MIDDELIUKiSCSIE COURANT.
11°. 301
131° Jaargang.
1 90S
Maandag
21 December,
Middelburg 19 December.
KLACHTEN OVER GAS.
SU Stan en FraïJncle.
LETTEREN "ETTKUNST.
Doze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowol voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Therm alhier en tel. weerbericht van het K. N, Met. Instit. te Bilt.
19 Dec. 8 a. vm. 45 gr., 12 a. 48 gr., av. 4 n 45 gr. Hoogste Wou», stand 774 5 u- Corona,
laagsto 750.2 te Bodo. Verwachting tot den avond van 20 Dec.: zwakke tot matige W.
winl, afwisselende bewolking, waarschjjnljjk regenbuien en dezelfde temperatuur.
Adverteutiën20 ceut por regel. Bij abonnement voel lngor. Geboorte-, dood- en
alio andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1 1.50; o!ko regel moer
20 cent. Reclames 40 cent por regel. Groote lettors naar do plaats, die zij innemen.
Tot de pluatsing van advertontiën en reclames, niet afkomstig uit Zoo land, betreffende
Handel, Njjverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Burenn A. DE LA
MAK Az., 8I.it». Voorburgwal 206, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een bijvoegsel.
Vrijdag, Eersten Kerstdag, verschijnt do
Mid de bugsche Courant niet, Zaterdag,
den Tweeden Kerstdag, daarentegen wèl.
Dan wordt zjj, zoo eenigszins mogelijk, des
nam'ddags te ongeveer twaalf uur uitge-
In den laatston tijd hoorden wij hier en
daar in Middelburg weer klachten over het
slechte gas.
Natuurlijk werd daarvan de gasfabriek
do scliuld gegeven; en men beweerde tc-
vons dat slechte koli n daarbij een hoofdrol
speelden.
Zoo wist ieder voor zich de oorzaak te
vinden van een verschijnsel, dat zeker al
lerminst aangenaam en voordêelig mag
heetcn.
Nu is het wel eigenaardig dat onze stad
dit voortdurend klagen gemeen heeft met
andere plaatsenen vooral dat hare be
woners niet zoo heel ver van hier behoeven
te gaan om lotgenooten te vinden.
Hoe heeft men herhaaldelijk in Souburg
klachten aangeheven over het gas, klach
ten die ook haar weerklank vonden in den
raad omdat de straatverlichting zoo slecht
Zooals men weet, wordt die gemeente van
gas voorzien door de fabriek te Vlissingen.
En gaan wij anderzjjds op onderzoek, dan
vinden wjj in Goes hetzelfde verschijnsel.
Ook daar hoort men klachten en werd
onlangs zelf in den raad geklaagd over het
slechte gas dat de fabriek, ook, evenals in
Middelburg, een gemeentelijke instelling,
wat in Vlissingen niet het geval is, leverde.
In Boveland's hoofdplaats nu heeft dit
den redacteur der Goesche Courant aanlei
ding gegeven een onderzoek in te Btellen
op do fabriek zelve, vooral omdat bet merk
waardige verschijnsel werd waargenomen,
dat oen gaslamp, waarover veel reden tot
ontevredenheid was, na een technische her
ziening een zoo verrukkelijk mooi licht ver
spreidde, als met kunstlicht te bereiken is.
En wat bij dat bezoek aan de fabriek,
onder geleide van den directeur, onzen
collega ervoor en wat hij daarbij vernam,
geeft hij als volgt weer
»Het ongezuiverde steenkolengas bestaat uit
een mengol van een groot aantal verschillende
verbindingen. Men vindt er in oliovormend
gas of aethyleen, moerasgas, kooloxyde, wa
terstof, dampen van vluchtige brandbare teer-
oliën, koolzuur, zwavelkoolstof, ammoniak, zwa
velwaterstof, cyaan, stikstof, zwavel gzuur en
waterdamp. Do vier gasvormige verbindinger
vormen do hoofdbestanddeelen van het licht
gas Daar nu by de gasbereiding het gas lang
met teeroliën in aanraking is, zoo verzadigt
het zich met teerdampen en neemt hiervan
te meer op naarmate de temperatuur hooger
is, terwjjl zich "by ntkoeling van ga9 die vluch
tige oliën grootcndeels in vloeibaren of vasten
toestand afscheiden. Dit is de oorzaak van
het verscbjjnsel, dat gasbuizen by felle vorst
wel eens verstopt raken, omdat zich dan vaste
stoffen uit de teorolie alzetten. By de vries
dagen in begin October deden zich dan ook
dadelyk klachten hooren over »slecht gas",
terwjjl toch niet bot gas, maar de vorst daar
aan schuld had.
