HIDDELRURGSCHE COURANT.
152* Jaargang.
1909.
Maandag
1 Maart.
Middelburg 27 Februari.
Zeeuwsche Omtrekken.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowei voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland iranco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met. Instit. te Bilt.
27 Febr.8 u. vm. 30 gr., 12 i. 33 gr., av. 4 u. 32 gr Hoogste barom. atand 777.3 te Seydisfjord
laagste 761.1 te Horta. Verwachting tot den avond van 28 Febr.: niteenloopende winden,
meest betrokken lucht, sneeuw, vooral in het noorden en wosten en dezelfde temperatuur.
Advertentiëu20 cont per regel. Bij abonuemeut veel lager. Geboorte-, dood- uu
alle andere familieberichten eu Dankbetuigingen van 17 regels t 1.50 elke rogel meer
20 cent Beolamos 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertontiën en reclames, niet afkomstig uit Zeoland, betreffende
Handel, Njjverbeid on Goldwozen, is gereohtigd het Algemeen Adverteutle-Bureun A. DB I.A
HAB Aas., N.Z. Voorburgwal 860. Amsterdam-
Difc nummer bestaat nit twee bladeD.
Do opgaaf van den spoordienst komt voor
op de derde zijde van het tweede blad.
In de Woensdag te Middelburg
gehouden zitting van den gemeenteraad
kwam weer de oude en bekende kwestie
der afschaffing van de kermis
ter sprake.
Nieuws werd daarbij niet te berde ge
bracht, wat trouwens ook niet wol mogelijk
is bij een vraagstuk, dat al zoozeer van
allo kanten is bezien.
Burg. en Weth. hebben op degelijke
gronden ontvouwd waarom zij den raad
moeten adviseeren niet aan het verzoek tot
afschaffing te voldoen.
En de groote meerderheid, zelfs met
jhr mr E. P. Scborer in haar midden,
vereenigde zich met het gevoelen van het
dageljjksch bestuur.
Eigenaardig was de tegenopmerking van
den hoer Verhage, toen de heer Schorer
beweerde, wat ook wij reeds herhaaldelijk
deden, dat zelfs op de Christelijke feestdagen
dezelfde verkeerdheden zich voordoen als
met de kermis.
Dit beaamde eerstgenoemd anti-revolu-
tionnair raadslid, maar, zeide bij, dit was
dan misbruik maken van die dagen.
Hij heeft volkomen geljjk, maar hetzelfde
geldt ook van de kermis, zeggen wij.
Ook dan rnakon zij, die buitensporigheden
begaan, misbruik van een gelegenheid, die,
evenmin als gewone feestelijkheden en
genoemde christelijke feestdagen, uit haar
aard reden behoeft to geven tot uitspat
tingen.
Maar zoolang menschen menschen ziju en
bljjven, zal men steeds misbruiken kunnen
waarnemenen wanneer men om hunnentwil
al moest afschaffen wat hen tot losbandig
heid verleiden kan, wat bleef or dan nog
behouden
Eu waarlijk met kermis zijn die buiten
sporigheden niet zoo grootdit bleek uit
het rapport van den commissaris van politie.
Zoolang de beer De Veer niet met bewijzen
staaft wat bij beweerde, dat óf genoemde
ambtenaar de kermis niet kent óf de
politie haar plicht niet doet, blijven wij aan
do verzekering van haar chef geloof hechten,
Zelfs tegen inkorting zouden wij bezwaar
maken.
Zoo lang is de jaarlijkiche gast niet bij odb
op bezoek, vooral niet als men erop let
als de voorstellers vervolgens met dat col
lego samen overlegden, zou hot werk zeer
zeker vergemakkelijkt worden.
Nu is er geen beginnen aan, want,
terecht is dat opgemerkt, men. kan de
financieelo gevolgen niet overzien, even
min als andere bezwaren.
Dat kan alleen' plaats hebben bij onder
ling overleg, zooals wij dit zouden wenschen.
De jongste verkiezing voor een
id van don raad te Renessebeeft
blijkbaar vele gemoederen in beweging ge-
braoht.
Dit werden wij gewaar uit verschillende
door ons ontvangen brieven.
Er iB bij die gelegenheid een element in
don strjjd gebraobt dat boter ware achter
wege gebleven.
Uit twee ons gezonden strooibiljetten
bleek ons dat, naar men beweert, de bur
gemeester zich zou hebben uitgelaten zijne
betrekking te zullen neerleggen en de ge
meente te zullen verlaten, wanneer een der
candidaten, de heer doctor Th. Lange, werd
gekozen.
Hiervan is trouwens reeds melding ge
maakt in ons nommer van 18 Februari.
Nu verzocht een inwoner dier gemeente,
ook namens meerdere ingezetenen, ons ge
voelen eens te willen openbaren of
wij dit niet, evoDals hij, een ongeoorloofde
nmuier van doen vinden en met hem van
oordeel zjjn „dat dergelijke praktijken de
vrijheid der kiezers belommeren."
Vóór wjj op dit verzoek ingaan, moeten
wij even opmerken dat pluatBelijke, vaak
kleingeestige kwesties ons niet bijzonder
aantrekken om te bespreken; maar waar
het hier geldt een bijzonder feit, dat zich
overal voordoet, ook in groote gemeenten,
in vereemgingon en in besturen, willen wi)
wel onze meening zeggen.
Dat door eene verklaring, als hier bedoeld,
de vrijheid der kiezers wordt belemmerd,
beamen wjj Diet. Al mogen er zijn die
zich daardoor laten beïnvloeden, formeel
kan elke kiezer toch stemmen zooals hij
wilmaar wel wordt door zulk eene mede-
deeling een oDgewenschte pressie uitgeoefend.
Toch zien wjj herhaaldelijk dat deze of
gene verklaart te zullen bedanken of eene
vereeniging verlaten wanneer dit of dat
besluit wordt genomen. Dit komt ons
bedenkelijk voor en getuigt niet van flink
heid on van een erkenning van het reeht
van andoren om een ander inzicht in zaken
te mogen hebben.
Men doet beter eerst af te wachten wat
er gebeuren zal, zonder eene dergelijke
pressie.
Dit in 't algemeene.
In hoever nu waar is wat me» te Re-
nesse beweerde, weten wij niet, maar hei
de verhouding tusscheu Dr. Lange en den
Heer Burgemeester spannend is, en men
daarom den burgemeester do bewuste ver
klaring niet ten kwade kan duiden.
Uit eon on ander mag men dus opmaken
dat de bewering omtrent het hoofd der
gemeente op waarheid berust.
Hoe wij over zuljc een middel denken,
schreven wij hiervoreu.
Vooral voor een burgemeester, wiens
allereerste plicht het ia b o v e n de partijen
boven personen te staan in zijne ge
meente, is Zalk een houding hoogst beden
kelijk. ¥e leven nu eenmaal niet meer in
den Regentent jjd en de burgemeester is
juist do man die alles behoort te doen om
de vrijheid der kiezerskeuzo te handhaven.
Maar nog erger vinden wij het dat men
zulk eene verklaring als vorkiezingamiddel
exploiteerde.
hoe kort de eigenlijke kermis-vormakelijk- wordt toch bevestigd in twee circulaires,
heden zijn; dat is hoogstens acht dagen,I
van Zondag tot Zondag, terwijl in het
Schuttterahof de voorstellingen eerst 's
Maandags aauvaugen.
Een belangrijk puut, het voorstel van
Burg. en "Weth. betreffende eene regeling
der rechtspositie van de gemeente-ambte
naren, beambten en werklieden, bleef onaf
gedaan.
Nu echter om eene geldende reden.
Do stemmen staakten over het voorstel
van den heer Saunes om daarin op te
nemen bepalingen omtrent arbeidsduur,
loon, Zondagsarbeid enz.
Wij hopen dat l ij eene hernieuwde stem
ming, i'u een volgende zitting, de meerder
heid zich scharen zal aan de zijde van den
hoor Saunes.
De door hem gewenschte bepalingen zijn
in zulk een reglement dringend noodig om
de reoht zekerheid der ambtenaren en werk
lieden op die ponten te waarborgen.
Wordt na in dien geest besloten, dan
is echter een omwerking van het voorstel
noodig.
En het zon tevens gewenecht zijn dat de
raadsleden, vóór die horziening aan de orde
komt,' Burg. en Weth doen geworden de
amendementen, die zij willen indienen.
Het dagelijksch bestuur kan daarmee dan
bjj zijne omwerking rekening houden en
waarvan de een, onderteekend door J".
Schooff en dienende tot aanbeveling van
dr Th. Lange, o. a. het volgende bevatte:
Als Dr Lange gekozen wordt tot lid
van den Gemeenteraad, dan ga ik weg,"
aldus de stem van onzen Heer Burge
meester; aan ieder die het hcoren wil,
wordt dat ter kennis gebracht.'"
Daartegen kwam de heer Schooff op
maar aan het Blot van zijne circulaire
schreef hij
Wordt Dr Lange gekozen, dan behoeft
de Burgemeester daarom niet hoen
te gaan; laat hij blijven, ons zal dat
ingenaam zij n,"
Op die ciroulairo verscheen een kort
antwoord, dat echter niet met een naam
was onderteekend, maar alleen het onder
schrift droeg „Ook een kiezer."
In dat woord „Aan do Kiezers van
Renesse" was sohernig en inslag de bewe
ring van den burgemeester. „Als Dr. Lange
gekozen wordt tot lid van den Raad, dan
ga ik weg"en werden de kiezers gesteld
voor dit dilemma:
Q#- Wilt gij er toe medewerken dat
baron Yan Boetzelaer onze gemeente ver
laat, brengt dan uwe stem uit op Dr. Lange.
Bf* Wilt gij er toe medewerken, dat
Baron Yan Boetzelaer blijft, brengt dan nwe
stem nit op F. J. H. Jespera."
Dan word nog gewezen op het feit dat
Dat openljjk mongen van den persoon
van den burgemeoBter in den strjjd keuren
wij af èn om zjjnont wil èn ter wille van
het zuiver houden van do stemming.
Men heeft hom nu eeu sleobten dienst
bewezen en tevens de zaak bedorven ten
nadeele van de gemeente, waarin de ge
volgen van die daad zich nog geruimen tijd
zullen doen gevoelen.
Men weet hetde persoon, voor wien die
bewering als aanbeveling moest dienen, is
wel gekozen, maar zijn tegenstander ver
kreeg slechts twee stemmen minder.
De overwinning van den Burgemeester
erg genoeg dat men biervan spreken kan
bij een gemeenteraadsverkiezing was dus
eene Pyrrhus overwinning. Yeoloer een
mornele nederlaag.
Het is de schuld der onhandige leiders
en pleiters voor den door den Burgemeester
gewilden oandidant dat eene zeer krachtige
minderheid zich heeft geopenbaard, die, al
ligt bet misschien in 't geheel niet in de
bedoeling van allen die dr. Lange stemden,
als oppositie tegen hot hoofd van
Renesse zal worde beschouwd.
Ziedaar een der g-volgen van het op den
voorgrond sobuiven van het persoonlijk
element in zulk een strijd, maar ook van
het zioh als mnu van invloed doen gelden
bjj een dergelijke gelegenheid.
Yooral in kleine gemeenten moet men
hiervoor zich wachtenal komt men daar
nog zoo gemakkelijk tot znlk oen daad.
Een bom springt zoo licht verkeerd.
Dit is ook hierbij gebleken.
En het iB een niet te loochenen feit dat
bij menigeen zulk een krachtig «traven
naar onafhankelijkheid en vrijheid van
handelen bestaat, dat men juist het tegen
deel dost van hotgeen gevraagd wordt,
alleen om van zijne zelfstandigheid ge-
tuigeni» af te leggen.
Het gebeurde te Renesse is hiervan het
bewijs en tevens een les voor hen die der
gelijke gewaagde mid elen willen toepaseen
loende den weg afsnijden tot toena
dering maar ook tot voorlichting, die elkeen,
hoog hij ook staat, altijd nog noodig
heeft, vooral van niet bevriende zijde.
Men vergete verder nooit dat de meest
verdienstelijke man nog steeds zijn vijanden
heeft en zijne bedillers, die van Uud tegen
zin bij zulke gelegenheden ale verkiezingen
gaarne doen blijken.
En wie vreet of de nawerking van het
voorgevallene niet nadoeliger wezen zal
voor de gemeente dan het zitting nemen
in den raad van iemand, wien de voorzit
ter wol niet welgevallig was, maar die als
raadslid voor do gemeente zijne verdiensten
had kunnen hebben en in haar belang
werkzaam kon zjjn.
En daarom is het took alleen te doen'
Dat belang gaat boven alles.
voor te stellen, tenzij zekerheid is verkre
gen dat men het geheolo plan volledig zal
uitvoeren. Naar de berichten iu verschil
lende bladen te oordeelen, doen ze dit om
te bevorderen dat er betere onderlinge ver
houdingen zullen ontstaan tusschen deze
twee belangrijke deelon van onze provincie
on de trek naar België, die or zeer groot,
groot is, zal verminderen. Een goed
idee, waarvoor al vroeger gestreden is. Iu
de hoop mede, dat men op don duur van
uit Vlaanderen moer connectie met Neder
land benoorden do Wester-Schelde zal aan-
knoopen. Maar het gaat zoodoende om
alles of nietswat gevaarlijk zijn kan.
Niet alle jonge menschen richten hun
nieuwe huishouden iu eens up to date in,
omdat dat te veel geld kost en daardoor
te veel kapitaal moet worden opgenomen,
waarvan rente en aflossing in 't begin te
zeer zouden drukken.
