MIDDELBIRGSCHE COUItAIVT.
132- Jaargang.
Dinsdag
5 Januari,
Middelburg 4 Januari
Het jaar 1908.
Dr. J. C. DE MAN. f
öii Siailtt Preuiacii
N". 3
1309.
Deze courant verschijnt (1 a g e 1 ij k s, mot uitzondering van Zon- on Foostdagon.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nedorland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm, alhier en tel. weerbericht van het K. N, Mot. Instit. te Bilt.
4 Jan. 8 u. vm. 37 gr., 12 u. 42 gr., av. 4 n. 42gr.-Hoogste barom. Btand 783.0 t1" Mnnchen;
laagste 748.4 te Haparanda. Verwachting tot den avond van 5 Jan zwakke Z. tot O.
wind, voo loopig nog nevelig, weinig of geen neorslag en iets koudere temperatuur.
y
Advortonticn20 cont por rogel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
allo ander familiobcrichten on Paukbotuigingen van 17 rogols i 1.50; elke regel moor
20 cout. Roelamos 40 cent per regel, Groote letters naar de plaats, die zij lnnemon.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Ngverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DE f.A
MAR Az., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een bijvoegsel.
De opgaaf van den spoordienst komt in
dit nommer voor op de gebruikelijke
plaats.
III.
(Slot.)
Als ons land, trots al de gewichtige vraag-
stukk en waarmre de groote mogendheden
zich bezighielden, in het afgeloopen jaar
toch hun aandacht trok, dan was dit een
gevolg van de moeilijkheden die wij met
Venezuela haddon.
In ons vorig overzicht wezen wij hierop
met enkele woorden.
De aanleiding daartoe ligt allen, die
daarin belangstellen, zeker nog verach in
het geheugen.
Het stoutmoedig en autocratisch optredeD
van den man, die met een zeldzame energie
zich wist op te werken van muildïerdrijver
en veesmokkelaar tot president dier Repu
bliek die zich door allerlei middelen, o. a-
door groote sommen voor concessies te
vorderen, zich een groot vermogen wist
toe te eigenen; die bijna met de halve
wereld moeilijkheden bad, en daardoor ge
durende tien jaren het oog op Venezuela
wist' te vestigen, die man, Castro, trad
ook zeer stoutmoedig op tegenover ons land
Het aanhouden en opbrengen van een
paar Nederlandsohe vaartnigen was voor ons
aanleiding ons te doen galden.
Verder werd door hem een verbod van
invoer uitgevaardigd, waardoor vooral het
eiland Curasao zeer werd benadeeld, en
werden in 't bijzonder de quarantaine
maatregelen, met het oog op de pest te La
Guayra genomen, op autoritaire wijze toe
gepast.
Onzerzijds werd daartegen geprotesteerd
en langs diplomatieken weg getracht de
kwestie op te lo«sen. Totdat plotseling de
Minister van Buitenlandsche Zaken van die
republiek, bij schrijven van 20 Juli, onzen
Minister-Resident, den heer De Reuss, zijn
paspoort toezond omdat bij hem ongeschikt
verklaarde om als vriendschappelijk bemidde
laar op te treden tnaschen zijn land en
Nederland.
Dit geschiedde op grond van oen zeer
onvoorzichtig schrijven van den heer ReusB
aan de Voreeniging Hou en Trouwwaarin
hij een hoogst ongunstig oordeel uitsprak
over president Castro, die alle reden bad
om zich daarover te beklagen, vooral om
dat dit schrijven van 9 April openbaar was
gemaakt in het Tijdschrift van die Vercc-
n,giriS» wier bestuur-daardoor zeer onver
antwoordelijk handelde.
Hot spreekt van zelf dat door dit onzes
inziens niet ongemotiveerd wegzenden van
onzen Minister-Resident de onderlinge vij
andige houding nog verscherpt werd.
Onzorzjjds werden daarop oorlogssobepei
ndar Curacao gezonden om tegolegenertijd
otib gezag to doen geldon.
