MIDDELBURGSCHE COURAEVT. Donderdag 21 Januari, ii in 51- K\ 17. i«2* Jaargang. 1909 [en, dat der jharo ware adergogoe- kapitaal t fonds te i; dat i aan dat Wti- i do IOYEN, a Zeeland. [hepen. jnorliaven nte 17 Jan. Amstor- [jvan Aia- |o bet a.a. I te Am- Newport 'jipton bet 11; 18 Jan. Miihelmina, Ijoftus, van f /rdam bet fenua hot lost-Azië [i Alexan- Maraoillu Itterdam "lava nnar pis.8. Kawi, [jtavia hot p bet 8.8. SagreB feterdani j Rottor- Koning Ima; 18 Amster- fbommissie IB 7'/, U. - I Vereen. ViuttershoJ H. T. Concert- _Jn Raalte. mheid. 8 ii. r Jnstru- Con- oespeiers. "1 Schouw- tnespelers. E Schouw- J dr J. P. zelschap - Cou th 6'/, u. Wert il Pavil- Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- on Feestdagen, Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Tbeim. alhier en tel. weerbericht van bet K. N. Mot. Instit. te Bilt. 20 Jan. 8 n. vm. 41 gr., 12 n. 41 gr., av. 4 o. 43 gr. —Hoogste 'oarou. atand 775.7 te Valentia; laagste 751.4 te Seydisfjord. Verwachting tot den avond van 21 Jan.: zwakke tot matige N. tot W. wind, bewolkte lucht, waarschijnlijk droog weer en dezelfde temperatuur. Advortontiöii20 cent per regel. Bij abonnomout veel lager. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1 1.50 5 elke regel moor 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen. Tot do plaatsing van advertentién en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende Handel, Nijverheid on Geldwezen, is gerechtigd bet Algemeen Advertentie-Bureau A. DE LA MAIS Ai., N.z. Voorburgwal 266, Amsterdam Bauip in Italië. "Voor de slachtoffers van die ramp zon den ons nog: J. f 25 en J. F. v. D. ook f 25. In het geheel ontvingen wij das tot' dusver f 328.20. De Middelbwgsche Courant wordt 's avonds te zeven uurin VLISSLNGEN uitgegeven. Dagelijks worden, togen twee gulden per kwartaal, abonnementen aangenomen door den agent C. N. J. DE VEY MESTDAGH aldaar Middelburg 20 Januari. Eene „electrische centrale" te Middelburg. I. Eene herinnering. „Resnmeerende kom ik tot de conclusie dat het electrisch licht het gas weinig ver dringen zal, maar veeleer naast het gas in eigenaardige behoeften zal voorzienen dat ■waarschijnlijk in steden als Middelburg binnen korter of langer tijd naast het gas licht ook electrisch licht zal geëiscbt worden-, dat, waar de gemeente de gasfabriek exploi teert, het ook haar plicht is, aan het elec trisch licht haar aandacht te wijden en in de behoefte daarvan to voorzien, staat bij mg vast." Deze woorden, voorkomende in de Midd. Crt van 24 Febr. '98, werden door de redactie nog eens aangehaald in haar hoofd artikel van 18 Febr. '01 Dit hoofdartikel gaf toen denzelfden des kundige, die in '98 in zijne beschouwing over gas- en electrisch licht de hierboven aangehaalde woorden uitte, aanleiding om o. a. het volgende te schrijven „Wat de vooruitzichten voor eene meer algemeene invoering van de electrische ver lichting in kleinere plaatsen in ons land, in het tegenwoordige stadium waarin do verlichtingstechniek zich bevindt, betreft, ben ik vrij pessimistisch gestemd. „In ons land zjjn de gas- en petroleum- prijzen laag, veel lager dau in de ons om ringende landen. „De gloeilamp is nog oen zeer onvol maakt toestelhet verbruikt te veel energie en is nog te veel gevoelig voor spannings verschillen. Het