COURANT.
Vrijdag
19 Februari,
if", 42
152- Jaargang.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs por kwartaal, zoowel voor Middelburg al» voor alle plaatseu in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thorrn alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met. Inetit. te Bilt
18 Febi.B u. vw. 37 gr„ 12 n 45 gr-, av. 4 o. 48 gr - Hoogste bnroir. stand 767.6 ts Arlon;
laagste 749.9 te Scydisfjord. - Verwachting tot den avond van 19 Febr.: zwakke tot matige
Z tot Z O. wind, bewolkt, waarBchjjaljjk droog weer en iets koudere temperatuur.
1909.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieborichtea en Dankbetuigingen van 17 regels t 1.50elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Ngverheid on Geldwezen, is gereohtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA
MAR Ac., N.Z. Voorburgwal 366, Amsterdam.
Middelburg 18 Februari.
Een krasse operatie.
De beklaagden zeiden niets.
Eon enkoio hoofdknik was bet eenige
antwoord op do vraag van den voorzitter
of zij nog iets te zeggen hadden. En toen
viol bet vonnis.
Zij werden als lastige, onhandelbare per
sonen gebannen uit de gelederen der partij.
209 stommen waren ervoor, 88 tegen,
terwijl 15 blanci/s getuigden van het streven
om zich buiten deze moeilijke kwestie te
honden.
En zoo waren de heoren D. J. Wijnkoop,
J. C. Ceton on dr. NV. van Ravesteyn,
redacteuren van De Tribünè, geschrapt als
leden der Sociaal-Democratische Arbeiders
partij.
Wij noemen dit een krasse operatie.
Men kent het spreekwoord van zachte
heelmeesters die do wonden niet genezen
maar erger maken.
En dit droef het bestuur der S. D. A. P
en de overgroote meerderheid van het j
Deventer gehouden congres zeker tot dit
besluit.
De vraag is nu maar of thans do gene
zing der Partij zal volgen.
Naar onze meening niet.
En al zullen de S. D. A. Përs zich al
bitter weinig bekommeren om het oordeel
der bourgeoispers, en allerminst gediend zijn
van de adviezen, die deze zoo overvloedig
geven als nabetrachting op hetgeen Zater
dag en Zondag in Deventer is gebeurd,
diezelfde burgerpers, waartoe wjj ons ook
rekenen, hoeft toch het recht om tot stich
ting en leering van anderen en zich zeiven
enkele commentaren to leveren op de be
slissingen, op dat congres gevallen.
Toen eenniual met algemeene stommen
op vier na besloten was tot de uitgifte van
een wekelijksch Marxistisch bijvoegsel bij
Het Volkonder rod actie van mevrouw
Roland Holst en F. M. Wibaut, had men
na deze verzoenende daad verstandig ge
daan de zaak verder op haar beloop te
laten en de beslissing over het lot der
Tribune en hare redacteuren aan de Mar
xisten zeiven over te laten. En dit te meer
na do verklaring vau Wijnkoop dat hij en
zijne mederedacteuren hun blad zouden
ophoffon als hun bleek dat zij in het nieuwe
weekblad vrijheid van oritiek hebben.
Dat anderen er ook zoo over dachten,
bleek wel uit het groot aantal tegenstem
mers 88 plus de 15 blanco's.
Het ernstige woord, door Wibaut gespro
ken, nog versterkt door hetgeen Polak zoo
kalm opmerkte, heeft niet gebaatde groote
meerderheid heeft een onhandigheid begaan.
Want do krasse operatie kan de partij
nooit ten goede komen. Zij is gelukt voor
zeker höt drietal dat zoo hinderlijk was,
is nu uit de partij maar daarom nog niet
uit de wereld.
