MIDDELRURGSCHE COURANT.
Vrijdag
15 Januari,
Sprokkelingen.
H". 12.
1S2- Jaargang.
1909
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, mot uitzondering van Zou- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowol voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 ceut.
Therm, alhier en tel. weerbericht van het K. N. Met. Instit. te Bilt.
14 Jan. 8 u. vm. 43 gr., 12 n. 46 gr., av. 4 n. 45 gr. ÜoogBte bvrom. stand 769.7 te Horta;
laagste 722.3 te Thorshaven. Verwachting tot den avond van 15 Jan.: stormachtige, daarna
afnem. W. tot Z.W. wind, zwaar bewolkte tot betrokken lucht, waarsch. regeubuien en dezelfde temp-
Advortentriëii20 ceut por regel. Bij abonnement veel lagor. Geboorto-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50 elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent por regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advortentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Ngverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE I.A
MAR Az., Si.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Ramp In Italië.
Nog zond men ons voor do slnchloffers
van die ramp: mevrouw S. f 25J. A. M
f 1 en twoe loise rijksdaalders f 5; te
zamen met de vorige opgaaf f 215 70,
Middelburg 14 Januari.
Het Centrum kan zich, wat trouwens te ver
wachten waB, niet neerleggen bjj ons antwoord
op zgn aanmerkingen over bet door ons be
toogde onderscheid tusschen het samen
werken van de Rechtache partgen en dat
aan de Linkerzgde.
Het wgdt daaraan nog een eenigszins uit
voerig betoog.
Wjj zullen op dit oogenblik niet trachten
onzen collega van gedachten te doen veranderen.
Dit zou trouwens wel niet gelukken.
Beter achten wg het de verkiezingsdagen,
die weldra voor de deur staan, af te wachten
en dan aan de hand vaD zgn jongste betoog
nog eens daidelyk te doen uitkomen ons ge
voelen over dat samengaan van rechts,
Ia verband met die kwestie verdient wel de
aandacht eene polemiek tusschen De Neder-
lander, de Nieuwe Courant en de Zulph Crt.
Eerstgenoemd blad had betoogd dat do
Christelijk Historischen veilig met de Roomsch-
Katholieken in zee kunnen gaan, want dat zjj
daarbjj niet steunen op den gemeenBchap-
pelgken grondslag des geloofs, maar op do
grondwettelijke waarborgen.
Naar aanleiding daarvan meent de Nieuwe
Courant, die zich voortdurend ergert aan de
onoprechtheid van de gemeen-christeljjke ver
kiezingsleuze, meer klem te kunnen bgzetten
aan haren eisoh, dat de coalitie van rechte
bet epitheton Christelijk late vallen. Dit zou,
zet dat blad uiteen, niet alleen mot het oog
op do stembus van beteekenis zgn, maar ook
voor de zuiverheid van heel den Staatkundi
gen toestand in ons land. Men zal dan niet
langer in pers, kiezersmeeting en. Parlement
een verbitterden woordenstrijd behoeven te
voeren over het onschendbare feit, dat de
coalitie van de rechtsche partgen haar hoofd
reden van ontstaan en voortbestaan vindt in
het staatkundig belang van elk der
deelen waaruit zjj is samengesteld.
Het kan moeiljjk anders schrijft het
Haagacho blad voorts of bjj het onderzoek,
dat aan de erkenning van dit gemeenschappelijk
belang is voorafgegaan en daarna is voort
gezet, is men eenige punten van staats
beleid op het spoor gekomen, ton aanzien
waarvan men tevens onderling overeenstem
mende bginselen heeit kunnen con sta-
teeren. Bovendien werkte ook de historie, met
name van het bijzonder onderwjjs mee. Mocht
echter staatkundig belang te eeniger tjjd een
van die thans zoo nauw verbonden partgen het
oog met moer welwillendheid zich doen wenden
naar de beginselen van andere partgen (die zg
nu alle te zamen als tegenstanders beschou
wen), ongetwijfeld zou men dan ook dd&r op
menig punt van staatsbeleid wel verwante
beginselen ontdokken. En een nieuwe party-
groopeering zou zich ordenen als vanzelf.