ontbreekt niet aan pogingen, o.a. van Hernat en Auor, om oeconomische en minder gevoelige lampen te fabrieeeren, doch een werkelijk succes schijnt nog niet bereikt te zijn. „Er zijn in ons land, afgezien van die in de drie groote steden, Amsterdam, Rot terdam en Den Haag, wel eenige centraal- Btations voor electrische verlichting, maar op gunstige resultaten in korten tijd kunnen zij nog niét wijzen. „Dit kan mot één slag veranderen, als eene betere (gloeijlamp wordt gevonden werkelijk practisch blijkt, zooals het Auer- kousje bij het gaslicht. „Het zou voorbarig zijn, om in het alge meen het oprichten van oontraalstatïons in steden (grootere en kleinere) af te keuren als eene onvoordeolige commorcieelo hande ling op den duur kunnen goede rendabele ondernemingen ontstaan, wanneer geduld wordt beoefend en wanneer door verbete ringen en meer sympathie van het publiek het verbruik toeneemtmaar het feit is niet weg te rodoneoren, dat oen dadelijk Bucees niet verwacht mag worden. „"Van een verdringen van het gas is dus m. i. allerminst sprake." Het vorenstaande deed mij destijds de pen opvatten tot het leveren van eoue be schouwing over prijzou van gas- on elec trisch licht, opgenomen in do Midd. Crt. van 22 Febr.'Ol. Ik beantwoordde toon de vraag, of in kleine gomoenten electrisch licht togen gaslicht kon coneurrceren, door na te gaan, tot welke prijzen electrisch licht in kleine gemeenten reeds geleverd werd, waarbij bleek, dat van do 36 Britsche u met eene bevolking van 2470 tot 25000 inwoners, waar toen centrales be stonden, in 19 het electrisch licht gocd- kooper, in 17 het eloetrisch licht duurder dan het gaslicht was. Voor mijne prijsvergelijking nam ik aan dat worden verbruikt door een gasgloeilichtbvaudcr a 25 nor. maalkaarscn 110 Liter per uur; door een argandbrander i\ 16 normaal- kaarsen 190 Lifer per uur; door eene electrische gloeilamp a 16 normaalkaarson 3 h 3'/t Watt per nor maalkaars. Voorts vergeleek ik, in verband met de kleur van het licht den gasgloeilichtbrander met de electri sche gloeilamp van 3 Watt per N. K. den argandbrander mot de electrische gloeilamp van 3'/i Watt per N. K. De conclusie wsb, dat ten opzichte van gasgloeilicht een electriseh-lichfprijs van 181 cent, ten opzichte van argandbranders een eleetrisch-Iichtprijs van 27' cant per 1000 Watturen als concurroerend met een gasprijs van 8 cent por M2 mocht worden beschouwd. Bijna 8 jaren zijn verstreken, belangrijke bedragen (148.724 gulden in do jaren 1901- 1907) zijn in dion tusschentijd uitgegeven voor nieuwo werken ten behoeve van de doch, voor zoover mjj bekend is het vraagstuk omtrent de mogelijkheid van electrisch-lichtlevering in onze gemeente nog niet in erantigo overweging genomen Zonder de motieven daarvoor te kennen, is het, dunkt mij, niet- gewaagd, om ze te raden; immers do Middelbnrgsche gasfabriek is eene zeer winstgevende onderneming. Al mocht het electrisch licht heeten te kunnen concurreeren tegen het gaslicht bij een van 8 cent per M2, minstens moest worden betwijfeld, off met electrisch-licht- levering ook even groote winsten zouden kunnen worden behaald, als de gasfabriek afwerpt. Ik bon dan ook zoo vrij geweest, om in mijn betoog van 1901 deze reserve te maken. Maar sedert 1901 zijn do tijden weer veranderd. Eenovergelijking met den argand brander zou thans niet meer opgaan, het gasgloeilicht is algemeen geworden, maar ook de slag, waarop de deskundige doelde, is toogobracht. Wel zal de uitwer king van dien slag slechts geleidelijk worden ;evoold, maar toch moeten wij reeds nu trachten te voorzien, welke die uitwerking zal wezen. Ik deel hier op do invoering van de metaaldraad-gloeilampen. Nu kan eono andere vergelijking worden gemaakt, n.l. tusschen den gasgloeilicht brander van 25 normaalkaarson mot zijn gasverbruik van 110 Liter per uur en do electrische metaaldraadgloeilamp van 25 oovmaalkaarsen met haar energieverbruik van 1 Watt per N. K., en dan zien wij, dat zelfs een abnormaal hooge prijs voor elec trisch licht nog concurroerend is tegen den inmiddels tot 7 '/t cent verlaagden gasprijs. Immers een gasglooilichtbrander van 25 N, K. met zijn gasverbruik van 110 Liter HO w«- per uur kost per uur aan gas ^qqq X' 0.8as cent en mag derhalve bij het ge bruik v au metaaldraadgloeilampen vati dezelfde liehtkracht met een energieverbruik van 1 Watt per N. K. de prijs van het electrisch licht bedragen X 0.S5( 33 cent por 1000 Watturon, om nog concur- reerend te zijn mot den MiddelburgschoD gasprijs. 33 cent per Kilowattuur is werkelijk zeer hoog. Dit eischt evenwol nadere verklaring. VolgenB de joDgste statistiek van een» traal-statïons voor oleotrische stroomleve- ring in Nederland, voorkomende in hot tijdschrift De Ingenieur van 1 Augustus 1908, waren er op 1 Januari 1908 in ons land 39 oentrales. Deze leveren het elec trisch licht togen do meest uiteenloopende prijzon, torwijl oen groot aanlal levert vol gons een meorvoudig tarief naar gelang van het verbruik. Wanneer wij nu voor do centrales, die volgens een maximum en minimum tarief blijkt dat hot electrisch licht wordt gele verd door 1 centrale A 40 cent 2 n 35 32'/, 317t 31 30 27 25 23 22 'lx S 21'/, 21'A 20 18'/, 167, 16 14 137, (onbekend) of gemiddeld tegen 24® cent per 1000 VVatturen. Tegen deze opgave zou echter als be denking kunnen worden aangevoerd, dat ook do omvang van do centrales en van de gemeenten, waar zij bestaan, zeer uit eenloopend is, en daarom wil ik huiten be schouwing laten do centrales in gemeenten met minder dan 10.000 en met meer dan 50.000 inwoners. Wat zien wij dan? Dat in de gemeenten van matigen om vang hot electrisch licht wordt geleverd door leveren, cent centrale A 33 30 25 22'/. 16'/. of gemiddeld tegen 249 cent per 1000 Watturen, een cijfer dus, dat van het hier voor genoemde zoo goed als niet verschilt. M. a. w. mag worden gezegd, dat in Neder land hot electrisch licht wordt geleverd tegon gemiddeld 25 cent per Kilowattuur. Re8umeerendo kom ik dus tot de con clusie, dat, bij den tegenwoordigen stand van de verlichtingstechniek, electrisch licht, bij gebruikmaking van metaaldraad-gloei lampen, goedkoopor is dan gasgloeilicht. Bij een zoo belangrijk gowijzigden stand van zaken komt hot mij wenschelijk voor, op het nut vau eene electrische centra'o de aandacht te vestigen. Ik stel mij voor, dit in eone volgende beschouwing to doen. minister Regout. De nieuwe Minister van Waterstaat, de boer inr L. H. W. Rogout, werd in 1861 te Maastricht geboren. Na 't gymnasium te hebben afgelcopen, ging bjj naar Leuven, waai hp in 1883 tot eiviel- ingenieur promoveerde. Daarna vestigde bij zich te Maastricht, 1 Spoedig word bjj tot lid der Staten van Limburg gekozen. Maar de heer Rogout liet de studio niet varen. Hg ging naar Amster dam en promoveerde aldaar in de rechten op een proefschriftArbeidersverzekering. In 1898 word bjj lid van Gedeputeerde Staten van Limburg en in 1904 lid der Eerste Kamer. Hg bleef intusachen werkzaam als hoofd van verschillende industrieele ondernemingen, in Limburg gevestigd, en werd lid van den Mjjnraad. Do TV. Ti. Crt vindt zjjne benoeming een gelukkige. Ia de Kamer bestreed hg, zoo noodig, zjjn voorgangera op dogoljjko wjjze, zonder zjjn kracht te zoeken in effectbejag of uiterlgken ichjju bjj gebrek aan deugdeljjke argumenten. In dit opzicht zal zelfs de Minister, die het hardst door den Limburgscben getroffen werd, tooh altjjd met waardeering zgne redevoeringen hebben herdacht, dat zjj zich niet bepaalden tot afkeuren, maar dat tegeljjk daarin een tegengesteld systeem werd ontvouwd, wel doordacht en tot in de onder- deelon nauwkeurig overwogen. Wanneer mr. Rpgout in debat trad, kon men zeker zjjn tegenover hetgeen hg afkeurde, ieta anderB, z. i, beters, gesteld te'krjjgen, in de détailB gewikt en zakoljjk bepleit. Zoo heeft mr, Regout, waar hg tot na toe in het staatsleven nnar voren trad, den indruk gewekt van oen man te zjjn van meer dan gewonen aanleg, wien een rol in de voorste gelederen gereedol jjk kan worden toevertrouwd," Over hetgeen van hem op het gebied van don middenprijs aannemen, dan den waterstaat is te wachten, vallen, volgens hot blad, bezwaarljjk voorspellingen te wagon. Als Limburger, ook als oud-lid van de Staten van Limburg, zal hg ongetwjjfold het groote belang, dat aan oplossing van de Maaskwestie vetbonden is, beseften. enz. Bjj kon. besluit zjjn benoemd tot ontvanger der directe belastingen te Am sterdam (late kantoor) M. Blonker Henry, directeur der directe belastingen, invoerrech ten en accjjnzon te Groningen; tot directeuT der dirocto belastingen, invoerreckten en accjjnzon te Groningen, J. J. G. van Wiche- ren, inspecteur der invoerrechten en accjjnzen te Rottordam, en te Zwolle L. R. Wentholt, inspecteur derzelfde middelen te Maastricht tot dirocteur van bet postkantoor te Nieuw- Amatordam. J. F. J. Buning, thans commies der posterjjon 2de klasse. Do Init. t,/z. 2de kl. A. E. van Dishoeck, nit Ooat-Indiö in Nederland teruggekeerd, wordt op non-activiteit gesteld. OOST-INDIË. Do pas ontvangen mail loopt tot 24 Decem ber, en brengt o.a. de tjjding dat in dien tjjd heel stil te Batavia ia aangekomen de gouver- neuT van Atjoh en onderhoorigheden, luitenant- kolonel H. N. A. Swart. De overste is onmid dellijk doorgereden naar Buitenzorg om eenige dringende zaken te bespreken met den gou verneur-generaal. Veel tjjd was daarvoor niet beschikbaar, want na twee dagen keerde de heer Swart naar zjjn gewest terug. Men ziet hieruit dat er thans wèl voeling is tusschen Buitenzorg en Kotaradja; vooral ge- wonscht, waarschijnlijk omdat de regeeringa- commissaris F. A. Liefrinck om gezondheids redenen nog niet in de gelegenheid is zich naar Atjeh te begeven. Men zal zich herinneren, dat de luitenant kolonel Swart, na het bestuur over zjjn gewest te hebben aanvaard, dit in alle richtingen heeft bereisd om zich een persoonlijke meeDing te kunnen vestigen over den toestand aldaar. De Javabode deelt nu onder voorbehoud mede, dat het resultaat dier reis is geweest dat de heer Swart weigert den door generaal Van Daalen nagelaten hoedel te aanvaardendat hjj den gouverneur-generaal voor het alter natief hooft gOBteld, hem naar eigen inzicht de verdere pacificatie toe te vertrouwen dun wel ontheffing van zjjn ambt. Te MakasBer is uit Pampanoea telefonisch bericht ontvangen dat de heer Ch. Muller, civiel gezaghebber aldaar, door oen kaaiman is aangevallen. Door spoedige hulp is bjj ge lukkig aan. den dood ontsnapt, maat zjjn toestand moet vreeseljjk zjjn. Nadere berichten zjjn nog niet ontvangen» Uü Stan en ProvhislG. Do majoor W. H. van Wieringhen Borski hoeft hedon hot commando over het 2e bataljon 3e regt. infanterie en over hot garnizoen Middelburg aanvaard. Met 1 Februari worden d kapitein F. T. Backer eg de le luitenant H. J. vanLimbeen eervol ontheven uit hunne betrekking als officieren voor speciale diensten de kapitein Backer wordt belast met bet bevel over de compagnie van het bataljon or de luitenant Van Limbeek ingedeeld bjj die impagnie. Met denzelfden datum is do kapitein jhr- A, F. van Spongier benoemd tot kapitien voor ipeci&le diensten ter standplaats Middelburg. Uit Vlissingen. Van het Engelsche stoomschip Lakonia, van Antwerpen naar New-York, zjjn Dinsdagavond twee kerels aan wal gezet, die zich aanhoord hadden verscholen met het doel de reiB gratis naar Amerika mede te maken. Zij zullen over do grenzen worden gezet. De milicien-sergeant De Kejjzer, van de 4e comp. le bat. te Bergen op Zoom, is overge plaatst bjj hot 4e bat. te Vlissingen. In de Sl. Crt. no 16 zjjn opgenomen do koninkljjk goedgekeurde gewijzigde statuten van de Coöperatieve vereeniging Eigen Hulp te Vlissingen tot Het verkrjjgbaar stellen en ver vaardigen van levensmiddelen en levensbe hoeften, to Vlissingen. Vjjf huzaren uit Haarlem zjjn Dinsdag middag naar hot depöt van discipline over gebracht. Kreeg vóór eenige weken een meisje to Zoutelande een ernstige beenbreuk doordat hare kleoren gevat werden door de rond draaiende as, welke de beweging overbrengt van een rosmolen naar de dorachmachine. Maandagmiddag liep op vrjj wel dezelfde wjjze een landbouwer te Koudekerks eene arm - ontwrichting op, die hem lang zal heugen. Zjjn openstaande jas, gegrepen door de uil- stekende verbinding van twee einden stang, werd opgerold, den patient naar don stang toehalcnde, juist ver genoeg om zjjn arm, die over den stang heenhing, uit bet gewricht te scheureneene ernstige bloeding maakte de zaak niet eenvoudiger. Waar in don laatsten tjjd bovengenoemde nuttige machines zeer veel in gebruik komen, men op zjjn hoede. Wie zich aan een ander spiegelt, spiegelt zich zacht. Dinsdagavond hield zoo meldt men ons de Vereeniging tot stichting en exploitatie van een Herstellingsoord voor Spoorwegpersoneel in hot café dt Zwaan te Oost-Souburg, eene propagandavorgadering, die alleszins geslaagd heeten. Een der haanvakcommissarisson opende do vergadering, waarna de heer A. Willemse, voorzitter der Vereeniging, aan 't woord kwam. In eene kernachtige rede, duidoljjkgemaakt door een groot aantal lichtbeelden, betrekking hebbende op sanatoria en herstellingsoorden van andere vereonigingon, boBprak hg het nut een eigen