En toen de termijn, door onzo regocring
aan die van Venezuela gesteld om de door
dezo tegenover ons genomen maatregelen
iu te trekken, op 1 November was ver
streken, trad onze zeemacht handelend op
en nam een paar kustvaartuigen dor Re
publiek in beslag.
Te voren had plotseling een gebeurtenis
plaats, waardoor do kwestie een geheel
ander karakter kreeg.
President Carlos verliet ziju land en begaf
zich om gezondheidsredenen naar Berlijn.
En nauwelijks was hij daar aangekomen
of in Venezuela staken de hem vijandige
personen het hoofd op, on de in zjjn plaats
getreden vice-president Gomez nam tegen
over ons land een gansch andere houding
aan vooral, nadat bleek van eene samen
zwering, tegen hem gesmeed door aanhan
gers van, en zelfs onder aansporing van
Castro.
Do weg is thans geopend voor een vrede
lievende oplossing der bestaande moeilijk
heden men kan nu zelfs aannemen dat de
kwestie tusschen Venezuela en ons zoo goed
als geëindigd is.
Voor oen groot deel mogen wij be
halve aan den onverwachten loop der ge
beurtenissen in de Republiok zelve dien
gunstigen afloop toeschrijven aan hot beleid
van onzen Minister van Buitenlandsche
Zaken, die met juist inzicht kalm han
delde, en weigerde het oor te leeneu aan
opgewonden raadgevers, die maar liefst met
kanongebulder en gewapend het pleit wilden
beslechten.
Jhr. mr. R. de Marees van Swinderen
mogen wij daarvoor zeker wel alle hulde
brongen. Het was voor ons land een
voorrecht dat wij juist in die dagen aan
hot hoofd van het genoemde departement
oen man hadden, die door zjjno vroegere
betrekking in de Vereenigde Staten, beter
dan iemand, van nabij bekend is met do
toestanden in de eigenaardige republieken
van Zuid-Amerika.
Het oude jaar bracht ons ten slotte dus
het einde van een onaangename en ver
velende kwestie.
Datzelfde einde schonk ons reden tot
vreugde door een blijde tijding, die het
vooruitzicht opent op erne voor on6 land
on vorstenhuis gewichtige gebeurtenis.
Schenko oub 1909 do vervulling van een
Jaug gekoosterden wensch
Bij den aanvang van het. afgeloopen j iar
vorkeorden wij in eén moeilijken crisis.
Do rechterzijdo in de Tweede Kamer had
in 1907, van do gelegenheid gebruikmakend,
do begrooting van oorlog verworpenechter
niet mot aller instemming De heer De
Savorniu Lobman protesteorde daartegen.
Het kabinet-Do Meester vond in dio ver
werping aanleiding zijn ontslag te nemen.
Goruimen tijd duiirde het vóór de crisis
was geöindigl. Na langdurig beraad droog
il. M do vorming van con nieuw ministe
rie op aan den heer mr. Th Heemskerk, die
op zijn beurt weer zeer veel moeite bad
om aan die opdracht te voldoen.
Bij bos'uit van 11 en 12 Februari wer
den do nieuwe titularissen aangewezen. Zij
bestonden uit vertegenwoordigers van d<-
verschillende schakeoringon der rechterzijde
ou eon paar „onverschilligen''altijd wan
neer men onder do laatsten ook meetelt
den Minister van Marine, die vau hot
liberale Kabinet overging naar dit Ministerie,
zoo voelslachtig van aard, maar toch
eigenijjk clericaal.
Do heer Wentbolt* wilde met allo geweld
Minister blijven. Op dat punt was bij niet
onverschillig.
