MIDDELBURGSCHE COURANT.
I'. 39
132* Jaargang,
1909.
Dinsdag
16 Februari,
Middelburg 15 Februari.
Sprokkelingen.
Uit Stad en Provincie.
BUITENLAND.
Doze courant verscliijnt d a g o 1 ij k s, mot uitzondering van Zon- on Pcestdngon.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. t 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thorm. alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met. Instit. te Bilt.
15 Fübr.8 n. vm. 40 gr., 12 n. 45 gr., av. 4 n. 43 gr.-Hoogate barow. stand 775.2 te Valontia
laagste 733.8 te Haparanda. Verwachting tot don avond van 10 Fobr.: meCBt matige W.
tot N. wind, veranderlijke bewolking, waarschijnlijk eenigszins buiig weer en dezelfde temperatuur.
Advortonticu20 cont por regel. Bij abounomout veel lngor. Geboorte-, dood- en
allo andere famihoborichtou en Daukbotuigiugen van 17 regels i 1.50elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent por regel. Groote lettors naar do plaats, die zij innemen.
Tot do plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Ze o land, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen A«lvertentIe>Bnrean A. DE LA
MAR Azm N.Z. Voorburgwal 260, Amsterdam.
Bg deze courant behoort een bijvoegsel
Naar aanleiding van de cri.tiek op don be
kenden Zondagschen brief van dr Kuyper aan
de Ommensche kiezers wordt in een Standaard-
driestar, aan bet adres van mr H. Smeenge,
beweerd dat dr Kuyper nooit het Joodsehe
Sabbathtisme heeft voorgestaan, veeleer het op
alle manier bestreden. »En gelukkig zjjn we
nu zoover, dat hot Sabbathtisme, dat ons in
vroeger jaren uit Schotland overwoei, in de
goed Gereformeerde kringen totaal overwon
nen is.
»Een brief, als 't noodig is, op Zondag
schryven, doet ieder onzer."
Als wjj nu nog de bewering krijgen dat des
Zondags zooveel andere dingen, o. a. het in
een café-zitten, ook geoorloofd zjjo, dan zjjn
wjj er.
Dan kan men het atrjjden voor Zondags
heiliging voortaan wol achterwege laten.
"Wat een mensch toch van ideeën verande
ren kan
De vraag ia nu marr zouden vole Calvinisten,
die in onze omgeving, er ook zoo over
b.i
Wjj zjjn benieuwd welke andere, tot dusver
voor zuiver Gereformeerd doorgaande, begin
selen en begrippen nog verder zullen bljjken
•totaal overwonnen" te zjjn.
Er zullen toch niet hjj dr. Kuyper ook al
•paganistische factoren" in 't spel zjjn?
Dat zou inderdaad verachrikkeljjk zjjn en
op verregaande ondermjjning van de «christe
lijke grondslagen" duiden."
Erg toevallig vindt De Ge'derlander het
volgende
Toen kort geleden, voornamelijk tjjdens de
weinig vriendschappelijke verhouding tusschen
Engeland en Duitsohland, herhaaldelijk Duit-
sohe luchtballons, met officieren bemand, tot
in hot midden van ons land. ja zelfs binnen
de Stelling van Amsterdam, kwamen landen,
was dit natuurljjk louter toevallig.
Onze Zuiderburen zjjn thans druk bezig de
nieuwe vostingwerken rond Antwerpen aan te
leggen. En zie men kan den wind nn
eenmaal niet dwingen, niet waar? boven
Antwerpen en omstreken worden nu ook dik-
wjjls Duitsche ballons gezien. Andere bewegen
zich, als de wind het zoo wil, in de richting
der Fransch-Belgische grenzen
Alles toeval natuurljjkWat dat toeval toch
wel vermagroept het katholioks blad uit.