herstellingsoord. Met bare onge veer 4000 loden kan de Vereeniging nog niet veel doen; dit getal moet vjjf maul zoo groot worden. Een verblijdend teoken is het, dar zjj van verschillende zjjden gesteund wordeD. De directie der N. B. D. S. schonk eens pianodo directie der Staatsspoor stelde de Vereeniging in staat, tegen aannemelijke voor waarden flinke meubelen aan te schaffende firma Lips to Dordrecht schonk ee&ige ofter- bussenmevrouw Blanckenbagen schonk eene nieuwe boekenkast en de beer Blancken- igen 16 banden van de geïll. encyclopedie in Winkler Prins. De propagandatochteu naar Utrecht, Bostel en Gennep hebben aan de Vereeniging een groot aantal nieuwe leden en donateurs bezorgd. Op 15 Maart a. s. zal het voor twintig pa tiënten ingerichte herstellingsoord Villandrij geopend worden. Na alle aanwezigen tot toetreding nitge- noodigd en verzocht te hebben flink do collecte te steunen, eindigde de voorzitter zgne rede. Een warm applaus loonde hem voor zgne moeite. Een 16 tal personen gaven zich als lid op, torwjjl eenige donateurs toetraden. Do heer Wejjl van Middelburg, dokter van het Z. en O. fonds, besprak oveneenB in korte woorden hot doel, waaraaar deze vereeniging streeft, en raadde allen aan lid of donateur te worden. Nog geruiinen tjjd bleef men gezellig bjjeen. De gramaphone van den heer A. uit Vlissingen liet at en toe eenige liederen hooren, terwjjl enkele comische voordrachten, zeer ten genoege van do aanwezigen, werden ten beBte gegeven. Op uitnoodiging dor werklieden-vereeni- ging Onderling Belang te Krabbendjjke sprak Maandagavond voor een stampvol school lokaal de hoer Uiterwgn uit Hooge veen over het doel on stroven van den Bond van Staats- pensionneering. Do spreker mocht do voldoening smaken na Hoop zjjner rede, eene afdeeling van dien Bond op te richten met reedB ongeveer 50 leden. Daarna werden door don spreker een zestal ernstige en luimige voordrachten gehouden, die zeer in den smaak vielen van het publiek. In de Maandagavond teColjjnsplaat gehouden vergadering der vrgzinnige kiesyer- eeniging Algemeen Belang werd door den pen ningmeester rekening gedaan over dienstjaar 1908, waaruit bleek een goed Blot van f25.56*. Met algemeene stemmen, op één na, werden als lid van het bestuur herbenoemd de heeren dr. AaltBz en Jac. van der Weele. Tot voorloopige candidaten voor de Tweede Kamer werden gekozen de heeren jhr. mr. E. A. O. de Casembioot te Middelburg en 1. D. Fransen van de Putte te Goes. Verder werden benoemd tot afgevaardigden ter centrale kiesvereeniging te Goes de heeren J. Huisson en P. Beun. Van 1 Februari a. s. af zjjn de dienst uren op werkdagen van het post-, telegraaf - en telephoonkantoor te Brouwershaven vastgesteld op 7.30 tot 12.30, 1.30 tot 3, 5.80 tot 7.30 (Greenwichtjjd). In de Dinsdag te B r e s k e n s ge houden raadsvergadering werden de onder- wgzerssalarissen als volgt geregeldtot 4 dienstjaren f 550, van 4 tot 8 f 600, van 8 tot 10 f 650, van 10 tot 15 f 700 en verder volgons de minima der wet. Een en ander met ingang van 1 Januari 1909. Aun de trammaatachappjj word voor de aan te loggen ljjn Broskena—Neuzen voor 5 jaar eon subsidie toegekend van f 300, onder voor waarde dat, mocht de maatschappg binnen de

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1909 | | pagina 1