MIDDELBURUSCHE EOIJIUM
Woensdag
3 Maart.
Sprokkelingen.
BUITENLAND.
N*. 32
132* Jaargang.
1905».
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowol voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 6 cent.
Thorm. alhier en tel. weerbesicht van het K. N. Met. Instit. te Bilt.
2 Maart 8 u. vin. 32 gr., 12 <i. 33 gr., ar. 4 o. 34 gr. -Hoogste barom. stand 767.6 »a Horta
laagste 740.1 te Nioe. - Verwaohting tot den avond van 3 Maart: zwakke tot matige,
veranderlijke wind, betrokken of zwaar bewolkte lucht, waarsch. aneenwbnien en deselfde temp.
Adverlentiën20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel me
20 cent Reclames 40 oont per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffende
Handel, NJjverheid on Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentle-Bnrean A. DB LA
MAR Aa., N.Z. Voorburgwal 866, Amsterdam.
Bij deze eonrant behoort een bijvoegsel.
De opgaaf van den spoordienst komt voor
op de tweede zijde an dit blad.
Middelburg 2 Maart.
Wie zal de opvolger worden van
mr. C. Lucas se als lid der Tweede Kamer?
Die vraag wekt natuurlijk groote belang
stelling bij zeer velen in ons district en ook
daar bniten.
Die afgevaardigde heeft sedert 2 Mei 1888,
zitting gehad. Hoe hg zjjn mandaat heeft vervuld
beoordeelen zg die dut telkens vernieuwden.
Of zg dit deden uit waardeering van zgn;
verdiensten, of om politieke redenen, zullen
wjj niet uitmaken, maar eenige twjjfel aan
het eerste is, meenon wg, wel gewettigd.
Wjj het spreekt van zelf hebben over
zjjn optreden als Kamerlid nooit gunstig ge
oordeeld afgescheiden nog van de richting,
die de heer Lucasse is toegedaan. Er ging van
hem weinig of gean kracht uitan allerminst
voldeed hg aan de aisohei, welke men inden
tegonwoordigen tjjd aan de afgevaardigden
stellen kan en mag.
Hjj is in 1905, in ons sommee van 7 Juni'
door onzen Haagsohen medewerker zoo juist
getookonden waar was hetgeen deze aan het
slot van zjjn geestige beschouwing opmerkte
>Hjj (mr. C. Lncasse) is geen redenaar, geen
politicus, geen specialiteit, zelfs niet in zaken
welke zjjn provincie en district betreffen. Een
volmaakt intègre, tatsoenlgk, honorable man.
Daarmede is, geloof ik, alles gezegd van den
afgevaardigde van Middelburg, mr. C. Lncasse.1'
Het is daarom zeer verstandig van hem, dat
hg oindeljjk geen vernieuwing van zjjn man
daat meer wenscht.
Wie hem nn zal opvolgen, is de groote vraag.
Onzerzjjds hopen wjj iemand van onze rich
ting; sa het zal onzen partjjgenooten waar-
schgnlgk niet zoo heel veel moeite kosten het
eens te worden over de keuzo van een candidaat.
Voor den te stellen candidaat dan zich te
beijveren, is der vrjjzinnigen plioht; en nn men
aan clericalen kant zich niet meer beroepen
kan op traditie en op de verplichting tegenover
een zittend lid, Btaan de kansen voor de onzen
niet slecht, al moet er ook, evenals in 1905,
hard gewerkt worden.
Wien zal onze tegenpartjj echter voor can-
öidaat stellen
Ook dit wekt onze zeer gewettigde nieuws
gierigheid.
Mr Lncasse vertegenwoordigde de Koy periaan-
scho partg, die in ons distriot wel «en groote
macht bezit maar nog niet de overheerachende
is, en in elk geval hard den stean behoeft van
Christelgk-Historischen en Katholieken.
Daarbjj hoorden wg verluiden dat een
paar van die zjjde genoemde personen niet
welgevallig sjjn aan den grooten leider der
Calvinisten.
Geen wonder dat het stellen van een can
didaat ditmaal zeer lastig zjjn zal.
Er is dus allo reden om don uitslag der
bemoeiingen van onze tegenstanders met bè-
langstelling tegemoet te zien.
>Znllen de antirevolntionnaire Kamerleden
en hun Christel jjk historische bondgenooten in
Juni 1909 herkozen worden, dan moeten
zoo schryft dr Bronsveld in zgn Stemmen voor
Waarheid, en Vrede do pastoor en kapelaan
in hun district een bevel krjjgen van den
deken, die zgn bevelen ontvangt van den
bisschop of aartsbisschop. Toen in 1878 het
ontwerp-Kappeyne was ingediend, maakte de
toenmalige aartsbisschop van Utrecht A. J.
Schaapman bg geheime circulaires van 14 Juni
en 9 Jnli 1878 zgn verlangen kenbaar, hoe
de geestelijken zich ten aanzien van «het
tweede en derde petitionnement" aan de
Eerste Kamer en aan Z, M. den Kon^g
gedragen moesten. (Wjj waren inde ge'-'gen-
heid een exemplaar van dat schrgvente zen
- - schrjjft dr. Bronsveld in een noot). En het
spreekt van zelf, dat de bisschoppen ook in
1909 hun instructies nit zullen deelen.
En iets verder merkt genoemde predikant op
>Dat, helaas, «gereformeerden" met'de room-
schen samengaan uit getneenschappeljjken haat
tegen de Ned. Herv. kerk, is een droevig feit
maar dat leden onzer volkskerk zoo veiblind
zgn dat zg nit vrees voor »de liberalen" met
roomschen en gereformeerden samenstemmen,
is een schrikkelijk misdrijf. O* ™en
dan de liberalen stemmen moet Of men dan
moet meegaan met mannen, die Christus in
het geheel niet belgden
Wg antwoorden gaat dr Bronsveld voort
dat in do nu gegeven omstandigheden het
woord liberaal" een verzamelnaam is gewor
den, die allesbehalve scherpe trekken vertoont.
Is de heer Fock niet »liberaal", en toch
vertrouwt de anti-revolutionaire Minister
Idenburg hem het bewind toe over onze West-
Indische kolonies. Zjjn de heeren Wentholt
en Sabron niet «liberaal", en de anti-revolu
tionaire minister Heemskerk stelt deze mannen
aan 't hoofd van vloot en leger. Maar men
wil mannen kiezen, die gelooven aan de
«ordinantiën Gods." Alsof er nog ooit iemand
heeft kunnen zeggen, wat op staatkundig
gebied die ordinantiën zgn. Daar is geen
Christel gke politiek, maar er zgn politici, die
eerbied hebben voor de groote beginselen, die
het evangelie verkondigt, en die de Roomsche
kerk bestrjjdt."
Op de be reking van mr De Meester, dat
staatspensioen hier te lande 40
millioen 'sj aars zon kosten, iB een
tegenspraak gekomen.
't Is slechts 24 millioen, aldus zegt
een inzender in 't N. v. d. D., en hjj gaat
dan voort
«Volgens de laatste volkstelling moet het
aantal van alle meer dan 65jarige Neder
landers worden gesteld op 306.541. Nn zon
een staatspensioen van f 3 per week (t 156 per
jaar) aan al die meer dan 75jarigen nog geen
48 millioen kosten. GeBteld nu ik zal maar
niet in mgn voordeel rekenen dat één
derde van die oudjes bet volle pensioen noo-
dig hebben en één derde een aanvulling van
gemiddeld het halve pensioen, en dat één
derde het pensioen niet van noode hebben,
dan krjjgen we juist de helft van nog geen 48
millioen. Deze berekening is zóó eenvoudig,
en dat ik mijn cgfers niet vlei springt zóó
dnidelgk in het oog, dat niemand zal dnrven
beweren, dat een grooter bedrag dan 24 mil
lioen galden voor het beoogde doel noodig
kan wezen."
De Hangsche Crt. voert tegen deze becijfe
ring het volgende aan
Vooreerst: dat f 3 een volstrekt onvoldoend
pensioen is.