Aan den jongsten Brief uit de Hoofdstad in
de Prov. Ouerijs. en Zwohche Crt. ontleenen wjj
het volgende:
•Onder hen die een goed voorbeeld geven
aan allen die samenwerking willen en zich
daarvoor moeite getroosten, staat i
Hendrik vooraan. Ik had het voorrecht
hem onlangs in de aula te zien bjj de ver
gadering van de vereeniging Eerste Hulp bij
Ongelukken. Toen zag ik een geheol ander
persoon dan op het hofbal, alg hjj daar in
het statige, schitterend verlichte paleis in
zjjn gala-admiraalstenue, fier, kaarsrecht als
eon standbeeld, tusBchen de staatsierokken en
fonkelende coBtnums staatPrins Hendrik was
ditmaal in heol gewon# burgerkleeding, geen
aweem van prinseljjk vertoon, geen schaduw
vau gewilde of gedwongen voornaamheid,bjj was
de makker onder zjjns gel jjken, keek aandachtig
naar de oefeningen in het aanbrengen van eerste
hulp, maakte nu en dan een opmerking, zonder
betweterij, liep op dun een of ander at, wiens
trekken by zich herinnerde, en drukte hem dan
harteljjk de hand. De Prins was in éen woord
natuurl jjfe; geen scbjjn van zoeken naar populari
teit) en toen na afloop in do senuatskamer nog een
,oort receptie werd gegeven, deed hjj als een
gewoon, vriendelpk mensch, die een onder
onsje met zpn kameraden heeft 1 Zóó is inder
daad Prins Hendrikik hoorde onlangs in zpn
geboortestreek bevestigen, dat ook daar zjjn
belangstelling en werkdadige deelneming id
het lot der arbeiders en der armen zeergroot
ik zag hem langer dan een kwartier over
mogelpke details spreken mei den pen
ningmeester van Liefdadigheid naar Vermogen;
waar te helpen, te lenigen en te steunen valt
iB Prins Hendrik aanwezig. Welnu, onder
dergeljjk oprecht gemeend protectoraat is kalm
vertrouwen de zekersto weg, om langzamer
hand de ellende te zien afnemen, en moeten
opdrgvory, verzot en onbesuisdheid uit den
booze worden beschouwd.
Sprak ik zooeven van Prins Hendrik als
toonbeold van vorstelpken eenvoud, een tweede
voorbeeld vond ik in Jozef Israël s, toen
ik hem zoo gemoedelpk in dc kunstzaal van
(Kalverstraat) te midden van z|a eigen
schilderstukken zag. Die hoogepriester der
kunst, gebogen en gegrpsd onder don last der
jaren, geëerd en gevierd, bekroond met de
hoogBte onderscheidingen, stond daar bp ons
als een weldoend vadertje, de betninnelpkheid
de nederigheid, de goedertierenheid als 't ware
erpersoonlpkend. »Nou zou ik haast gaan
gelooven, dat ik wat talent had" Wat kwam er
dat naïof, grappig en goedig uitEn toch
wjj voelden don grooteu afstand tot dien mach
tigen, gemalen kunstenaar; onze eerbied ver
hoogde er zelfs door
Voorzeker is dit een goed gemeend eö
aardig schetsje.
Maar deze opmerking moet ons toch uit de
penbehalve vertrouwen, waarop de echrp ver
in verband met Liejdadigheid naar Vermogen en
bet protectoraat van Prins Hendrik wpst, zpn
toch krachtige steun en beleidvol en practiscb
optreden van do Vereeniging eerste vereischten
om de ellende te doen afnemen,
Volgens De Nederlander besloot in eene,
ten deele rechtzinnige gemeente in Friesland
kerkeraad eene hem toebehooronde
waarop een rechtzinnige boer on
geveer 30 jaar gewoond heeft, niet langer
voor dezen disponibel te stellen, zoodat do
man op hoogen leeftpd genoodzaakt is, de
waar zóóveel is doorleefd, te verlateu,
om voor een >vrpzinnige" plaats te maken.
De heeron gevoelden zich voor hunne >vrp-
zinnige beginselen" niet verantwoord, wanneer
zp langer een orthodoxen boer op eene boer-
derp hunner kerk lieten wonen.
Dat noemt het blad onverdraagzaam.
Wp beamen dit, als ten minste voor dat
besluit goen andere, overwegende redenen zpn
aan te geven.
Maar hoeveel dergelpke bekrompen daden,
van orthodoxe zjjde begaan, staan tegenover
dit eene feit?
Thans wordt ons van zeer goed
ingelichte zjjde bericht dat de heer
P. C. J. Hennequin bp de a. s. verkiezingen
voor de Tweede Kamer geon nieuw mandaat
meer wensebt aan te nemen.
5 tot gebruik in handel en
a pensioen werd f 16.717
De Hulpbank te Middolburg ver
strekte i* 1908 65 voorschotten op borgtocht,
tegen 76 in 1907, terwpl het cgfor dor ter
leen verstrekte gelden f 5630 bedroeg,stegen
f 7160 in het vorige jaar.
Deze voorechtten werden verstrekt aan 41
inwoners van Middelburg in 48 postea, 14 van
Vlissingen in 15 posten, 1 van Domburg en 1
van SerooBkorkesamen dus aan 57 personen.
11 personen ontvingen dit jaar het voorschot
voor het eerst8 ontvingen tweemaal een
voorschot.
Uit Vlissingen werden 15 aanvragen toege
staan tot een bedrag van f 2130, tegen 17
met f 2530 in 1907.
Onder de aanvragers waren 49 gehuwde
mannen, 3 ongehuwde mannen, 4 ongehuwde
vrouwen en 1 weduwe.
De voorschotten beliepen van f 300 tot f 10.
Den 18 April werd het meest n.l. t 740
verleend, terwpl geen aanvraag gedaan werd
op 5 December.
De terugbetalingen bedroegen in het geheel
i 22824.75de uitstaande pos ton op 31 Dec.
f 7279.75, of f 475.75 minder dan ten vorigen
jare.
Er hadden 62 beboetiDgen plaats (tegen 53
in 1907) waarvoor een bedrag van f34 ontvan-
werd; geene opvorderingen van leeners of
borgen werd gedaan.
33 posten werden aangevraagd voor huis
houdelijk gebruik, i
bedrpf.
Op 226 akten v.
voorschot verstrekt.
Dat waren 2 voorschotten minder dan in
1907, tot een minder bedrag van f 64.
Het aantal peroonon aan wion een voorschot
verleend werd bedroeg 64 en wel te Middel
burg 3?, Vlissingon 23, Arncmuiden, Zoute-
lande en Koudekerko ioder een
Het bedrag der gezamonlpke voorschotten
was f 1594 minder dan in bet vorige jaar.
.Do winst- en verliesrekening toont aan
tt do ontvangsten f 492.12 en de uitgaven
t 281.60 bedroegen.
Door de politie alhier is Zaterdag
avond tegen den caféhouder B. proces-verbaal
opgemaakt, wegens overtreding van de drankwet.
Zaterdagmiddag speelden do voetbalver-
eenigingen Voorwaarts II en De Mosschen I
beiden uit Middelburg, een wedstrpd, die ge
ien werd door laatstgenoemde vereeniging
mot 5—0 goals. Voor de rust was do stand 2—0
De uitgeschreven wedstiyd voor do zuidelijke
tweede klasse a van don Nederlatitlschen voetba'-
bond tusschen O'ympia a 1 b i e r en E. AI. AI.
uit Vlisingen, is door de competitieleidoi
van bovengenoemden bond, wegens ysvermaak,
afgelast.
Uit y J i e s 11) gea
Het Zwcedsch stoomschip Peking, van Ant
werpen naar Singapore, Zondagmorgen Vlis
singen voorbpgevaren, is des middags uit zoo
teruggekeerd om een mau te landen, die zich
te Antwerpen in do koleubonkers verscholen
had met het doei d<; reis gratis mede te maken,
doch eerst ontdekt werd toen het schip Vlis
singen reeds was gepassoerd.
Deze onaangename passagier is aan de politie
■ei gegeven en zal over de grenzen worden
gezet
De Staatsspoor zal eene proef nomen met
de machines der Noord Brabant Duitsche spoor,
voor de mailtreiuen van Vlissingen naar Box-
Hedenmorgen kwam mot don Duitschen
uiailtrcin zulk eene machine aan, die veel bo-
kpks bad.
Men beweert dat deze machines veel ster
ker zpn dan de grootste staatsspoor machines.