Er is beweerd dat het eigen lijk. niets
positiefs wilde maar alleen oppositie voerde
en criliseerde, zonder zelf practisch te
willou meewerken. Maar aan den anderen
kant mag er wel op gewezen worden dat hot
steeds opkwam voor de zuivere Marxisti
sche'beginselen, die dan toch aan het pro
gramma der S. D. A. Partij ten grondslag
liggen, en daarvoor streed tegenover het
opportunisme en het geven en nemen der
huidige leidershet critiseerde, scherp
soms, de afwijkingen.
En daarom waren die drie mannen hin
derlijk en werden zij in den ban gedaan
En al moge nu Het Volk hoog opgeven
van den geringen invloed dien de te wach
ten afscheiding zal uitoefenen op de S. D.
k. Partij, dat deze niet verzwakt zal wor-
don het kan niet anders of het besluit
zal verre gevolgen hebben.
Meer en meer zullen afdeelingon en
leden de tegenwoordige organisatie den rug
toe keeren.
En oen waarheid is dat opposanten krach
tiger zijn buiten dan in de partij.
Maar dit is niet voor ons, burgerpartijen,
van belang.
Wij wijzen er slechts op om te staven
ons gevoelen omtrent het bedenkelijke van
do in Deventer gedane krasse operatie.
Yoor hot overige is er ook uit het daar
voorgevallene voor ons, burgermenscben,
leering te trekken.
Er is in Deventer heel wat geredeneerd,
geschetterd maar toch ook heel veel waars
gezegd op waardige wijze.
Nu eens niet over de fouten der burger
partijen maar over eigen feilen, eigen on
gerechtigheden, eigen misstanden.
Over het minder waardige, daarbij voor-
govallon over de ruwe, onhebbelijke
woorden, op het congres gebezigd, zullen
wij niet veel zeggen.
Ia een heftigen strijd, in een stampvolle
zaal, gevuld met meer dan duizend men-
schen van verschillend temperament, waar
ieder vogel zingt naar hij gebekt is, kan
inon niet van allen saloutaal verwachten,
en evenmin dat men elkaar met fluweel ui
handschoenen aanpakt al overschreed dez»
en gene nog wel eens de uiterste grens.
Wij weien na eenmaal dat in de S. D.
A. Partij, hier zoowel als in het buitenland,
woote, krasse woordou opgeld doon. Dat
is niets nieuws.
En dit is ook oen feitmenig clericaal
orgaan doet hierin niet onder, al breekt
het daarover nu het hardst deu staf.
Maar er is iets anders gebleken, van
moer belang en leerzamer tevens.
Het is waar wat Land en Volk opmerkte
het congres leerde ons tweeërlei
„In de eerste plaats, wat het woord vrij
heid beteekènt in den mond van éen soci
aal-democraat. Hij kent de vrijheid slechts,
waar zij strekken kan ter vergrooting van
macht. De vrijheid om zich zelve is waar
deloos.
In de tweede plaats, dat binnen de S. D.
A. P. alle onderlinge waardeering en alle
onderling vertrouwen wordt gomist. Hot
„gij liegt" is schering en inslag.
Het „buitengewoon congres" is een goede
gelegenheid geweest om waar te nemen,
hoe de leer van den klassenstrijd naar
binnen werkt."
Dezelfde methode als in de kerkelijke
kringen, en later ook, door den invloed
daarvan, in de burgermaatschappij gevolgd
is, vindt nu haar weg in do S D. A P.
Men zet hen, die lastig ziju of uiet gewenscht,
buiten de deur.
En als straks weer anderen onwelgeval
lig worden, wat stellig gebeuren zal, dan
gaat men op denzelfden weg voort.
Waar is het einde
Hoe kan op die wijze, wanneer men de
oppositie het zwijgen oplegt door haar
weg te zenden, een partij krachtig wor
den En dat nog wel een oppositie
die in dezen toch het reoht had af te
wachten of het middel tot oplossing van
een verschilpunt doel treft.
Dan nog deze ernstige vraagwat mag
do groote Maatsohappii^orwachten van
mannen, die als leiders G^r deze wijze hun
macht gebruiken, om niet te zeggen mis
bruiken
Aan zulke heelmeesters zouden wij niet
gaarne de genezing toevertrouwen van de
wondeplekken, welke in die Maatschappij
voorkomen.