Van de onderwerpen van staatsbeleid, waar
omtrent tusschen de partgen der reebterzyde
een gemeenschappelijke overtuiging bestaat,
iioomt De Nederlander het huwelijksrecht,
althans een dool daarvan"; het'gezinsrocht
het strafrechtde eerbiediging van hot Over
heidsgezag. Dat dit zoo vast zou staan^mco-
nen wg te mogen betwijfelenwjj bepalen
ons tot eon herinnering aan het jongste straf-
rechtdebat hg do behandeling der Justitie-
begrooting. Indien het ons vergund is een
paar namen te noemenis er op het gebied
des strafrechts meer overeenstemming van be
ginselen b.v. tusschen Van Wjjnbergon en De
Ridder, dan tusschen Lohman on De Pinto, dan
tusschen Nolissen en Simons Zoo ja, dan
bleef dit toch in de pas verloopen maand zoo
voor den leek als voor don deskundige ver-
horgen.
Het komt ons derhalve voordat m de
conclusie, waarmede De Nederlander zgn be
langwekkende verklaringen besluit, het woord
>derhalveniet past.
Inmiddels wjjst de Nieuwe Courant erop dat,
joo men erkent dat in de »Chriate]jjko"
coalitie slechts een minderheid, zg het dan
van »vole" Protestanten, krachtens haar ge
loofsovertuiging een «gemeenschappelijk" ideaal
najaagt, men dan daarmee meteen gewonnen
geeft dat zulk een ideaal als gemeenschap
pelijke leus een leug°n is.
De Zutph. Crt maakt do volgende opmerking:
Zelf voelt De Nederlander wel, dat zonder
Grondwet het samengaan op politiek gobied
gevaarlgk zou wezen. Dat zogt ze openly k. De
Grondwet moet bljjkbaar de rechten van beide
partgen vastleggen; het zedcljjk gezag, dat
van beider beginselen uitgaat, zou onvoldoen
de zijn om den overwegenden invloed der
talrjjbe R.-Kath. groep te keeren. En zoo
trokken we uit de beweringen van De Neder
lander deze slotsomProtestanten en R.-Kath.
werken op staatkundig gebied samen ondanks
hun beweerden gemeenschappelijken gods-
dionatigen grondslag, maar alleen omdat ze in
die samenwerking, door de Grondwet inge
perkt, een machtig hulpmiddel zien om hun
opvatting van de Staatstaak louter op wereld
lijk gebied vast te leggen in wetten en naar
hun inzicht het land te doen besturen.
Blgkens het verslag van het Centraal bureau
voor Statistiek neemt het aantal faillisse
menten telkenjaro toe.
En dat is ook weer in 1907 het geval ge
weest, nog wel bovenmatigeen gevolg voor
zeker ook van de slechte tjjden.
Voor dat jaar zgn opgegeven niet minder
dan 1925 faillissementen en verklaringen in
staat van kenneljjk onvermogen, terwijl in
1906 dat getal 1664 beliep, zoodat het aantal
faillissementen in den loop van een enkeljaar
met261 vermeerderd is.
Om nog beter te doen uitkomen, hoe uiterst
treurig de toestand op dit gebied In den loop
vau 't jaar 1907 geweest js, diene de volgende
opgaaf.
Achtereenvolgens bedroeg dat cjj for in 1897
948; 1898: 1115; 1899: 1062; 1900: 1145;
190112421902 1375 1903 1508 1904
16111905 15291906 1664 en in 19071925.
Dus, vanaf 't jaar 1897 tot 1907 is het aan
tal faillissementen in ons land meer dan
verdubbeld.
Inderdaad, eene hoogst treurige statistiek
schrjjft K. in De Tijd.
Iu de wandeling zegt men wel eens, als
iemand failliet gaat: »Och, dat is zoo heel
erg niet. Failliet gaan staat tegenwoordig
deftig, 't Is mode. En menigeen moet eerst
failliet zgn geweest, alvorens hjj goede zaken
kan doen."
Bepaald, 't begint er goed op te gelgken.