Van grooter invloed op het linht is de af
scheiding van naphtaline in de buizen. De
naphtaline kristaliseert en verstopt de buizen
of wel fijne naphtalinedeeltjes worden naar de
binnenleiding gevoerd. Een jaar geleden heet
men een inrichting aangekocht om aan de
gasfabriek de naphtaline terug te houden, door
het ruwe gas met steenkoolteerolie met hoog
kookpunt waarin naphtaline oplost, te was-
Bchen.
Dit heeft goed geholpen, maar nog niet zoo
dat het gas absoluut naphtaline-vrjj is. Met
veel duurdere toestellen zou dat wel te be
reiken zjjn, doch men zou dan in een ander
kwaad vervallen: de lichtsterkte van het gas
zou verminderen en de klachten zouden toe
nemen.
De reden van minder goed licht is echter
niet te zoeken in het gas. De directeur toonde
dat mot een aantal staaltjes aan. Zoo kw.m
er een klacht in van iemand, die op een met'r
voor drie lichten geplaatst had een gaskachel,
een gaskomfoor en twee lichten. Een ander
betoogde dat de buizen te nauw waren en er
te weinig druk gegeven werd. 't Bleek dat d-
brauders der lampen vervuild waren. Een derde
zei dat in een kamer goed en in de andere
slecht licht brandde enz.
Men is in 't algemeen geneigd om, als het
gaslicht niet voldoet, dit onmiddellijk toe te
schryven aan de hoedanigheid van het gas,
terwjjl nog altjjd gebleken is, dat nooit het
gas, maar altjjd do toestellen of de naphtaline
oorzaak waren van minder licht, 't Is nog
niet voorgekomen, dat een gasverbruiker, die
reden tot klagen had, niet geholpen kon worden,
en "t bleek o. a. onlangs, dat iemand, dio zich
een nieuwe gaslamp had aangeschaft, het
slechte licht ook toon verkeerdolyk aan hot
gas toeschreef, daar de regulateur in. zjjn
nieuwe lamp niet functioneerde.
Hoe men te handelen heeft, als het gas on
voldoende verlichting brengt, zal na het
bovenstaande wel duideljjk zyn. Niet klagen
tegen uw huisgenooten of kennissen, maar
hulp vragen aan de gasfabriek, waar men de
oorzaak der lichtvermindering wel zal weten
te vinden."
Aldus schreef onze Goesche collega en
door ons vorkregon iulichtingen hebben ons
do overtuiging geschonken dat wat hij
schrijft, zoo goed als op allo fabrieken en
alle gemeenten, waar men stcenkoleDgas
heeft, van toepassing is, terwijl do door
hem gegeven wenken ook door allogasver-
bruikers ter harte kunnen genomen worden.
Wij namen met opzet zijne medodeelingen
over omdat zij uitgaan van een voor Mid
delburg onpartijdig standpunt en"tevens zoo
geheel van toepassing zijn op den toestand
in onze gemeente.
Het door hem geschrevene over toostel
len tot uaphtaline-vrij maken van het ga
komt ons geheel juist voor, on wat men
daarvoor in Goes doet, verdient ook elders
navolging. Maar men lette toch ook op
de schaduwzijde, dio daaraan verbonden is.
En wat door den Goeschen schrijver wordi
opgemerkt over klachten en klagers, isz o
juiBt van toepassing op onze naaste omge
ving dat wij dit ten volle kunnen beamen.
Herhaaldelijk wordt de oorzaak van slecht
gas gezocht daar waar zij niet bestaat.
Wij weten dat in menige woning bij een
deskundig onderzoek gebleken is hoe het
gebrek schuilt in de leiding, die èf ver
ouderd f>f verstopt geraakt is.
Bij eigen aanschouwen kwamen wij tot
de ontdekking dat een compositie buis was
platgeslagen en er daardoor schier geen
opening tot voldoende doorlating van het
gas overbleef. Een andere, wijdere buis
was om de, in het door ons nit het Goescho
blad aangjhaalde reden, of mede door
oxydatie voor driekwart deel verstopt ge
raakt.
Zulk eene verstopping gaat geleidelijk,
zoodat zij nauwelijks merkbaar is, totdat
op een gogeven oogenbiik men op eens tot
do ontdekking komt dat het licht haast
niet meer brandt en er bjj gasgloeilicht een
hinderlijke deining ontstaat.
Dan is natuurlijk het gaslicht slecht en
krijgt de fibriek de schuld.
Zijn de beletselen echter opgeruimd, dan
komt mea vanzelf tot de overtuiging dat
men op een dwaalspoor was geraakt en dat
men, in plaats van buitenaf te klagen of
to mopperen, veel boter had gedaan tjjdiger
de hulp van do gasfabriek in te roepen.
Een hoofdrol in dezen spelen ook de
gl ooilichamen.
Daarop moest vooral meer gelet wordci
dan men tot heden doet.
De qualiteit der kousjes, tegenwoordig
in gebruik, laat vaak ontzaglijk te wen
schen over. Daarvan wordt een minder
waardig fabrikaat in den handel gebracht,
zeer ten nadeele van de gebruikers.
Mon lette in dozen niet in de eerste
plaats op den prijs, want hel geldt ook
hiervan wol eensgoedkoop duurkoopal
geefc ook het duurdore nog niet altijd den
waarborg dat men het deugdzame verkrijgt.
Het is bierbij geheel en al een kwestie
van vertrouwen en men dringe daarom
bij zijn leverancier aan op kousjes van
groote duurzaamheid; zelfs al moet min
zo ook iets duurder betalen. Dat wil
zeggen, mon neme geen kousjes die, zooals
zijn, slechts een dag, ja zo fs slechts
enkele uren dienst doen, maar wol dezulke
die et-n veertien dagen licht helpen ver
spreiden.
Natuurlijk zijn hierbij de plaats waar ze
gezet worden en andere omstandigheden
van grootcn invloed, men heeft tegenwoor
dig ook trilnpparaten maar dit is zeker
dat oen goed gedrenkte en goed geweven
ous in 't belang is van den gasverbruiker
Het ligt voor de hand dat zij die slechte
'aar leveren, het spoedigst gereed zijn om
bij slecht licht, govolg van het door hen
;eloverde, de schuld te schuiven op de
fabriek.
Vau sommige zijdon wordt ook wel eens
do klacht vernomen dat dezelfde gaslamp,
onder precies dezelfde omstandigheden, den
oenen dag beter licht geeft dan den andoren.
Ook dat wordt dan aan de fabriek geweten
Wanneer iets dergo'ijks voorkomt kan
veeltijds door do ornnmontkraanljes ietwat
te verdraaien verbetering verkregen worden
Dit zijn nog eonigc wenken dio wij meen
i n te mueten vocgon bij do door onzen
o scheu collega g"govene.
Wij willen hopon dat ze bij onze lezers
in goede aarde vallen.
Naar wij vernemen, zal op do buitenge-
one a'gemeene vergadering van aandeelhou
ders dor Stoomtrammaatschappij Breskens—Mal-
deghetn,'Muauda;» 28 detfer alhier te houden,
aan de orde zyn do verkiezing van oen com
missaris in plaats van wjjlen den heer J. G.
Gerritsen.
Vorder zal worden voorgesteld a^n den direc
teur dor maatschappy, den heer Njjzink, op
aanvrage, wegens ziekte, eervol ontslag te
vorleoneu en een nieuwen directeur te benoe-
Op do voordracht daarvoor zjjn g» plaatst
do heeron E. W. G. L Th. de Thouars, direc
teur dor Hollandsche buurtspoorwegen, en A.
E. Nyzink, chef van dienst by diezelfde buurt
spoorwegen.
Naar men ons verzoekt te melden, zal
mevrouw Dyckaieester a.s. Dinsdag22 Decem
ber verhinderd zyn te ontvangen.
Vrijdagavond om tien uur is de nieuwe
porsleiding van de duinwaterleiding naar
Middelburg in gebruik genomen.
Heden zullen de aangeslotenen kunnen con-
Btateeren dat het chronisch watergebrek op
Zaterdagen tot het verledene behoort.
Om verwarring te voorkomen, nemen wjj
nog eens, op verzoek, geheel op de uren van
openstelling van het telegraafkantoor alhier,
op Zktcrdag 26 dezer, Tweeden Kerstdag.
Op dien dag is het kantoor van den tele
graaf- en telefoondienst geopend van 71/,—ll'/i
12 4'/» en 6 71/, uur, terwjjl bovendien
do stadsabonnés, gedurende het sluitingsuu
(11V,12'/j uur) van uit hunne perceelen in-
terlocale aansluitingen kunnen verkrjjgen.
Vrjjdag 25 en Zondag 27 December gelden
de gowono Zondagdienst-uren.
Vrijdagavond bad in de groote zaal van
het Schuttershof alhier do jaarvergadering
plaats vnn de coöperatieve volksbroodbakkerjj
De Broederband.
Do opkomst der loden was buitengewoon
groot; de zaal was geheel gevuld.
Dit het jaarverslag bleek o. m. dat bet
ledental gedurende het afgeloopen boekjaar mot
s toegenomen, en op 1 Nov. jl. 1343 be
droeg.
Aan 119 zieke leden werd gedurende 1824
dagen gratis brood vorstrokt, tot een bedrag
van f 521.67*.
In kus van het ziokenfonds is nog aanwezig
f 528 70'.
Aan de nabostaanden van tien overleden
leden werd uitgekeerd f 259.48.
H t ovcrljjden&fonds beschikt thahs nog over
een kis van f 3727.48.
G durende het boekjaar bedroeg de omzet
aan brood ruim f 93.000, terwjjl een winst
werd gemaakt van ruim f 9000.
Aan werkloon voor het personeel werd bjjna
f 12.000 uitbetaald.
B sloten werd tot een nitkoenng van 7
percent dividend, tegen 7'/, het jaar tevoren.
Tot bestuursleden werden gekozen A Saeevlie t
A. Schoolmeester, M. P. Overduin, H. du Bois,
B. S. Molhoek, G. v. d. Wende en P. van
Dorst. reap, met 327, 303, 299, 288, 265, 262
en 238 vau de 450 uitgebrachte stemmen.
Aan do beurt van aftreding waren de com-
inifarisien N. Bal jen en P. van Dorst. Is bun
plaats werd bjj eerste stemming gekozen A.
VI. C. J. Thomassen, terwjjl voor do tweede
acature geen meerderheid verkregen werd.
Mot oog op het late uur werd deze verkiezing
tot een volgen Je vergadering aangehouden.
Voorts kwam nog in behandeling een voor
stel van vyf leden om het referendum, onder
de leden gehouden over de vraag of al of niet
een chef-bakker zal worden aangesteld, ia te
trekken. Dit voorstel werd met groot-- meer
derheid verworpen.
Van dezelfde personen was verder ingekomen
eeD voorstel om het bestuursbesluit, waarbj;
P. Francois als noodhulp ie aangesteld, te ver
niotigen.
De voorzitter deelde mede dat binnenkort
voraioodeJjjk verschillende leden zullen bedan
ken, nu aan De Vooruit een bakkeijj is opge
richt, en daardoor mindere werkkrachten noodig
'.jjo zullen. Indien dit wordt bewaarheid, dan
is Francois toch de eerste persoon die bodank»
zal worden. Met hot oog daarop werd goed
gevonden deze kwestie tot de volgende vor-
gadoring aan te houden.
Uit Vlissingen
Het Belgisch aviso Villi d Am-er*, belast uiot
bet toezicht op de viBScherjj in de Noordzee,
is van mo-gon in de binnenhaven gckotnei'
De volgende week kiest het weer zee.
De hertog en de hertogin van Saksen Coburg-
Gothn, met kinderen, staken van nacht naar
Engeland over. De directeur van de Zeeland, de
beer De Meester, geleidde beu van den
trein naar do boot.
