis op de Balans en meer andere.
Aan de leden van den raad is eene toelich
ting tot het adres gezonden, waann adressante
steun vraagt van haar verzoekschrift.
Uit Vlissingen.
Toen de dienstvrouw der staatsspoor C N.
zich hedenmorgen naar haar dienst op de
mailtreinen wilde begeven, viel zg ter hoogte
van de zeesluizen, met het treurig gevolg dat
zjj op de plaats dood bleef.
De cooperative winkelvereeniging Eigen Hulp
aldaar deelt 7'/> dividend uit. Blgkens het
jaarvorslng telde deze Vereeniging 1 Jan.
794 leden.
De directeur-generaal der Staatsspoorwegen
heeft bjj dienstorder o. m. eervol doen ver
melden den ondermacbinist P. van l'jjk te
Vlissingen voor betoonde oplottendheid.
Zondag speelde do voetbalvereeniging Voor
waarts I aan den Soisweg alhier een wedetrjjd
tegen Concordia I uit Middelburg, die gewon
nen werd door eerstgenoemde vereeniging met
6—5 goals.
Op een terrein in de Nadorst speelde Victoria
IV een wedstrijd tegen Concordia II die ein
digde in gelijk Bpel nl 8-3. Daarna speelde
Victoria III een match tegen D. O. S. II, uit
Vlissingen, die eindigde m het voordeel van
Victoria met 40 goal.
Des middags kwamen I ictoria II en D. O. S.
1 in 't veld. Deze match, waarvoor beschik
baar was gesteld een zilveren medaille, eindigde
in het voordeel van eerstgenoemde vereeniging,
mot 1—2 goals.
Voorts had er te Vlissingen op bet fort
midden Reduit nog een wedstrgd plaats tus-
schen 1 ictoria I, uit Middelburg en E. M. M. II
te Vlissingen, die gewonnen werd door laatst
genoemde vereeniging met 2—1 goals.
Zondag middag werd op hot veld van
Hercules te Neuzen een voetbalwedstrijd ge
houden door genoemde vereeniging en F. F. C.
van Vlissingen, die eindigde in het voordeel
van laatstgenoemde met 5—2. Bg de rustjwas
de stand 2—2,
Aan de zeewering te Borsselen
werden Vrjjdag door den stormvloed beschadigd
170 Ma bezoding met een grondverlies van
16 M' grond.
Het water bereikte eene hoogte van 1.06
boven H. W.
Aldaar is het fanfarekorps Oejening kweekt
kunst weer in functie getreden. Een betrekke
lijk geruimen tjjd was het in rust, Eenige
oud-'eden hebben zich met een aantal
leerlingen vereenigd om zich -wekelijks te
oefenen enz.
In do Zaterdagavond te H e i n k e n a-
z a n d door het fanfare-gezelschap Euterpe ge
houden algemeeno vergadering werd de reke
ning en verantwoording, sluitende mot een
batig saldo van f21.31, goedgekeurd.
Do aftredende bestuursleden, de heeren De
Heer, C. Pieters, M. v d. Linde en J. A. V. de
Jong, werden herkozen, terwjjl alB zoodanig
benoemd werd de heer B. v. d. Reepe Bzn.
Het.eeie-voorzitterschap werd opgedragen aan
den heer J. Steketee, burgemeester der ge
meente.
Bg kon. besluit is benoemd tot entvongar
der registratie en domeinen, tevens bewaarder
van do hypotheken, het kadaster en de scheepa-
bewjjzen te Brielle A. Tukker, thans bewaar
der van do hypotheken, hot kadaster en de
acheepsbewjjzen te Goes.
De verloopen week is door vier Yer-
seksche landbouwers een vennootschap go-
sloten, ten doel hebbende het teelen in het
groot van aardappelen, groenten, frambozen en
aardbeien. Voorloopig zal hoogstens 5 H.A. in
cultuur gebracht worden. Er is reeds een be
kwaam tuinman aangesteld.
Tot secretaris-ontvanger van Rilland"
Bath is door den raad met zes stemmen, een
blanco, benoemd de heer W. Griep, lid van
dit college.
Te Serooskerke (S) trad Vrijdagavond
de heer mr R. J. H. Patjjn op met een voor
dracht over protectie, welke met groote be
langstelling door de aanwezigen, ook uit
andero gemeenten, werd aangehoord.
De beer L. de Oude, die de vergadering
leidde, dankte den spreker voor zjjn schoon©
rede en sprak de overtuiging uit dat mr Patjjn
in 1909 met grooter meerderheid dun in 1905
uit de stembus zal komen.
Na afgelegd examen zgn bevorderd tot
brigadier-titulair dor murechausee'e J. de Voogd
en C. de Leeuw, van de brigade te IJ z e n-
d jjk e.
Het geschenk der Zeenwsche
vrouwen
aan H. M. de Koningin aan te bieden in
verband met do te wachten heugljjke gebeur
tenis, is thans gereed.
Het ie, zooals vroeger werd gemeld, een kin
derwagen ontworpen en vervaardigd door de
firma L. Y7. van Delft, fabrikant vanrjjtuigen
en kinderwagens, te Tilburg.
Wjj hadden beden gelegenheid het geschenk
te zien, dat aan degelijkheid van constructie,
die sierljjkbeid van uitvoering, vorm en ljjnen
paart, we'ke het geheel stempelen tot een
waar kunststuk.
De leidende gedachte van den ontwerper