Failliet gaan schjjnt in ons vaderland 'n
tweode gewoonte te zgn geworden. En, als
men verder in genoemde statistiek den aard
der bedrjjven en personen, die faillietfwerdon
verklaard, nagaat, dan valt het. evenals vorige
jaren, o jk in 1907 weder op, dat hot leeuwen
aandeel toekomt aan don middenstand, klein-
industrie en kleinhandel.
De lichtzinnigheid en onbezonnenheid, waar
mede onder den middenstand dikwijle zakon
begonnen en gedreven worden, grenst aan 't
ongeloofoljjke.
Winkels on winkeltjes vorrjjzeD, zoowel in
stad als do-p, geljjk paddestoelen uit den
grond. Onmjgelgk, dat al deze zaken het op
den duur kunnen volhouden.
En wat het ergBte is, deze zakon brengen
aan menig solied on gevestigd bedrjjf een ge-
voeligen slag toe.
Op den duur kunnen door den drang der
concurrentie zoowel de kleinere als da grootere
zakon 't niet meer houden en het fail
lissement staat voor de deur.
Ziedaar o.i. de hoofdoorzaak van het steeds
grooter wordend aantal faillissementen. Voeg
daarbjj de vormindoring der koopkracht van
't publiok tengevolge van don slechten tgd,
en gg zult, waardo lezer, eenigszins kunnon
bogrjjpen, waarom de faillissementen zoo toe-
nomen. Toenemen, tol schade en schande van
ons Nederlandsch volk!
Voorzeker, dit alles is juist.
Maar vragen wjj ookis die verhooging van
het aantal faillissementen niet tevens, voor
een groot doel, een gevolg van de gowjjzigdo
faillissemcntswot waardoor tal van personeu,
die vroeger niet onder haar bereik vielen,
thans ook failliet kunnen worden verklaard
De wet is wel reeds op 1 Sept. 1896 in
werking getreden maar eerst langzamerhand
doen do gevolgen daarvan zich gevoelen.
Ia het jongste nommer van het orgaan van
den Algemeenen Diamantbewirkersbond hoeft de
heer Henri Polak, voorzitter van dien Bond,
een hartig woordje gericht tegen de
jongere leden der partjj, waarin hg bon wgef
op de onverschilligheid die zjj tegenover den
Bond botoonen, op hun onbeschoftheid jegens
hun overheden, hun wangedrag in het maat
schappelijk leven.
»Er moet verandering in komen, roept hjj
bun waarschuwend toe, wil men het met zoo
veel moeite en opoffering en strgd opgerichte
gebouw, een eenig voorbeeld in de wereld van
arbeiderasolidaritoit, niet in puin zien vallen.
De oudere leden zullen goed doen de jongeren
voor de oogen te houden wat zg aan don Bond
verschuldigd zgn, hen tot inkeer te brengen en
tot inzicht van hun plichten."
De oorzaak van dit zoo belenkelyke vor-
sohgnsel ziet de heer Polak hierin dat de
jongelui niet weten van hot ljjdon en strjjden
der vaderen om tot de machtige gemeenschap
te komen, die over allen haar breede vleugelen
uitbreidt, niet beseffen wat het aan moreele
en pbysieke kracht gekost hoeft om den werk-
gjvers de gunstige arbeidsvoorwaarden te
out wringen, waarvan de zegeningen nu aan
allon te stade komen. Zjj de nieuw aange-
komenen hebben van die worsteling niets
meegemaakt, hun voerer^bed gespreid gevonden;
zjj zijn onwillig hun gerechte deel in den om
slag te betalen en leven er maar op los als
lieden, voor wie het manna uit don hemel
valt!
Wg zgn het mot den heer Polak eens dat
in dit alles voor een deel de oorzaak schuilt.
Maar is die ook niet voor een ander deel te
vinden in de manier waarop dat jonge geslacht
is opgevoedde wgzo van strgd voeren in de
laatste jaren door de ouderende onhebbelijke
manier waarop velen in de arbeiderspartijen
de goeden niet te na gesproken optraden
en nog vaak zich doen gelden tegenover hen,
die het niet met ben eonB zgn of met wie zjj
moeten samenwerken Heeft het aanwakkeren
van den klassenstrijd niet schuld aan het
verschijnsel waartegen de heer Polak thans
opkomt
Benoemingen enz.