Maar ten tweededat die laatste volkstel
ling is geschied in 1899. Toen was de be
volking 5.104.137. Nu zal zjj op 31 December
a. s. waarschijnlijk zgn gekomen 5.900.000
Het getal der 65jarigen en onder was in 1
6 pet; dat is zeker niet mindorgewordener
valt duB nu niet met 306.541, maar met
354.000 menschen te rekenen waardoor de
24 millioen nn reeds stygan tot 28l/« millioen.
Uit Stad en Frovlnde.
Voor liefhebbers van goede boeken be
staat weer de gelegenheid om op een goed
koops manier aan hun kooplust te voldoen.
De firma Gebr. E. ea M. Cohen te Amster
dam ruimt opnieuw een groote hoeveelheid
boeken op, o. a. van Walter Scott, DiekenB,
Thackeray, Stinde, Renter, Sardon, Multatuli
enz. tegen veel verminderde prgzen.
Ook de heer D. Bolle te Rotterdam doet een
van zgn bekende goedkoops aanbiedingen,
onder zeer gunstige condities.
Men leze de in dit nommer voorkomende
advertenties. Er iB voor «elck wat wils."
Naar wg vernemen, zgn in eene Maan
dagavond gehouden vergadering van de at-
deeling Middelburg der S. D. A. P. met
groote meerderheid van stemmen de voor
referendum door het partgbestnur gedane
voorstellen aangenomen.
Alleen wat betreft het royement bestond
versohil van gevoelen. Daar stemden 42 leden
voor en 15 tegen, terwgl 8 briefjes blanco
waren.
Geen der leden heeft zich van de afdeeling
afgescheiden.
Bg de onlangs gehouden examens bg bet
3e regiment infanterie voor hoogeren rang,
zgn o.a. van het 2e bataljon te Middel
burg geslaagd ivoor adjudant onderofficier',
de sergeant majoor administrateur A. Sanderse
en voor sergeantde milicien sergeanten C.
Klap, C. Pagtor en J. Lamain en de korpo-
raal9fourier C. Geolhoedt en J. Yogel en de
korporaal A. Labrngère.
b it V lissingen
Bg een goudsmid te Middelbnrg werd
Maandag een gouden ring met diamanten
steenen ter taxatie aangeboden. In verband
hiermede moest vrouw De V., sedert eenige
dagen werkzaam als dienstvrouw op de mail-
treinen te Vlissingen, des avonds te elf unr
nog op het politiebnreau gehoord worden. Zg
bekende don ring in een closetinriohting van
een mailtrein gevonden te hebben.
De ring werd door de politie in beslag ge
nomen; de vrouw werd voorloopig op vrge
voeten gesteld.
De politie kwam onder zeer toevallige om
standigheden tot de ontdekking van de
riDg-geschiedenis.
Te Middelbnrg liep Maandagavond in den
Langen Delft S. uit Vlissingen, die een beetje
boven zgn theewater was, en zioh dientenge
volge in bgzonder vechtlustige stemming be
vond, wat een agent van politie aanleiding
gaf hem in te rekenen.
Daar de agent S. uit den goudsmidswinkel
van den heer F. had zien komen, stelde hg
daar een onderzoek m en vernam, dat S. een
ring van groote waarde ter taxatie had aan
geboden. Bg fouilleering werd de ring op hem
bevonden.
Daar het zaakje verdacht voorkwam, werd
in Vlissingen geinformeerd met het bovenge
melde gevolg.
Het Bestuur van don Zeeuwschen Schiet-
hondwelke het oorlogaschieten tracht te be
vorderen bjj deZeeuwsche schietvereenigingen,
wees voor het jaar 1909 de aangesloten ver-
eenigingen te Vlissingen, Neuzen. Baarland
Sir Jansland, Nieuwerkerk en Krniningen aan,
tot het honden der jaarlgksche Bondskorps-
wedstrgden.
Op de eerste drie plaatsen wordt geschoten
om de kloinste trefferproducten (produet van
aantal seconden en aantal ponten), op de
laatste drie om de beste seriën, mits slechtB
ieder schot binnen 5 seconden valt.