Eigenaardig schotst mr Yan Houten bet
Kabinet in doze woorden „Heemskerk is
begonnen mot een politiek-genialen zet. Hij
heeft de in politioken zin gematigd-onver
schilligen goroatjgd-onverschilligon niet
voor eigen bogiuseien, maar omtrent
Kuyporiuanscko en Borgesiaanscbe leiding
aangotrokkon en er zelfs in zjjn kabinet
opgenomen. Terwijl Kuyper's politieke zetel
een wankele driepoot was, zette Heemskerk
zich aanvankelijk vast op een zetel met
vier pootou, con anti-revolutionairen, oen
christelijk-historisehen, een katholieken ou
een gematigd-onverschilligen".
Tot heden is hot den premier vrij wel
gelukt met zijn collega's door allerlei klip
pen heen te zeilen, dank zij vooral hit
streven der partijgonooten om de eendracht
te horstellen on te bewaren met het o»g
op de vorkiozingen dit jaar.
Eu het vooruitzicht daarop was ook de
aanleiding om eene verzoening tot stand
te brongen tusschou dr Kuijper, dio ont
stemd was over ziju achteruitzetting vóór
en bij de vorming van bot nieuwe Mini
sterie, on jhr mr A. F. do Savornin Lohmauj
dio zelfs een Canos3agang deed naar Nijver-
dal om don grooten man aau te bevelen
bij een verkiezing iu het district Ommen
Zijue benoeming tot Minister van Staat
was een ploister op de wonde, dr Kuijper
geslagen.
Zaterdagnamiddag is hier ter stede overleden
do heer dr. J. C. de Man.
De overledene was reeds geruimen tjjd
ljjdende, maar toch was zjjn heengaan nog
betrekkelijk onverwacht.
Jan Cornells de Man werd te Middelburg
geboren den 20 September 1818. In 1836
ging hjj naar de academie te Leiden, stu
deerde in de geneeskunde en promoveerde 10
Juni 1841 op eene dissertatie De aconito. Na
te Weenen en Parjjs zjjne chirnrgicale on
obstetrische studiën te hebben voortgezet,
vestigde hjj zich in het laatst van 1842 te
Middelburg.
Dr De Man werd lid van den geneeskundi
gen raad en was hoofdbestuurder der Maat
schappij tol bevordering der Geneeskunst. Op ver
schillende tjjden was hg lid van hot bestuur
der godshuizen, van de plaatBeljjke school
commissie, voorzitter van de gezondheidscom
missie en bestuurslid van het Zeeuiosch Genoot
schap der Wetenschappen. Zjjne betrekking op
en zjjn liefde voor Zeeland spoorden hem aan
om veel te doen in het belang van ons gewest.
De regeering erkende zjjne verdiensten door
zjjne benoeming tot ridder in de orde van den
Nederlandscheu Leeuw.
Toen dr De Man zjjn 40-jarige praktjjk her
dacht, ontving hg van zjjn talrjjke patiënten
en vrienden vele bljjken van waardeering
belangstelling.
Nadat dr. De Man mot het klimmen zjjner
jaren do praktjjk had neergelegd,kwam voor hem
het tjjdperk der rust nog niet.
Steeds hield hg zich met zgn lievelings
studio bezig en de vrucht daarvan bleek uit
verscheidene geschriften die, ten deele niet in
den handel, in de laatste jaren nog van zgne
hand verschenen.
Zeldzaam was de helderheid van geest, die
den krassen grgsaard tot op het laatst zgnor
dagen kenmerkte, zeldzaam ook zgn groot'
en veelomvattende kennis van toestanden ei
vooral van personen in Zeeland.
"Wg hernineren ons hoe wg herhaaldalgk
zjju voorlichting over zaken en personen
vroegen en slechts hoogst zelden klopten wg
te vergeefs bg hem aaD. En uit zgn adver
saria èn uit zgn gzersterk geheugen wist
fijn opmerker en groot verzamelaar als hg
was, ons veelmaals belangrgke on typische
bijzonderheden mede te deelen.
Met dr. J. C. de Man is een persoonlgkheid
heengegaan, die lang in de herinnering van de
Middelburgers in 't bgzonder on van do Zeeuwen
in 't algemeen zal llgven voortleven.