Bjj kon. besluit
zgn bevorderdtot ingenieur van den Rijks
waterstaat 1ste kl. F. Baucke, thans ingenieur
2de kl.tot ingenieur" 2de kl. V. J. P. de
Blocq van Kuffeler, thans ingenieur 3de kl.
tot mgonieur 3de kl. C. J. Witteveen. thans
adjunct-ingenieur, en ie G. W. Laly, c. i., te
's Gravonhage, benoemd tot adjnnct-ingeniour
van den Rijkswaterstaat.
De officier van gezondheid lste kl. dr. E. J,
Borgesius wordt in activiteit gesteld te Rot
terdam.
De luit. t/z. lste kl. C. F. Kruisinga, uit
Ojstrlndie in Nederland teruggekeerd, wordt
op non-activiteit gosteld.
Do luit. t/z. 2de kl. bjj de Kon. Marinore-
aerve C. E. Plagge wordt, met 19 dezer,
geplaatst aan boord van Hr. Ms instructie-
scbip Atjeli.
UU SM m ïTcflncle.
Uitvoerig te wjjzen op de voorstelling van
Een Wals-Illusie (Ein Walzertraunt), die Dinsdag
a. in den Schouwburg alhier plaats heeft,
mag wel overbodig hoeten. Alle bladen, die
daarover scbrjjvon, o. a. de Prov. Overijs. en
Zwolsche Crt., laten zich over die opvoering
oven gunstig uit; en overal waar het Operette
ensemble, dat ook hier met zooveol succes Het
Lustige Weeuw/je heeft gegeven, de operette van
Strauss speelde, waren do schouwburgen eivol
en was het succes onbetwistbaar.
Deze enkele herinnering achten wg voldoende.
Maandag, zooals gewoonlijk, bespreking.
Zooals -wg in ons nommer vanJDmsdag
mededeelden, bestond bjj eenige dames hier
ter stede het voornemen om een dames
comité te vormen voor het aanbieden van een
huldobljjk namens de Zeeuweche vrouwen aan
H. M. de Koningin bjj de aanstaande heugeljjke
gebeurtenis.
Thans is dat comité tot stand gekomen en
de naincn der dames, waaruit het bestaat, zgn
opgenomen in eene in dit nommer voorkomende
advertentie.
Het geschenk zal bestaan uit oen kinder
wagen met toebehooren.
Tot de état-mnjor van het pantserdok-
schip Utrecht, dat, zooals reeds door ons gemeld
is, Maandag naar Weat-Iodië vertrok, bebooren
o. m. de luit. t. z. 2e kl. T. Akkerman en A.
de Bruyne; de adelborsten le kl. J. Lagaajj
en P. F. de Meester; de adjunct-administra
teur A. van Houtede machinisten D. Ouwe-
hand en G. M. Fejj. en de opperacbipperP. H.
Ouwerkerk.
In de St. Ct no 11 zgn opgenomen de
kon. goedgekeurde statuten van de IJsclub
Middelburg te Middelburg (gewjjzigd)de
Vereeniging het Stamboek van het Zeeuwsch-
Belgisch trekpaard (Studbook du cheval de trait
Zélandais-Belge), te Hulst (gewijzigd); en
de afdeoling Vhssingon van den Nederlandschen
Aannemersbond, te Vlissingen
Door de politie alhier werder in het
afgeloopen jaar opgemaakt 755 processen ver
baal, waaronder24 wegens dieistal en stroo-
porjj, 3 verduistering, 7 bedrog, 1 valschheid
in geschrifte, 20 mishandeling, 10 beleediging,
1 misdrjjf togen de zeden, 10 miedrjjven tegen
het openbaar gezag, 5 munt misdrgven, 1 po
ging tot moord, 4 veroorzaken van den dood
of lichameljjk lotsel door schuld, 3 wegens
vernieling, 18 straatschenderij, 27 overtreding
dor openbare orde, 16 overtreding der veld
politie, 5 overtreding betreffende de zeden, 1
overtreding openbaar gezflg, 4 overtreding
der drankwet, 16 overtreding der arbeidswet,
4 overtreding der veiligheidswet, 1 overtreding
jacht en visscherjjwet, 1 overtreding jjkwet,
3 overtreding wapenwet, 1 overtreding boter-
wet, 166 openbare dronkenschap, en 403 over
treding van andere wetten, provinciale en
politieverordeningen.