Trouwens, wij weten het reeds lang zij
willen te hard ingrijpen en treden vaak
onhandig op.
De samenleving kan onmogelijk gebaat
zijn door onnoodige, krasse operaties die
don patiënt verzwakken zonder zeker te
zijn van zijn horstel.
Nadat wij dit geschreven hadden, kregen
wij kennis van het oordeel der redactie van
De Gelderlanderhet katholieke orgaan, over
hek op het congres voorgevallene een oor
deel dat het onze zoor nabij komt.
Haar inziens is gebleken dat bij de socia
listen de persoonlijke invloed gaat boven
den invloed van het stolsel. In Duitschland
boheerseht do Marxist Bobel de socialisti
sche massa, hier te lande regeert de revi
sionist Troelstra. Dit verschijnsel vau een
sterk op den voorgrond treden van per
soonlijke invloeden is, naar de meeniDg van
hot blad, niet toevallig, doch behoort tot
het wezen van het socialisme. Thans ver
toont het zich, zoo geeft het blad te kennen,
omdat de groote massa der socialisten niet
in staat is de principieele verschillen tus-
schen de beide richtingen te bcoordeelen
en dus eenvoudig den scherpsten geest, den
handigstou debater, den leider met hei
meeste zedelijk overwicht volgt. Een ge
woon verschijnsel in de psychologie der
massa.
„Maar, merkt het Nijmeegsohe blad zoo
terecht op, als het socialisme een practische
werkelijkheid moest worden, zou hetzelfde
verschijnsel zich in anderen vorm voor
doen. Terwijl thans een Troelstra z|jn
tegenstanders uit de partij doet zetten, zou
in een socialistische maatschappij ieder, die
zich tegen hot maatschappelijke stelsel, zij
't slechts iu geschrifte en theoretisch, ver
zette, dienovereenkomstig behandeld wor
den. Zoo een uit de samenleving te ver
wijderen, evenals thans verzetplegers uit
de partij, ware al to kras't eenige
middel zou dus zijn ieder verzet in de
kiem te smoren, iedereu tegenstander Ilund-
tot te maken. De heerschappij van den
knoet in optima formade onderdrukking
van iedere vrije gedachtenuiting."
Benoemingen enz.
Bjj kon. besluit zgn benoemd
tot inspecteur der registratie en domeinen
tweede klasse in de 29ste divisie te Utrecht
D. van den Hurk, thans inspecteur tweede
klasse in de 36ste divisie te Zwolle;
tot commandeur in do orde van Oranje Nas-
4au de raad-adviseur F. E. L. A. Abel, hoofd
der Vilde afdoeling van het Dep. van Oorlog.
De St. Ct no. 41 bevat de bjjzondere voor
waarden voor benoembaarheid tot technische
betrekkingen bjj den dienst van het stoom
wezen in Nederlandsch-Indië en regelen be
treffende de uitzending van dergeljjk personeel
uit JNederland.
üit Stad en Provincie.
Nu 15 Februari voorbjj is, willen wjj de
kiezers nog eens herinneren aan de volgende
voor heD belangrjjke data's:
1 Maart laatste betaaldag der belasting
23 Maart ter visieligging en verkrjjgbaar-
stelling der kiezerslijsten en bjjbehoorende
Igaten
23 Maart tot en mot 15 April gelegenheid
tot reclame
tot 21 April ter viaieligging en verkrjjgbaar-
Btelling der reclames
vdór 15 Mei wordt de kiezersljjst definitief
vastgesteld.
Prov. blad no. 27 bevat oene circulaire van
den Commissaris der Koningin in Zeeland,
betreffende den toestand der bezoldigde ge
meenteveldwachters.
Daarin wordt er op gewezen dat de bezol
diging in enkele gemeenten volstrekt to laag
te noemen is, terwjjl roaar al te vaak in de
opdracht van bijbetrekkingen of -bedieningen
een middel wordt gezocht om deze beambten
een bohoorljjk bestaan te verzekeren, waarvoor
de voor een goede waarneming van den dienst
onmisbare onafhankelijkheid wordt bedreigd-
Den burgemeesters wordt verzocht deze aan
gelegenheid ter hand te nemen. Overal waar de
bezoldiging, vermeerderd met de emolumenten,
het bedrag van f 600 niet te boven gaat, be
hoort van den burgemeester het initiatief uit
te gaan tot een ernstige poging tot verhooging.
Verder komt het den Commissaris wenBcbelgk
▼oor, dat de verbetering der positie van de
veldwachters gftleideljjk ook in deze richting
worde gezocht, dat meer en meer bgbetrek
kingen vervallen en de jaarwedde evenredig
verhoogd wordt.
Toen wjj een beschrijving gaven van het
Zeehospitium te Oostkapelle, deelden wjj o.a.
ook mede dat de verlichting van dat gebouw
gesohiedde door middel van Benoidluchtgas.
In bjj zonderheden traden wjj toen niet.
Nu wg heden in de gelegenheid waren op
hot fraaie buitenverblijf Vijvervreugd, aan den
Koudekerkschen Straatweg, een dergeljjke in
stallatie te bezichtigen, willen wg er iets uit
voeriger op terugkomen
De inrichting en werking van het toestel
is in 't kort de volgende: door een aan een
staalkoord hangend gewicht wordt een as in
beweging gebracht. Hierdoor wordt eenerzgds
gedreven een schepinrichting voor gasoline,
anderzjjds een luchtzuiger. De lnohtzuiger drjjft
het gereed gemaakte gasmengsel gelgktjjdig in
een, slechts enkele liters inhoudendo gashouder
en van daar in de gasleiding, die op dezelfde
wjjze is gelegd als voor steenkolongas.
De gashouder wordt automatisch tot een
bepaalde grens gevuldis dat geschied, dan
wordt een rem aangedrukt en komt het toestel
tot stilBiand.
Er wordt steeds slechts zooveel gas bereid
nis terzolfder tjjd gebruikt wordt en die gas-
bereiding regelt zichzelf.
De bediening is zeer eenvoudigde gasoline
wordt door een kleine pomp van uit het voor
raadvat in het reservoir van het toestel ge
pompt. De bediening komt noch met de gaso
line noch met het gas in aanraking, zoodat,
wanneer slechte de algemeene voorzichtigheid
niet uit het oog wordt verloren, er geen ge
vaar kan ontstaan.
De inrichting op Vijvervreugd is zeer eon-
voudig, In een klein lokaal is het toestel ge
plaatst en het voorraadvat ligt in een gemet-
selden bak daarbuiten.
Do installatie is gemaakt door de firma De
Jong en Co. alhier, en de inrichting, die
reeds eenigen tjjd werkt, voldoet zeer.
Het water voor de] gaaboreiding noodig,
bevindt zich in een reservoir met vorstvrjje
vulling en bjj de strenge koude, die dezen
winter heeft geheerscht, bleek dit afdoende.
Hot toestel, hier in gebruik, ib vervaardigd
op de fabriek vau Thiom en Töwe te Halle
a. S.
Behalve voor verlichting, waarbjj gloeikous
jes worden gebruikt, wordt het gas ook be-
benuttigd voor verwarming, ln de badkamer
is het toegepast op een gejjser en werkt het
uitstekendook voor kooktoestellen voldoet
het goed.
Uit het bovenstaande bljjkt dat dezo wjjze
van verlichting en verwarming voor villa's,
landhuizen, café's en alle buiten de steden ge
legen gabouwen zeer de aandacht verdient Dit
te moer waar een fraaie, veilige, eenvoudige en
weinig kostbare verlichting wordt verkregen,
die weinig bediening behoeft.