Te Goes vergaderde, ondor voorzitter-
icbap van den heer C. O. Cooman, do vereeni
ging De Ambachtsschool. Door don penning
meester den heer I. D. Fransen v. d. Putte
werd in doze vergadering de rekening over
1908 uitgebracht. De ontvangsten bedroegen
f 11.798.82, de uitgaven i 10.702.10', zoodat
ien batig slot is van t 1096.71'. Het gun.
atige fiuancieele resultaat is het gevolg van
hot vele werk, dat voor particulieren werd
verricht, van de hoogere schoolgelden en di
mindere uitgaven.
Hot jaarverslag van den Beeretaris, den heer
J. P. van Vlissingen, die niet aanwezig was
daar bp wegens vertrek uit de gemeente zp i
ontslag had genomen, klonk optimistisch.
Directeur on leeraren spanden weder hun
beste krachten in on het gedrag der loerlingon
gaf reden tot tevredenheid.
Hot aantal leden dor Vereeniging bedroeg
104, dat dor begunstigers 21.
Daar de socrotarin ontslag had genomen en
twee bestuursleden aan de beurt van aftreden
waren, moesten bestuursverkiezingen plaats
hebben De heeron D. D. v. d. Bout en I. D.
Fransen v. d. Putto worden horkozen en in
de plaats mn den hoor Van Vlissingen werd
als zoodanig gekozen do heer G. A. Hajonius.
Alvorens de openbare vergadering te sluiten,
wpdde de voorzitter nog eenige woordon van
waardeeriDg aan den afgetreden secretaris.
De dykraad der waterkeering van
ealumiteuzen Nieuwen Neuzenpolder besloot tot
het in het dienstjaar 1909/10 verhoogen vat
het in 1908/09 aangevangen verbeteringswerk
tusschen de dpkpalen 0 en 3 van den zeedjjk
langs den Brakman, ter lengte nog van 1800
motor.
De djjk zal opgewerkt worden tot eene
kruinshoogte van 3.70 M. boven gewoon hoog
water, mot eene tonrondte van 5 cM. daarbo
ven. De raming voor dit werk bedraagt
f 8060.
De gewono onderhouds- en vernieuwings-
werken zullen in 1909—10 eene uitgaaf vor
deren van ruim f 3000.
Do beer A. F. Toorens, telegrafist aan
het station te K ap e 11 e—Bi e z e 1 i n ge,
benoemd tot haltecbef to Houthem—St. Gerlach
(Limburg).
Door den raad van 's Gravenpolder
is het kohier van den hoofdelpken omslag
vastgesteld op f 1749.38 met een factor van
2.753.
Besloten is een voetpad laDgs do Hervormde
kerk, behooreudc aan dat lichaam, in huur te
aanvaarden tegen f 5 por jaar.
Zaterdagavond is de motorboot Stad
Goer, kapt. Vendeville, met bloem naar Goes,
hot Schaar van Waarde, Wester Schelde',
gestrand. Na overlading in twee Bruinisser
hoogaartson van oen gedeelte der lading,
kwam zo,bjj hoog water vlot.
v. blad no. 22 bevat het kon. besluit
waarby ongegrond iB verklaard het beroep,
ingesteld door het bestuur der gemeente E 1-
1 e m e e t tegen het besluit van Ged. Staten
van Zeeland tot vaststelling van een ontwerp
tot wyziging van den ligger der wegen en
voetpaden in die
tiroei-atuipjes,
We gelooven niet dat de opzienbarende ge
beurtenissen, die de laatste dagen der vorige
week de Turksohe parlementaire kringen in
beroering hebben gebracht, ook maar eenige
bezorgdheid behoeven te wekken voor het
nieuwe bestuursstelsel van het Turkenland.
Zoo iels wacht ieder ryk waar het
absolutisme vervangen wordt door parlemen
tairisme. En bet schijnt dat de kalmte alweer
terug keert.
Maar Ktamil pasja is er bjj gevallen als
grootvizier. Zondag heeft de sultan de ontslag-
aauvraag van Kiamil aangenomen en Hilmi
pasja in zpn plaats aangesteld.
Nu men door moer berichten een öuidelpker
beeld krygt van bet gebeurde, blpkt het zelfs
dat de heolo crisis een nieuwe bevestiging
boteekent van de vrpheidsbeginseleD, want
men hoeft hier te doen gehad mot een nieuwe
militaire revolutie, een soort staatsgreep tegen
de neiging van Kiamil pasja om zich een
dictatuur aan te matigen.