166 personen, 157 m. en 9 vr., werden ter
zake van dronkenschap in bewaring gesteld.
Aan 67 personen werd nachtverblijf verleend.
42 personen hielden gedurende korter of
langer tgd aan 't commissariaat verblgf als
verdacht van misdrgven, terwjjl 12 mannen en
2 vrouwen, vreemdelingen zonder geld of mid
delen van bestaan, uit deze gemeente en uit
het rjjk verwjjderd werden.
In verband met art, 12 der Veiligheidswet
werd omtrent de oorzaak door de politie van
258 ongevallen rapport uitgebracht.
Woensdagmiddag geraakte op de Hout-
kade alhier de 67 jarige K., doordat hg
niet spoedig genoeg kon uitwjjken, onder een
mei een paard bespannen wagen.
De wielen gingen hem over de heup.
Per rjjtuig werd K. naar zgn woning in de
Volderglaagte vervoerd.
Hg bleek niet ernstig gewond te zgn.
Uit Vlissingen.
Met ingang van 16 Februari a. s. wordt de
commies der posteryen 2e klasse A. L. Krook
van daar verplaatst naar het postkantoor te
Haarlem, terwjjl op dienzelfden datum de
commies der postergen en telegrafie 2e klasse
J. de Wit wordt verplaatst van het spoorweg
postkantoor no 3 te Zwolle naar het postkan
toor te Vlissingen.
la den afgeloopen naclil is, door onbe
kende oorzaak, te Brigdamme brand ont
staan in een schuurtje van J. C. Het schuurtje,
een daarin geborgen zoetelaars-tcnt, met bg-
behoorende banken, gereedschappen enz.,
gingen verloren. Verzekering dekt de schade
De brandweer verleende hulp, doch vooral
door het tjjdig optreden der buren, die een
belendende schutting nat hielden, is verdere
uitbreiding van het vuur voorkomen.
Woensdagavond gaf de Zangvereeniging
Uitspanning door Inspanning te S o u b Q r g,
directeur de heer A. Corneliesen, voor eon
talrgk publiek haar gowone jaarlgksche open
bare uitvoering in het café De Zwaan, van den
heer J. Louwerse.
Zoowel door de uitvoering van een tiental
mooie zangnummers, als door de vortooning
van oen tweetal leuke bljjspelen en hot geven
van voordrachten hebben directeur en leden
hun dorpsger ooten een avond van genot be
zorgd. Een der aanwezigen zeide voor een
on ander dank. Gezellig was het bal, waar
mee de uitvoering werd besloten.
Ia do WoenBdog'te Oostkapelle
gehouden raadszitting deelde de voorzitter
mede dat Gedeputeerde Staten hunne goed
keuring hebben onthouden aan het vroeger
genomen besluit in zake den leeftjjd van toe
lating tot de openbare school.
Er word besloten in hoogor beroep te gaan
bjj de Koningin.
Voorts werd bet kohier van den hoofdeljj-
ken omslag over 1909 vastgesteld. Er zal dit
jaar worden gehevon 1 o/o van het holastbaar
inkomen.
Bjj kon. besluit is aan J. L. van Voort-
huysen, burgemeester der gemeente Dom
burg, lid der Provinciale Staten van
Zeeland, verlof verleend tot het aannemen
van het ridderkruis met de kroon van de orde
van den Griffioen, hom door Z. K. H. den
Groot-Hertog van Mecklenburg goRchonken.
Uit de rekeniDg over 1908 van de onder-
afdeeling Zuid-Beveland van de Vereeniging
tot bevordering van de pluimveehouderij en tamme
konijnenteelt, die in de Dinsdag te Goes ge
houden vergadering werd goedgekeurd, bleek,
volgons bet versing in de G. Crt. dat de ont
vangsten hebben bedragen f237.98* en de uit
gaven f 236.01*.
Het ledental steeg van 170 tot ruim 200.
Het jaarverslag van den eierenverkoop
meldt, dat het aantal levoranciers, ovenals dat
der aangevoerde eieren, toeneemt. In 1907 wer
den door 25 leveranciers aangebracht 127.095
eieren, die de som van f 5035.34* opleverden,
terwjjl in 1908 door 45 leveranciers worden
aangevoerd 220 595 eieren, voor een waarde
van f 8548.86.
Toch konden deze getallen nog beduidend
grooter zjjn, daar nog slechts 75 der leden
hunne eieren ter markt brengen. Ia 1907 werd
por 100 stuks 20 cent boven den middenprjjs
der markt ontvangen, in 1908 reeds 24 cent.
Als leden van het bestuur worden herkozen
do heeren Q Trimpe te Kloetingo en J. Zaid-
weg to Yerseke en in de vacature-Van der
Linde gekozen de heer A. Geelhoed te 's Gra
venpolder, die ook werd benoemd tot afge
vaardigde naar de vergadering der afdeeling
Zeeland.
De begrooting voor 1909 werd vastgesteld
op f 310 on de contributie verhoogd van f 1
op f 1.50.
Breedvoerig werd gediscusseerd over een
voorstel om den verkoop der eieren te doen
plaats hebben bg het gewicht in plaats van
by den tel. Ten slotte werd een motie aan
genomen, uitdrukkende dat in principe de
verkoop der eieren bjj het gewicht gewenach
is en dat het bestuur verzocht werd in die
richting stappen te doen teneinde koopera en
verkoopora daarop voor te bereiden.
Ook in den verkoop van slachtkippen, hanen
en konijnen zal getracht worden verbetering
aan te brengen.
Door den raad te C a t b is eervol ontslag
verleend aan den heer J. H. Boeemer als
telephonist en aan diens dochter als plaats
vervangend telephoniste, wegens hun vertrek
naar Zuidland.
Zondag zal het 50 jaren geleden zgn dat
de hoer L. R. van den Broek, predikant bg
de Ned.Her v. gemeente teBrouwershaven,
zgn ambt aanvaardde.
Het is de Provinciale Zeeuwsche Vereeniging
van het Groene Kruis, waar bjj de afdeeling
Tholen besloot zich aan te sluiten.
De ons van daar gedane mededeeling was
onjuist.
Do kommies 2a klasse bjj da belastingen
K. Dekker to Hulst wordt met ingang van
1 Februari a. s. verplaatst naar Oostbnrg.
Dinsdag 1 Juni, 3on Pinksterdag, zal te
Axel een tweede concours-hippique gehouden
worden.
Met ingang van 1 Februari is de heer
JeronimuB, brieven- en telegrambesteller te
BreskenB, verplaatst naar Helmond.
In de week van 6 tot en met 12 Januari
1909 zgn in Zeeland voorgekomen 7 ge
vallen van roodvonk, waarvan 4 te Arnemui-
den, 1 te Neuzen, 1 to Rilland-Bath en 1 te
Vlissingen, en 7 vau diphtheritis, waarvan 1
te Axel, 1 te Haamstede, 1 te Hulst, 1 te Neu
zen, 2 te Scherpenisse en 1 te Stoppeldjjk.
LETTEREN EN KUNST-
Wg hadden reeds na do vergadering van
Tot Oejentng en Uitspanning, alhier, waarin
tot het hoadon van een muziekfeest werd
besloten mits er voldoende bjjdragen van de
werkende leden werden ontvangen, den datum,
26 en 27 Mei, op het concertstaatje gezet, in
het vertrouwen dat die bg dragen wel zouden
komen.
Dat vertrouwen is niet beschaamd, want
naar op de jongste repetitie werd meegedeeld
heefi het bestuur naar aanleiding van de toe
gezegde bgdragen gemeend met het plan te