Prins Albert van Sleeswjjk Holstein, die
met den sneltrein van avond mcê komt, is van
plan dat ook te doen.
De heer F. J. Hintertür, leerling van de
Zeevaartschool aldaar, heeft met gunstig gevolg
examen afgelegd voor eersten stuurman groote
stoomvaart.
Poëzie en Proza Hot concert in
Vlissingen was zoo schrjjft men ons
Vrjjdagavond afgeloopen en de Middelburgsche
bezoeksters en bezoekers haastten zich naar de
tram van kwart over tien. Eenige dames, die
tweede klasse reisden, kunnen die halve
coupé niet meer binnen, en buiten staan aan
do voor voorzyde ljjkt haar wat onbebaaglyk
derhalve nemen zjj hun toevlucht tot de derde
Daar de rook en tabakslucht voor hen
alleronaangenaamst is, besluiten zjj dan maar
liever buiten te staan en verwyderen zich.
Daar wordt haar van af de voorste banken toege
roepen »Nou, heb maar zoo'n lef niet, je
gaan ook maar in een bonten kist."
De fanfarenmuziekvereeniging Voorwaarts
teKoudekerke gaf Vrijdagavond in de open
bare school hare traditioneele jaarljjksehe uit
voering. Zjj opende het programma mol den
Scaldis Marsch, waarmede ze dezen zomer den
eersten prjjs had gewonnen op het muziek
concours to Middelburghet begin was dus
goed, niet minder waren zulks het midden en
het eind. Den geheelen avond werd het publiek
onthaald op goede muziek, het resultaat van
moeitevolle studie. Hot woord van dank, aan
leden en directeur door den burgemeester na
iidoop van de uitvoering gesproken, was dan
ook wel verdiend.
Voor de bjj de uitvoering aanwezigen waren
bonnetjes verkrijgbaar gesteld, om die tegen
ververschingen aan het bnfiet in te ruilen.
Deze maatregel was genomen omdat in het
vori^o jaar de buffethoudor toagevolgo van
door deu gemeente-veldwachter opgemaakt
proces-verbaal wegens overtreding der drank
wet word veroordeeld.
Thans maakten de marechaussee tegen den
buffethoudor proces-verbaal op.
genomen inzako verhooging van djjkgesebot
over het loopende diensljaar, heffing van bjj-
dragen van de aangrenzende polders Poortvliet
oa Houwer, aankoop van gronden enz., alles
iu verband met do werken, welke uitgevoerd
moesten worden door de plaats gohad heb
bende inzinkmgcu aan den /.eedjjk inden loop
van 1908.
De heer H. G P. Vcrvonne, kerk bjj de
directe belastingen, invoerrechten en accjjnzen
te Axel is met ingang van 1 Jnn. benoemd
ryksklerk bjj de accjjnzen te Rotterdam*
Ook de diaconie der Hervormde gemeente
te Oostkapelle ontving uit de nalaten
schap van mevrouw Van der S wal meTak
een gilt van duizend gulden.
Vrijdagavond hield dr J. Hoojjkaas uit
Zutfen voor do leden der Verceniginy voor Alge-
meene Wetenschappelijke Belangen te Goes zjjne
voordracht over »Athene voorheen en thans,"
opgeluisterd door lichtbeelden. Ten aanzien
van deze voordracht kunnen wy v'erwjjzen
naar het verslag in deze courant na de-lezing
te Middelburg.
To Schorpenisse is in de Vrydag
gehouden djjkraadvergadering aan den heer
G. J. de Graaff Az. te Oüd-Vossemoor, sedert
December 1874 secretaris-ontvanger van het
ealainiteuso waterschap Scherpcnisse, op zjji
verzoek, tegen 1 Maart a. s. eervol ontslag
verleend.
Verschillende besluiten werden verder nog
Te Siisput, onder S eb oondjjke, had
iemand de onvoorzichtigheid een geweer schoon
te maken terwjjl het geladen was.
Bjj do bantecriDg ging bet schot af en trot
hem dermate in den voet, dat een drietal
teencn moest geamputeerd worden.