In de hedennamiddag, in de sociëteit
St. Jonal hier, gehouden algemeene ver
gadering van de kieBvereeniging Wa cheren
werd candidaat gesteld voor commissaris van
bet polderbestuur van Walcheren, ter voorzie
ning in de vacature, ontstaan door het over
igden van den heer J. Corró te Aagtokerke, de
beer J. de Nood, te Vrouwepolder.
Uit Vlissingen
Bet is thans zeker dat Prins Hendrik het
voornemen heeft Dinsdag 23 Maart a.s. de De
Ruijterschoot te openen.
De Prins zal hiertoe tegen den middag te
Vlissingen aankomen en nog denzelfden dag
naar de residentie terugkeeren.
Te Souburg gat Woensdagavond de
zangvereeniging Uitspanning door Inspanning
directeur de heer A. Cornelissen, een tweede
uitvoering in dit seizoen, thans in het ver-
eenigingsgebouw Rehoboth. Door do uitvoering
van een veortien tal mooie zangnummers heb
ben directeur en leden aan vele dorpsgenooten
een avond van rein genot bezorgd.
- Iu de Maandag, onder voorzitterschap van
den heer L. J. van Voorthujjsen, te Domburg
gehouden algemeene vergadering der plaatse-
ljjke afdeeling van de vereeniging tot Christelijke
verzorging van krankzinnigen in Zeelandwerd, in
plaats van ds G. A. van der Hooft, die bedankt
had, tot bestuurslid gekozen de heer W. A.
Kopmels.
Hot bestnur der afdeeling bestaat nu uit de
heerenL. J. van Voorthujjsen, voorzitter'; B.
B. van den Hoorn, secretaris en W. A. Kopmels,
penningmeester, tevens correspondent.
In de week van 10 tot en met 16 Februari
1909 zgn in Zeeland voorgekomen 2 go-
vallen van typhus en febris typhoïdea te Ril-
land-Bath17 van roodvonk, waarvan 2 te
Aardenburg, 1 te St.-Annaland, 1 te Axel, 1
terHoek, 1 te Koudekerke, 1 te St.-MaartonB-
djjk, 2 te Rilland-B&th, 7 te Vlissingen en 1
te Zuiddorpe9 van diphtheritis, waarvan 1
te St.-Annaland, 1 te St.-Jansteen, 1 te Oud-
VoBsemeer, 1 te StavenisBe, 1 te Stoppeldgk,
1 to Tbolen, 1 te Vlissingen, 1 te Zaamslag
en 1 te Zierikzee.
Gedurende do maand Januari worden uit
Zeeland vexzondendoor Bergen op Zoom
56.190 kg. oesters en 58.390 kg. mosselen, door
Krabbendjjke 12.721 kg. oesters, door Kruinin-
gen—Yerseke 263.706 kg. oosters, 4950 kg.
mosselen en 8970 hg. alikruiken, door Ylake
39.170 kg. oesterB en 5879 kg. mosselon, door
Bruiniase 47.445 kg. oosters en 849 760 kg.
mosselen. Te Philippinne werden aangevoerd
423.800 kg. mosselen.
landbouw.
Te Z i er i k z e e zal Donderdag 25 Febuari
a. s., in de zaal der sociëteit Landbouw en
Handel, door de Centrale Tentoonstellings-
voreeniging Landbouwbe ang weder do jaarl jjkache
tentoonstelling van zaaigranen enz. gehouden
worden.
De gewone prjjzen zjjn uitgeloofd.
RECHTSZAKEN.
De zaak tegen S. en C. te Londen is
Woensdag verdaagd tot Maandag a. s., daar
advocaat Abinger door verkoudheid niet m
staat was Woensdag zgn pleidooi voort te
zetten.
&NUERWUS.
Te 's Gravenhage zgn geslaagd voor de akte
nuttige handwerken de dames P. H. Plansoen
te Yerseke, A. G. Jongepier en G. Aneman,
beiden te Middelburg, en E. A Lansen
te Neuzen.