Op alle zes wedstrgden wordt in liggende,
knielende en staande houding geschoten.
In de Maandag te Koudekerk e.
wegens ongesteldheid van den burgemeester
onder voorzitterschap van den heer P. de
Witte Czn, oudsten wethouder, gehouden raads
zitting werd de heer P. J. Terwoert Jr., die
voor .het eerst als secretaris tegenwoordig was.
door den voorzitter hartelgk toegesproken,
waarvoor bg dankte, terwgl hg aller mede
werking verzocht.
Een verzoek van de kerkeraden der Gere
formeerde en Hervormde gemeenten om de
lokalen met vergunning en verlof op Zondag
te sluiten lo. van 8—12 u. voor- en van 14
u. namiddag en 2o. van 912 n. voor- en
2—4 n. namiddag en op christelgke feestdagen
van 8—12 u. voormiddag werd, op voorstel
van den heer J. A. Contant, aangehouden, tot
dat door de leden nadere inlichtingen zgn
ingewonnen.
Aan den heer J. Christiaanse werd, op ver
zoek, met 1 Maart ontslag verleend als onder-
wgzer aan de o. 1 school.
Zoo spoedig mogelijk zal een oproeping
worden gedaan.
Bg de rondvraag vestigde de heer J. A.
Contant de aandacht op de bestrating «an den
Zandweg en deelde de heer Vos mee dat spoe
dig verdere bestrating zal plaats hebben.
De heer C. Boone vroeg wat het plan is
met het Groentje, waarop de voorzitter mee
deelde dat een beplanting alsnog niet is uit
gesloten.
Door de stoomtram Walcheren werd over
de maand September 1908 ontvangen f 5.102.25',
totaal van af 1 Januari tot en met ultimo Sep
tember 1908 f 45.892 18 Per dag en per kilo
meter werd in de maand September 1908 ont
vangen f 6.07 tegen f 6.69' over die maand
in 1907, en van af 1 Januari tot en met altimo
September 1908 f 5.96' tegen f 5.89' over dat
tydvak in 19'7.
De stoomtram HulstWalsoorden ontving in
September 1908 f 2.482.37', totaal vanaf 1
Januari 1908 f 19.864 66. Per dag en per kilo
meter werd ontvangen in September 1
6.13 tegen f 6.14 in September 1907 en van
E 1 Januari tot en met altimo September 1908
5.40 tegen f 5 45 over dat tjjdvak in 1907.
St. Crt.
Bjj kon. bosluit is herbenoemd tot
burgemeester van Waarde de heer C.
Thorenaer.
Maandagmiddag hadden teBruinisBe
twee twaalfjarige jongens de aardigheid om
een onsje met kruit gevuld, dat zg van een
anderen jongen gekregen hadden, aan te ste
ken, met het noodlottig gevolg dat de een
hevig zgn beide handen en een arm verbrandde
de andere de vlam in zgn gelaat kreeg,
waardoor het heelemaal opzwol en hg erge
pgn aan zgn oogen had.
Voor beiden moest geneeskundige hulp
worden ingeroepen.
De brieven- en telegrambesteller J. de
Pan te Neuzen, die na 1 Maart 1884 te
Oostburg als zoodanig in dienst te zgn ge
treden met 1 Mei van het daarop volgend jaar
naar eerstgenoemde gemeente werd verplaatst,
vierde Maandag onder veler belangstelling zpn
zilveren ambtsjubilé. Vau zgn collega's ontving
hg zgn portret in uniform, terwyi onder toe
loop van veel publiek het muziekgezelschap
De ereenigde Werklieden hem eene serenade
bracht.
Een eeuw van militairUme.
1 Maart 1809 begon hot pas geboren Prui
sische oorlogsdepartement zgn werkzaamheid,
ingesteld als een middel om het zoo jammerlyk
tegenover de Napoleonslegers ine-n gezakte,
vooze leger weer wat op orde te brengen.