Do begrafenis zal plaats hebben Woensdag
middag te een uur.
Nadat het bovenstaande reeds was geschre
ven, ontvingen wg nog het volgende
lm memoriam.
Inde/essus agendo.
Onze op ruim 90- jarigen leeftjjd overleden stad
genoot, dr. Jan Cornelia de Man was iemand van
Een enkele herinnering aan een en
ander mag wel voldoende hootonher
haaldelijk hebben wg op dezo feiten ge
wezen.
Het moet vooral hot kamerlid dr J. Th.
do Visser zijn dio d^ze verzoening tewoeg
bracht.
Of zij van langen duur zijn zal, is do
groote vraag.
Telkens weer vallen verschijnselen waar
te nemen, dio aantoonon dat oude veeten
nog niet zijn vergeten.
Hecht en sterk zijn de clericalo partijen
nog niet verbonden.
En al raogo mr Heemskerk, de man van
het „jolig christendom", nog zoozeer zijn
host doen om moor conservatief dan cleri
caal tc rogooren, de noodzakelijkheid zal
wel worden opgelegd om de vrienden
van dr Kuijper naar de oogen te zien en
toch in bet clerioale zog te varen.
Voel belangrijks kwam er op politiek,
>f wetgevend gebied niet tot stand.
Verdeeldheid, ernstige strijd zelfs viel er
ook waar to nemen in de Sociaal Demo
cratische partij.
Daarin bleof do gewone tweedracht beer-
schen tussehen de beide stroomingen, waar
van He' Volk en De Tribuun de vocalen
zijn. Eu het oude jaar gaf ons daarvan nog
aiet het eind? te zien.
Wat 1909 ons brengen zal als resultaat
der verkiezingen; wie zal het zeggen?
Wie durft daarvoor den horoscoop trekken
Wij niet.
Veel gewichtigs viel er overigens in ons
laud niet voor.
De bevolking van Middelburg bestond
op 1 Januari 1908 uit 9090 mannen en 10354
vrouwen, samen 19444 personon.
Zg vermeerderde door de geboorte van 229
194 vr. en de vestiging van 552 m. en 597
vr., mot 1572 pereouuu.
Daarentegen verminderde zjj door het over
riden van 96 m. en 14'2 vr. en het vertrek
van 595 m. en 613 vr. met 1446 personen.
Zy nam dus toe met 90 m. en 36 vr., samen
126 poisonen en beBtond op 1 Januari 1909
uit 9180 in. en 10 390 vr. of 19 570 personen.
Heden middag werd per spoor albior
van 's Gravenhage aangebracht en op de al-
gomoene begaaafplaats ter aarde besteld het
ijjk van den heer mr. J. H. do Stoppelaar.
Familieleden en enkele vr.mden van d n
overledene volgden de baar, die door een
achttal kransen en bloemstukken gedekt was.
Bg kon. besluit zgn in de tiendcom-
missie in het zevende tienddi3triot, stand
plaats Middelburg benoemd
tot lid en voorzitter mr B. W. F. Kronen
borg, rechter inde arr.-rechtbanktot lid en
plaatsvervangend voorzittermr R. Fruin Th-
Azn., rjjks-archivaristot leden m". A. A. de
Veer Gzn,voorzitter van den raad van beroep voor
de ongevallenverzekering, advokaat, allon te
Middelburg, B. J. Hulshoff, burgoineoater te Bor
gen op Z >om, W. Knkobeeke te Goestot
plaatsvervangende leden mr A. C. A. Jacobso Bou-
dewgnee en mr.T. J. Hejjse. beidon advocaat en
procurour te MiddelburgJ. W. Wugtho, rent
meester van het kroondomein te Tholentot
secretaris mr P. Dieleman en tot plaatsver
vangend secretarismr C. L. Grutama Szn..
beiden advocaat on procureur te Middelburg.