Vrydag werden door den burgemeester
van Aardenburg eenige olmoboomtn
(iepen) verkocht, dio aan de gemeente toe-
bshooren. Voor den zwaaraten werd op de
oep geboden f 159. Hjj ia gekocht door oen
M-tldeghemmer en kost dus zonder rooien en
vervoer f 175. Wel een buitengewone prjjs
voor een boom, vindt onze berichtgever.
Vissclierij.
De vraag naar leverbare oosters Bteog
te Vorseke van 10—16 December tot bjjna
een millioen. Vooral Duitechland en Engeland
vroegen ruim. Jammer dat de prjjzen zoo laag
'jjo; en wel lo soort 80- 85 Kg. f 27 f32;
2e soort 60—65 Kg. f 15 f 18 en 3e soort
50-55 Kg. f 8 f 12.
Vau 10 tot 17 December werden van Phi
lippine naar België en Frankryk gezonden 1160
balen mosselen tegen frs 5 a frs. 6.50
per baul. Aan Nedorlandsche en Belgische ven
ters werden 510 HL. afgeleverd. Zeeuwsch
mosselzaad gold t 1.40 a f 1.50 per ton, voor
welken prjjs 750 tonnen werdea verhandeld.
(lew. en Th. Crt.
Concert Vlissing'8 Gemengde
Zangvereeniging.
B jvongenoam lo Zangvereeniging gal Vrydag
avond in het Concertgebouw te Vlissingen
een concert, waarop uitgevoerd werd Edilha,
een legende van het Herthaineer, gedicht van
Heinricbt Seitz en getoonzet door Ueinrich
Hofmaan.
Ia deze legende treden op den voorgrond
Editha, priesteres van de godin Hertha, Thorbild,
oen waanzinnige wichelares, Iltlgi, opper
priester, en Runolf, een Deenscho ridder.
Editha wordt haar geloof ontrouw, heeft in
't goheim een samenkomst met Runolf-, daden
waarvoor zjj door llelgi ten doode gedoemd
wordt. Ter elfder ure verscbjjnt Runolf aan
het hoofd van oen ruiterschaar en redt haar
van den dood.
Deze zeer mooie, maar voor de koren vrjj
ondankbare compositie, verschafte ons genot
volle oogenblikken.
De party van EdithaThorbild, llelgi en
Runolf, werden vervuld door mevr. Van den
Houten-Sino, s praan, te Rotterdam mej. Mary
Blüggel, alt, te Leiden, en de heeren Bram
van der Stap, bas, te Delft, en A. K. Zbari
ton, te Goes; een viertal solisten dat uitmuntte
door zyn zang en treffende voordracht. Zjj
vormden in de duetten en qoartetten één vol
komen geheel.
Ontroerend mooi klonk, om maar een. greep
te doen, het duet in het tweede gedeelte,
waarin Runolj aan Editha zyn liefde verklaart
en haar smeekt hom te volgen.
Mevrouw Van den Houten beschikt over een
prachtvolle, heldere, onder een zekere bekoring
de stem, waarnaar hot een genot is
te luisteren.
Oak met mej Mary Blüggel hebbeB wjj met
zeer veel genoegen kennis gemaakt. Zjj heeft
in goed klinkende altstom tot haar beschikking.
De heer A. K. Z., die de meeste onzer lezer»
wel reeds eerder gehoord hebben, imponeerde
ons weder door zjjn rustig optreden, zyn
klankvolle stem.
Aan bovengenoemde solisten sloot de hoer
Van der Stap waardig aan. Met zjjn krachtigi
prachtvol bosgeluid beheorschte bjj volkomen
zyn zware party.
Het koor stond de solisten goed ter zjjdo en
gaf bljjk dat er mot ernst gestudeerd was.
Helaas, dat ook deze Vereoniging aan het be
kende euvel, gebrek aan heorenkrachten, ljjdt.
Het gevolg was dal do dames do fieeren
meermalen overstemden.
De piano-begeleiding was toevertrouwd aan
den heer A. A. N., te Middelburg.
Dit goedgeslaagde concer', waarvoor den heer
Otto Lies, als directeur, nlle lof toekomt, wa4
slechts matig bezocht.
"x:
