MIDDELRIJRGSCHE COURANT. Woensdag 27 Januari, BUITENLAND. K°. 22. 132* Jaargang. 1909. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Therm, alhier en tel. weerbericht van hot K. N. Met. Inatit. te Bilt. 26 Jan. 8 u. vm. 28 gr 12 u. 34 gr., av. 4 n. 35 gr. Hoogste baron», stand 776.3 te Breslan; laagste 756.2 te Seydisfjord. Verwachting tot den avond van 27 Jan.: zwakke meest O. wind, nevelig tot onbewolkte lucht, droog weer, 's nachts strenge vorst, overdag om het vriespunt. Adverteutiën20 cent per regel. Bij abonnement voel lager. Geboorte-, dood- en allo andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50 elke regel meer 20 cent, Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot do plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende Handel, Nyverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Adverteufle-Borean A. DE LA MAR Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam. Bij deze eourant behoort een bijvoegsel. De opgaaf van don «poordionst komt in dit nommer voor op de gebruikelijke plaats. Kamp in Italië. Heden ontvingen wij nog voor de slacht offers daarvan f 1. Totaal dus 374.20. Middelburg 26 Januari. Uit eene belangwekkende rede. (Slof.) Bjj de algemeene beschouwingen over de jongste staatsbegrooting maakte zoo zeide mr Trenb verder de heer Lohman Han delingen bl. 570) een vergelijking tusschen den Bjjbel en onze wetboeken. Aan hen aie tegon bet standpunt dergenen, die in den Bjjbel deu grondslag van hunne staatkunde zoeken, aauvoeren dat de uitleggers van den Bjjbel daarin zoo verschillende dingen lezen, voerde hjj tegemoet: over de uitlegging der wetten bestaat ook het meest mogeljjke ver schil van gevoelen. Moet dit er nu toe leiden de wetten weg te gooien Het verschil tusschen de uitleggers veroordeelt nog het vasthouden aan de menscheljjke wetten, noch het erkennen van de in den Bjjbel neerge legde goddeljjke openbaring. »Maar - zoo vervolgde de heer Lohman het merkwaar dige jaiBt van de Heilige Schrift ligt hierin, dat ze altjjd in haar beginselen bljjft door werken en het bjj do ontwikkeling van de menschheid telkens duideljjker wordt, wat de wezenlijke inhoud van die beginselen is". Ia de laatste woorden ligt, ik zou baast zeggen, een uitnoodigiog tot een debat over de verhouding tusschen_rede en openbaring, dat in de Hamer dan ook door enkelen een oogenblik werd opgenomen, maar waarop ik bier niet kan ingaan. Ik bracht de vergelij king van den heer Lohman van Bjjbel en wet slechts in herinnering om vóór ik van dit deel van mjjn onderwerp afstap, don eminent prac- tischen kant daarvan ten slotte meer naar voren to halen. De heer Lohman had geljjk dat Bjjbel en wet in dit opzicht op één lijn zgn te stellen, dat bjj de uitleggers van beide vaak het maeBt diepgaande verschil van opvatting zich openbaart. Maar hg had de vergelgkiDg nog iets verder moeten trekken. Ten spjjt van de calvinistische opvatting omtrent de recht- streoksche inwerking der goddelgke openbaring op de geloovigen, die de byzondere gratie deel achtig werden ten spjjt ook van do fictie dat ieder geacht wordt de wet te kennen, berust de uitlegging van Bjjbel zoowel als wet niet bjj de grocte menigte, maar bjj de schrift- en wetgeleerden. Wanneer dan ook de bjjbel ge nomen wordt tot uitgangspunt van staatsbe stuur is het niet het boek der boeken zelf, maar wat de godgeleerden er uü en maar al te vaak ook wat zjj er in lezen, dat aan de staatkunde ten grondslag wordt gelogd. Do goddelgke oponbaring die volgens de calvinis tische leer voor allen open ligt, die de bjj zondere gratie ontvingen, wordt m werkeljjk- heid