Prov. blad no. 136 bevat eene circulaire van
den Commissaris dor Koningin, bevattende de
bekendmaking van de samenstelling der ge-
zondbeidscommissién m Zeeland.
Uit Vlissingen
Zaterdagnamiddag was de ruim 30jurige
werkman aan de gasfabriok A. L., woonachtig
te Middelburg, in de Kcrkhofiaan, bezig mot
het verrichten van graafwerk.
De man moest een gat boren in een gasbuis
en verzuimde de daarby gebruikolgko voor
zorgsmaatregelen te nemenkjj geraakte be
dwelmd en werd bewusteloos gevonden door
paar jongens, die een anrveilleeionden
boachwachter waarschuwden.
Deze bracht den man met inmiddels toege
schoten hulp in een naburige woning, waar
door een geneesheer pogingen werden aange
wend om do levensgeesten op to wekken, wat
echter niet gelukken mocht.
De man was ongehuwd en kostwinnendo
zoon van zgn moedor.
De directeur-generaal der Btaatspoorwegen
heeft bg dienstorder oa. eervol doen vermel
den de machinisten W. H. C. Luymesen J J.
Aerssens te Vlissingen, wegens betoonde op
lettendheid.
Met ingang van 1 Janur.ri 11. is op de Kon.
Maatecbuppjj De Schelde aldaar do heer H.
Sujjver benoemd tot chef der teekenkamer,
afdeeling machinebouw, en de heer W. B.
Fulton aangesteld als bedrjjfsingenieur.
Dinsdag 9 Februari a. s. geoft het Vlissing's
Mannenkoor aldaar een concert met
medeworking van de dames Van Staal-
duynenNolb, sopraan, en Jetakea Delbeok.
alt, beiden van Den Haag, en den heer G.
Hubert.
O. m. zullen worden uitgevoerd Salamis van
Gernsheim en Hymne van Van Eg ken
Door den Zeeuwschen Schietbondaangeslo
ten bjj de vereeniging olksweerbaarheidis be
sloten, uit het Bondsbestuur van 15 loden oen
dagcljjksch bestuur van drie leden te belasten
m do dagoljjksche leiding van looponde
zaken. Dit zjjn de heeren P. C. Labrjjn te
-ombnrg, voorzitter, P. G. Laernoos, JPz. te
Vli ringen, secretaris, en jhr C. J. van Adri-
chein Boogaert, le-luit. der intanterie te Mid
delburg, militair-deskundig bestuurslid.
Het Engolscho stoomschip Don, van Goole
naar Gent bestemd, was sedert Zaterdag
vastgevaren op het strand nabjj Kaapduinen.
Door den dikken mist was het onmogeljjk sleep-
booten uit to zenden.
groote beteekenis op wetonschappeljjk en
uiaatsehappelgk gobied, in wien Zeeland een
zjjner beste en edelste zonen verliest.
Op 20 September 1818 te Middelburg ge
boren, vertrok hg, na de lagere en Latjjnsche
scholen alhier bezocht te hebben, in 1836 naar
de academie te Leiden, waar hjj in 1841 en
1812 achtereenvolgens promovoerde tot doctor
in de gonoeskunde. de verloskunde en de
chirurgie. Nadat hjj eene wetenschappe-
jjke reis in Parjjs en Weenen gemaakt had,
estigdo by rich als practiseerend geneesheer
n zgne geboortestad, waar hem eene uitge
breide en gelukkige praktjjk te beurt viel.
Zgn vader, sedert 1808 heelmeester alhier
i van 1814 tot zgn overigden lid van de
Provinciale geneeskundige commissie, was
tevens lector in de anatomie aan do genees
kundige school. De opleiding van den zoon
was daardoor al vroeg eene anatomische, wat
dezen er toe bracht in 1853 het onderwgs in
de ontloedkunde aan die Bchool op zich te
netm n, totdat de inrichting in 1866 nft hot
tot standkomen van de nieuw geneeskundige
wetten werd opgeheven. Voor dat onderwjjB
bracht bjj eene niet onbelangrgke verzameling
praeparatcn tot stand, welke nog in het gast
huis bownard wordt. Van 1845 tot 1859
bg stadsgeneesheer, terwjjl hem verschillende
betrekbingon op medisch gebied werden aan
geboden, o. a. die van Referendaris en twee
malen die van Geneeskundig-inspecteur.