Te Breda slangden voor bedoelde akte de
dames J. M. Ampt en R. K. M. Wiskerk te
O u d-V oliemeer.
Maandag herdacht de heer W. Meerman
te Philippine zgn vgf-en-twintig jarig
jubilé als hoofd dor school aldaar.
Volgens een bericht in de Tern Ort woei
reeds vroeg van de huizen de vaderlandsche
driekleurin den voormiddag werden de kin
deren onthaald. De jubilaris ontving van het
gemeentobestuur twee mooie leuningstoelen,
van het onderwjjzend personeel een prachtig
koffieserviesde oudste leerling bood hem
namens zgn medeleerlingen een kenrigen spiegel
aan en ten slotte een meisje uit de laagste klasse
eeu aardig bouquet.
De fanfare Willen is kunnen bracht den heor
Meerman eene serenade.
Aan het gymuasinm te Schiedam is tot
leeraar in de oude talen benoemd dr J. C. B.
Smits, te Maastricht.
De gemeenteraad verleende nan dr J. van
Leeuwen eervol ontslag als leeraar aan de
H. B. S.
Aan de universiteit te Utrecht is ge
slaagd voor het candidaats-examen in de
rechten de heer E. H. Lasondcr.
Aan de Universiteit te Amsterdam is
bevorderd tot doctor in de rechtswetenschap
op stellingen de heer J. A. van Thiol, geboren
te Haarlem.
In den loop van dit jaar zullen de hee
ren dra G. Wildeboer, P. J. Blok en J, \an
Leeuwen hun 25jarig professoraat aan de
Leidache Universiteit herdenken; de eerste23
Sept., de tweede 26 Sept. en de derde 1 Oct
Hedennamiddag had te Utrecht een
niet alledaagsche promotie plaats.
De heeT Jai Ankerman, Ned. Herv predi
kant to Wommels, promoveerde tot doctor in
de rechtswetenschap. Eu wel op 29 stellin
gen, waarvan sommige van actueel belang zgn.
B. v. art. 167173 Gtondwet eischen van de
overheid directe bevordering van den gods
dienst. Endo overheid vervulle haar roeping,
ten opzichte van den godsdienst, met name
ook door moor effect te geven aan art. 171,
Bl. 2 Grondwet.
Men hoort hethier is een Friesch-Chr.
Historisch man aan 't woord merkt De Neder
lander op.
lettërênwkunst.
1 Maart a. s. is het, zooals wg meer
malen meldden, honderd jaar geleden dat
dr J. P. Hejje geboren werd, en de actieve
Maatschappij voor goede en goedkoope lectuur
heeft het jongste nommer van haar Nederland-
sche Bibliotheek gewjjd aan een bloemlezing uit
de Volksdichten van Hejje. Het is een goede
gedachte geweest, want de dichter, van Piet
Hein en van zoo'n groot aantal liedjes, die nog
altjjd in den mond van het Nederlaadsche volk
leven, mag wel weer nog beter in zgn beste
werk bekend gemaakt worden.
Dat de samenstellers der bloemlezing, R, van
der Veen en K. Vos, zich bepaald hebben tot
de Volksdichten is w&arscbjjnljjk goed gezien.
Veel van do andere gedichten zgn ons te
sentimenteel geworden. Maar Hego's volks
dichten treffen nog altjjd door do fciescha
zeggingskracht, hot Holl&ndsche karakter en
don gezonden humor. Er is veel in den bundel
dat, na een halve eeuw van vergetelheid, voor
bet tegenwoordige geslacht weer nieuw zal
klinken.
In een voorwoord worden ook de andere ver
diensten van Hejje in 't licht geBteld o. m. voor
den volkszang en voor hot historisch onder
zoek naar de oude Nederlandache muziek.
Iu de serie >Nieuwo romans" der genoemde
maatschappij verscheen Moeder, naar hetDuitsch
van Anna van Gogh—Kaulbach.