geïnterpreteerd en naar omstandigheden gemaakt en vermaakt door de theologen. Zoo leidt niet alleen het katholieke, maar elk openbaringsgeloof als grondslag van staatkunde en staatsbeleid tot theocratie, tot thoologen- regeering, tot de heerschappij van predikheeren (met en zonder priesterljjke wjjding), tot het brongen van don staat onder de macht van priesters en predikanten, tot onderdrukking van vrjjheid van godsdienst, vrjjheid van gedachte, vrgheid van het woord. Dat gevaar hebben wy, helaas 1 sedert eenige jaren en ook nu weer, steeds bjj ons; daar- tegon hebben wg ons te wapenen, en omdat dit zoo is, nopen ons de omstandigheden tegon onzen wil het vrjj zinnige element van ons beginsel meer naar voron te brengen dan wjj onder andere omstandigheden zouden doen. Ter wille van de geesteljjko vrjjheid, waarop wjj geen inbreuk dulden mogen, kunnen wjj niet anders. Omtrent samenwerking mot de fracties van de nu verbondon partgen ter rechterzijde, merkte de heer Treub op dat die volstrekt niet is uitgesloten. Niet alle katholieken zjjn, zeide hjj, politieke ttltramontanen, niet alle dogmatisch-protestan- ten principieelo theocraten. Ook onder de partyen der rechterzgde werkt do democrati sche zuurdesem door, niet hot minst onder dc katholieken. Zoodra er onder hen fracties kojnon, die zich weton los te rukken van het theocratisch verbond, door de openlgke erken tenis dat onze hedendaagsche mabtschappjj voor eene gozondo ontwikkeling meer behoefte heettaan domocratie dan aan theocratie, zal hot govaar dat de aldus openljjk optredendon een aanslag zullen plegen op do geosteljjke vry- heid, zoo niet principieel verdwenen dnn toch practisch geweken zjjn. Zoodra do gisting, die wg to dezen aanzien kunnen waarnemen, tot een ruiterlyk partgkiezen voor de demo cratie zal, leiden bjj diegenen tor rochterzjjde, die thans nog hun democratische gevoelens opofferen aan het samengaan met de in meerderheid conservatieve elementen hunner theocratische coalitie; zoodra dit zal zgn ge schied, zal do weg zijn gebaand voor eene rationeele partjjverdeeling en zal het aan ons niet liggen, indien, ter bevordering van ge meenschappelijke eiscben, niet hand aan hand wordt gegaan met democraten ook van rechts lk wil echter hierbjj niet Btilstaan. Wat onzerzjjds hieromtrent te zeggen was, werd beter dan ik het zou kunnen gezogd door den heer Druoker by de algemeene beschouwing over de staatsbegrooting in November 1.1. Het aanstippen van deze toekomstigo mogelijkheid, die voor ons ook een wensche- Ijjkheid is, brengt mg intusschon van zelf tot het tweede en hoofdelement van ons tweedee- lig beginsel, tot ons democratisch prineije I)it vindt zjjne kortste uitdrukking in het streven naar en aansturen op de wegneming der maatschappelijke oorzaken van ongelijk heid in de ontwikkelingsvoorwaarden der leden van het volk. Deze leiddraad bepaalt den invloed, dion wjj pogen te oofenen op en in het practisch staatsbeleid onzer dagen. Hg dwingt ons bjj eiken maatregel van wetgeving of bestuur op sociaal gebied, dezen toetssteen aan te leggen Worden door dien maatregel, voor hen, die in hunne ontwikkelingskansen door de bestaande maatschnppeljjke toestanden zgn achteruitge zet en belemmerd, de ontwikkelingsvoorwaar den verhoogd en verbeterd, dan wel het tegendeel Natuurljjk is bjj het aanleggen van dit crete- rium in concrete gevallen verschil van gevoelen mogeljjk. Dit heeft ons richtsnoer gemeen met dat van welke andere partij ook. Maar ieder, die niet door partijdigheid is verblind, zal moeten erkennen dat dit richtsnoer een dui- dolgk geteekende Ign aangeeft. Maar hot is waar, meer dan vastheid van uitgangspunt en richting geeft ons partjjbe- ginsel niet. Een dogmatisch stelsel hebben wjj niet en begeeren wg niet. De tjjd dat de Bociaal-democratie prat meende te kunnen gaan op baar wjjigeerigen grondslag en do geslotenheid van haar stelsel, is voorbjj. Het is niet noodig en het zou wezen azjjn druppelen in de gapende wondo van don poli- tieken tegenstander, dit op dit oogenblik nog breed uit te moten. Dogmatische Btelsels, hoe broed ook gedacht, hoe diep ook gefundeerd, dragen onvermydelyk de kenmerken van de toestanden waaronder zg ontstaan. Met ver andering hiervan moeten zjj óf als verouderd tor zjjde worden {gesteld óf vervormd en ge reconstrueerd worden, om ze voor de nieuwere maatschappeljjke toestanden pasklaar te maken en te houden. Vandaar dat een dogmatisch stelsel een tjjdlang aan een politieke partjj kracht kan geven, maar dat het op den duur een bron worden moet van onderling verschil en ge krakeel, zoo niet van scheuring. Dat gevaar loopen wg niet. Ons richtsnoer is duideljjk en stevig genoeg, maar wnar wjj ons zorgvuldig onthouden de maatschappij met dogmatische verzekerdheid voor te schrjj- ven welke nieuwe toestandon uit de bestaande zullen voortvloeien, vermjjden wg een gevaat- ljjke klip die wg aan anderen niet bengden. Ons beginsel leidt er ons toe voor den tegenwoordigen tjjd krachtig aan te driegen op sociale wetgeving en sociale verzekering. Wanneer mr Van Houten hieruit afleidt dat. voor zoover de politieke etrjjd gaat tusschen de vrg-liberalen en ons, deze loopt over vrijheid of slaatsvoogdyverwart hg schgn en wezen, vorm en inhoud. Zgne tegenstelling raakt het hart der kwestie niet. Niet minder dan dc vrg-liberalen houden wg de vrjjheid hoog, niet alleen op geestelijk gebied maar ook op economisch terrein. Doch torwjjl de vrg- liboralen in hunne conservatief-reactionaire bourgoois-politiek de wezenljjke vrjjheid slechts opeischen voor een kleine minderheid van be voorrechten, en daarmede de daadwerkelyke maatschappelijke vrjj making der groote menigto trachten tegen te houden, worden wg door ons democratische principe er toe geleid, aan do vrjjmuking van den zoogonaamden vierdon stand onze kracht te besteden cn daartoe ook de hulp van den staat in te roepen. Wjj verlangen van den staat dat hg, ter wille van de ver- hooging der mnatschappelyke vrjjheid van de groote menigte, de overmaat van vrjjheid van een kleine minderheid inperkt. Niet minder dan de vrg-liberalen komen wg op voor do vrjjheid, maar de vrjjheid die wjj nastrevonis een hoogere, breedere en diepere dan die van Van Houten en de zynen. Niet zjj, maar wg zetten de tradities voort van de liberale parljj, toon zjj. in stede van vreosachtig aan do rokspanden der haar te snel voortschrijdende maatschappij hangen, ge dragen werd door scheppingsdrang, levens vreugde en idealisme en zich aan de spits stelde der maatschappelijke ontwikkeling. Immers, niet om de vrgheid alleen, niet om do vrgheid op zichzelf, was het don liberalen in hun tgdperk van krachtig politiek leven te doen. Zg verwachtten van do vrgheid dat deze tevens tot geljjkheid voeren zou. Ook de voorloopers en grondleggers van het libe ralisme in de 18e eeuw dachten daarover niet anders Ui Uit Stad en Provincie. De dame8-zangvoreeniging Polyhymnia van Vlissingen, directeur de heer G. B. Dommisse, heeft, daartoe aangezocht, het voor nemen om ook te Middelburg eene uitvoering *te geven van Het Offer, zangspol in vjjf be- drgren, bewerkt door don heer J. F. op don Zioke, dat Donderdagavond zooveel succes had. Ook hier zal eene eventueele bate ten goede komen aan een nuttige instelling, en wel aan Kindervoeding, Dit zal zeker wol bevordelyk zgn aan een druk bezoek. Wjj moeten echter opmerken dat de uitvoe ring, voorloopig bepaald op Woensdag 3 Febr. volgende week, dus alleen dun doorgaat, wan neer men verzekerd is van voldoenden steun. Daarom zal een lyst ter intoekening worden aangeboden en ook gelegd worden by de boek handelaars J. C. en W. Altorffer, Van Benthem en Jutting en F. B. den Boer. De toegangsprjjzen zullen zgn voor den eersten rang f 1.50 bjj inteekening en later f 1.75; tweeden rang 11.— en f 1.25 op den avond der voorstelling; derden rang f0.60 en vierden rang f0.40. Zaterdag zal beslist worden of de opvoering al of niet doorgaat. Wie das gaarne haar wil zien plaats hebben en aan het goede dooi meewerken, doe daarvan vóór dien tgd bljjken door op een der Ijjsten zgn naam te zetten met het aantal plaatsen dat men verlangt. Op een Maandagavond door de afdeeling Middelburg van den Meubelmakersbond ge houden vergadering is de volgende motie aangenomen »De afdeeling Middelburg van den Neder- landschen Bond van Meubelmakers, Behangers en aanverwante vakgenooten, in vergadering bjjoen op Maandag 25 Januari 1909, ter bespreking van het individueel eon- tract, den gezelion aangeboden, hoewel erkennende dat bjj enkele der patroons eenige goede bepalingen zjjn vastge legd ten opzichte van don arbeidstjjd, uitbe taling van christelijke feestdagen en regeling bjj overwork en nachtarbeid, spreekt bare af keuring uit over de aanbieding eener arbeids overeenkomst zonder do andere party te hooren, konrt ton sterkste af de weigering der patroons, om, op eon tweemaal herhaald verzoek, een conferentie toe te staan, bosluit tegen deze handolwyze protest aan- tcekenonde, den gezellen, die nog niet bobben goteokond, te adviseeren dit alsnog te doen." De Ilsbaan aan den Seisweg a 1 h i e r, van de I Jsclub Middelburgwas heden geopend en trok reeds een vrjj druk bezoek. De banen verkeeren in goeden toestand. Het jjs op de vesten is nog zeer onbetrouw baar. Dat ondervond Dinsdagnamiddag weer een jongen, die zich op hot jjs in de vest by de Dampoort waagde. Hjj zakte er door. Door eenige mannen werd bjj er uitgehaald, zoodat hg er mot den schrik en een nat pak afkwam. De sergeant Nugten, van het 3e bataljon 3e reg. iuf, te Borgen op Zoom, wordt mot 1 Februari a. s. aangesteld tot sergeant-fourier bjj hot 2e bataljon te Middelburg. Op verzoek van de voetbalvereeniging Olympia «alhier on Velocitas II te Breda zal de vastgestelde wedstrjjd tussehon beide ver- eenigingen, te spelen op Zondng 2 Februari alhier, op dien dntnm niet gespeeld worden, maar as. Zondag 31 Januari. Te Goes wordt in do sociëteit V. O. J'. een bazaar met verloting gehouden, waarvan het batig saldo ten goede zal komen aan do »W erk verschaffing". Dank zg den wolwillenden steun van winke liers en particulieren, zgn er, zoowel voor de verkooping als voor de verloting, heel wat nuttige en fraaie voorwerpen bjjeen gebracht. Jonge dames animeeren de bezoekers tot koopen en Maandagmiddag en avond mocht de bazaar zich reeds in een druk bezook verbeugen. LETTEREN EN KUNST. H. P. Abrahams f. Uit Den Haag komt tot ons de tjjding dat ZoDdag aldaar, op 83-jarigen ouderdom, ia overleden de heer H. P. Abrahams, jaren gele den eigenaar der drukkerg onder do firma Gebr. Abrahams te Middelburg, later door zgn opvolger voortgezet onder die van D. G. Kröber Jr., en tevens eigenaar van de Mid- delburgscht Courant, welke uit zgne handen overging in die van do tegenwoordige naam- looze Yennootschap. Sedert dien, April 1874, woonde de overle dene te 's Gravenhage. Het iB dus reeds hsel wat jaron geledon sedert hjj de leiding van ons blad in banden had, maar toch bleef hg daaraan als commis saris verhonden. Als zoodanig brengen wg hier gaarne hulde aan zgn nagedachtenis. Maar wg mogen bom ook nog wel met groote waardeering gedenken om eene andere reden. Het is niet aan ons, die hem niet gekend hebben in zgn dagen van kracht van werken in 't be lang van de Middelburgtche Courant, daarover veel te sehrgven. Dit zjj anderen overgelaten. Wy kunnen niet uit ervaring spreken. Maar uit de geschiedenis van ons klad, vóór dit overging in handen der tegenwoordige Vennootschap, weten wjj toch dat de overledene èo als leider èn als redacteur een zeer werk zaam aandeel heeft gehad in het bevorderen van den bloei der courantdat het aan hem te danken is dat zjj zulk een goeden naam op journalistiek gebied verkreeg en in het gansche land zoo hoog stond aangeschreven. De heer Abrahams was bjjzonder gelukkig in de kenze van zgne medewerkers, zoodat hg zich omringd zag van oen staf van talentvolle personen. Het waren meestal mannen die op politiek- en ook op letterkundig gebied reeds een voor name rol speelden of later daarop vervulden. Ia 't bjjzonder wist hjj spoedig te ontdokken in wie talent schuilde; en menig jongman dankte daaraan later zjjn naam en zgn verdere carrière. Dit alles kwam ds sourant zeer ten goade en daarom zjj hier met waardeering herinnerd aan hem, wien zg zoo veel te danken hoeft. De hoer Abrahams was een zeer werkzaam man, bjj wien do liefde voor de journalistiek steeds bleef voortleven, ook nada hg afscheid had genomen van de praotjjk. Daarvan ge tuigde zgn bekend geschriftDe Middelburg- $che Courant van liaar ontstaan tot de oprichting der FeiMioofsc^up (er c oor (zetting harer uitgifte 1758-1874. Dit bevat zeer vele byzonderheden over ons blad en uit die jaren op oourantongebied benevens een opgaaf van medewerkers en van hen die in de courant schreven en destyds daaraan als redacteuren verbonden waren. Een groote voorliefde bad de overledene voor het verzamelen van dagbladen, vooral van die, op Zeeland betrekking hebbende. v Met hem is heengegaan een man, die vooral by allen, welke hem van naby kenden nit de dagen van zgne werkzaamheid in Middelburg, om zgne voortvarendheid en zgn juisten blik op journalistiek gebied, zgne humaniteit, zgne hulpvaardigheid eD zgne welwillendheid ge waardeerd werd. Maandag is Electra, de nieuwste opera van Richard Strauss, in de Koninklijke Opera te Dresden voor het eerst opgevoerd, met ee» schitterend sncces, meldt men aan de N. R. Ct. Een internationaal publiek vulde den schouw burg. De berichtgever der Köln. Ztg zegt dat de aandrang en opwinding bjj deze uitvoering met iedere bescbrgving spotten. Het werk dat op den tekst van Hofmannsthal is getoonzet, telt één bedrgf, en loopt in l'/« uur af. De geschiedenis speelt in het onde Griekenland, maar heeft niets van de klassieke drama's. Het is zeer modern in de realistische uitbeelding der karakters, en de woorden zgn soms zoo dat een fatsoenlgk jong meisje menigmaal er maar niet naar moet luisteren, zegt de Köln Ztg. Stranss' muziek moet rjjk zgn nau melo- diëon en prachtig- in de schildering van de stemmingen. Maar bovendien moet hjj veel meer dan vroeger hot woord op don voorgrond laten treden door het op belangryke punten niet te laten overstemmen door het orkest. Da berichtgever der N. R. Crt. merkt op dat, terwjjl by Salome het zwaartepunt in de orkestschildoring ligt, Electra imponeert door de muzikaal-dramatische kracht en do forsche menscholgke karaktertrekken, met een stempel van decadentie. Bjj de eerste opvoering maakte zich hoofd- zakolyk verdienstelijk mevrouw Krull als Electra, mevrouw Schumann-Heink ala RlyUlm- nestra, mej. Siems als Chrysothemis en de heer Perron als Orestes. De van ouds beroemde Koninklyke kapel en Yon Suhuch, de leider, hebben hun taak op bewonderenswaardige wgze volbracht. In het reusachtige orkest waren alle eerste les senaars door kunstenaars van naam bezet. De componist, de dirigent cn de hoofd ver tolker werden herhaaldeljjk voor het voetlieht geroepen. Militaire toebereidselen in Boelgar^e. Het plotselinge bericht van mobilisatie van een der divisies van het Boelgaarsche leger was wel in staat om ongerustheid te wekken. Met wat voor plotselinge zenuwtrekking heeft men nu weer ts doen Hot antwoord is spoedig gekomen en ge lukkig is het tamelyk geruststellend, althans wat de dadelyko bedreiging van den vrede betreft. Het werd Maandag in de Boelgaarsche Sobranjé gegeven bjj een interpellatie over die aangekondigde mobilisatie. De minister van buitenlandsche zaken zei in antwoord daarop dat er geen mobilisatie bestaat, maar dat wel de reservisten zjjn op geroepen. Daarbjj zit geen aanvallend oog merk voor mot de bedoeling den vrede te verstoren. De maatregel werd voorgeschreven door de noodzakelijkheid om een gebeurlijkheid te voorkomen, die zou kunnen leiden tot een botsing tusschen Tarken en Boelgaren. Daarna gaf de minister een overzicht van hst verloop en den stand der onderhandelingen met Turkye »Wjj hebben medegeut-ld, dat de onder handelingen op den g d weg waren en dat wjj hoopten binnenkort het einde ervan te zullen zien. In deafgeloo^cn maand stelde het Ottomansche commissariaat de regeering in kennis met een telegram van den grootvizier, waarin wg werden uitgenoodigd een afgevaar digde te zenden om de onderhandelingen ten einde te brengen. Alvorens Konstantinopel te verlaten, had onze afgevaardigde definitief vastgesteld en aan do Ottomanso'no regaering medegedeeld op welken grondslag een overeenkomst mo geljjk zou zyn. Voordat wg woer een afge vaardigde zonden, achtten wy het noodznkeljjk te weten of onze grondslag was aanvaard, want in het tegenovergestelde geval zon de toestand erger worden. Het antwoord, daarop ontvangen, was onbepaald en dientengevolge hebben wy geen afgevaardigde gezonden." Eu daarop kwam het feit dat aanleiding gaf tot de mobilisatie >ln dien tuBBchentgd, zoo deelde de minister mee, ontstond de kwestie van juistere bepa ling der grens, een kwestie die geljjkat&at met afstand van grondgebied een zaak die nimmer was opgeworpen. Wg hebben er eerst geen aandacht aan geschonken, daar wg dachten dat men te Konstantinopel de gevolgen van dergelyke eischen wel zou overwegen, maar uit later ontvangen inliehtingen vernamen wy dat er te Konstantinopel zekere stappen waren gedaan bg de ambassades en dat er gelgktgdig ook handelingen waren verricht in het militaire district van het tweede legorkorps te Adrianopel. Wg hadden reden te gelooven, dat wg ge plaatst werden voor de gemolde gobeurlykheid en dat wg onzen plicht zouden verzaken als wy geen maatregelen namen. Daar de regeering geen afstand doet van haar politiek van vriend schappelijk© regeling, beschouwt zjj den geno men maatregel als een van eenvoudige voor zorg. Het staat aan de volksvertegenwoordi ging om de beteekenis van den genomen maat regel te beoordoelen, die goed te keuren getuigenis van haar vertrouwen at te leggen en de regeering verder aan te moedigen voort te gaan op den weg van bescherming der nationale belangen."

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1909 | | pagina 1