Een/eenw lang heeft dat departement
gewerkt ea als het nn zgn honderdjarig
jubileum viert, dan mag daar ook de rest van
de wereld wel even aandacht aan schenken,
want dat Pruisische oorlogsdepa-tement is in
die eeuw een wereldinstelling geworden wat
invloed betreft.
Het heeft Pruisen zelf gemaakt tot den over-
heerschenden staat in het machtige Daitscbe
•pk een combinatie van begrippen die een
eeuw geleden niet eens bestonden. Dat men
dat departement daarvan als maker noemt, is
niet te veel gezegd, want Bismark zou nooit
zoo ver gekomen zyn zonder het leger dat de
Oostenrykers, de Hanoveranen en de Znid-
Duitschers overwon, en in één oorlog Pruisen
boven aan plaatste. En het was ook weer het
Pruisische leger dat den doorslag gaf bg den
oorlog van 1870 tegen Frankrgk, waarby toen
het Duitache keizerrgk weer gevormd werd.
En toen eenmaal was gebleken w&t men
kan doen met een prachtig georganiseerd legei
was het steeds het Pruisische oorlogsdeparte
ment dat ten voorbeeld werd genomen door
aaderen, dat bjjna overal den toon aangaf, ei
de laatste halve eeuw van bewapening*-
nag ver steeds aan de spits schreed En nu nog
is de invloed vau dat departement ook buiten
de grenzen groot. Men mag het betreuren
dat het mihtairisme er is, men moet toch be-
wondoring hebben voor het verstand waarmet
het uitgevoerd werd.
Pruisen is altjjd een militaire staat geweest,
en heeft reeds vroeger onder Frederik den
Groote zgn macht m dat opzicht getoond
Maar die macht verzwakte, vermolmde, en viel
bg de eerste botsing met Napoleon ineen.
De nieuwe organisatie werd degelijker,
grondslagen waren steviger en het bovenstel
zorgvuldiger ineen gezet.
Die grondslagen werden gelegd door een
geniaal hervormer, den eerston leider van het
departement generaal-majoor Von Scharnhorst.
Het bovenstel, zooals het er nn uitziet, werd
opgetrokken door een tweeden geniaal persoon
Von Roon, den organisator, die het Moltke
mogelgk maakte te doen wat hg deed.
De Pruisische leger wetten roogen ons heel
streng toeschgnen en waarschynlgk zouden
ze ook voor onzen landaard niet deugen
maar ze worden toch door hen die er over oor-
deelen kunnen, geroemd als toonbeeld van
mooie organisatie.
e
De herdenkingsdag is niet onopgemerkt
voorbg gegaan.
Het departement zelf, dat tronwens al be
kend is om de militaire boekwerken die het
heeft uitgegeven, heeft ook over de geschiede
nis van dat honderdjarig leven een boek ge
publiceerd, bewerkt en gedrukt en uitgegeven
door en in het departement zelf. De opbrengst
is voor de invaliden.
Voorts werd er een feestbgeonkomst gehou
den en een feestmaal, en keizer Wilhelm sou
niet zichzelf zgn geweest als hg nn ook deze
gelegenheid had laten voorbygaan zonder te
spreken.
jj heeft m een redevoering bovenal in het
licht gesteld hoe treurig de toestand van
Pruisen was toen het departement tot stand
kwam. Het leger was vernietigd; uit tallooze
wonden bloedend, lag Praisen op den grond,
beroofd van zgn macht en aanzien in den raad
der volkeren, bgnazonderhoop voorde toekomst.
In die dagen van diepe vernedering heeft
koning Friedrich Wilhelm III het departement
van oorlog in het leven geroepen met de be
paling, dat tot de werkkring daarvan alles zou
behooren wat op de samenstelling, sterkte en
handhaving van het leger betrekking bad, een
besluit van onmetelgko draagkracht, want
vóór dien tgd had aan het leger een krachtige,
eensgezinde leiding, een bestuur ontbroken.
Het was toen de vraag of do nieuwe schepping
haar taak recht zou doen wedervaren, maar
nu kon de keieer met bigden trots zeggen,
dat 't zgn vertrouwen en dat zynor voorgan
gers op den troon, steeds en volkomen ge
rechtvaardigd heeft. Daar^ior betuigde kg diep
bewogen zgn dank. Zgn blik richtte zich hieibg
m het bgzonder op Scharnhorst en Von Roon,
de eerste de wapensmid der bevrgding van
Pruisen, de andere die van Duitschlands een-
beid.
«Moge de noodlottige tgd, waarin het minis
terie van oorlog werd opgericht, steeds en ten
allen tyde een vermaning blgven om nooit te
rusten van den arbeid voor het vaderland,"
aldus besloot de keizer.
Dan zal de zegen van den Almachtige ook op
den arbeid van het departement van oorlog
rusten, dan zal Dnitschland nit alle stormen,
die de raadsbesluiten van de Voorzienigheid
over Dnitschland mogen doen losbreken, zege-
rgk te voorschgn treden. Dat geve God
De keizer verleende een groot aantal onder
scheidingen de minister van oorlog Von Einem
kreeg de orde van den Zwarten Adelaar.
De Balkan-kwestie.
Rusland is ten slotte dus nog harder van
«tal geloopen dan de anderen. Toen het een
maal had ingezien dat het zich niet kon hou
den buiten de beweging om Servië tot kalmte
aan te manen, heeft het niet den gezamen-
lyken stap der mogendheden afgewaobt, maar
heeft het, zooals uit een telegram in ons vorig
nummer bleek, zich op eigen houtje tot Servië
eewend om op verzachting van het Servisch
memorandum aan to dringen, door opgeving
van den eiech tot schadevergoeding m grondge
bied.
Dat diplomatieke stappen moeilgk te beoor
deelen zgn, heeft men in den laatsten tjjd
herhaaldelgk kunnen constateoren. Maar het
vermoeden ligt hier toch voor de hand dat
Rusland met opzet heeft doorgetast om zoo
doende de gezamenlgke inmenging der mogend
heden onnoodig te maken en zich te hand
haven in zgn bijzondere positie in Servië als
voogd over de Slavische volken.
Z<-oals de zeken nu staan, zal wanrecbgnlgk
een g'-zam-nlgke slap achterwege blgven.
In Servië zelf zal uien wel ontstemd zgn
over dat optreden van Rusland, maar er ten
slotte toch in berusten. Want de Serviërs
kunnen den steun van dien machtigen bescher
mer niet missen
H"t bericht dat Turkgeop aandrang van
Frankrgk aan Servië den doorvoer van wapens
verboden heeft door de slniting der Oos-
tenrgksch-Hongaarsche gren en voor derg-lgke
herendingen kreeg Servië zgn aanvoer over
Salomki is voorbarig gebleken.
Nu de toestand in Servië door den drang
van buitenaf gekalmeerd is, beeft Oostenig k
verdere stappen gedaan tot regeling van de
kwesties met dat land.
De Weenei Zeit verneemt uit gezaghebbende
bron, dat het kabinet te Weenen ter keDnisse
van de overige mogendheden beeft gebracht
de volgende grondbeginselen betrrffende de
aan Servië te verleenen tegemoetkomingen
Het kabinet te Belgrado zal aan de Ousten-
rgksch-Hongaarsche regeering op duidclgke
wjjze moeten verklaren, dat het tegenover
Oostenrgk-Hongarge een corroete en vriend-
scbappeigke politiek volgt. Servië moet
afzien van een streven op politiek gebied,
dat niet voor verwezenïgking vatbaar is, het
moet afzien van de eischen nopens schade
loosstellingen in gebied en betrpffende instel
ling van zelfbestnar in Bosnië. Servië moot
begrypen, dat er geenerlei verhand bestaat
tusseben de Bosnische kwestie en de Servische
kwestie. Indien Servië verlangt oeconomische
voordeelen to verkrjjgen, dan is de Oosten-
rgksch-Hongaarsche regeering genegen te dien
aanzien reohtstreeks met het kabinet te Bel
grado in overleg te treden.