Kinmil pasja was de leider van de Liberale
Unie, die zich afgescheiden had van bot Jong-
Turkscho comité van Esnheid en Vooruitgang,
la bet parlement steunden de Jong-Turken
echter toch nog het ministerie, waarin zp
trouwens ook eenige vertegenwoordigers had
den, Riza en Azif pa«ja, de ministers van oorlog
en marine. Maar teen Kiamil als dietator op
trad, en deze elementen uit zpn ministerie
verwpderde door zo eenvoudig te ontslaan, zon
der dat er oen parlementair votum aanleiding
toe gaf, kwamen de Jong-Turken in verzet.
Hilmi-pasja, een der andere ministers, vroeg
in den ministerraad aan den grootvizier inlich
tingen over dat ontslag, en Kiamil antwoordde
toen dat hg de bewjjzen in handen had dat
Riza pasja en Azif paBja mot hot comité een
complot op touw hadden gezet om sultan
Abdoel Hamid te onttronen.
Dit wordt echter beslist door bet Comité
ontkend, en de groote macht van dit Comité
kwam toen dadolpk aan het licht doordat het
grootste deel van het leger en de vloot de
gehoorzaamheid aan de nieuwe m nisters opzei.
En Zaterdag heeft toen bet T irksche parle
ment getoond dat het de handelingen van
Kiamil sterk afkeurde, vooral t-en deze ook
nog den minister van onderwps ontsloeg.
Het was een zeer woelige zitting.
Telefonisch vroeg men den grootvizier om
zich te komen verantwoorden, maar bjj ant
woordde dat hy wegens bespreking met gezaD-
ten niet kon komen.
Hp zond echter een brief aan het parle
ment, waarin bp zei dat hot ontslag van de
ministers van marine en van oorlog in nauw
verband stond met buitenlandsche kwesties,
zoodat een beantwoording der interpellatie
nadeelige gevolgen voor het land kon hebben.
Het gerucht volgens hetwelk de minister
van oorlog zou zpn ontslagen wegens de wei
gering om de bataljons jagers te verplaatsen,
was uitgestrooid, zei" hp, om agitatie te ver
wekken.
Maar tevens werden er brieven voorgelezen
van Riza en Azif pasja waarin deze protes
teerden tegen het hun gegeven ontslag. Deze
brieven werden met luid applaus begroet, even
als een tegen dat ontslag gericht protest van
do officieren der marino tegen do benoeming
van Hus8ein-pasja tot minister van marine.
Heftig werd er in het toen volgend debat
uitgevaren tegen Kiamil, die als leugenaar en
lasteraar word bestempeld. De enkele verde
digers van den grootvizier werden herbaal-
delgk in de rede gevallen, en do Jong-Turken
wezen verontwaardigd de bewering van eeD
complot om den sultan te onttronen af.
De Kamer weigerde uiteen te gaan vóór
Kiamil zich kwam verantwoorden. Dat is niet
gebeurd, maar zooals we in den aanvang zeiden,
heeft Kiamil zpn ontslag aangeboden, en is
dat door den sultan aangenomen.
Bljjkens een telegram ondor Laatste Berichten
is or eebter sterke aandrang noodig geweest
om Kiamil zoover te brongen.
Een oogonblik bad er aan bet einde der zit
ting nog eene volksbetooging voor het parle
mentsgebouw plaats, maar ook daarbp be
toonden de Turken weer de kalmte die ben
bp do revolutie beeft gekenmerkt. Do orde
werd niet verstoord.
Toch is er een bedenkolpke factor in deze
beele geschiedenis, al. de gebleken groote
macht van het niet verantwoordelijke, buiten
de regeering en het parlement staande Jong-
Tarksch comité van Eenheid en Vooruitgang.
Er wordt gemeld dat er ook onder de parle
mentsleden Vrpdag en Zaterdag sterk gewerkt
werd door de Jong-Turken, en dat de houding
der Kamer daardoor sterk beïnvloed ie.
Maar bet belangrpkste is wel dat leger en
vloot nog steeds de bevelen van het comité
zoo trouw opvolgen. Ditmaal heeft dat nog
ton goedo gewerkt, maar de aanwezigheid van
zoo'a maebt in den staat kon ook wel eens
anders werken. In ieder geval zal, zoolang die
toestand duurt, geen onkel ministerie vrp zjjn
in zijn handelingen, en in de geschiedenis zyu
voldoende voorbeelden te vinden, die leeren
hoe verderfelijk zoo'n verhouding kan worden.
De burgemeester van
Antwerpen.
De heer M. J. de Vos, die nu naar Menton
is en eerBt na zpn terugkeer uit hot Zuiden
tot burgemeester van Antwerpen aangesteld
zal worden, is een seljmade man in alle op
zichten. Toen bjj 14 jaar was, moest hjj reeds
voor zpn eigen onderhoud zorgen. Verscheidene
jaren bleef hp in het Walenland en teRpssel.
In 1874 vestigde hp zich te Antwerpen,
alwasr hjj, door volharding en wilskracht, de
grondslagen van zpn tegenwoordigen welstand
legde, door de stichting xan do handelsfirma
in metaalwaren, die zpn naam draagt.
Als gemeenteraadslid heeft hp zich doen
kennen als een gematigd liberaal. Hp was
penningmeester van de Association libérale.
Van Vlaamsche zpde werd eenige bezorgd
heid uitgesproken, daar Do Vos den naam had
van een Flamingant te 2pn, die bet Vluamsoh
beschouwde als een taal van do dienstboden.
Maar in een interview met de Nieuwe
Gazet heeft bjj in antwoord op de vraag, hoe
hp zich als eersten magistraat van het
Vlaamsche Autwerpen, tegenover de Vlamingen
denkt te gedragen, verklaard dat by Vlaming
een Vlaamschen naam draagt, en dat bp,
vermits do meerderheid van de bevolking en
haar afgevaardigden in den raad VlaaroBch-
gezind zgn. by trouw al do Vlaamsche over
lever. ngen op het stadhuis in stand zal houden.
Bp is te Termonde geboren en nu 65 jaar.
Do royalistische afgevaardigde Delahaye
heeft bjj bet parket een aanklacht ingediend
teg-n een onbekenden dader wegens moord op
president Faure. Hg wil daardoor bevorderen
dat er een instructie wordt geopend en tevens
de verjaring, die op 16 dezer ingaat, beletten.
Koning Manuel van Portugal blpkt een
even erg enfant terrible te zpn tegenover dc
strenge hofetiquettte als Alphons van Spanj>
Toen hp Zaterdag Alphons ontving in b- x
kasteel van Villa Vi«;osa hebben ze zich beiden
eerst heel braaf onderworpen aan de omvang -
rpke ceremonies van het hof-protocol. Mm.'
pas was de plechtigheid van de ontvangst ai-
geloopen, of koning Manuel liet oen auto
voorkomen dien schrik van de SpaanscL
hol-coromoniemeesters en de beide jong»
vorsten tuften samen heel oncermonieel naui
een wedstrpd iu duivenscbieten.
Naar aanleiding van de ontbtnding dtr
Italiaansche Kamer en ter vermpding van d
hervatting der discussies over de ramp vaii
Sicilië en Calabrië, hebben alle personen die
voornemens waren zich candidsat te stel
len te MesBina, besloten zich terug te
trekkon, en als eenige candidatuur te aan
vaarden die van den minister-president Gio-
litti, teneinde op die wpze de erkentelpkheid
van Messina jegens de werkzaamheid der
regeering te betaigen.
- De politie te Petersburg heeft weer eens
een bevel tot inhechtenisneming uitgevaardigd
tegen Maxim Goiki. Merkwaardige wjjze gunt
de politie hem blpkbaar niet den titel van
Bchryver", want hp wordt in dat bevelschrift
aangeduid als huisschilder uit Nisni Novgorod",
welk beroep hp ook wel uitoofende evenals
tal van andere vóór hy echrpver werd.
Bp zal zich wel veilig in het buitenland
buiten de handen der politie houden.
Het protocol over de regeling der ge
schillen tnsschen Venezuela en de Vereenigde
Staten is geteekend.
Venezuela heeft toegestomd in een regeling
van de aanspraken van de New-York Bermudes
Asphalt Company. Deze wordt daarbp wsder
in bet bezit gesteld van baar eigendommen in
Venezuela.