Ze doen het kalmpjes aan en zullen later,
als 't er af kan, wol oompleteeren wat
ontbreekt. Ze zitten dan niet zoo dadelijk
in die „naTe" geldzorgen.
't Is waar, bij de jaarljjksche gemeente-
brgrooiingeit bv. komen eerst de uitgaven
aan de orde, die moeten ingericht met het
op de behoeften der gemeente, en daarna
de inkomsten, die dan maar moeten pas
klaar worden gemaakt doorHet leelijke
woord „verhooging van inkomsten" kent
iedereen.
Toch weet do leider van dio begrootings-
vergaderingen er bjj do behandeling der
uit gaven wol op te wijzen dat men, niet
lettende op de bronnen der inkomsten,
noodzakelijk er toe zal raootcn komen om
tot verhooging van deze over te gaan, Eo
dat wordt ook, wordt zelfs gedaan door
zulke leiders, dio oen opea oog en een
warm hart voor de gemeentobohoeften heb
ben. Er is, naar het ons voorkomt, plaats
voor de meening dat de heoron van ge
noemd comité daaraan mogen denken, nu
beginnen willen met voorwaarden te
verbinden aan de eventueel te verleenen
subsidie van provincie-wego, wslke subsidie
grooter zal moeten zijn naarmate hot plan
van uitvoering uitgestrekter wordt. De
spoorwegmagnaten in Amerika hebben toch
ook niet in renen hot „net" gemaakt, dat
er nu iszij ook zjjn kalmpjes aan be-
Sommige monschen, die zich interesseeren
voor de op touw gezette tramverbin-
ding tusschen West- en Oost-
Zeeuwse h-Y laanderen, zijn, zoo
sohrijft men ons, bang dat niet in eens het
goheele plan zal kunnen worden uitgevoerd
bij gebrek aan fondsen, en hebben zich ge
vormd tot een comité, met Neuzen als
centrum, om medewerking te verkrijgen
voor een verzeek aan Gedeputeerden om
geen subsidie aan de Previaoitle ft aten
Alles of niets nu het comité in Neuzen
zijn zetel heet te hebben, mag or gewezen
worden op de overwegingen, die geopperd
zijn over de daar uit te voeren havenwerken.
Vergissen wij ons niot, dan is .de uitvoering
daarvan jaren en jaren sleepende gehouden,
jnist omdat men liever niets had dan alles
alles in de beteekenis van wat sommigen
als zoodanig opvatten.
Levenequaesties, ware rampen, zjjn uit
drukkingen, vaak gebezigd bij zulke over
wegingen.
Daarover heeft men het ook weer, nu er
sprake van is, dat de Belgische Staat zal
overnemen het spoor GentNeuzen. Men
zal hiermee wol bedoelen het Belgische deel
van die Ijjnvoor het Nederlandscho ge
deelte zal de Staat der Nederlanden even
tueel wel optreden.
Wordt een particuliere lijn in Staats
exploitatie gebracht, dan veranderen, het
spreekt van zelf, sommige dingen, en wor.
den sommige toestanden gewijzigd. Ofevon-
wel een dergelijke overneming een calami
teit voor een bepaalde plaats moet zjjn, is
wat anders. Iu Nederland is toch een
krachtige beweging gaande, die steeds mach
tiger wordt, om „de" spoor door don Staat
te doen exploiteerOD. En hier, in Neder
land, gaat hot niot om een of ander locaal-
spoor, maar om het spoorwegnet.
Waar is dat bij „Staats"-exploitatia bij
zondere tarieven niet zoo gemakkelijk wor
den verkregen. Maar waar is ook dat, wor
den ze ÏDgevoerd, ze gelden voor allen, die
gebruik maken van de spoor, voor een
grooter of kleiner baanvak; de primitieve,
zoowel als de nitzonderings-tarieven zijn
dan „gemeen" goed, wat bezwaarlijk als
„gemeene" schade zal kannen worden be
schouwd.