Hjj gaf er echter de voorkeur aan de praktjjk
te bljjven uitoefenen bjj zgne talrjjke patiënten
bjj wie bg wegens zgne kunde, ervaring er
schranderheid in hoog aanzien stond.
Dit bleek overtuigend, toen bjj op verge-
vorderden leeftjjd zjjne praktjjk meende te
moeten nederleggen; vele zjjner patiënten
gevoelden zich bepaald ongelukkig en konden
het niet zonder hem stellen, zoodat hjj toegaf
aan don op hem uitgeoefendon drang om
althans zgne oudste patiënten alsnog aan te
houden.
De geneeskundige studiën bleef bjj steeds
getrouw en dikwjjls heb ik mg er over
verbaasd, den goeden dokter bg een on
verwacht bezoek op 80- en meerjarigen leef
tijd in geneeskundige werken van den meuw-
sten tjjd verdiept te vinden. Toen zgne
oogen hem ten slotte den dienst weigerden,
liet hjj zich de boeken voorlezen, zooals nog
weinige dagen vóór zgn dood het geval was
mot een moeiljjk wetenschappelijk werk, dat
volledige inspanning van den geeBt eischte.
Zoo bjj iemand, dan was bg hem leven en
werken <5ónbjj kon onmogelijk ledig zgn en
evenmin dulden, dat een ander dat was »laten
wg wat ter hand nemen", placht bg te zeggen,
als men naar zgne meening wat te lang had
zitten keuvelen of beuzelen.
Neemt men in aanmerking, dat De Man
aan die onvermoeide werkzaamheid eene bui
tengewone scherpzinnigheid en een zeldzaam,
tot het laatste toe onverzwakt geheugen paarde,
dan kan men eenigazios nagaan, over welk
een schat van steeds toenemende kennis
kon beschikken.
Op allerlei gebied voelde hjj zich tehuis,
le menscheljjke wetenschap wekte zgne be
langstelling; hg trachtte zoowel de verschijn
selen in hun geheel te omvatten, op te klimmen
tot de oorzaak der dingen, het wereldraadsel
te doorgronden, alB neder te dalen tot de
kleinste bijzonderheden, de Bamenstollende
onderdeelen van het groote geheel te door-
vorscben. Het waB óaardooT een lust mot hem
te mogen spreken, altjjd word de gezichts
kring verruimd en menigmaal werd men ver
rast door geheel nieuwe, geniale gedachten.
Die was niet alleen mjjne ervaring; een te
vroeg verscheiden collega, dr J. J. Berdenis
Berlekom, getuigde in 1898, toen De Man
80 jaren telde, eveneens van zgn lust tot den
arbeid, zgne belangstelling in alios wat de
natuur hem waar te nemen gaf, zgn scherpen
critischen blik, zoo eigenanrdig op zgn hooge
jaren. »Hjj is zoo schreef hg een lid (van
de Vereeniging van Geneeskundigen) geweest en is
dat nog als geen ander. Niet alleen dat id al
die 50 jaren eene vergadering zonder De Man
tot de zeldzaamheden behoorde, maar zeldaam
ook keerden wjj huiswaarts zonder;iets van hom
geleerd te hobboD, hotzjj bg zich bewoog op
zuiver wetenschappelijk gebied en ons eene
belangrjjke bjjdrago leverde met betrekking
tot embryologie, pathologische anatomie of ver
gelijkende ontleedkunde, hetzjj bg ons waar
nemingen mededeelde van de practjjk of curiosa
van ouden of nieuwen tjjd."
Geene instelling lag hem nador nan bet tart
dan het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen
