HIIDDELBURGSCHE COURANT.
Zaterdag
9 Januari,
Sprokkelingen.
Uit Stan sa Provincie.
M*. 7.
io2* Jaargang.
1909
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon-, en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in NederlhmT franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Ther
alhier ge tel. weerbericht van het K. N. Mot. Instit. te BiJL.t
8 Jan. 8 u. vm. 38 gr., 12 u. 42 gr., av. 4 n. 41 gr. Hoogste barom stand 777Ï7 Horta;
Laagste 740.1 te Kopenhagen.—Verwachting tot den avond van 9 Jan-: matige tot krachtige
N.W. tot W. wind, veranderlijke bewolking, eenigszins buiig en dezelfde temperatuur.
Advertentiëu20 cent per regel. Bij abouuemeut veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten eu Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel m<
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen»
Tot d.e plaatsing van advertentiön en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Ngverbeid on Geldwezen, is gerechtigd hot Algemeen Advertentie-liureaa A. DE LA
MAR AN.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Middelburg 8 Januari
J ÏO Ja-
Rensdug
R1ES.
[burgwal.
it
tCBDAHL
ienst
fioneriaa
ïerd-tjjd
ritzee
P OES.
1.3»
13»
1.3»
1.30
13»
a—
Br Jr.J—
Do redactie van Het Centrum komt op tegen
onze bewering in ons jaaroverzicht men
ons nommer van Dinsdag 5 Januari dat de
clerical® partgen in ons land nog niet hecht
en sterk zjjn verbonden.
Zjj vindt het wel curious dat een orgaan
van Links zich geroepen voolt do Rechterzjjde
to kapittelen over hare «veeten" en haar
lesjes te geven, wat het verband tusschen
hare partgen betreft.
«De Middelburgsche moest, zoo schrgft zg,
hare belangstelling en baar zorgzame critiek
maat loaervecrcn voor dc partgen Links,
welke, om in baar eigen taal te spreken, nog
niet bepaald »hecht en sterk" verbonden zgn.
Verdeeldheid is daar troel, zóó zelfs dat
men verleden jaar de regeering aan de Recht-
ache minderheid ia de Tweede Kamer heeft
moeten overdragen.
Wat de eensgezindheid betreft, woont de
Linkerzijde in een glazen huis."
Wjj wenschen onzen collega even op te
merken dat van «kapittelen" en »lesjes geven"
onzerzjjds geen sprake is geweest.
Wjj constateerden eenvoudig feiten, die door
het katholieke blad niet worden ontkend.
Trouwens, dat is ook niet mogelijk.
En wat nu haar wenk betreft in verband met
onze houding tegenover de linkerzijde, zg ziet
over bet hoofd dat de verschillende fracties daar
nog volstrekt niet getracht hebben zich aaneen
te slaiten met voorbijzien en miskenning van
beginselen, zooals dit bjj onze tegenstanders
bet geval is.
Voor zulk een kunstmatige samenwerking
gevoelen zg, althans wg, Vrjjzinnig democraten,
weinig of niets,
Links zgn duidelgk vier groepen of partgen,
en niemand denkt er aan zulks te ontkennen
ot te verbloemen. Rechts zgn er ook drie, die
heel wat met elkaar verschillen en grieven
tegen elkaar hebben maar die, als de stembas
in het verschiet is, juist doen alBof zg het
o 1 zoo eens zgn.
Dat is juiBt het bederf van onze politiek,
waarvan Rechts alleen schuld is.
Over het gebeurde met het Ministerie-De
Meester deed bet blad beter te zwjjgen.
Over hunne houding in dezen hebben zjjne
partggenooten en bnnne bondgenooton alles
bebalve reden zich te beroemen en in de ge
geven omstandigheden was er voor de linker
zijde niet anders te handelen dan zg deed.
In een nieuwjaarsartikel van het nationaal-
historisoh weekblad Nederlandsche Stemmen,
waarin de redactio vooral zich bezighoudt met
de algemeene verkiezingen, welke, geljjk zg
■chrgft, »hunne schaduw beginnen vooruit
te werpen", komt aan het slot do zinsnede voor:
>Men verwacht terecht leiding van ons hoofd
bestuur; maar hoe kan men hopen dat dit met
opgewektheid zal voorgaan, indien het niet
weet- dat het gevolgd en gesteund wordt?"
Met 1909 gaat het blad zgn vjjfden jaargang
in en daar ver moedelgk de nationaal-hiatoriache
partjj er wel geweest zal zgn vóór Nederland-
sche Stemmen, in den aanvang haar orgaan, later
om onB niet bekende redenon slechts een blad
dat hare beginselon voorstaat, iB dus de partg
reeds moer dan 4 jaren oud. En nog altjjd
weet haar hoofdbestuur niet, «of het gevolgd
en gesteund wordt." Kan het soms ook wezen,
vraagt de Arnh. Crt terecht, omdat er in Neder
land zoo weinigen zgn om het te volgen en
te steunen Zoo ja, jnen zou er zich slechts
in hunnen verheugen dat een partg, die vleesch
is noch visch, nauwelgks volgelingen heeft
De atrjjd in de Sociaal Democratische Arbeiders
partij wordt er niet minder om.
Hel Volk bevat voortdurend beschouwingen
en manifesten voor of tegon het nut en de
noodzakelijkheid om oen buiteng
congres te honden ter bespreking van het
conflict.
Terwjjl in het nommer van Woensdag een
d*el dei vgfhoofdige radactie van het blad,
ditmaal-bg, hoog© uitzondering niet eenstem
mig oordeelende, in atrjjd met het advies van
de meerderheid van het partgbestuttr, in «en
hoofdartikel de woiiaehefjjtheid van zulk een
Congres bepleitto, is in het nommer van Don
derdag opgonomen een manifest van 48 par-
tjjgenooten, om, wegens bet gevaar van scheuring
in de partjj, togen hot bondon van zulk een
congres te waarschuwen. Onder de ondert8e-
kenaars komen de namen van bekende figuren
in de partjj voor, als: J. W. Albarda, C. Bij
kerk, E. 3, van Det, F. van dor Goes, A. H,
Gerhard, P. de Haan, Jos. Loopuit, F. L. Os-
sendorp, Henri Polak, S. J. Pothuis, H. J. W.
Sannes, R, Stavenisse de Brauw, Th. Stoop,
R. Vos—Stel, Th. van der Waerdan, Tj. Weatra,
H. H. Wollring, enz.
En in bjjvoegsel van hetzelfde nummer
komen ingezonden artikelen voor van mr. P
J. Troelatra en W. J. Duya, ten betooge, oven-
zeer teneinde scheuring te voorkomen, dat
het houden van een buitengewoon congres
noodzakeljjk te achten is, terwgl eeD artikel
van H. J. Schaper, ter nadere verklaring der
redenen van zgn uittreden en dat van zgn
partjjgenoot Helsdingen nit het bestuur, ten
slotte geljjke strekking heeft.
Aan het einde daarvan schrgft hg
«Het kongrea zal ongetwijfeld elke verkla
ring der Tnóune-lieden »naar hun innerljjke
waarde" beoordoelen. Maar het zal ook reke
ning houden met het gehalte van de menschen,
die haar afloggen en allicht wat scherper oor-
deelen dan het P. B. Geschiedt dit alles niet,
kunnen wjj onze matten wel oprollen en
en wjj voor afzienbaren tjjd als strijdende
on invloedrjjke parijj afgedaan."
Tegen genoemde waarschuwing van de 48
komt de redactie van Het Volk in het nom
mer van heden (Vrjjdag) op.
Zij acht een congres wel noodig en nuttig om
dat men, volgens haar, den «scherpen en scha
delijken vorm" van discussie, die ook nu zon
der congreB de Partjj verteert, niet mag laten
voortwoekeren."
Zjj schrgft o. a.
«Het is naar onze meening oen illusie om de
hoop te koesteren, dat de «toestand van op-
'inding", de «gespannen verhouding", de «ge
vaarvolle omstandigheden", waarin naar de
eigen woorden der Acht-en-veertig de Partjj
op dit oogenblik verkeert, van zelf wel luwen,
zich wel weer zuiveren zullen, bg wjjze van
een soort biologische reiniging, een proces
van zelf-zuivering dus.
Elke dag brengt, dunkt ons, de meest door
slaande bewjjzen van het tegendeel. Terwgl
wg er zeiven naar streven om in de beschou
wingen, waarmee wjj ons in de partjj-kriuis
de uiterste soberheid, nuchterheid en
hartstochtloosheid te betrachten, zien wij bg
menig ander, die zoowel in ons blad als elders
aan het debat deelneemt, de toonhoogte van
lieverlee steeds stjjgen en wg vreezen met
groote vreeze dat er ongelukken zullen gebeu
ren, wanneer op deze wjjze de discussie van
achter de schrijftafels wordt voortgezet en wjj
niet spoedig oog«in-oog op een congres teza
men naar een oplossing zullen kunnen zoeken."
Het eigenaardige Yredescomité, dat buiten
onze regeering om wilde onderbandelen met
de Venezolaansche om de geschillen langs
den weg van arbitrage uit den weg te ruimen,
beeft na de gunstige wending van zaken niets
meer tc doen. Maar toch besloot het
stand te bljjven, als Vredebond
aparte dan. Het comité zal dr. Paul - dien
bet nu al bezingt als een «vredesgezant'
als bjj in Den Haag komt, begroeten.
Een zeerzonderling besluit,dunkt
ons, en wg kunnen dat, evenmin als Het
Vad., toejuichen.
Dr. Paul is in ons gesohil met Venezuela
steeds de getrouwe uitvoerder vnndenwensch
zjjnor regeering gewoeBt. Met Gomez is bjj
vredelievend, zooala hg met Castro oorlog
zuchtig was. Van dit laatste getuigt een deel
van den inhoud van hot Oranjeboek.
Tegen een zoodanige opvatting van zgn
taak vóór en na do revolutie, iB niets te zeg
gen. Dr Paul beeft zich bljjkbaar moer uit
voerder van don wil zjjner regoering gevoeld,
dan zelfstandig leider der buitenlandsche po
litiek van zjjn land.
Maar reden om bem deswege to huldigen
als vredestichter, geeft zgne houding in elk
geval niet.
ting niets anders zien dan eene'goed bedoelde
maar onhandige daad, die noch tot den vrede
noch tot onze nationale waardigheid iets knn
bgbrengon.
Onlangs ia een fabrikant, die circa 4 0 oy0
water in margarine verwerkt had,
door den kantonrechtor te 's Gravenhage vrij
gesproken.
Deze overwoog, dat de margarine, welke hier
ten proceBse gold, wel is waar kan beschouwd
worden als een minderwaardig fabri
kaat, maar zulks nog niet wettigt de conclusie,
dat men hier te doen heeft met margarine
van ondeugdelijke samenstelling.
Bjj de mededeeling daarvan voegt de redactie
van het Maandblad tegen de Vervalschingen de
'olgende beschouwing
«"Wg willen ons in geenen deole begoven
op een gebied dat het onze niet is, en derhalve
de juridische gronden van dit vonnis onbe-
iproken laten, doch alleen de vraag stellen
die hot gewone gezonde verstand doet rjjzen
Indien oen margarinesoort met ca. 40 o/0 water
wol «minderwaardig" is, d<ch nog niet
«ondeugdeljjk van samenstelling" genoemd mag
worden. waar begint deze «ondeugdelijk
heid" dBii eigenljjk en mag een nog «be
kwamer" menger die de kunst verstaat bv.
70 d 80 <y0 water in zgn waar te werken, deze
nóg «mindorwaardigere", doch misschien (vol
gens het voornoemde vonnis) nog niet g e-
oeg ondeugdelijke waar vrjj verkoopen
Wjj zjjn overtuigd,^ dat men bg gebrek aan
een beboorljjke wettelijke regeling der levens-
middelenvorvalaching, inderdaad tot da meest
absurde gevolgtrekkingen zal kunnen komen,
en dat de rechters, zelfs al zouden zg gaarne
anders oordeolen, van hun standpunt somtjjds
niet anders kunnen doen, dan een voor de
knoeiers vooïdeelig vonnis te vellen. Reeds
veel te lang wachten wjj op de in 1901 door
de Regeering toegezegde wet.
Wat wjj met nadruk in het belang van
volksgezondheid en industrie verlangen en
wjj gelcoven hierdoor uiting te geven aan den
eiaoh van allo degelgke fabrikanten en hande
laren ia
lo. Een behoorljjke strafrechterlijke rogoÜDg
der Vervalschingen, en:
2o. een van Regeeringswege vastgesteldon
Codex van voedingsmiddelen en verbruiks-
artikelen, die als basis, zoowel voor den handel
als voor gereobteljjke uitspraken, zal aange
nomen moeten worden."
Die redactie hoopt en wg met haar,
want wjj zgn het volkomen met haar eens
dat in 1909 aan deze zoo noodzakelijke eiaehen
voldaan zal worden.
Wg ontvingen oen brochure, getiteldHet
voof ontwerp van Minister Talma tot ajscliajfing
van nacht- en Zondagsarbeid in bakkerijen, beoor
deeld door de firma Verkade en Comp. te Zaandam.
Zg stelt daarin op den voorgrond dat ook
zg den voortdurenden nacht arbeid van
bakkersgezellen, d. w. z. het alle nach
ten werken van altjjd denzelfden man, een
kwaad acht waartegen de wetgever moet op
treden, maar zjj wjjst er op dat men daarom
nog niet behoeft te verbieden den bakkers-
arbeid in wisselploegen, waarbjj dus eenzelfde
ploeg slechts eens in de twee weken of, geljjk
bjj deze firma, slechts eens in de dnó weken,
des nachts opkomt.
Do Minister wil echter ook den arbeid met
wisselploegen verbieden omdat anders de brood
fabrieken een te zware concurrentie aan do
bakkerjjen zouden aandoen, maar dit te ver
bieden acht de firma onrechtmatig. Zg toont
aan dat ook overigens de arbeidsvoorwaarden
in de broodfabrieken veel gunstiger zgn dan
in de bakkergen en dat door de broodfabrieken
ook de belangen der verbruikers zeer zgn
gebaat geworden. Men zou dus de toestanden
in het vak er niet beter opmaken wanneer men
de ontwikkeling der broodfabrieken opofferde
aan het bolang der bakkergen. Na een uit
voerige critiek op de vorschillende bepalingen
van het voor-ontwerp worden de onderscheidene
bedrijfsvormen goteekend, die zich in het bak
kersbedrijf voordoen, en wordt gezegd dat
eenzelfde wotteljjke rekening moeiljjk voor al
Dat bet voorontwerp van Minister Talma
warm is toegejuicht door de kleine bakketgen
en-bofltsaden wordtdoor de broodfabrieken en de
groote bakkerijen, wordt hieruit verklaard dat
de ontworpen regeling voordeelig zal zgn voor
de kleine bakkerjjen, juist omdat zjj voor de
andere nadeelig zgn zal. Dit voor- en nadeel
zal hierin gelegen zgn, dat de kleine bakkorjj,
als zjj om vjjf uur 's morgonB begint, te acht
uur reeds oen zekere hoeveelheid versch brood
in den winkel verkrijgbaar kan stollen, terwgl
de broodfabrieken en de groote bakkerjjen
eerst veel later, b. v. te tien aar, haar eerBte
versch brood aan de klanten kunnen leveren.
Deze benadeeling van bet grootbedrijf zal niet
slechts bezwaarljjk zgn voor de broodfabrieken,
maar zal ook in andere richting zich wreken,
o. a. op de arbeidsvoorwaarden der gezellen
deze fabrieken en ook op het broodverbruik
en op don broodprjjs.
Nog wjjst de firma er op dat op een inter
nationaal congreB *an arbeiders in het bak
kersbedrijf geraagd werd afschaffing van don
voortdurenden nachtarbeid van mannen
en afaohafiing van de inwoning der bakkers
gezellen bjj den patroon, maar juist deze twee
regelingen worden ten onzent wel nog aange
troffen in de bakkergen doch niet meer in de
broodfabrieken, zoodat deze laatsten in dat
opzicht voldoen aan hetgeen door de interna
tionaal georganiseerde arbeiders in het bak
kersbedrijf wordt verlangd.
Op grond van dit alles stelt de firma dus
voorop dat bjj een wetteljjke regeling niet
moot worden getornd aan den wisselenden
nachtarbeid in broodfabrieken omdat voor een
afschaffing hiervan geen andere argumenten
het bezwaar der concurrentie kunnen
worden aangevoerd en dua de regeling op zich-
zelve niet slecht kon worden geacht. Zg is van
meoning dat de wetgever thans reeds ook de
groote bakkergen zou kunnen verplichten tot
wisselenden nachtarbeid over te gaan.
Wat de kleine bakkergen aangaat, die met
tot 3 knechts werken, men kan van deze
niet verlangen dat zg aanstonds het ploogen-
stelsel invoeren; en afschaffing van continueelen
achtarbeid in deze kleine ondernemingen zou
het kleinbodrjjt in den grond boren. Daarom
moot de wetgever voorloopig in die kleine
ondernemingen dit kwaad laten voortbestaan
echter met het vooruitzicht dat zg zich zoo
zullen moeten reorganiseeren dat ook daar later
het ploegenetelsel kan gaan werken. In af
wachting daarvan kan de wetgever reeds ir
alle bakkergen de inwoning der gezellen ver
bieden en kan hjj voor kleine bakkergen wot
teljjke regels geven omtrent den duur van den
nachtarbeid, terwgl de overheid ook verdor
door steun aan het kleinbedrijf veel kan doen
om dit in staat te Btellen Btraks eene betere
arbeidsregeling in te voeren.
Ten slotte wordt in de brochure aangedrongen
op instelling van eene Staatscommissie voor
onderzoek der toestanden in het bakkersbedrijf,
opdat de wetgever met volledige kennis van
zaken eene regeling ontwerpe.
In een voorwoord verklaart de firma Ver-
kado en Comp. dat, naar zg zich heeft verge
wist, haar inzicht gedeeld wordt door anderen
in het bakkers-grootbedrjjf.
Heden morgen is van uit hot Hnis van
Bewaring alhier naar Amsterdam overge
bracht. en ter beschikking van den officier
van justitie aldaar gesteld, H. C., koopman te
Amsterdam, verdacht van oplichting.
De goldleening, groot hoogstens f 14000,
door de gemeente Hoedekonskorko voor
vernieuwing van de Kaai- en Moolstraat en
van de havenbeschoeing, is aangegaan met de
algemeene armbesturen van 's Heer Abtskerke,
togon een rente van 4 o/0 's jaars.
De vereischte goedkeuring van Ged. Staten,
is door die armbesturen hierop reeds verkregen.
Te Zonnemaire is Dinsdag de win
tervergadering gehouden door de atdeeling
SchouwenDuiveland van de schippersver-
eoniging Sehuttevaer.
Uit de rekening over 1908 bleek dat de
ontvangsten hadden bedragen f 115.02 en de
uitgaven f 59.80, zoodat een saldo in kas ii
van f 55.22.
De aftredende bestuursleden, de hoeren K.
van der Linde, C. van Beveren en H. F, Lan-
degent, werden herkozen.
Aangezien reeds eenigo malen door de af-
Joeling gevraagd is om spoedige legging van
een gasboei bg het uitloopen van het Brn-
bantsch vaarwater, waarop door den Minister
steeds een gunstig antwoord werd gegeven
doch tot nog toe daaraan niet is voldaan, werd
besloten een deputatie te zendon naar de in
specteurs van het loodswezen te VliBsingen
Rotterdam, om die hoeren mondeling te
overtuigen van het groote belang van het
leggen eener gasboei aldaar.
Adhesie zal worden gevraagd aan de afdee-
lingen Rotterdam, Middelburg, Neuzen en
Bergen op Zoom, alsmede aan do voreoniging
Schippers- en Visscherslelang to Bruinisse.
Verder zal worden gevraagd aan do polder
besturen te Nieuw VoBBemcer om do dammen
in de Eendracht beter af te bakenen, aan het
gemeentebestuur van Serooskerke (S.) om het
havengeld op het oude tarief te brengen, aan
de gemeente Haamstede om een athaalboei te
leggen 40 meters uit den wal.
Verder zal verplaatsing worden gevraagd
van het stormsignaal te Willemsdorpnaar een
beter zichtbare plaats en openstelling voor het
publiek vorkeer vnn de telefoon aldaar.
Verzocht zal voorts worden de schippers in
de ongevallenwet niet meer te plaatsen in de
10e maar in de 7e klasse en do Bcheepvaart-
reglementen te handhaven betreffende het te
snel bevaren van Rjjn en Waal.
Nogmaals zal gevraagd worden om oen gor-
dingswerk voor het vastmeren van vaartuigen
aan de "Wol we ver shaven te Dordrecht.
Voorts werd besloten den heer Smeenge te
verzoeken op de algemeene vergadering te
Gouda, de bestaande reddingboot te Bruinisse
in bespreking te brengen.
Do burgemeesters van Zierikzee, Brouwers
haven en Bruinisse zullen verzocht worden,
oproeping te doen aan allen die in betrokking
staan mot de vervoermiddelen op onze eilanden,
teneinde te weten te komen, wie een oursus
wenscht te volgen waar men zal onderwezen
worden in het bieden van hulp bjj ongelukken,
aangezien dit gratis onderricht door do regee
ring wordt aangeboden.
Tot afgevaardigden naar de algemeene ver
gadering werden benoemd de hoeren W. Rib
bons en J. de Waal, die de opdracht kregen
bg de stemming voor de aftredende leden van
het hoofdbestuur de beeren Smeengo en Ter
Wol te stemmen.
Benoemingen enz.
In vorband met het bepaalde bjj art. 6 dor
wet van 21 Juni 1890, tot regeling van het
militair onderwjjs bjj de landmacht enz wordt
in de St. Crt no. 6 ter kennis van belangheb
benden gebracht dat dit jaar voor toelating
tot do Hoogere Krjjgsscbool worden openge
steld voor liet leger hier te lande 15 plant
on voor dat in Ned. Oost-Indië 11
plaatsen.
De Minister van Landbouw enz., ad interim,
belast met het beheer van het Dep. van
Waterstaat, brengt ter kennis van belangheb
benden, dat hg eiken Zaterdag, te beginnen
met 16 Januari, des "s namiddags te half twee
uur, in het Dep. van Waterstaat allen zal ont
vangen die hem over de zaken van genoemd
Departement wenschen te spreken.
Wjj kunnen dan ook in de beoogde begroe- [die verschillende vormen kan passfen.
In de Donderdag te Neuzen gehouden
raadszitting kwam voor de derdo maal aan de
orde de verordening tot regeling der jaar
wedden enz. vau het on'' rwgzend personeel,
naar aanleiding der bezw e ren van Gedep. Staten
togen de artt. 11 en 12, uitbetaling van jaar
wedde bg ziekte en verlof wegens militie-
plichten en bg bevalling, welke Gedep. Staten
wenschen geregeld te zien overeenkomstig de
redactie der Middelburgsche verordening bg
kon- besluit daarvoor vastgesteld.
De raad wjjzigde thans deze artikels vol
gens den wensch van Gedep. Staten. Op andere
punten heeft genoemd college berust in de
beslissing van den raad.
Tot leden der commissie van fabricage
lerden herbenoemd de heeren Wioland, De
Masier en De Jager en benoemd de beer Visser.
Aldaar werden, gedurende hot jaar 1908 op-
geschut bestemd voor de haven aldaar 423 zee
schepen, met een bruto-inhoud van 1.067.559 M*
(het jaar te voren 437 schepon, inhoudende
1099.650 M»); bestemd voor Gent 1238 zee
schepen met een bruto-inhoud van 3.463.334 M'
(het jaar te voren 1165 schepen, inhoudende
3.139.797 MVj bestemd voor Soleaete 36 zee