Er is bij alle dingen, vooral in zaken;
pessimisme en optimisme. Toen in de jaren
70 de gemeente Neuzen door de spoorwe
gen Mecbelen—Neuzen en GentNeuzen
aan 3elgië verbonden werd, weoklaagdon
velen met de bekende klacht: „nn gaat
alles de gemeente uit." Wat is er van dit
geklaag overgebleven
De plaats is grooter, welvarender ge
worden, de om- en afzet ontzagljjk torge
nomen. Natuurlijk zijn eenige monopoliën
afgenomen, o. a. het vervoer naar Belgi
sche centra per particuliere gelegenheid
Maar is „men" er door achteruitgegaan
Men is toch grooter daa enkelen
Wellicht doet dergelijk pessimisme zioh
gelden waar het betreft het overgaan van
particuliere spoorlijnen in handen van don
•Staat, dat is in handen van allen, van
Waardoor men verkrijgt „geor
ganiseerd" vervoer, zoowel van menschen
als van goederen. Het begrip „klanten"
wordt dan gewijzigd in „gebruikers". Bevoor
rechting van enkelen vermindert of ver
dwijnt.
Partijdigheid.
Met enkele bladen van de rechterzjjde hooit
De Neder/ander een polemiek gevoerd over
partijdigheid bjj benoemingen. Een dezer, De
Delvenaar, een weekblaadje dat verscbjjnt onder
redactie van den Gereformeerden predikant
Van Lummel te Delft, betoogde o. a.t dat de
Minister slechts goed kan werken metambto-
naven, die met zjjn richting aympathiseeren.
De redactie van De Nederlander verklaart
nu genoeg van deze polemiek te krjjgon.
•Er bestaat bp ons weinig lust zegt zjj
om de beschouwingen over de benoemingen,
die wjj hier en daar in de anti-revolutionnaire
pers aantreffen, te beatrjjdcn, hoeveel daarin
ook voorkomt, dat ons toeschpnt den toets
eener onpartijdige kritiek niet te kunnen door
staan. Allermeest hindert ons het betoog, dat
de theorie om naar bekwaamheid en go-
chiktheid te benoemen practiach geen
leiddraad biedt en alleen in zooverie waardo
bezit, dat ze de benoeming vnn notoir on-
bekwamen en in het oog loopend onge-
schikten buitensluit." Het zjjn o. i. mannen
die hun plicht als bestuurder miskennen, die
alzoo kunnen oordeelen, en zeer stellig stelt
menig bewindsman zich terecht op een ganscb
ander standpunt. Betoogen als de bedoelde
kunnen BlechtB de onkundige menigte Btorken
in haar waan, dat ieder zoo wat voor alles
oven geschikt ia, en dat hp die benoemt das
gerustelpk zjjn keuze kan bepalen naar de
geloofsrichting van den candidaat. leder >ge-
loovige", die niet benoemd wordt, acht zich
vvoorbijgegaan" als ae Regeering uit linker
mannen bestaat; wordt bjj >voorbjjgegaan"
door een Kabinet van rechts, dan doet zoo'n
Kabinet zjjn plicht niet.
Na intu8schen De Delvenaar aan zjjn lezers
een voorstelling geeft van de dep lementB-
ambtenaren, alsof d«-z» <>nwillig zyu om met
hun minister mede te werken, dus de minister
slechts goed kan werken met ambtenaren die
met zjjn richting sympathiseeren, terwjjl het
blad speciaal tot ons de vraag richt of wjj daar
anders over denken, en verklaart zoo iets niet
kunnen gelooven, moeten wjj, met be
roep op mannen van persoonlpke ondervinding,
ten stelligste verklaren, dat hotblad hot
heelemaal mis heeft. Het heeft blijk
baar van het weik van ambtenaren niet het
minste begrip."
Waar en waardig mag dit oordeel heoton,
merkt de Arnh. Crt op. Hoo gunstig steekt dit
af tegen de kleingeestige baantjosjaebt, welke
het gros der antirevolutionnaire en katholieke
bladen bp het naderen der verkiezingen op
nieuw blpkt te bezielen. Als de politieke
tegenstander in 't oog der volgelingen maar
goed zwart gemaakt wordt, kan do coalitie bjj
de stembuB daarbjj slechts garen spinnen
T ar t ufe.
Hjj ie nogaltjjd van deze wereld, de beroemde
schijnheilige van Molière. Toch is hjj met den
tjjd veranderd en beeft mon hem niet uitslui
tend meer te zoeken op het gebied, waarop
Molière hem indertijd voor alle tpden geteekend
he«ft. Er waren en er zjjn Tartufes van don
godsdienst, maar bovendien hebben ook groote
geestesbewegingen van dezen tjjd niouwe
Tartufes gekweekt. Het spreekt van zelf dat
dit niet tegen deze bewegingen pleit, gelpk
Molière terecht opmerkte, dat zgn beroemde
cemedie niet den godsdienst aantastto, maar
alleen hen, die van het schjjnba&r bezit van
deze groote en goede zaak een slecht gebruik
maakten.
NergenB gelooven wjj iB die moderne
Tartuferie meer algemeen verspreid dan in
